Lao động ngoại quốc gia tăng trong bối cảnh Nhật "già hoá"

[sunshine1104]

Cuộc khủng hoảng dân số đang đẩy nước Nhật đến thiếu hụt lao động. Trong khi Nhật Bản đối mặt tình trạng dân số bị già hóa và tỷ lệ sinh giảm, lượng lao động ngoại quốc tại nước này lại không ngừng tăng lên.

Một nhóm người già Nhật Bản tập thể dục. Ảnh: AFP

Theo thống kê thường niên vừa được Bộ Nội vụ và Truyền thông Nhật Bản công bố tháng này, hiện có 2,667 triệu người nước ngoài đang sinh sống tại Nhật Bản, tăng thêm 17.000 người so với cách đây một năm. Sau 5 năm tăng liên tiếp, lượng người ngoại quốc hiện chiếm 2,09% dân số Nhật Bản, trong đó quốc gia đứng đầu là Trung Quốc, tiếp theo là Hàn Quốc và Việt Nam.

Masataka Nakagawa, nhà nghiên cứu cấp cao tại Viện Nghiên cứu Dân số và An ninh Xã hội Nhật Bản, cho hay số người nước ngoài tại Nhật Bản tăng mạnh trong khoảng 10 năm gần đây, dù từng giảm vào năm 2010 - 2011 vì khủng hoảng kinh tế và thảm họa kép động đất - sóng thần nhưng sau đó tăng trở lại.

Trái ngược với thực tế trên, tổng dân số của Nhật Bản liên tiếp giảm đi trong 10 năm qua. Hồi đầu năm, dân số nước này là gần 124,8 triệu người, giảm hơn 400.000 người so với năm ngoái và đây là mức giảm mạnh nhất kể từ khi các số liệu được mang ra đối chiếu năm 1968.

Năm 2018, số trẻ em Nhật Bản chào đời là 921.000, năm thứ ba liên tiếp nằm dưới ngưỡng 1 triệu. Trong khi đó, có hơn 1,3 triệu người Nhật Bản tử vong, tăng năm thứ 6 liên tiếp. Theo các nhà nghiên cứu tại đại học Tohoku, nếu dân số nước này tiếp tục giảm với tỷ lệ trên, người Nhật Bản sẽ tuyệt chủng vào ngày 16/8 năm 3766.

Một nhóm người nước ngoài đến Nhật Bản làm việc. Ảnh: SCMP

Trong bối cảnh thiếu lao động, Nhật Bản nỗ lực tạo điều kiện cho người nước ngoài đến sống và làm việc dù họ buộc phải hồi hương khi hết hạn hợp đồng thay vì định cư vĩnh viễn. Hồi đầu năm, chính phủ của Thủ tướng Shinzo Abe đã sửa đổi luật, cho phép các lao động nước ngoài có trình độ nộp đơn xin việc ở một số ngành nhất định.

Nhiều lao động nước ngoài dự kiến được tuyển dụng vào các ngành thực phẩm, vệ sinh, xây dựng, nông nghiệp, đánh bắt cá, sữa chữa ôtô, vận hành máy móc công nghiệp ở Nhật Bản. Những người có trình độ cao sẽ có nhiều cơ hội nghề nghiệp hơn. Khoảng 345.000 visa lao động dự kiến được chính phủ Nhật Bản cấp ra trong 5 năm đầu sau khi luật mới đi vào hiệu lực nhưng con số này vẫn sẽ không đủ để giải quyết lượng lao động thiếu hụt trong một số lĩnh vực.

Nhiều người Việt đến Nhật Bản theo chương trình thực tập sinh kỹ thuật nhưng khi cánh cửa được nới rộng, có những lo ngại rằng chương trình này sẽ bị lạm dụng. Giới chức phát hiện nhiều thực tập sinh làm việc quá giờ mà không được đảm bảo an toàn. 4 công ty bị phát hiện đã sử dụng thực tập sinh Việt Nam vào công việc tẩy xạ sau thảm họa hạt nhân ở Fukushima năm 2011.

Một lao động Indonesia làm việc tại nhà máy ở thị trấn Oizumi, Nhật Bản. Ảnh: AFP

John Harris, một nhà văn kiêm diễn giả 62 tuổi gốc Canada, đến Nhật Bản sinh sống từ năm 1985, cho hay có rất nhiều lý do khiến mọi người thích ở Nhật Bản như an toàn, đúng giờ, con người lịch thiệp và chu đáo. Tuy nhiên, ông thừa nhận dù có sống ở đây 100 năm thì ông vẫn không bao giờ được công nhận là người Nhật Bản.

"Nếu bạn đến Canada, Australia hay nhiều nước khác, bạn ở đó vài năm là có thể xin quốc tịch. Điều đó không xảy ra ở đây", Harris nói.

Ông sống ở ven biển tỉnh Chiba, phía đông Tokyo, và nhận thấy lượng người nước ngoài ở thành phố cũng như vùng nông thôn tại đây đều tăng lên.

"Chúng tôi thấy ngày càng nhiều người Việt Nam, Trung Quốc và Myanmar đến đây và họ làm việc ở các nhà máy đánh bắt cá lân cận", ông nói. "Đó là cảnh mà tôi không hề thấy cách đây 10 năm".

Thị trấn Onjuku nơi ông sống đang rất cần những cư dân mới bởi một phần tư trong số 8.000 dân nơi này ở độ tuổi từ 80 trở lên và chỉ có 50 thiếu niên tốt nghiệp trung học địa phương năm nay.

Với Min Zheng Wen, người gốc ở tỉnh Hắc Long Giang, Trung Quốc, khi đến Nhật Bản năm 2003, anh không hề có ý định ở lại đây quá vài năm. Tuy nhiên, cuộc sống, cơ hội việc làm và bạn bè đã níu chân anh ở lại.

"Ban đầu, tôi sang đây theo diện sinh viên chuyên ngành ngoại ngữ nhưng tôi cũng muốn sống ở một nước phát triển và tìm hiểu về những công nghệ mới nổi", Wen, 42 tuổi, nói. Anh kết hôn với một phụ nữ Trung Quốc và đang làm việc cho một nhà sản xuất máy bay không người lái hàng đầu của Trung Quốc.

"Nhật Bản an toàn, sạch sẽ và những người tôi biết đều thông minh và thật thà nên việc sống và lập gia đình ở đây rất thoải mái", Wen nói.