Israel phản ứng giận dữ trước tuyên bố của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov rằng Adolf Hitler "mang ḍng máu Do Thái".
Đảng của Merkel phá vỡ chính sách quốc pḥng của cựu thủ tướng.
Theo nhà đầu tư, Fed thậm chí có thể gây ra suy thoái.
Theo người Ukraine, một khu vực khác có thể rơi vào chiến tranh.
Báo cáo t́nh báo Anh: Lực lượng Nga bị suy yếu bởi cuộc chiến ở Ukraine.
Moscow có thể chuẩn bị cho việc sáp nhập các quận phía đông Ukraine vào Nga.
Slovakia đang t́m kiếm sự miễn trừ khỏi bất kỳ lệnh cấm vận nào của EU đối với dầu mỏ của Nga.
Lănh đạo phe đối lập Đức đă đến thăm Ukraine trong khi thủ tướng ở nhà.
Các cuộc đụng độ giữa các lực lượng vũ trang Nga và Ukraine vẫn tiếp tục, với các cuộc giao tranh ác liệt ở Donbas. Các biện pháp trừng phạt mới của EU có thể được đưa ra trong tuần này, với việc người Đức không c̣n phản đối lệnh cấm vận dầu mỏ của Nga. Tuy nhiên, các nước EU vẫn c̣n chia rẽ về việc họ có thể giảm sự phụ thuộc vào nguồn cung cấp năng lượng của Nga nhanh chóng như thế nào.
Trong khi đó, các cuộc pháo kích lại tiếp tục diễn ra tại nhà máy thép Azovsztal ở Mariupol sau khi xe buưt di tản dân thường rời nhà máy. Và vào đêm thứ Hai, một cuộc tấn công tên lửa đă được báo cáo từ Odessa.
T́nh báo của Bộ Quốc pḥng Ukraine đă cảnh báo rằng Nga đang chuẩn bị thực hiện thêm các hành động khiêu khích vào đầu tháng 5 tại vùng được gọi là vùng lănh thổ Transnistria, vốn chính thức thuộc về Moldova.
Anh sẽ cung cấp thêm thiết bị trị giá 300 triệu bảng Anh cho Ukraine để pḥng thủ chống lại Nga.
Theo Đại sứ Hoa Kỳ tại OSCE, Nga có thể sáp nhập hai nước cộng ḥa ly khai Donetsk và Luhansk ở miền đông Ukraine vào cuối tháng này.
Thủ tướng Đức đón tiếp thủ tướng Ấn Độ, ông Narendra Modi, tại Berlin.
Việt Nam đang đứng trước cơ hội trở thành ‘công xưởng thế giới’ thay thế Trung Quốc.
Theo hăng tin TASS của Nga, ngày 3/5, Tổng thống Nga Vladimir Putin đă kư sắc lệnh áp dụng các biện pháp trả đũa kinh tế đặc biệt liên quan đến các hành động Moskva coi là thiếu thân thiện của một số quốc gia nước ngoài và tổ chức quốc tế.
Một vụ hoả hoạn ở thành phố Tver, Nga đă thiêu rụi 38 chiếc xe tải.
Vụ bắt giữ có thể gây rắc rối cho xuất khẩu quốc pḥng của Israel sang Việt Nam.
Xuất khẩu an ninh quốc pḥng của Israel sang Việt Nam đă tăng mạnh trong những năm gần đây nhưng hiện có thể phải đối mặt với những khó khăn sau khi lệnh bắt giữ đối với một phụ nữ trung gian quan trọng trong các thỏa thuận được ban hành gần đây.
Cuối tuần trước, Hà Nội đă tiến hành khám xét căn hộ của nữ doanh nhân Nguyễn Thị Thanh Nhàn – là người chủ chốt thúc đẩy và môi giới các giao dịch vũ khí giữa Israel và Việt Nam trong thập niên qua – đồng thời ban hành lệnh bắt vắng mặt, cáo buộc bà Nhàn gian lận và vi phạm ḷng tin. Bà Nhàn đă sang châu Âu trước khi vụ việc xảy ra.
Trong 15 năm qua, với dân số gần 100 triệu người, Việt Nam trở thành thị trường quan trọng cho các ngành công nghiệp an ninh của Israel. Hai nước đă kư một thỏa thuận bảo mật vào năm 2011 giúp củng cố mối quan hệ an ninh, và một phái đoàn cấp cao của Israel đă đến thăm Việt Nam khoảng ba năm rưỡi trước. Trong 10 năm qua, Lực lượng Quốc pḥng Israel và Bộ Quốc pḥng Việt Nam đă cử tùy viên quân sự và đại diện bán hàng đến làm việc tại Đại sứ quán Israel ở Hà Nội.
Các thỏa thuận đạt được có giá trị hơn 1 tỷ USD, và một trong những thỏa thuận lớn nhất hiện nay là bán vệ tinh gián điệp "Ofek" (Horizon) do Israel Aerospace Industries (IAI) sản xuất cho t́nh báo quân sự Việt Nam. Thỏa thuận trực tiếp với Bộ Quốc pḥng Việt Nam sẽ mang lại khoảng 550 triệu đô la. Vài tháng trước, một phái đoàn của IAI đă kư một thỏa thuận về phần kỹ thuật nhưng chưa đạt thoả thuận về tài chính. Tập đoàn Thales có trụ sở tại Pháp đang cạnh tranh với IAI về hợp đồng vệ tinh và đă cố hết sức để giành được hợp đồng này.
Bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn đă sang Châu Âu hơn một năm trước và hiện bị nghi ngờ gian lận, vi phạm ḷng tin và gian lận giá thầu thiết bị y tế trị giá khoảng 7 triệu đô la.
Tuy nhiên, một nguồn tin Việt Nam quen thuộc với t́nh h́nh cho biết lư do thực sự khiến bà Nhàn bị bắt giữ là do tham dự vào các thỏa thuận quân sự. Nguồn tin nhấn mạnh rằng một lư do cho việc bắt giữ là tranh giành quyền lực ở Việt Nam giữa thủ tướng đương nhiệm, Phạm Minh Chính, Tổng bí thư Đảng Cộng sản sắp từ chức Nguyễn Phú Trọng, Bộ trưởng Công an, Đại tướng Tô Lâm và Chủ tịch nước Việt Nam Nguyễn Xuân Phúc.
Bà Nguyễn Thị Thanh Nhà từng được coi là rất thân cận với thủ tướng.
Một loạt các vụ mua bán vũ khí
Thỏa thuận vũ khí lớn nhất giữa hai nước cho đến nay có trị giá hơn nửa tỷ đô la được thực hiện năm năm trước, khi Rafael Advanced Defense Systems bán ba hệ thống pḥng không di động – tên lửa đất-đối-không Spyder. Công ty Israel hoạt động lâu nhất ở Việt Nam là công ty Verint. Verint bắt đầu bán các thiết bị nghe lén và t́nh báo cho lực lượng an ninh Việt Nam khoảng 20 năm trước có trị giá khoảng 30 triệu đô la.
Trong các thỏa thuận khác gần đây, IAI bán kiến thức về nâng cấp xe tăng và tên lửa với giá hàng chục triệu đô la; công ty t́nh báo mạng Cellebrite đă kư hợp đồng với Bộ Công an Việt Nam trong một thoả thuận khác; và chủ sở hữu của Israel Weapons Industries, Samy Katsav, đă thành lập một nhà máy lắp ráp súng trường tấn công tại Việt Nam Tavor với chi phí khoảng 100 triệu đô la.
Các hiệp ước bổ sung giữa công ty hàng không vũ trụ và quốc pḥng Elbit cho Hải quân Việt Nam gồm khoảng 60 triệu đô la cho hệ thống kiểm soát và giám sát, và khoảng 30 triệu đô la thiết bị mạng và liên lạc. IAI bán thêm ba xe không người lái Heron với giá khoảng 140 triệu đô la, và các công ty con của IAI bán các hệ thống radar với giá khoảng 150 triệu đô la và 60 xe bọc thép với giá 20 triệu đô la.
Một công ty khác của Israel là Ness cũng bán các sản phẩm trong đó có sản xuất hệ thống giám sát trên không tại Việt Nam trị giá hàng chục triệu đô la.
Công bố lệnh bắt “Viện sĩ, Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ Công ty AIC Nguyễn Thị Thanh Nhàn trước ngày Thủ tướng Nhật thăm Việt Nam và phản ứng của Cố vấn Ngoại trưởng Hoa Kỳ trước tuyên bố của Moskow sẽ có cuộc tập trận với Hà Nội vào thời điểm cuộc xâm lăng của Nga ở Ukraine bước sang giai đoạn ba, có thể coi là hai trong nhiều biến cố nổi bật chưa thể lường trước được hậu quả đối với cả nội trị lẫn ngoại giao của Việt Nam.
‘Mẻ lưới cuối cùng” của Tổng Bí thư?
Nh́n “những mẻ lưới” của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng trước Hội nghị Trung ương 5 trong những ngày tới (TƯ5) người ta không thể không cảm thán: Tham nhũng đến thế là cùng! Hầu như diễn ra ở khắp tất cả mọi cấp, mọi ngành, từ trung ương đến địa phương, từ khu vực nhà nước đến tư nhân, không sót một ngơ ngách nào. Sáng 27/4/2022, tại Trụ sở Trung ương Đảng, Thường trực Ban Chỉ đạo Trung ương (BCĐTƯ) về pḥng, chống tham nhũng, tiêu cực đă tiến hành cuộc họp dưới sự chủ tŕ của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. Trước đó, ngày 25/4/2022, Ủy ban Kiểm tra (UBKT) Trung ương đă tổ chức hội nghị toàn quốc giao ban công tác kiểm tra, giám sát quư 1, triển khai nhiệm vụ quư 2. Hội nghị giao ban đă đưa ra những con số thật đáng báo động.
UBKT các địa phương, đơn vị kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát đối với 1.700 tổ chức đảng, kiểm tra 332 tổ chức đảng về thu chi ngân sách, sản xuất và kinh doanh. Trong quư 1 vừa qua, cấp ủy các cấp và chi bộ đă thi hành kỷ luật 32 tổ chức đảng và 1.953 đảng viên, 266 cấp ủy viên. UBKT các cấp đă thi hành kỷ luật 26 tổ chức đảng, 1.017 đảng viên, 222 cấp ủy viên. Nội dung kiểm tra tiếp tục đi vào những vấn đề nổi cộm, gây bức xúc trong xă hội như: công tác cán bộ; quản lư, sử dụng tài chính, tài sản công, đất đai, tài nguyên khoáng sản; thực hiện các dự án đầu tư; mua sắm trang thiết bị, vật tư y tế phục vụ công tác pḥng chống dịch Covid-19; chứng khoán và thị trường chứng khoán…
Trần Đông A
Đặc biệt Hội nghị giao ban lần này đă nhấn mạnh công tác kiểm tra, giám sát tổ chức đảng, người đứng đầu, cán bộ chủ chốt để xảy ra tham nhũng tiêu cực. Điều khó hiểu là Hội nghị lần này đă không chứng kiến sự có mặt và phát biểu như thường thấy của Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng. TBT bận cho cuộc họp hai ngày sau đó hay có lư do ǵ khác? Tiếng đồn râm ran gần đây, TBT đang bị sức ép và có thể sẽ “giă từ sân cỏ” sau Hội nghị TƯ5. Cho nên, đây có thể là “mẻ lưới cuối cùng” của cụ Tổng. TƯ5 chắc chắn sẽ là một hội nghị lịch sử, không chỉ v́ nó diễn ra tại thời điểm cực kỳ nhạy cảm do các khó khăn kinh tế – xă hội của đất nước cũng như các biến cố có ư nghĩa thời đại trong cục diện khu vực và quốc tế. Liên quan đến các biến cố quốc nội lẫn quốc tế ấy, người dân muốn biết vai tṛ của người nắm quyền lực cao nhất ở Việt Nam ở đâu?
Dư luận có phần bất ngờ khi ông Vơ Văn Thưởng, Thường trực Ban Bí thư vừa công bố “Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát của Đảng đến năm 2030”. Chiến lược này là đ̣n răn đe đối với các đồng chí “chưa bị lộ trong đống rơm”, nhưng nó cũng có thể là một tṛ boomerang. Nh́n vào hoạt động của hệ thống chính trị, hệ thống công quyền trong thời gian qua, đảng vừa cho “xộ khám” hơn 40 tướng lĩnh các lực lượng vũ trang và xử lư 2.000 đảng viên, có thể kết luận “Chiến lược công tác kiểm tra, giám sát” ấy thành công hay thảm bại! Tại TƯ5 liệu có Uỷ viên Trung ương nào dám đặt thẳng vấn đề về trách nhiệm của TBT Nguyễn Phú Trọng. Với tư cách là Bí thư Quân uỷ trung ương và Thường vụ Đảng uỷ Công an Trung ương, ông Trọng không thể vô can trước những sai phạm nghiêm trọng của các tướng lĩnh ở cả hai Bộ Quốc pḥng và Công an suốt một thời gian dài như đă biết?
Không ngẫu nhiên, sáng 27/4, ông Nguyễn Phú Trọng vừa chủ tŕ cuộc họp của BCĐTƯ về pḥng, chống tham nhũng, tiêu cực th́ ngay chiều 29/4, có nhiều ô tô biển xanh đă xuất hiện và các lực lượng công an mặc đủ loại cảnh phục đă tiến hành khám xét tại trụ sở ở Hà Nội của Công ty cổ phần Tiến bộ Quốc tế (AIC) do bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn làm Chủ tịch HĐQT kiêm TGĐ. Khám xét và đọc lệnh các Quyết định khởi tố bị can và các Lệnh bắt bị can để tạm giam. Nghe liệt kê các chức danh cũng như các vụ “móc nối với các sếp lớn để đánh quả” trên quy mô toàn quốc của bà Thanh Nhàn mà thấy chóng cả mặt, ù cả tai.
Phải thừa nhận “Viện sĩ” Nhàn quá khủng, thuộc loại siêu nhân chứ không phải người phụ nữ bằng xương bằng thịt. Cũng có ư kiến cho rằng, làm tiền không có tội, tội là ở các cơ quan chủ quản. Ai đă chống lưng cho Thanh Nhàn tung hoành ngang dọc? Và vấn đề là có lôi ra được “mấy cái trụ” mà Thanh Nhàn bám vào hay không? Chắc chắn chủ nhân của “Đế chế AIC Group” có nhiều nguồn tin đắt giá và lời khuyên vàng ngọc nên “Bà Trùm cuối” đă cao chạy xa bay từ cách đây cả năm trời…
Cách ứng xử với các nước lớn
Theo trang Web của Đại sứ quán Nhật Bản ở Việt Nam, ngày 24/11/2018, tại Nhà riêng của Đại sứ Nhật, đă diễn ra lễ trao tặng Huân chương cho bà Nguyễn Thị Thanh Nhàn. Đó là loại Huân chương Mặt trời mọc, Tia sáng vàng và Nơ thắt hoa hồng. Lần đầu tiên Huân chương Mặt trời mọc được trao cho một cá nhân dưới tuổi 50. Nhật Bản khi đó cho hay: “Đóng góp lớn thứ nhất của Chủ tịch Nguyễn Thị Thanh Nhàn là giúp tăng cường sự hiểu biết lẫn nhau và t́nh hữu nghị thân thiện giữa Nhật Bản và Việt Nam thông qua hỗ trợ cho cuộc thi Hùng biện Tiếng Nhật, tạo cơ hội cho hơn 700 sinh viên Việt Nam sang thăm Nhật Bản và Lễ hội Hoa Anh Đào được tổ chức tại nhiều tỉnh thành Việt Nam với tư cách là nhà tài trợ chính cũng như thực hiện tổ chức toàn bộ sự kiện...” “Đóng góp lớn thứ hai của Chủ tịch Thanh Nhàn là giúp thúc đẩy đầu tư cho doanh nghiệp Nhật Bản vào Việt Nam thông qua tổ chức hội nghị xúc tiến đầu tư hướng tới đối tượng là các doanh nghiệp Nhật Bản”. Và “đóng góp lớn thứ ba là Chủ tịch Nhàn đă giúp thúc đẩy hợp tác về y tế giữa Nhật Bản và Việt Nam thông qua tham gia điều phối hỗ trợ người Việt Nam khám chữa bệnh tại Nhật Bản như thu xếp bệnh viện tiếp nhận, bố trí phiên dịch… Bên cạnh đó, Công ty AIC c̣n đưa vào Việt Nam các kỹ thuật tiên tiến của Nhật Bản trong lĩnh vực y tế, bảo vệ môi trường, khoa học giáo dục, góp phần giải quyết các vấn đề xă hội của Việt Nam”.
Chưa rơ, Bộ Công an sẽ làm việc với Chính phủ Nhật Bản như thế nào để nhặt “viên sỏi” Thanh Nhàn ra khỏi “cỗ máy” bang giao Việt – Nhật đang chạy trơn tru? Lại nữa, tại sao Bộ Công an lại kích nổ “quả bom hẹn giờ” này đúng vào lúc Thủ tướng Kishida Fumio nhận lời mời của Thủ tướng Phạm Minh Chính, thăm chính thức Việt Nam từ ngày 30/4 đến 1/5/2022? Ông Kishida, từng tuyên bố: “Việt Nam là một đất nước đặc biệt”. Các nhà chức trách Việt Nam khoản đăi ông Kishida một món “khai vị” (appetizer) quả là “rất đặc biệt”. Bởi v́, toàn bộ hành tung của bà “Viện sĩ” các Hăng thông tấn “Vỉa hè” ở Việt Nam đều đă tỏ tường, thậm chí đă cho công bố trên truyền thông từ cách đây năm rưỡi.
Theo phép xă giao thông thường, đặc biệt khi quan hệ Việt – Nhật đang ở giai đoạn tốt nhất trong lịch sử, tại sao không thể lùi quyết định giải tán “Đế chế AIC Group” thêm vài ngày nữa? Chỉ có thể giải thích điều này: Cuộc “giáp la cà” trên thượng tầng đang vào hồi quá gay cấn, quá kịch tính, đến mức đương kim Thủ tướng Phạm Minh Chính, vốn từng là Chủ tịch Nhóm Nghị sỹ hữu nghị Việt Nam – Nhật Bản, cũng không thể can ngăn cụ Tổng tŕ hoăn việc “tung chưởng”. Quyền lợi dân tộc – quốc gia lúc này cũng không bằng lợi ích cá nhân, lợi ích phe nhóm khi vào hồi tỷ thí!
Trong một diễn biến khác liên quan đến mối liên hệ tay ba Việt – Nga – Mỹ: ngày 28/4, Hoa Kỳ đă có những phản ứng đầu tiên khá mạnh mẽ về tin tức tập trận quân sự giữa Nga và Việt Nam. Nội dung trả lời VOA của Cố vấn Ngoại trưởng Derek Chollet có đoạn: Những quốc gia này [tức là Việt Nam] “cần lượng định mối quan hệ với Nga và chúng tôi sẵn sàng trở thành một đối tác của họ khi họ xem xét về vấn đề an ninh của họ trong tương lai.” Ư ông Cố vấn là sẵn sàng chia sẻ các quan ngại về an ninh của Hà Nội và nếu đôi bên cần th́ Hoa Kỳ sẵn sàng trở thành một “đối tác chiến lược toàn diện” (CSP) với Việt Nam. Quy chế này, ASEAN và hoa Kỳ sắp trao cho nhau trong dịp có Cuộc thượng đỉnh Đặc biệt giữa 9 nước Đông Nam á với Mỹ trong những tuần sắp tới. Cố vấn Derek Chollet, người vừa có chuyến công du đến Hà Nội vào hồi đầu tháng 4, c̣n giải thích thêm với VOA: “Tôi không thể b́nh luận cụ thể về cuộc tập trận đó. Và tôi đă ở Hà Nội cách đây vài tuần, đă có cuộc tṛ chuyện dài với các quan chức Bộ Ngoại giao và Bộ Quốc pḥng Việt Nam về mối quan hệ Việt – Mỹ, mà chúng tôi tin rằng có tiềm năng to lớn, cũng như mối quan ngại thực sự của chúng tôi về Nga và con đường tương lai với Nga”. Tưởng ông Derek không thể nào diễn đạt rơ ràng hơn khi ông tŕnh bày: “Chúng tôi đă đưa ra quan điểm với những người bạn Việt Nam, mà tôi tin rằng họ thấy có giá trị, đó là Nga ngày nay là một đối tác kém hấp dẫn hơn nhiều so với thời điểm cách đây 4 tháng”.
*
Tương tự như với Nhật Bản, đối với Hoa Kỳ, CSVN vẫn tiếp tục “kèo trên” đến đâu khi gần đây, Bộ Ngoại giao Mỹ trong một báo cáo thường niên, lần đầu tiên từ khi b́nh thường hoá quan hệ ngoại giao hai nước, đă lên tiếng công khai chỉ trích “sự thiếu tính chính danh” của các hệ thống quyền lực ở Việt Nam? Hoa Kỳ nhận định, Nhà nước Việt Nam không phải là nhà nước của dân, nó ngăn cản, đàn áp quyền tham chính của người dân trên thực tế. Báo cáo của Bộ Ngoại giao Mỹ c̣n cho rằng “công dân (Việt Nam) không thể lựa chọn chính phủ của ḿnh thông qua các cuộc bầu cử tự do và công bằng, được tiến hành theo h́nh thức bỏ phiếu kín, nhằm đảm bảo quyền tự do biểu đạt và ư chí của người dân”. Khác với người Mỹ, người Nhật vốn kín đáo. Có thể chúng ta sẽ không bao giờ biết Thủ tướng Kishida nghĩ ǵ về “quả bom” Thanh Nhàn Hà Nội cho nổ trước chuyến công du của ông.
Riêng những ai cảm thấy c̣n nặng ḷng v́ đất nước, cũng không nên quá buồn phiền trước những biến cố dữ dội nói trên. Chúng ta không hy vọng, Hội nghị TƯ5 có thể hoá giải được t́nh thế lưỡng nan về đối nội và đối ngoại của Việt Nam hiện nay. Nhưng chúng ta có thể hy vọng, cuộc giằng co giữa toàn trị và pháp quyền trong hàng ngũ lănh đạo Việt Nam chính là động lực để thay đổi. Bởi các phe phái không thể quản trị đất nước bằng phương pháp “án binh bất động”, “trên bảo dưới không nghe” hoặc “trên thảm dưới đinh” như chính một số yếu nhân trong “Bộ Tứ” nhiều lần phải phàn nàn. Thời đại đang sang trang. Trật tự thế giới đang chuyển đổi. Việt Nam không thể đứng yên, lại càng không thể lội ngược ḍng lịch sử khi Mỹ, NATO và phương Tây đang hết ḿnh giúp Ukraine bảo vệ quyền tự quyết dân tộc. Đến lượt ḿnh, bản thân quân đội và người dân Ukraine cũng đang xả thân v́ độc lập, tự do của chính dân tộc ḿnh, nhưng đồng thời cũng để bảo vệ nền tự do của châu Âu và thế giới.
Sarah Cook, “The CCP’s Ukraine War Propaganda,” The Diplomat
Biên dịch: Nguyễn Thị Kim Phụng
Đảng và Nhà nước Trung Quốc đang sử dụng hộp công cụ kiểm soát thông tin phong phú của ḿnh để lan truyền phiên bản quan điểm của họ về cuộc xâm lược của Nga.
Bộ máy kiểm soát thông tin khổng lồ của Trung Quốc thường tập trung vào việc bóp méo thông tin mà các công dân Trung Quốc có thể tiếp cận về đất nước ḿnh, trong khi các thông tin liên quan đến nước ngoài chỉ có tầm quan trọng thứ yếu. Tuy nhiên, trong bảy tuần qua, quyết định rơ ràng của các lănh đạo Đảng Cộng sản Trung Quốc (ĐCSTQ) đứng về phía Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc xâm lược vô cớ vào Ukraine đă thúc đẩy một chiến dịch toàn diện nhằm định h́nh dư luận và các cuộc thảo luận về các sự kiện đang diễn ra cách xa hàng ngh́n dặm.
Sâu trong hộp công cụ kiểm soát thông tin của ĐCSTQ, có ba chiến thuật dường như đang đóng vai tṛ lớn trong chiến dịch này: các phương tiện truyền thông nhà nước lặp lại các tin tức thất thiệt từ phía Nga, thao túng các hashtag và chủ đề thịnh hành trên mạng xă hội, và kiểm duyệt các quan điểm và nguồn thông tin thay thế.
Nỗ lực này đă xây dựng thành công một bức tường cô lập Trung Quốc, khiến cho độc giả tin tức của nước này chỉ có thể tiếp cận một phiên bản duy nhất của một trong những sự kiện địa chính trị quan trọng nhất thế kỷ này, khác hẳn với phiên bản được giới thiệu đến các nhóm dân cư khác trên thế giới.
MỘT CHIẾN LƯỢC BA MŨI NHỌN NHẰM BÓP MÉO THỰC TẾ
Trong những tuần kể từ khi Putin xâm lược Ukraine, ba trong số các hăng truyền thông nhà nước của Trung Quốc – cơ quan ngôn luận của ĐCSTQ, tờ Nhân dân Nhật báo; Đài truyền h́nh Trung ương Trung Quốc (CCTV); và ṭa soạn dân tộc chủ nghĩa, tờ Hoàn cầu Thời báo – đă đặc biệt tích cực phát sóng các thông tin tuyên truyền của nhà nước Nga cho cư dân Trung Quốc. Thay v́ chỉ đơn giản quảng bá các quan điểm hoặc tuyên bố chính thức của Moscow, các kênh này lại phổ biến nhiều nội dung hoàn toàn sai sự thật. Chẳng hạn, họ tuyên bố rằng binh lính Ukraine đă đầu hàng, rằng Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy đă chạy trốn khỏi Kyiv, và lực lượng Nga chỉ tấn công vào các mục tiêu quân sự.
Không kém phần quan trọng so với những lời nói dối đang lan truyền là những sự thật cơ bản đă không được lên sóng. Không có sự thừa nhận nào về việc Moscow đă khơi mào chiến tranh bằng cách xâm lược một nước láng giềng có chủ quyền, vi phạm trắng trợn luật pháp quốc tế. Không có thời lượng phát sóng nào được cấp cho các video thường nhật lôi cuốn của Zelenskyy, vốn là nội dung đă lan truyền mạnh trong khán giả toàn cầu. Cũng không có các bản tường thuật chi tiết về những cuộc thảm sát tàn bạo ở Kyiv, xuất hiện sau khi quân Nga rút lui. Ví dụ, nhiều chương tŕnh phát sóng tin tức của CCTV – bao gồm cả các chương tŕnh giờ vàng vẫn được hàng chục triệu người Trung Quốc theo dơi mỗi tối – hầu như không đề cập đến cái chết của thường dân được báo cáo ở thị trấn Bucha vào đầu tháng 4. Thay vào đó, họ tập trung vào các chủ đề như những cuộc tấn công quân sự thành công của Nga và những chuyến hàng vũ khí của Mỹ tới Ukraine.
ĐCSTQ đă hỗ trợ phổ biến các thông tin tuyên truyền ủng hộ Điện Kremlin bằng cách thao túng các hashtag và các chủ đề thịnh hành trên các nền tảng truyền thông xă hội trong nước. Có rất nhiều ví dụ về việc các phương tiện truyền thông của nhà nước Trung Quốc tạo ra các hashtag liên quan đến các câu chuyện sai lệch thông tin mà sau đó đă được phổ biến một cách mạnh mẽ. Trong những ngày đầu của cuộc chiến, CCTV đă tạo ra một hashtag khẳng định rằng Zelenskyy đă chạy trốn khỏi Kyiv, hashtag này được cho là đă được xem 510 triệu lần. Gần đây hơn, sau khi chính phủ Nga thông báo rằng họ sẽ tổ chức một hội nghị chống chủ nghĩa phát xít vào tháng 8 – một phần trong câu chuyện sai lệch rằng cuộc xâm lược là cần thiết để loại bỏ chủ nghĩa quốc xă khỏi Ukraine – CCTV đă cho đăng một câu chuyện liên quan và tạo một hashtag trên nền tảng Weibo. Trong ṿng 24 giờ, nó đă thu hút được 650 triệu lượt xem và 90 trích dẫn trên các phương tiện truyền thông.
Ngay cả khi họ giữ cho các thuật toán và chủ đề thịnh hành phù hợp với ưu tiên của chính phủ, nhân viên tại các nền tảng truyền thông xă hội của Trung Quốc vẫn phải bận rộn xóa các nội dung xa rời với thông tin ḍng chính. Chẳng hạn, họ đă xóa các bài đăng và thư ngỏ của các nhân vật nổi tiếng ở Trung Quốc, những người trực tiếp đặt câu hỏi về sự ủng hộ của chính phủ đối với Moscow, phê phán Putin, lên tiếng ủng hộ Ukraine, hoặc chỉ trích việc các cư dân mạng theo chủ nghĩa dân tộc đă coi thường nỗi đau lịch sử dưới tay giặc ngoại xâm của chính Trung Quốc. Trong ít nhất hai trường hợp, tài khoản Weibo của những người nổi tiếng dám gọi Putin là “kẻ điên rồ,” kêu gọi những người theo dơi cầu nguyện cho ḥa b́nh, hoặc đăng ảnh về các cuộc biểu t́nh chống chiến tranh ở Nga đă bị khóa hoặc hạn chế. Có hai cá nhân, cựu dẫn chương tŕnh Jin Xing và nữ diễn viên Ke Lan, đă mất khả năng tiếp cận lần lượt là 13,6 triệu và 2,9 triệu người theo dơi. Dù một số bài đăng ủng hộ Moscow về mặt quân sự đă bị gỡ xuống, nhưng các bài đăng nổi bật trên mạng internet bị kiểm duyệt và xuyên tạc của Trung Quốc vẫn là ủng hộ Điện Kremlin, chống Mỹ và chống NATO.
Các nhà kiểm duyệt cũng đă sử dụng cách thức tương tự để ngăn chặn thông tin trực tiếp đến từ các cư dân Trung Quốc đang sinh sống ở Ukraine, bao gồm cả các khiếu nại liên quan đến việc chính phủ chậm trễ trong việc sơ tán họ khỏi vùng chiến sự. Wang Jixian, một nhân viên công nghệ, người đăng video từ thành phố Odesa, đă phải chứng kiến các tài khoản của ḿnh trên nhiều nền tảng mạng xă hội, bao gồm cả WeChat, bị khóa. Trong một đoạn video đầy xúc động được đăng tải lên YouTube, Wang giận dữ than thở về việc anh không c̣n cách nào để liên lạc trực tiếp với cha mẹ, và nhờ bạn bè thông báo với họ rằng anh vẫn c̣n sống. Các bài đăng và video của cư dân mạng trên Jinri Toutiao, một công cụ tổng hợp nội dung được sử dụng rộng răi thuộc sở hữu của tập đoàn ByteDance, đă bị xóa v́ ghi lại h́nh ảnh cuộc biểu t́nh phản đối cuộc chiến của Nga.
Các chiến thuật kiểm soát thông tin này tuân thủ chặt chẽ một chỉ thị truyền thông chính thức, vốn đă bị ṛ rỉ hồi ngày 03/03. Chỉ thị đặc biệt này nói rằng không được phép đăng lại các bản tin nước ngoài và các nền tảng truyền thông xă hội phải “kiểm soát chặt chẽ” các b́nh luận thách thức những tuyên bố chính thức, liên quan đến “xúi giục đối kháng Trung-Nga,” đề cập đến các cuộc xâm lược trước đây vào Trung Quốc, hoặc liên quan đến “các tuyên bố phản chiến công khai.” Chỉ thị này và một chỉ thị khác đều yêu cầu thực thi tính độc quyền của phương tiện truyền thông nhà nước đối với các hashtag và các chủ đề thịnh hành liên quan đến chiến tranh, chẳng hạn như lưu ư rằng “không có ngoại lệ, các hashtag hiện có được tạo bởi các cá nhân, phương tiện truyền thông tự xuất bản, và nền tảng thương mại sẽ không được đưa vào các chủ đề thịnh hành, c̣n các hashtag mới sẽ bị nghiêm cấm.”
NHỮNG TIẾNG NÓI BẤT ĐỒNG VÀ PHẢN KHÁNG
Trong lúc không gian cho các quan điểm thay thế về cuộc chiến ở Ukraine rơ ràng đang chịu áp lực nặng nề, một số ví dụ về sự phản kháng – cả công khai lẫn âm thầm – đă xuất hiện.
Trong số các kênh truyền thông truyền thống, một số ít đă đề cập khá rơ ràng về trách nhiệm của Moscow đối với cuộc xâm lược. Ngày 07/03, Tuần báo Con người Mới, một ấn phẩm thương mại ở Thượng Hải, đă xuất bản câu chuyện về cuộc di tản của một sinh viên Trung Quốc khỏi Ukraine, mô tả cách các lực lượng Nga bất ngờ “phát động cuộc chiến” chống lại Ukraine. Caixin, một tờ báo tài chính được công nhận rộng răi nhờ các bài báo điều tra, đă cho đăng một bài phân tích trong đó gọi cuộc chiến ở Ukraine là cuộc xâm lược toàn diện của Nga, đồng thời công bố nhiều h́nh ảnh cho thấy các ṭa nhà bị phá hủy.
Ngày 26/02, năm nhà sử học Trung Quốc đă công bố một bức thư ngỏ lên án chiến tranh và trực tiếp thách thức quan điểm của chính phủ Trung Quốc. Họ tuyên bố rằng “là một đất nước từng bị chiến tranh tàn phá… chúng tôi đồng cảm với nỗi đau khổ của người dân Ukraine.” Các tác giả cũng thẳng thừng bác bỏ những nỗ lực biện minh cho cuộc xâm lược: “Bất chấp vô vàn lư lẽ mà người Nga đưa ra, việc sử dụng vũ lực để xâm lược một quốc gia có chủ quyền là chà đạp lên các chuẩn mực quan hệ quốc tế dựa trên Hiến chương Liên Hiệp Quốc.”
Đầu tháng 3, trang Giám sát Nhận thức Mỹ-Trung của Trung tâm Carter đă xuất bản một bài b́nh luận bằng tiếng Anh và tiếng Trung của Hồ Vỹ, một học giả có liên quan đến một số cơ sở trực thuộc nhà nước ở Trung Quốc. Bài báo đă phân tích những tác động lâu dài của cuộc chiến đối với Trung Quốc và thế giới, cảnh báo rằng “Trung Quốc không thể bị ràng buộc với Putin” và nên “chọn đi theo xu hướng chủ đạo của thế giới”. Cả hai b́nh luận này đều bị kiểm duyệt ở Trung Quốc và trang web của Giám sát Nhận thức Mỹ-Trung sau đó đă bị chặn, nhưng khi đó bài đăng gốc bằng tiếng Trung đă có hơn 185.000 lượt xem.
Những biểu hiện âm thầm hơn thể hiện sự hoài nghi đường lối chính thức và ủng hộ Ukraine cũng đă xuất hiện. Nhà báo Xifan Yang phát hiện ra rằng bốn trong số năm mẫu trâm cài áo bán chạy nhất trên trang thương mại điện tử Taobao có chủ đề cờ Ukraine. Nhận xét của người dùng về các sản phẩm này đi kèm những câu như “Nhân dân Ukraine muôn năm!” Nhà nghiên cứu Ling Li đă thu thập nhiều ví dụ về b́nh luận của cư dân mạng Trung Quốc khác với các thông tin chính thức, bao gồm những b́nh luận như “người ta có thể thờ ơ với chiến tranh, nhưng chí ít đừng nên ủng hộ chiến tranh, hoặc tệ hơn, ca ngợi những kẻ xâm lược,” đă nhận được hơn 6.900 lượt thích. Thậm chí, một đoạn video của ngôi sao Hollywood, cũng là cựu Thống đốc bang California Arnold Schwarzenegger, nhằm phản bác chương tŕnh tuyên truyền của Điện Kremlin dành cho khán giả Nga, đă được phát hiện đang lan truyền trên WeChat với phụ đề tiếng Trung.
Một cửa sổ cho thấy quan điểm của giới lănh đạo, một hàng rào ngăn cách với thế giới
Do sự mơ hồ của giới lănh đạo Trung Quốc, rất khó để xác định chính xác động cơ nào đă thúc đẩy chế độ ủng hộ cuộc chiến của Putin. Đó có thể là một phần trong nỗ lực thay đổi cân bằng quyền lực quốc tế, làm suy yếu Mỹ, tạo tiền đề để ĐCSTQ tiếp quản Đài Loan trong tương lai, hoặc đơn giản là để cứu Tập Cận B́nh khỏi bị bẽ mặt bởi quan hệ đối tác công khai với Putin mà ông từng tung hô vào đầu tháng 2, trước khi xảy ra xâm lược. Điều rơ ràng là câu chuyện phát sóng trên các phương tiện truyền thông trong nước phản ánh quan điểm của các nhà lănh đạo ĐCSTQ, hơn là những b́nh luận có tính trung lập và ôn ḥa của các nhà ngoại giao Trung Quốc. Một khi Tập và cộng sự của ông quyết định rằng việc ủng hộ Putin là có lợi về mặt chiến lược cho ĐCSTQ, nếu không nói là cho Trung Quốc, th́ bộ máy kiểm soát thông tin của đảng sẽ nhanh chóng hành động.
Trong khi chiến tranh tiếp tục ở Ukraine, tự do, ḥa b́nh và trật tự quốc tế sẽ bị đe dọa. Nhưng bất kể kết quả trên chiến trường có thế nào, th́ cuộc xung đột cũng đă dẫn đến việc củng cố bộ máy tuyên truyền của ĐCSTQ và tạo ra khoảng cách thông tin sâu rộng hơn giữa nhiều người ở Trung Quốc với phần c̣n lại của thế giới.
S.C.
Sarah Cook là Giám đốc Nghiên cứu về Trung Quốc, Hồng Kông và Đài Loan tại Tổ chức Ngôi nhà Tự do (Freedom House).
Cơ quan t́nh báo quốc pḥng của Anh hôm thứ Hai cho biết Nga đă tung khoảng 65% toàn bộ lực lượng tác chiến trên bộ của ḿnh tham gia cuộc chiến ở Ukraine và hơn một phần tư trong số đó có khả năng “không c̣n chiến đấu hiệu quả”.
Đánh giá này bổ sung vào các báo cáo t́nh báo khác của Mỹ và Anh rằng các lực lượng Nga đă chịu tổn thất nặng nề trong cuộc xung đột, dù Moscow đang đẩy mạnh cuộc tấn công ở phía đông và nam.
Một số đơn vị tinh nhuệ nhất của Nga, kể cả Lực lượng Dù, “phải chịu mức tiêu hao cao nhất” và “có thể sẽ mất nhiều năm để Nga tái lập các lực lượng này.”
Quân đội Anh gần đây ước tính rằng khoảng 15.000 binh sĩ Nga đă thiệt mạng và số người bị thương có thể bằng gấp đôi.
Lực lượng xâm lược của Nga được ước tính vào khoảng 120 tiểu đoàn chiến thuật, mỗi tiểu đoàn có từ 700 đến 1.000 binh sĩ. Trong những tuần đầu của cuộc chiến, Nga đă tấn công từ nhiều hướng, dàn quân trên một khu vực rộng lớn bao gồm Kyiv ở phía bắc, Kharkiv ở phía đông, Mariupol ở phía đông nam và Mykolaiv ở phía tây nam. Nhưng kế hoạch đánh chiếm lănh thổ của Điện Kremlin nhanh chóng thất bại và Nga phải rút lui, nhiều đơn vị c̣n lại sẽ quay về Belarus và Nga để dưỡng quân.
Khi Nga tiến hành cuộc tấn công mới, cách đây hai tuần, nhằm chiếm lănh thổ ở miền đông Ukraine, Bộ Quốc pḥng Hoa Kỳ đă ước tính rằng Moscow có 92 tiểu đoàn ở Ukraine, có một lợi thế khá lớn so với quân số của Ukraine.
Trong những ngày gần đây, quân đội Ukraine tuyên bố đă phá hủy một số trung tâm chỉ huy của Nga ở phía đông và nam. Theo quân đội Ukraine, trong một cuộc tấn công ở thành phố Izium do Nga kiểm soát, khoảng 200 binh sĩ Nga đă thiệt mạng, trong đó có ít nhất một tướng. Không thể kiểm chứng các tuyên bố này.
Tuy nhiên, các lực lượng Nga không có dấu hiệu rút lui. Quân đội Ukraine cho biết, Nga tiếp tục đưa thêm binh sĩ tới mặt trận phía đông và đang t́m cách mở rộng quyền kiểm soát lănh thổ trên toàn miền nam Ukraine.
Cuối tuần qua, tướng Valery Gerasimov, Tổng tham mưu trưởng quân đội Nga đă đi thăm chiến tuyến ở miền đông Ukraine. Thông thường, người giữ vị trí này ít khi có mặt ở tuyến đầu, khiến các nhà phân tích cho rằng lực lượng Nga vẫn c̣n gặp rắc rối về hậu cần và tinh thần chiến đấu đang hỗn loạn.
Bất chấp những tổn thất nặng nề, các lực lượng Nga vẫn tiếp tục bắn phá các mục tiêu ở các tỉnh Luhansk và Donetsk, một khu vực được gọi chung là Donbas. Quân đội Ukraine cho biết họ đang đưa thêm nhiều tên lửa pḥng không đến phía đông và phía nam, là nơi mà quân Nga đang cố gắng xuyên thủng hệ thống pḥng thủ của Ukraine ở khu vực Kherson và bắn pháo vào khu vực xung quanh thành phố Mykolaiv.
Các tin khác
Ukraine đang gặp khủng hoảng nhiên liệu, nguyên nhân một phần là do Nga phong tỏa các cảng biển và các cuộc tấn công vào các nhà máy lọc dầu và kho chứa nhiên liệu của Ukraine. Sự thiếu hụt đă tạo ra những hàng dài chờ mua tại các trạm xăng và sẽ gây khó khăn cho nông dân Ukraine trong việc thu hoạch hoặc trồng trọt trong năm nay.
Cơ quan tị nạn Liên Hiệp Quốc cho biết hơn 5,5 triệu người đă chạy khỏi Ukraine kể từ khi cuộc xâm lược của Nga bắt đầu, trong đó có hơn 3 triệu người đă đến Ba Lan.
Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi đă ghé Ba Lan vào thứ Hai sau khi thăm Kyiv vào cuối tuần. Bà nói với Tổng thống Ba Lan Andrzej Duda rằng Hoa Kỳ “biết ơn sâu sắc chính phủ và người dân Ba Lan đă mở rộng trái tim và mái ấm của họ cho những người tị nạn Ukraine, và chúng tôi tái khẳng định cam kết của quốc gia chúng tôi là tiếp tục hỗ trợ các nỗ lực nhân đạo của Ba Lan”.
Giới bộ trưởng năng lượng từ các nước Liên minh châu Âu vừa đàm phán khẩn cấp vào hôm thứ Hai, 2 tháng 5, khi khối này cố gắng thống nhất phản ứng với yêu cầu của Moscow rằng các bên mua châu Âu phải trả tiền cho khí đốt Nga bằng đồng rúp hoặc chấp nhận bị cắt đứt nguồn cung cấp.
Hăng tin Reuters cho biết Nga đă ngừng cung cấp khí đốt cho Bulgaria và Ba Lan hồi tuần trước, sau khi họ từ chối đáp ứng yêu cầu thanh toán bằng đồng rúp. Những quốc gia này vốn đă lập kế hoạch ngừng sử dụng khí đốt Nga trong năm nay và nói rằng họ có thể đối phó với việc cắt nguồn cung cấp, nhưng sự việc đă khiến nhiều người lo ngại rằng các quốc gia EU khác, bao gồm cả Đức, cường quốc kinh tế châu Âu phụ thuộc vào khí đốt, có thể sẽ là mục tiêu tiếp theo.
Cách nay vài ngày, Viện Hải Quân Mỹ công bố h́nh ảnh vệ tinh chụp hải cảng Sébastopol (bán đảo Crimée) cho thấy quân đội Nga dường như đă cho triển khai cá heo tại cảng chiến lược này, đề pḥng một cuộc tấn công từ Ukraina.
Sau ngựa, chó, chim bồ câu, chuột, voi hay cừu, giờ đến lượt cá heo cũng được con người đưa vào sử dụng để hỗ trợ cho các chiến dịch quân sự. Khi quan sát các h́nh ảnh vệ tinh, Viện Hải Quân Mỹ (USNI) phát hiện rằng Nga đă cho bố trí cá heo – những loài cá heo mũi chai, có tên khoa học là Tursiops Truncatus – tại một căn cứ hải quân ở Biển Đen, cụ thể là cảng biển Sébastopol (bán đảo Crimée). Thời điểm triển khai là vào tháng Hai, đúng vào lúc « chiến dịch quân sự đặc biệt » được Vladimir Putin khởi động.
Theo các h́nh ảnh vệ tinh, Nga vào năm 2018 dường như cũng đă bố trí cá heo ở cảng Tartous của Syria. Về phần ḿnh, các ngư dân Na Uy năm 2019 đă bất ngờ phát hiện một con cá voi trắng có hành vi kỳ lạ bơi xung quanh thuyền của họ. Theo các ngư dân này, chú cá voi đó đeo một dây đai, phía trên có thể được trang bị một camera GoPro – ghi rơ ḍng chữ « thiết bị của Saint-Pétersbourg ». Và không chút đắn đo, người ta nghi ngờ chú cá voi trắng này hoạt động dọ thám.
Câu hỏi đặt ra là v́ sao những con cá heo này lại được bố trí ngay lối vào cảng biển Sebastopol ? Giới chuyên gia đưa ra nhiều giải thích. Trước hết, cá heo có thể được dùng để ḍ t́m ḿn hay các vật thể khác, nhờ vào thiết bị định vị sóng âm. Nhiều chương tŕnh huấn luyện đă được Liên Xô và Hoa Kỳ khởi xướng trong suốt thời kỳ Chiến Tranh Lạnh, v́ cá heo là loài động vật bơi giỏi hơn người. Cá heo không bị các vấn đề giảm áp, chúng có thể phát hiện các vật thể mà các hệ thống chuyên dụng của con người không nh́n thấy được. Sự nhanh nhẹn của chúng trong nước cũng thường ngăn cá heo vô t́nh kích hoạt các quả ḿn đang được t́m kiếm.
Cá heo : « Khuyển canh cổng biển »
Nhưng những chú cá heo đó cũng có thể đóng vai tṛ như là « khuyển canh biển ». Chúng có thể đi tuần tra phát hiện kẻ đột nhập. Thậm chí, như một số người, chúng c̣n được huấn luyện để hạ sát thợ lặn ! Đủ để ngăn chặn các lực lượng tác chiến của kẻ thù xâm nhập cảng biển để phá hoạt tầu chiến đang neo đậu ở đó.
Căn cứ hải quân Sebastopol có tầm quan trọng đặc biệt đối với Nga, do nằm gần bán đảo Crimée, vốn bị sáp nhập vào Nga năm 2014. Rất nhiều tầu chiến neo đậu ở đây, nằm ngoài tầm bắn của các tên lửa Ukraina, nhưng lại không nằm ngoài khả năng của các chiến dịch phá hoại tầu ngầm.
Cũng chính tại cảng biển này mà Liên Xô trước đây từng huấn luyện cá heo ḍ ḿn trong suốt thời kỳ chiến tranh lạnh. Khi Liên Xô sụp đổ vào đầu những năm 1990, nhiều đơn vị động vật có vú này thuộc quyền kiểm soát của Ukraina. Đến khi Nga « thu hồi » Crimée, nước Nga lấy lại quyền sở hữu cá heo và tăng cường chương tŕnh huấn luyện loài động vật có vú ở biển.
Trang mạng Futura-Sciences nhắc lại, Hoa Kỳ là quốc gia đầu tiên sử dụng cá heo như một công cụ hỗ trợ cho chiến tranh. Trong suốt giai đoạn Chiến tranh Việt Nam, Garth, John, Slan, Tinker và Toad, tên của những con cá heo, dường như đă được bố trí ở cảng Cam Ranh. Nhiệm vụ của chúng là ngăn chặn những tay thợ lặn kẻ thù tấn công kho đạn bến cảng.
Tính đến hôm nay, dường như chỉ có 4 nước đă phát triển chương tŕnh quân sự dựa trên các loài động vật có vú ở biển như cá heo, cá voi trắng mũi chai, hải cẩu hoặc sư tử biển : Hoa Kỳ, Nga, Bắc Triều Tiên và Israel.
Israel phản ứng giận dữ trước tuyên bố của Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov rằng Adolf Hitler "mang ḍng máu Do Thái".
Ông Sergei Lavrov đưa ra b́nh luận nhằm cố biện minh cho việc Nga khắc họa h́nh ảnh của Ukraine là "Phát xít" mặc dù Tổng thống Zelensky là người Do Thái.
Bộ Ngoại giao Israel đă triệu tập Đại sứ Nga để "làm rơ" và yêu cầu lời xin lỗi.
Phát xít Đức đă giết 6 triệu người Do Thái trong nạn diệt chủng Holocaust thời Thế chiến Lần 2.
Ông Lavrov đưa ra tuyên bố trong chương tŕnh truyền h́nh Zona Bianca ở Italy hôm 01/05, vài ngày sau khi Israel tiến hành lễ kỷ niệm nạn nhân Holocaust, một trong những dịp kỷ niệm trọng đại nhất tại Israel.
Khi được hỏi là cách nước Nga tuyên bố đang chiến đấu để "giải trừ phát xít" tại Ukraine khi chính Tổng thống Volodymyr Zelensky là người Do Thái, ông Lavrov nói: "Có thể tôi đă sai. Nhưng Hitler mang ḍng máu Do Thái. [Zelensky là người Do Thái] th́ hoàn toàn không có ư nghĩa ǵ. Những người Do Thái thông thái nhất lại chính là những người bài Do Thái dữ dội nhất."
Tuyên bố của ông Lavrov đă khiến giới chính trị gia tại Israel giận dữ.
Thủ tướng Israel Naftali Bennett nói: "Những lời dối trá nhằm dụng ư cho rằng chính người Do Thái đă gây tội ác kinh khủng nhất trong lịch sử và v́ vậy những kẻ đàn áp người Do Thái được miễn trừ trách nhiệm."
"Không có cuộc chiến tranh nào ngày nay là nạn diệt chủng Holocaust hoặc giống như Holocaust."
Ngoại trưởng Israel Yair Lapid phản ứng giận dữ, gọi ngôn từ của ông Lavrov là "không thể dung thứ".
Người đứng đầu Trung tâm Tưởng niệm Holocaust của Israel, ông Dani Dayan cũng lên án tuyên bố của ông Lavrov.
"Hầu hết các tuyên bố của ông ta là ngu xuẩn, hoang tưởng, nguy hiểm, và đáng bị lên án," ông Dani Dayan nói trong ḍng tweet. "Lavrov đảo ngược nạn diệt chủng Holocaust: biến các nạn nhân thành tội đồ, dựa trên cách thúc đẩy một thông tin hoàn toàn vô căn cứ là Hitler có gốc Do Thái."
Phát biểu trong một video, Tổng thống Ukraine Zelensky nói: "Tôi không có từ ngữ nào…Không ai nghe bất kỳ sự bác bỏ hay biện minh nào từ Moscow. Tất cả chúng ta cần là sự im lặng."
Tổng thống Ukraine nói thêm rằng sự im lặng đồng nghĩa giới lănh đạo Nga đă quên "tất cả những bài học trong Thế chiến lần 2" hoặc "có lẽ họ đă không bao giờ học được những bài học này".
Người phát ngôn Bộ Ngoại giao Mỹ Ned Price nói rằng những b́nh luận của ông Lavrov cho thấy "một dạng thức phân biệt chủng tộc thấp kém nhất" và "những "lời dối trá xảo quyệt".
Ông Ned Price cũng nói thêm rằng "Điện Kremlin kiên định trong việc chứng tỏ rằng không có mức thấp nhất mà họ có thể tự hạ bản thân", và tuyên bố của ông Lavrov là "ví dụ mới nhất về điều này".
Nhà báo Jon Donnison của BBC tại Jerusalem nói các phản ứng mạnh mẽ cho thấy b́nh luận của ông Lavrov là xúc phạm và không thể chấp nhận về mặt đạo đức sâu sắc đối với người Do Thái, ở Israel và trên thế giới.
Trong những tháng gần đây, Israel - quốc gia có đông người Nga sinh sống, đôi khi nỗ lực đóng vai tṛ là trung gian giữa Nga và Ukraine.
Nhưng nhà báo Jon Donnison nói rằng chính phủ Israel đă đối mặt với lời chỉ trích v́ không có lập trường đủ cứng rắn với Tổng thống Nga Putin. B́nh luận của Lavrov sẽ là phép thử cho mối quan hệ của Israel với Nga và trong khi lời nói này khiến nhiều người bị xúc phạm nhưng nó lại phản ánh một diễn ngôn chung của giới ủng hộ Kremlin, phóng viên của BBC nói thêm.
Ngoại trưởng Ukraine cũng phản pháo, nói rằng b́nh luận của ông Lavrov là bằng chứng về "chủ nghĩa bài Do Thái ăn sâu" của chính nước Nga.
Trong hàng thập kỷ đă có những thông tin không có bằng chứng rằng người ông cố không xác định danh tính của Hitler là người Do Thái.
Luật sư của Hitler là Hans Frank trong một quyển hồi kư xuất bản năm 1953 ghi rằng ông đă được Hitler hướng dẫn điều tra các tin đồn là ông mang ḍng máu Do Thái. Frank nói ông đă phát hiện rằng ông cố của Hitler thật sự là người Do Thái - mặc dù tuyên bố này được giới theo thuyết âm mưu tin vào nhưng các nhà sử học chính thống th́ lại hoài nghi.
Ngày 30/4, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida thăm chính thức Việt Nam theo lời mời của Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính. Ngày 1/5, Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida và Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính đă cùng tham dự Hội thảo hợp tác Việt Nam-Nhật Bản trong đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng.
Ông Fumio Kishida cho biết, Nhật Bản có tổng cộng 92 dự án đa dạng hóa chuỗi cung ứng trong ASEAN, và Việt Nam đứng vị trí đầu tiên với 39 dự án. Ông Kishida nói rơ rằng “không gian hợp tác giữa Nhật Bản và Việt Nam là không giới hạn”. Theo một số ư kiến bên ngoài, v́ chính sách ngoại giao sói chiến hung hăn của ĐCSTQ và chính sách nghiêng về cánh tả của ĐCSTQ trong 10 năm qua, xă hội phương Tây do Hoa Kỳ và Nhật Bản đại diện đang dần rời xa ĐCSTQ. Họ đang chuyển chuỗi cung ứng ban đầu sang Việt Nam một cách có trật tự, và địa vị “công xưởng thế giới” của ĐCSTQ đang được thay thế bằng Việt Nam.
Trên thực tế, đúng như thế giới bên ngoài mô tả, địa vị “công xưởng thế giới” của ĐCSTQ đang bị Việt Nam thay thế. Theo trang thông tin điện tử Chính phủ Việt Nam, ngày 1/5, tại Hội thảo hợp tác Việt Nam-Nhật Bản trong đổi mới công nghệ, chuyển đổi số và đa dạng hóa chuỗi cung ứng, Thủ tướng Việt Nam Phạm Minh Chính cho biết Chính phủ Việt Nam đă lănh đạo và chỉ đạo các cấp, các ngành đẩy mạnh ứng dụng, phát triển khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nghiên cứu nắm bắt, nâng cao năng lực tiếp cận và chủ động tham gia cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư để cung cấp các dịch vụ nhằm phát triển nhanh và bền vững.
Ông Phạm Minh Chính cũng nhấn mạnh, các doanh nghiệp Việt Nam có nhu cầu ngày càng cấp thiết về đổi mới công nghệ và chuyển đổi kỹ thuật số, nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh, hiệu quả sản xuất, sẵn sàng đón nhận làn sóng đầu tư mới trong bối cảnh các tập đoàn đa quốc gia đang nỗ lực đa dạng hóa chuỗi cung ứng. Nói cách khác, Việt Nam không c̣n là một Việt Nam chỉ sản xuất hàng dệt may và các sản phẩm công nghiệp nhẹ trong cộng đồng dân cư Trung Quốc nữa mà đang thực hiện toàn diện cuộc “cách mạng công nghiệp lần thứ tư” và chuẩn bị trở thành một mắt xích quan trọng trong cung ứng sản xuất tiên tiến ở xă hội phương Tây, với mục tiêu thay thế vị trí của ĐCSTQ trong chuỗi cung ứng quốc tế.
Thông tin quan trọng nêu trên cũng được Thủ tướng Nhật Bản Fumio Kishida tiết lộ, ông Fumio Kishida cho rằng Việt Nam ngày càng đóng vai tṛ quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu. Thứ nhất, ngành công nghiệp phụ trợ của Việt Nam là ch́a khóa cho sự hợp tác kinh doanh hiệu quả của các công ty Nhật Bản tại Việt Nam. Do đó, hai bên cần hợp tác để nâng cao năng lực và công nghệ của các ngành công nghiệp phụ trợ. Thứ hai, Nhật Bản và Việt Nam kỳ vọng sẽ giải quyết các vấn đề kinh tế hiện có thông qua chuyển đổi kỹ thuật số, số hóa các thủ tục kinh doanh và thủ tục điện tử. Thứ ba, đa dạng hóa chuỗi cung ứng toàn cầu thông qua sự vươn lên nhanh chóng của Việt Nam. Ông Fumio Kishida cho biết: “Không gian hợp tác giữa Việt Nam và Nhật Bản là không giới hạn”. Có thể thấy, địa vị “công xưởng thế giới” của ĐCSTQ đang bị các nước dân chủ như Nhật Bản bỏ rơi.
Theo trang thông tin điện tử của Chính phủ Việt Nam, trong 4 tháng đầu năm 2022, vốn đầu tư nước ngoài (bao gồm cả đầu tư trực tiếp và đầu tư gián tiếp) vào Việt Nam đạt gần 11 tỷ USD. Trong 4 tháng năm 2022, hiệu suất sử dụng vốn nước ngoài thực tế của Việt Nam đă đạt khoảng 5,92 tỷ USD, tăng 7,6% so với cùng kỳ năm ngoái. Các nhà đầu tư nước ngoài đă đầu tư vào 44 tỉnh, thành phố của Việt Nam trong 4 tháng qua. Trong đó, đứng thứ nhất là tỉnh B́nh Dương với việc thu hút gần 2,35 tỷ USD vốn đầu tư nước ngoài, chiếm 21,7% tổng vốn đầu tư nước ngoài, tăng gần 4 lần so với cùng kỳ. Tỉnh Bắc Ninh đứng thứ hai khi thu hút vốn đầu tư nước ngoài 1,57 tỷ USD và Thành phố Hồ Chí Minh thu hút đầu tư nước ngoài 1,28 tỷ USD, đứng thứ ba.
Xét theo lĩnh vực đầu tư, ngành sản xuất thu hút nhiều vốn đầu tư nước ngoài nhất, đạt 6,2 tỷ USD, chiếm 57,2% tổng số hợp đồng đầu tư nước ngoài, ngành bất động sản thu hút 2,8 tỷ USD, đứng thứ hai, tiếp theo là ngành bán lẻ và công nghệ. Trong 4 tháng đầu năm 2022, có 72 quốc gia và vùng lănh thổ đầu tư vào Việt Nam, trong đó Singapore đứng đầu với 3,1 tỷ USD, các công ty Hàn Quốc đứng thứ hai với 1,82 tỷ USD và Đan Mạch đứng thứ ba với vốn đầu tư 1,32 tỷ USD. Theo số liệu chính thức, Nhật Bản không phải là quốc gia duy nhất đầu tư vào Việt Nam mà có tới 72 quốc gia trên thế giới!
Tương tự, tỷ phú Lư Gia Thành (Li Ka-shing) cũng sang Việt Nam đầu tư. Đầu tháng 4, báo chí Việt Nam đưa tin Tập đoàn CK Asset Holdings Limited Group của tỷ phú Lư Gia Thành vừa thông qua Tập đoàn Vạn Thịnh Phát để đầu tư vào Việt Nam. Theo tờ ‘Sài G̣n Times’ của Việt Nam, thông qua Tập đoàn Vạn Thịnh Phát, Tập đoàn CK Asset Holdings Limited đă có buổi làm việc tại TP.HCM. Chủ tịch UBND TP. HCM, ông Phan Văn Măi và lănh đạo các sở, ban, ngành đă có cuộc gặp với ông Triệu Quốc Hùng (Chao Guoxiong), Giám đốc Điều hành CK Asset Holdings Limited, bà Trương Huệ Vân, Tổng giám đốc Công ty cổ phần Tập đoàn Vạn Thịnh Phát của Việt Nam và ông Lư Hạo (Li Hao), Phó Lănh đạo Trụ sở Đặc trách Kinh doanh Vùng Đông Á của Tập đoàn ORIX Nhật Bản.
Theo các nguồn tin, Tập đoàn CK Asset Holdings Limited đă định vị Thành phố Hồ Chí Minh là trung tâm chiến lược về tài chính và công nghệ, đồng thời hứa hẹn giới thiệu các dự án bất động sản cao cấp, bao gồm tất cả các lĩnh vực kinh doanh từ nhà ở, văn pḥng đến trung tâm thương mại. Ông Lư Gia Thành, người được biết đến với sự khôn ngoan, bất ngờ xuất hiện trên thị trường bất động sản Việt Nam có thể báo trước tốc độ phát triển nhanh chóng của nền kinh tế Việt Nam trong 30 năm tới, và thời kỳ phát triển thần tốc của ĐCSTQ nhờ dựa vào “công xưởng thế giới” đă kết thúc.
Trước sự trỗi dậy mạnh mẽ của Việt Nam, ngày 27/4, các phương tiện truyền thông chính thức của ĐCSTQ đă đăng tải bài viết với tiêu đề “Xuất khẩu tháng 3 của Việt Nam đă vượt qua Thâm Quyến? Chuyên gia: Không cần phải hoảng sợ”, kêu gọi tất cả các ngành ở Trung Quốc không hoảng sợ và tự huyễn hoặc ḿnh. Theo số liệu do Tổng cục Hải quan Việt Nam công bố, xuất khẩu của Việt Nam trong tháng 3 đạt 34,71 tỷ USD, tương đương khoảng 227,2 tỷ NDT, tăng 14,8% so với cùng kỳ năm ngoái; trong khi số liệu từ Hải quan Thâm Quyến cho thấy lượng xuất khẩu của Thâm Quyến vào tháng 3 là khoảng 120 tỷ NDT, giảm 14% so với cùng kỳ năm ngoái.
Có thể thấy, Thâm Quyến đă bị Việt Nam vượt mặt. Điều đáng chú ư là trong quư đầu tiên của năm 2022, xuất khẩu điện thoại di động và linh kiện của Việt Nam đă đạt gần 15 tỷ USD. Tốc độ tăng trưởng nhanh chóng của xuất khẩu hàng điện tử của Việt Nam đă gây ra một số lo lắng và cảm giác khủng hoảng trong các ngành liên quan ở Trung Quốc. Không chỉ vậy, Việt Nam hiện có nhiều đơn hàng hơn khả năng, trong khi đơn hàng của Trung Quốc đang giảm mạnh. Có lẽ đây là lư do chính khiến các “chuyên gia” của ĐCSTQ bảo mọi người “đừng hoảng sợ”.
Trong khi ĐCSTQ bảo người dân Trung Quốc “đừng hoảng sợ”, bản thân họ cũng đă hoảng sợ rất nhiều. Vào ngày 1/5, theo báo cáo từ Thông tấn xă Trung ương, ĐCSTQ đang cứu nền kinh tế, từ ngày 26 đến 29 tháng 4, 4 cuộc họp cấp cao trong 4 ngày đề ra đường lối và chính sách kinh tế, và 4 cuộc họp cho thấy nền kinh tế ĐCSTQ đang chịu áp lực rất lớn.
Thế giới bên ngoài cho rằng, các yếu tố gây ra áp lực kinh tế của ĐCSTQ là: sự chuyển dịch chính sách sang cánh tả của ĐCSTQ trong 10 năm qua đă khiến các nhà đầu tư nước ngoài không yên tâm, việc ĐCSTQ đẩy mạnh luật an ninh quốc gia ở Hồng Kông đă làm dấy lên lo ngại của giới tư bản quốc tế về tương lai của Trung Quốc, chính sách ngoại giao cường quốc kiểu “sói chiến” của ĐCSTQ là không thể chấp nhận được đối với Châu Âu, Hoa Kỳ, Nhật Bản và Hàn Quốc. Sự giám sát mạnh mẽ của ĐCSTQ đối với nhiều ngành kể từ năm ngoái, chiến tranh Nga-Ukraine, việc Cục Dự trữ Liên bang tăng lăi suất và chính sách Zero Covid cứng rắn của ĐCSTQ đă ảnh hưởng đến niềm tin thị trường của các nhà đầu tư trong và ngoài nước.
Niềm tin thị trường có được khôi phục hay không, điều cốt yếu phụ thuộc vào việc liệu ĐCSTQ có kịp thời đưa ra các chính sách thị trường “khai sáng” hay không, nhưng do tác động tiêu cực từ mối quan hệ hợp tác không giới hạn của ĐCSTQ với Nga, may mắn là ĐCSTQ không bị phương Tây trừng phạt hoàn toàn. Do đó, sự không chắc chắn lớn nhất trong nền kinh tế của ĐCSTQ đến từ bên trong ĐCSTQ và từ chính sách của ĐCSTQ trong việc tăng tốc chuyển hướng sang tả khuynh.
Để tăng nhanh hơn, Việt Nam đă phê duyệt Chiến lược xuất nhập khẩu ngoại thương đến năm 2030, trong đó đề xuất tốc độ tăng trưởng b́nh quân hàng năm từ 6% đến 7% cho xuất khẩu ngoại thương của Việt Nam từ năm 2021 đến năm 2030. Cụ thể, xuất khẩu ngoại thương của Việt Nam tăng trưởng b́nh quân hàng năm 8-9% giai đoạn 2021-2025 và 5-6% giai đoạn 2026-2030, nhập khẩu hàng hóa tăng trưởng b́nh quân 5-6% giai đoạn 2021-2030. Về cơ cấu mặt hàng xuất khẩu, đến năm 2025, tỷ trọng xuất khẩu của nhóm sản phẩm chế tạo chiếm 88% trong tổng lượng hàng hóa xuất khẩu, đến năm 2030 chiếm 90%. Trong đó, tỷ trọng xuất khẩu sản phẩm công nghệ lần lượt là 65% và 70% vào năm 2025 và 2030.
Về thị trường xuất khẩu, đến năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sang thị trường Châu Âu chiếm 16-17% tổng kim ngạch xuất khẩu, đến năm 2030 chiếm 18-19%; đến năm 2025, xuất khẩu của Việt Nam sang Châu Mỹ sẽ chiếm 32-33% tổng kim ngạch xuất khẩu, năm 2030 chiếm 33-34%. Đến năm 2025, giá trị xuất khẩu của Việt Nam sang châu Á chiếm 49-50% tổng kim ngạch xuất khẩu, đến năm 2030 chiếm 46-47%. Những dữ liệu hoạch định chiến lược chi tiết này giống như một thời gian biểu cho việc thay thế “công xưởng thế giới” của ĐCSTQ, sự trỗi dậy của Việt Nam đă làm phai nhạt địa vị “công xưởng thế giới” mà ĐCSTQ tự hào.
CÂU CHUYỆN CÓ THẬT XẢY RA Ở UKRAINE- CHIẾC XE HƠI MÀU ĐỎ
Jen Dang kể lại.
Trong chiến tranh, có nhiều chuyện lạ lùng đến khó tin, và đây là câu chuyện được kể lại hôm qua từ một cư dân Kyiv.
…
Khi rời hầm tránh bom, tôi nh́n thấy ngay một chiếc ô tô màu đỏ c̣n gắn ch́a khóa đậu gần cửa hàng đang bốc cháy. Tôi quan sát nó suốt hai tiếng, nhưng không thấy chủ nhân chiếc xe xuất hiện - gia đ́nh tôi không thể đợi quá lâu... Tôi quyết định trộm chiếc xe, khẩn cấp đưa gia đ́nh ḿnh đến Vinnitsa, nơi có nhà của họ hàng để lánh khỏi làn lửa bom đạn. Sau đó, tôi t́m thấy một số điện thoại trong ngăn đựng găng tay nên lập tức gọi vào số ấy với hy vọng gặp được chủ nhân của chiếc xe.
- “Tôi vô cùng xin lỗi v́ đă lấy trộm xe hơi của Ông. Chiếc xe đă cứu gia đ́nh tôi!"
- “Ôi, tốt quá! Bạn hăy thôi lo lắng đi nhé. Tôi có những 4 chiếc xe hơi, chiếc Jeep đă đưa gia đ́nh tôi khỏi Kyiv. Trước khi thoát đi, tôi kịp đổ đầy xăng cho 3 chiếc c̣n lại, để ở những nơi khác nhau với ch́a khóa gắn sẵn trong ổ điện và số điện thoại liên lạc trong ngăn đựng găng tay. Cám ơn Chúa ḷng lành, như vậy là tôi đă nhận được đủ cuộc gọi lại từ tất cả các xe, rằng gia đ́nh các Bạn đều b́nh yên - hẹn gặp lại mọi người. Bảo trọng Bạn nhé!"
Vẫn c̣n đó nhiều lắm ḷng tốt trên đời này. Và trong số đó là từ những con người của đất nước Ukraine anh hùng!
__________________
The Following 3 Users Say Thank You to Gibbs For This Useful Post:
Hôm 3/5, Bộ Quốc pḥng Đài Loan cho biết việc giao tên lửa pḥng không vác vai Stinger có thể bị tŕ hoăn, đồng thời cho biết họ đang thúc ép Hoa Kỳ giao hàng đúng tiến độ khi cuộc chiến ở Ukraine tăng áp lực lên nguồn cung, theo Reuters.
Các tên lửa này đang có nhu cầu cao ở Ukraine, nơi họ đă thành công trong việc ngăn chặn máy bay Nga, nhưng nguồn cung của Mỹ đă bị thu hẹp và việc sản xuất các vũ khí pḥng không gặp phải những trở ngại đáng kể.
Hoa Kỳ thông qua việc bán 250 tên lửa Stinger của công ty Raytheon Technologies cho Đài Loan vào năm 2019. Truyền thông Đài Loan đưa tin Đài Loan dự kiến sẽ nhận đủ lô vũ khí này vào năm 2026.
Ông Chu Wen-wu, Phó trưởng pḥng kế hoạch quân đội của Đài Loan, cho biết những đợt giao hàng này có thể bị hoăn lại.
Ông nói trong một cuộc họp báo: “Đúng là do những thay đổi của t́nh h́nh quốc tế, có thể có nguy cơ bị tŕ hoăn giao hàng tên lửa Stinger di động trong năm nay. Lục quân sẽ phối hợp với kế hoạch mua sắm đầy đủ và tiếp tục yêu cầu quân đội Hoa Kỳ thực hiện nó một cách b́nh thường theo hợp đồng”.
Đô la và nhân dân tệ, một mặt trận khác của cuộc chiến Ukraina
Trên trận địa Ukraina, mọi chú ư hướng về cuộc đọ sức giữa vũ khí của Nga và Mỹ. Về tài chính, Ukraina có thể là điểm khởi đầu cuộc xung đột giữa đồng đô la Mỹ và nhân dân tệ Trung Quốc. Lệnh trừng phạt Nga xâm chiếm Ukraina khiến Bắc Kinh mạnh dạn hơn để áp đặt một trật tự tiền tệ mới với thế giới.
Đâu là những lợi thế và trở ngại để nhân dân tệ soán ngôi đô la ? Liệu rằng thế giới có dám tin vào một đơn vị tiền tệ quốc tế hoàn toàn không tuân thủ luật chơi của thị trường như đồng tiền Trung Quốc ?
Chiến tranh Ukraina, bệ phóng cho đồng nhân dân tệ
Phương Tây đă ban hành một loạt các biện pháp trừng phạt Matxcơva ngay những ngày đầu tổng thống Vladimir Putin đưa quân xâm chiếm Ukraina. Dự trữ ngoại tệ của hầu hết các ngân hàng Nga tại Hoa Kỳ và châu Âu bị phong tỏa. Nga cũng đă bị loại khỏi hệ thống thông tin ngân hàng quốc tế SWIFT. Nội hai quyết định đó đă đủ để làm dấy lên trở lại viễn cảnh Trung Quốc cùng với một số quốc gia không hữu hảo với Hoa Kỳ như Iran hay Venezuela thành lập một mặt trận « chống đô la » khuynh đảo vị thế của đồng tiền Mỹ trong hệ thống tài chính và tiền tệ toàn cầu.
Trong chưa đầy hai tháng, hai đồng minh thân thiết nhất của Washington là Israel và Ả Rập Xê Út đă bắn đi hai tín hiệu theo chiều hướng này : Tel Aviv vừa thông báo, dự trữ của Ngân Hàng Trung Ương Isral mở cửa đón nhân dân tệ. Riyad từ đầu tháng 3/2022 cho biết đang nghiên cứu khả năng dùng đồng tiền Trung Quốc để thanh toán một phần các hóa đơn xuất khẩu dầu hỏa. Báo tài chính Mỹ Wall Street Journal coi đây là một tin « động trời », bởi từ sau Thế Chiến Thứ Hai, Ả Rập Xê Út tuyệt đối « trung thành » với Mỹ và đă từng nhiều lần đem kho dự trữ dầu hỏa quốc gia để phục vụ lợi ích chính trị, địa chính trị của Hoa Kỳ. Giờ đây Riyad là nguồn cung cấp đến 25 % dầu hỏa cho Trung Quốc, bắt đầu « chuyển hướng » và đây là « dấu hiệu rạn nứt rơ rệt nhất giữa các nền kinh tế đang trỗi dậy và phương Tây », là bằng chứng mới thể hiện nguyện vọng « tách rời khỏi quỹ đạo của đồng đô la Mỹ » .
Trong mắt nhà kinh tế Pháp Michel Aglietta, chuyên gia về tiền tệ và đồng tác giả cuốn Cuộc chạy đua tranh giành thế thượng phong trên về tiền tệ thế giới trước thách thức cạnh tranh Mỹ-Trung- La course à la suprématie monétaire mondiale. A l’épreuve de la rivalité sino-américaine, NXB Odile Jacob (4/2022), đây là thời điểm đồng nhân dân tệ Trung Quốc « lên ngôi ». Mỹ rồi Liên Hiệp Châu Âu phong tỏa dự trữ ngoại tệ của Ngân Hàng Trung Ương Nga (gần 50 % trong số hơ 640 tỷ đô la) khiến bản thân Bắc Kinh và không ít quốc gia đang phát triển từ ở châu Phi đến châu Á và cả châu Mỹ Latinh lo sợ. Trung Quốc hiện đang có 3.500 tỷ đô la dự trữ ngoại tệ và đang nắm giữ 1.000 tỷ công trái phiếu của Hoa Kỳ.
Thuận lợi trong kế hoạch soán ngôi đô la
Trong tác phẩm mới cho ra mắt độc giả đầu tháng tư Michel Aglietta nhấn mạnh trên hai điểm : một là vị trí của đồng đô la trong « giỏ dự trữ ngoại tệ » của thế giới đang từ 70 % hồi năm 2000 nay đă rơi xuống c̣n 59 %. Trái lại, nhân dân tệ tuy mới chỉ có một chỗ đứng « khiêm tốn » nhưng càng lúc càng được một số quốc gia quan tâm, bởi nguyện vọng « tách rời khỏi quỹ đạo đô la ». Nguyện vọng đó thể hiện mạnh mẽ tại tại khu vực châu Á (trong đó có Việt Nam, Cam Bốt …).
Trong bối cảnh đó Michel Aglietta ghi nhận chiến tranh Ukraina càng « thúc đẩy bước tiến của nhân dân tệ trên trường quốc tế và thu hẹp ảnh hưởng của đô la » cho dù là trong ngắn hạn có nhiều khả năng Bắc Kinh không quá lộ liễu thể hiện là điểm tựa mang tính quyết định đối với Nga ở thời điểm này, nhưng Bắc Kinh luôn có tầm nh́n xa và mục tiêu của Trung Quốc là « tăng cường tính độc lập đối với Hoa Kỳ » trên nhiều lĩnh vực từ công nghệ cao đến tiền tệ …
Công cụ lợi hại: E-nhân dân tệ
Vậy trên con đường chinh phục thế giới đó, Trung Quốc có những lợi thế và trở ngại nào ? Vẫn chuyên gia về tiền tệ Michel Aglietta đánh giá, một trong những lợi thế của Trung Quốc là đồng nhân dân tệ digigal ( kỹ thuật số ), do Ngân Hàng Trung Ương Trung Quốc phát hành, vận hành gần như một đồng tiền b́nh thường qua ứng dụng điện thoại. Đồng nhân dân tệ digital như vậy được đặt dưới sự quản lư của các giới chức tiền tệ và tài chính Trung Quốc, cho phép quan sát mọi luồng giao dịch, biết rơ tiền bạc được chuyển từ tài khoản nào và đến tay ai. Các hoạt động rửa tiền, trốn thuế khó mà thoát khỏi tai mắt của nhân viên thanh tra. Nhưng có lẽ quan trọng hơn là mục tiêu giảm bớt ảnh hưởng của đồng đô la Mỹ. Hiện tại, 88 % giao dịch thương mại trên thế giới được thanh toán bằng đô la. Để so sánh, cho dù là công xưởng và là quốc gia xuất khẩu số 1 của thế giới, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc chỉ chiếm có 4 %.
Ngân hàng Goldman Sachs của Mỹ dự báo trong 10 năm nữa sẽ có tới 1 tỷ người trên thế giới dùng tiền nhân dân tệ kỹ thuật số và đây sẽ là đơn vị được dùng trong 15 % các khoản giao dịch trên toàn cầu.
Virus corona phá hỏng tham vọng của Bắc Kinh ?
Tuy nhiên đúng vào lúc Trung Quốc gặp thuận lợi nhờ chiến tranh Ukraina để đẩy mạnh tiến tŕnh « quốc tế hóa » nhân dân tệ th́ virus corona lại giáng cho Bắc Kinh một đ̣n đau. Trả lời RFI Việt ngữ, Michel Santi chuyên gia về kinh tế vĩ mô và thị trường tài chính, phân tích :
Michel Santi : « Vào thời điểm mà cả thế giới đă mở rộng cửa, riêng Trung Quốc vẫn thu ḿnh khép kín trong các các đợt phong tỏa. Bắc Kinh khăng khăng giữ chủ trương zero Covid. Công xưởng của thế giới bị đóng cửa và khoảng 1.000 tàu chở hàng bị kẹt ngoài khơi cảng Thượng Hải, không vào được gần bờ để dỡ hay chất hàng. Giả định Thượng Hải dỡ bỏ lệnh cấm vận ngay bây giờ, cũng phải mất nhiều tuần lễ mới hy vọng giải quyết được t́nh trạng ách tắc. Có thể nói là trong một chừng mực nào đó, thị trường Trung Quốc đang bị tê liệt và kèm theo đó là những hậu quả tiềm tàng rất tai hại, trước hết là đối với ngành xuất khẩu của nước này. Vào lúc mà Bắc Kinh muốn một phần kim ngạch xuất khẩu phải được thanh toán bằng nhân dân tệ, quyết định phong tỏa chặt chẽ nhiều cảng và thành phố công nghiệp để chống dịch là tín hiệu không hay. Thậm chí chính sách đó hủy hoại những nỗ lực nhằm củng cố uy tín của đồng nhân dân tệ.
Bản thân đồng tiền Trung Quốc chưa đủ sức trấn an cộng đồng quốc tế ông Santi phân tích tiếp :
Michel Santi : « Như mọi nhà đầu tư, các Ngân Hàng Trung Ương đều phải có một khoản dự trữ ngoại tệ và đương nhiên đó phải là những đơn vị tiền tệ ổn định và dễ hoán đổi sang một ngoại tệ khác. Khác với đô la Mỹ, euro của châu Âu hay đồng yen Nhật Bản, nhà nước Trung Quốc can thiệp để kiểm soát tỷ giá đồng nhân dân tệ. Bắc Kinh kiểm soát từ tỷ giá giao dịch nhân dân tệ đến thị trường và tất cả các doanh nghiệp như là Alibaba … Trong mắt giới tài chính, đó là dấu hiệu cho thấy ‘thị trường Trung Quốc chưa chín muồi’. Hệ quả kèm theo là không dễ hoán đổi đơn vị tiền tệ Trung Quốc để thu vào đô la hay bất kỳ một đơn vị tiền tệ quốc tế có uy tín nào khác. Điều này ảnh hưởng đế quyết định của các Ngân Hàng Trung Ương trên thế giới trong giỏ dự trữ ngoại tệ ».
Ngày tàn của đô la c̣n xa
Như vừa nói, đô la Mỹ vẫn c̣n nhiều lợi điểm mà không một đơn vị tiền tệ nào có được, kể cả đồng tiền chung châu Âu euro hay yen của Nhật. Cho đến tận ngày nay, đô la « vẫn là vua », chiếm 59 % dự trữ ngoại tệ của thế giới, là đơn vị thanh toán gần 90 % trao đổi mậu dịch toàn cầu. Các nhà đầu tư trên thế giới dường như vẫn chỉ tin tưởng vào đồng tiền của Mỹ. Chuyên gia Michel Santi đánh giá :
Michel Santi : « Không có lư do chính đáng nào để nghi ngờ về thế thượng phong của đồng đô la Mỹ. Ngay cả đồng tiền chung châu Âu là euro cũng không có tham vọng và cũng không muốn soán ngôi đô la. Ở thời điểm hiện tại, đô la đang tăng giá so với yen của Nhật, euro của châu Âu. Đây là bằng chứng rơ rệt nhất cho thấy thế giới không dễ thoát ly khỏi quỹ đạo của đô la. Điểm đáng ngại ở đây là khi đô la tăng giá, nợ nước ngoại của các nền kinh tế đang trỗi dậy cũng tăng theo. Gánh nặng nợ nần càng lúc càng nặng. Ở thập niên 1970, một vị bộ trưởng tài chính Mỹ đă nói với đồng nhiệm Pháp ‘đô la là đơn vị tiền tệ của chúng tôi, nhưng là một vấn đề của các bạn’ Câu nói đó vẫn c̣n tính thời sự.
Đây là cơ hội để đồng tiền Trung Quốc gặm nhấm thêm thị phần, nhưng vấn đề chỉ khoanh vùng đối với Nga mà thôi. Nh́n rộng hơn một chút về thái độ của Trung Quốc trên vấn đề Ukraina : Trung Quốc tránh lên án Matxcơva xâm chiếm Ukraina và đă không về hùa với phương Tây trừng phạt Kremlin. Ai cũng biết Trung Quốc đang là điểm tựa kinh tế của Nga trong giai đoạn này. Theo tôi, thái độ đó bất lợi cho đà quốc tế hóa đồng nhân dân tệ, bởi giới đầu tư sợ rằng Âu, Mỹ cũng có thể trừng phạt các ngân hàng hay doanh nghiệp Trung Quốc. Tuy nhiên, Bắc Kinh cũng cân nhắc kỹ lưỡng những « được », « thua » và đang kỳ vọng nhiều về các dự án hợp tác khai thác tài nguyên của Nga trong vùng Siberi. Một khi kinh tế Nga suy yếu và cần đầu tư nước ngoài, th́ Trung Quốc sẽ « một ḿnh một chợ », v́ các hăng lớn của Âu Mỹ đă bỏ đi hết cả. Là một quốc gia khát nguyên liệu như Trung Quốc, cắm rễ vào Siberi và cùng khai thác tài nguyên với Matxcơva là tham vọng Bắc Kinh đang ấp ủ ».
Ngay cả trong trường họp một số quốc gia muốn giảm mức độ lệ thuộc vào đô la Mỹ th́ các đơn vị tiền tệ quốc tế được ưa chuộng nhất là euro, yen, đồng bản Anh, franc của Thụy Sĩ và đương nhiên là mức độ tin cậy rất cao vào vàng.
Không thể phủ nhận trọng lượng kinh tế, thương mại, và tài chính của Trung Quốc, nhưng cũng phải nh́n nhận rằng nhân dân tệ c̣n là một đồng tiền « với nhiều khác biệt » : nhân dân tệ không « hoạt động tự do và tỷ giá hối đoái của đơn vị tiền tệ này nằm ngoài tầm kiểm soát của luật cung cầu trên thị trường » .
Vậy th́ ai dám đánh cuộc vào nhân dân tệ để thoát ly khỏi đô la ? Ai dám đánh cuộc rằng, khác với Washington, Bắc Kinh sẽ không sử dụng đồng tiền của Trung Quốc như một loại vũ khí trừng phạt những đối thủ chính trị, quân sự, kinh tế của Đảng Cộng Sản nước này ?
Ngô Nhân Dụng
Ông Tập Cận B́nh đang chờ được tấn phong chức chủ tịch nước và chủ tịch đảng một lần nữa trong đại hội tháng 11, có thể sẽ làm chủ tịch vĩnh viễn. Ông không thể đứng ra chịu trách nhiệm về tất cả những vụ tử vong nếu Omicron được thả lỏng.
Khi bệnh dịch Covid-19 phát khởi, Trung Quốc và Nam Hàn đối phó giống nhau: Cô lập tất cả người bị nhiễm bệnh, đóng cửa các khu đông người, dân chúng bị cấm cung. Nhưng sau hai năm, Nam Hàn đă thay đổi. Bây giờ t́nh trạng hai nước khác hẳn nhau.
Hai năm sau, biến thái vi khuẩn Omicron xuất hiện ở Nam Hàn, số người nhiễm bịnh tăng vọt lên, có lúc hơn 400,000. Nhưng thay v́ phản ứng mạnh, chính phủ Seoul đă giảm bớt những biện pháp cấm đoán và hạn chế. C̣n ở Trung Quốc, bị Omicron tấn công vào tháng Ba, Thượng Hải, dân số 25 triệu, đă hoàn toàn đóng cửa khi chỉ có 4,500 người nhiễm Omicron.
Chính phủ Nam Hàn thay đổi chiến lược đối phó với bệnh dịch. Họ t́m cách giảm bớt tỷ lệ số tử vong trên số người mắc bệnh, chú trọng đến những người dân đáng lo nhất: người già hoặc đang bị bệnh nặng khác. Seoul chích ngừa càng nhiều càng tốt. Cho nên khi Omicron tấn công, đă có 95% dân Nam Hàn được chích đầy đủ, 39% cao hơn nước Mỹ. Nhờ thế, mặc dù số người nhiễm bệnh tăng vọt, số người phải vô bệnh viện hoặc chết vẫn giảm bớt.
Trung Cộng theo chính sách nặng tay cũ: Đóng cửa, cấm cung, dùng mệnh lệnh từ trên ban xuống. V́ ông Tập Cận B́nh vẫn hài ḷng từ lúc đầu khi giới nghiêm 11 triệu dân Vũ Hán. Kết quả là ngăn chặn được bệnh dịch, số người chết nhẹ nhất thế giới, ông không muốn thay đổi.
Ở Thượng Hải dân chúng bị cấm ra đường, phải chờ tiếp tế thức ăn, có khi bị đói đi biểu t́nh phản đối, lần đầu tiên xảy ra ở Trung Quốc. Các siêu thị, các tiệm ăn không được phép giao hàng tới nhà; xe chuyên chở hoặc taxi của tư nhân cũng bị cấm. Chỉ có người được cấp giấy “thông hành” của cơ quan y tế mới được phép lái xe trên đường. Trong mấy ngày, giá một “thẻ thông hành” lên tới $2,000 mỹ kim một ngày. Dân chợ đen sẵn sàng chi ra món tiền đó để được giao thức ăn, rau, thịt tận nhà, v́ vẫn có lời.
Sau hơn một tháng, Thượng Hải đă cho mở cửa các cơ xưởng lớn, với nhiều công ty quốc tế. Nông dân sống ở ngoại ô cũng được cho phép ra ruộng, vườn làm việc, v́ mùa đă bắt đầu. Công nhân trong thành phố có thể phải ở lại sở, han chế số giờ được về nhà. Nông dân được đi từ nhà đến nhà kiếng trồng hoa quả, không ra ngoài giới hạn của khuôn khổ 200 hộ khẩu.
Các thành phố khác chứng kiến cảnh dân Thượng Hải chịu đựng và lo sợ sẽ đến lượt ḿnh. Nhiều thành phố hàng chục triệu dân chỉ có một người bị bệnh cũng đóng cửa toàn diện.
Omicron đă tới Bắc Kinh, với 21 triệu dân, Đảng Cộng sản đă dè dặt không muốn làm kinh động dân thủ đô, nơi tập trung những gia đ́nh quyền quư thuộc guồng máy lănh đạo chính trị và kinh tế. Bộ máy kiểm soát chỉ nhắm đặt ṿng đai không cho dân bên ngoài vào thành phố. Nhiều người sống ở ngoại ô nhưng làm việc trong Bắc Kinh phải xin giấy chứng nhận của sở. Các kỹ sư, kế toán viên, dân áo trắng được phát giấy dễ dàng. Dân lao động mỗi ngày vào quét dọn, lau rửa nhà cửa th́ khó, v́ thường không được coi là nhân viên chính thức.
Ngay khi nghe tin Bắc Kinh sắp ban lệnh cấm đoán người dân đă lo xa, phản ứng ngay. Họ hỏi thăm bạn bè ở Thượng Hải, Giang Tô, Tây An, chuẩn bị mua đồ tích trữ. Trên mạng xă hội, người ta chuyền cho nhau danh sách “Những món dân Thượng Hải đă tiếc không mua sẵn trước!” Mọi người chép mang tới các siêu thị và cửa hàng.
Tại Triêu Dương (朝阳,Chaoyang), khu đông đúc và giàu có nhất, nhiều ủy ban khu vực chỉ cho phép các nhân viên chính phủ lo việc tiếp tế, phân phối hàng tiêu dùng. Dân không được tự đi mua nhiều món đơn giản nhất, như giấy vệ sinh, sữa bột, tă lót cho trẻ em. Có khu cấm mua cả trái cây, cà phê và rượu bia. Nhiều người đi mua ngay tủ đá để chứa thực phẩm dự trữ!
Chính sách cứng rắn của ông Tập Cận B́nh chắc sẽ có kết quả, số người nhiễm bệnh và chết v́ Covid sẽ rất thấp. Nhưng đời sống dân chúng đă bị xáo trộn hoàn toàn, có thể kéo dài mấy tháng. Và hậu quả kinh tế sẽ nặng nề.
Trong tuần trước, đă có 373 triệu người Trung Hoa sống trong 45 thành phố bị giới nghiêm một phần hay hoàn toàn, v́ vi khuẩn Omicron. Họ sản xuất 40% Tổng Sản Lượng Nội Địa Trung Quốc, dù chỉ chiếm 24% dân số, theo cơ quan nghiên cứu Nomura, dẫn trên The Wall Street Journal. Trong tháng Ba, số tiêu thụ trong cả nước đă giảm 3.5%; số tiền đi ăn tiệm giảm 16%, theo thống kê của nhà nước. Quỹ Tiền Tệ Quốc tế dự đoán kinh tế Trung Quốc sẽ chỉ tăng được 4.4% trong năm nay.
T́nh trạng cả thành phố tê liệt như ở Thượng Hải sẽ khiến nhiều công ty nước ngoài mai mốt dè dặt hơn trước khi đầu tư. Nhiều chuyên gia đang làm việc về tài chánh, ngân hàng ở Thượng Hải tính đường sẽ t́m nơi khác sau khi được tự do di chuyển. Hồng Kông là một trung tâm thu hút họ.
Cách chống trả cứng rắn ở Trung Quốc gây thiệt hại cho nền kinh tế. Nhưng đảng Cộng sản sẽ biện minh rằng nhờ chính sách đó nên số người nhiễm bệnh và chết rất thấp. Điều này đúng đối với các biến thái trước của vi khuẩn corona. Bây giờ với biến thái Omicron, ở nước nào số người bệnh và chết cũng rất thấp. Dân Nam Hàn không bị cấm cung ở trong nhà, trường học, cơ xưởng, văn pḥng vẫn được mở cửa.
Cho tới nay, không ai đoán được bao giờ vi khuẩn Omicron sẽ bị ngăn chặn hoàn toàn trong lục địa Trung Hoa. Khi nào không thấy một người nào bị nhiễm bệnh, trong cả nước, trong cùng một ngày và kéo dài vài tuần lễ, th́ lúc đó ông Tập Cận B́nh có thể tuyên bố toàn thắng. Nếu vẫn c̣n một “mật khu” ở nơi nào đó, Omicron tiếp tục bám vào thân thể con người hay cầm thú, th́ không biết lúc nào sẽ bay tới đâu. Mỗi lần đám du kích này xuất hiện, nhà nước sẽ phải ban ra những lệnh cấm và hạn chế cứng rắn hơn.
Người dân Trung Quốc sẽ tự hỏi có đáng hay không? Những thiệt hại kinh tế và xáo trộn trong đời sống suốt mấy tháng trời tháng trời dù bệnh không nguy hiểm như cũ? Họ có thể hỏi thầm nhau, không dám nói lớn tiếng. V́ đảng Cộng Sản Trung Quốc sẽ tiếp tục các biện pháp cứng rắn. Đâm lao phải theo lao, họ không thể nào thay đổi. Ít nhất, không thay đổi trước tháng 12 năm nay.
Thử tưởng tượng Cộng sản Trung Quốc ngưng các lệnh cấm ngặt nghèo. Omicron được thả lỏng, nhiều người sẽ bị nhiễm. Ở khắp thế giới phần lớn người chết v́ bị Omicron là các cụ già chưa được chích ngừa đủ ba, bốn mũi. Ngay từ đầu, các nước như Nam Hàn, Nhật Bản, Âu và Mỹ châu đặt ưu tiên chích vaccine ngừa bệnh Covid cho người lớn tuổi hoặc có bệnh sẵn. Trung Cộng không theo cách đó; được chích ngừa nhiều nhất là lớp người thuộc tuổi lao động, sản xuất. Cho nên, đến giữa tháng Ba, trong số 36 triệu người già trên 80 tuổi, chỉ có 20% đă được chích ngừa hai mũi. Ở Thượng Hải chỉ có 15%, và những người mới chết v́ Omicron trung b́nh thọ 81 tuổi.
V́ vậy, nếu bắt chước Nam Hàn cho Omicron bay nhảy dễ dàng, tỷ số các trường hợp tử vong ở Trung Quốc sẽ rất cao, vượt trên các nước khác. Lúc đó, người dân sẽ đổ tội cho nhà nước! Tâm lư này dễ hiểu. Hơn một tỷ con người đă bị kiềm hăm trong cảnh cấm cung, đổi lai, được thấy số người bệnh và người chết rất thấp. Họ đă quen sống như vậy rồi. Bây giờ nhà nước đổi chính sách, số người bệnh, người chết tăng vọt lên. Lỗi v́ ai?
Tất nhiên dân Trung Hoa lục địa sẽ chỉ ngón tay vào ông Tập Cận B́nh,
Ông Tập Cận B́nh đang chờ được tấn phong chức chủ tịch nước và chủ tịch đảng một lần nữa trong đại hội tháng 11, có thể sẽ làm chủ tịch vĩnh viễn. Ông không thể đứng ra chịu trách nhiệm về tất cả những vụ tử vong nếu Omicron được thả lỏng.
Trong báo cáo tự do báo chí năm 2022 ra ngày 3/5, Tổ chức Phóng viên Không Biên giới (RFS) nói rằng nội dung trực tuyến không được kiểm soát đă phát tán thông tin và tuyên truyền sai lệch và khuếch đại sự chia rẽ chính trị trên toàn thế giới, làm gia tăng căng thẳng quốc tế và thậm chí góp phần vào việc Nga xâm lược Ukraine.
Trong khi Bắc Hàn (đứng cuối bảng ở vị trí 180) là quốc gia tồi tệ nhất về tự do báo chí, th́ Trung Quốc (thứ 175) tiếp tục mở rộng mô h́nh kiểm soát thông tin không chỉ trong phạm vi biên giới mà c̣n vượt ra ngoài biên giới của họ.
Cụ thể là Hong Kong đă tụt 68 bậc xuống vị trí 148 do sự kiểm soát truyền thông của Bắc Kinh trong năm 2022.
Việt Nam, từ vị trí 175 (năm 2021), được xếp vị trí 174 trên 180 nước vào năm nay, cao hơn Trung Quốc.
Bộ trưởng Ngoại giao Canada Mélanie Joly cho biết chính phủ liên bang Canada sẽ thay đổi luật trừng phạt của ḿnh cho phép chuyển tài sản bị đóng băng và bị tịch thu của Nga để bồi thường cho các nạn nhân hoặc để giúp xây dựng lại Ukraine sau chiến tranh. Sự thay đổi này sẽ khiến Canada trở thành nước đầu tiên trong khối G7 cho phép thực hiện điều luật này.
Dự luật này đă được Thượng nghị sĩ Ratna Omidvar đưa ra và chuẩn bị được thượng viện thông qua.
Đại sứ quán Ukraine tại Canada đă kêu gọi các nhà lập pháp nhanh chóng ban hành dự luật Omidvar. "Chúng tôi tin rằng hoàn toàn công bằng khi tài sản nhà nước Nga hoặc tài sản bất chính của các nhà tài phiệt Nga phải trở thành một phần của sự đền bù của họ đối với nhân dân và đất nước Ukraine."
Nguồn: Le Van Quy
Hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN sắp tới, theo dự định diễn ra trong 2 ngày 12-13/5, sẽ là cơ hội để Tổng thống Mỹ Biden đẩy mạnh mối quan hệ đối tác song phương chặt chẽ hơn với ASEAN và ngăn chặn ảnh hưởng của Trung Quốc trong khu vực. Nhà Trắng cũng mong muốn thúc đẩy tầm nh́n về một Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương “tự do và rộng mở”, trong đó ASEAN giữ một vị trí quan trọng.
Mặc dù Tổng thống Philippines Duterte đă tỏ ư không muốn tham gia hội nghị lần này (1), cùng với việc vắng mặt của đại diện chính quyền quân sự Myanmar, nhưng nghị tŕnh của Mỹ và ASEAN vẫn tiếp tục, mặc dù t́nh h́nh chiến sự tại Ukraine vẫn đang tiếp diễn hết sức căng thẳng.
Dưới thời chính quyền Obama, hội nghị thượng đỉnh đặc biệt đầu tiên của Mỹ với ASEAN diễn ra vào tháng 2/2016, c̣n dưới thời chính quyền Trump, hội nghị dự kiến được tổ chức vào tháng 3/2020 tại Las Vegas đă bị hoăn do đại dịch COVID-19. Mỹ đă gặp nhiều khó khăn liên quan đến việc bổ nhiệm đại sứ tại Ban Thư kư ASEAN, trong khi nước này là một trong những quốc gia đầu tiên có phái đoàn ngoại giao tại ASEAN. Nhiều đối tác đối thoại của ASEAN đă bổ nhiệm đại sứ của ḿnh tại ASEAN để phụ trách việc thúc đẩy quan hệ với hiệp hội này.
Trong thời gian này, chính quyền Biden đang đặc biệt quan tâm đến những diễn biến ở Ukraine và t́nh h́nh Afghanistan sau khi rút quân, và những thách thức từ Trung Quốc và Nga mà cộng đồng quốc tế đang phải đối mặt, liên quan tới diễn biến ở Ukraine và Biển Đông. Chính quyền Mỹ cũng rất quan tâm đến việc thuyết phục các nước khác tin rằng quan hệ gần gũi hơn giữa Nga và Trung Quốc sẽ không có lợi cho an ninh của các quốc gia ASEAN. Sự hợp tác ngày càng tăng giữa Nga và Trung Quốc một lần nữa sẽ gây ra những thách thức mà các quốc gia Đông Nam Á từng phải chứng kiến trong Chiến tranh Lạnh.
Chương tŕnh nghị sự của đôi bên sẽ là ǵ?
Các nhà phân tích chiến lược và các chuyên gia chính sách đối ngoại từ nhiều nơi khác nhau đều đưa ra suy đoán của ḿnh về chương tŕnh nghị sự của hội nghị thượng đỉnh ASEAN-Mỹ sắp tới. Người ta tỏ ra e ngại trước thực tế là Mỹ cần củng cố cam kết của ḿnh với khu vực này khi ASEAN và Mỹ sắp kỷ niệm 45 năm thiết lập quan hệ. Tài liệu chiến lược liên quan tới khu vực Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương được công bố sau khi Tổng thống Biden lên nắm quyền được đánh giá là tương tự như một tài liệu về khu vực này dưới thời Trump. Tuy nhiên, tài liệu mới có nhiều chi tiết cụ thể hơn. Mỹ đang cố gắng lôi kéo một số nước thành viên quan trọng của ASEAN tham gia vào Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương của ḿnh, bao gồm Indonesia, Philippines, Thái Lan, Việt Nam và Singapore.
Chiến tranh Nga-Ukraine, các vấn đề ở Đông Nam Á, các diễn biến ở Biển Đông và các vấn đề liên quan đến tăng trưởng kinh tế sau đại dịch sẽ là những chủ đề quan trọng để thảo luận trong cuộc họp thượng đỉnh ASEAN-Mỹ sắp tới. Với hội nghị này, Mỹ rất kiên định rằng các vấn đề như chế độ quân sự ở Myanmar cần được các nước thành viên ASEAN giải quyết. Ngoài ra, với việc chính quyền Mỹ đă công bố tài liệu Chiến lược Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương vào ngày 8/2, người ta cho rằng Mỹ sẽ cố gắng nhấn mạnh những vấn đề chính trong chương tŕnh nghị sự của ḿnh và có khả năng sẽ đưa ra một kế hoạch chi tiết trong tương lai để các quốc gia Đông Nam Á xem xét và hợp tác. Chính quyền Biden đang nỗ lực thể hiện rơ ràng với các quốc gia Đông Nam Á rằng Mỹ cũng cam kết với an ninh của khu vực này và sẽ thực hiện các biện pháp để cho thấy niềm tin vào chính quyền Mỹ đă được phục hồi.
Sự can dự của chính quyền Biden tại Đông Nam Á chỉ phần nào đáp ứng được mong muốn của nhiều quốc gia trong khu vực. Điều này là dễ hiểu khi xét đến những cuộc khủng hoảng mà Mỹ phải đối mặt ở Afghanistan và Ukraine, chưa nói đến những tác động nghiêm trọng từ đại dịch COVID-19. Hội nghị cấp cao đặc biệt Mỹ-ASEAN sẽ tạo cơ hội để đưa ra tầm nh́n chủ động và tích cực hơn về sự can dự của Mỹ đối với khu vực Đông Nam Á trong thời đại gia tăng sự phân cực giữa các siêu cường
Với việc Mỹ rút khỏi Hiệp định Đối tác xuyên Thái B́nh Dương (TPP), người ta cho rằng Mỹ đă không c̣n quan tâm tới hiệp định thương mại tự do lớn hơn ở khu vực châu Á-Thái B́nh Dương. Tuy nhiên, Mỹ đă cam kết sẽ lấp đầy khoảng trống kinh tế với ASEAN bằng một khuôn khổ kinh tế Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương mới, và sẽ tập trung vào thương mại, nền kinh tế kỹ thuật số, công nghệ, chuỗi cung ứng và năng lượng sạch (trong số nhiều lĩnh vực khác), điều có thể sẽ được tiết lộ trước hoặc trong Hội nghị cấp cao tại Washington. Tuy nhiên, từ nay đến lúc đó, câu hỏi tiếp tục được đặt ra là chính sách của Mỹ đối với khu vực ASEAN sẽ như thế nào?
Vấn đề Biển Đông trong chương tŕnh nghị sự
Trung Quốc đă trở thành mối bận tâm chính trong chính sách đối ngoại của Chính quyền Joe Biden kể từ khi ông Biden lên nắm quyền vào tháng 1/2021. Tổng thống Biden thừa hưởng một mối quan hệ đầy biến động với Bắc Kinh và ông đă không vội vàng sửa chữa mối quan hệ này. Với mong muốn thể hiện sức mạnh và quyết tâm, ông chủ mới của Nhà Trắng có ư định duy tŕ “nhịp trống” ổn định để gây sức ép đối với Trung Quốc.
Trong năm đầu nhiệm kỳ, Chính quyền Biden đă tăng cường biện pháp cứng rắn đối với các hoạt động của Trung Quốc ở Biển Đông, vốn đă được áp dụng từ thời Trump. Chính quyền Biden liên tục lên án các tuyên bố và hành động của Trung Quốc là bất hợp pháp và là mối đe dọa đối với tự do hàng hải. Hải quân Mỹ đă tiến hành các nhiệm vụ hiện diện thường xuyên và các cuộc tập trận ở Biển Đông, và sáu hoạt động tự do hàng hải (FONOP) ở Hoàng Sa và Trường Sa (nhiều hoạt động hơn so với năm đầu cầm quyền của Tổng thống Trump).
Thời gian qua, các nước Đông Nam Á trong tranh chấp Biển Đông phải gánh chịu hậu quả từ chiến thuật vùng xám của Trung Quốc ở vùng biển này - các hành động do Quân giải phóng nhân dân Trung Hoa (PLA), Hải cảnh Trung Quốc (CCG) và Lực lượng dân quân biển tiến hành nhằm đẩy mạnh các tuyên bố về quyền tài phán của nước này trong cái gọi là “đường 9 đoạn”. Các chiến thuật được nước này sử dụng bao gồm xâm phạm không phận, quấy rối giàn khoan và triển khai các tàu khảo sát, tàu CCG và đội tàu đánh cá lớn vào các vùng đặc quyền kinh tế (EEZ) của các nước Đông Nam Á. Mặc dù các bên tranh chấp ở Đông Nam Á thường xuyên phản đối các hoạt động của Trung Quốc, nhưng họ không thể ngăn cản Bắc Kinh do không thể so sánh được với nước này về khả năng quân sự.
Một trong những mục tiêu của việc tổ chức hội nghị thượng đỉnh Mỹ-ASEAN là nhằm đảo bảo các nước Đông Nam Á này tham gia vào trật tự quốc tế dựa trên pháp quyền, hay c̣n được biết đến là trật tự theo mô h́nh "Ḥa b́nh kiểu Mỹ" ở Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương trong đó có sự tham gia của các đồng minh và đối tác của Washington. Sự tham gia này sẽ giúp kiềm chế sức mạnh gia tăng của Trung Quốc ở vùng Biển Đông.
Chính quyền Biden cũng đă tập trung vào việc bảo vệ luật pháp quốc tế ở Biển Đông. Cụ thể, tháng 7/2021, Blinken đă nhắc lại chính sách thời Chính quyền Trump là công nhận các vùng đặc quyền kinh tế mà Indonesia, Malaysia, Philippines và Việt Nam đă tuyên bố. Lập trường này trực tiếp công kích cái gọi là tuyên bố “đường 9 đoạn” của Trung Quốc, vốn bao trùm khoảng 90% diện tích Biển Đông dựa trên những ǵ Bắc Kinh khẳng định là quyền lịch sử của nước này, thay v́ chia sẻ vùng biển này theo luật pháp quốc tế. Tuyên bố của Blinken cũng được coi là một dấu hiệu rơ ràng cho thấy lần này, người ta có thể trông cậy vào Mỹ.
Những khuyến nghị cho Mỹ để tăng cường ḷng tin cho ASEAN
Chiến tranh ở Ukraine có lẽ không làm Mỹ lơ là tập trung ở khu vực Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương, đặc biệt là ở Biển Đông v́ căng thẳng vẫn tồn tại, xung đột c̣n lâu mới được giải quyết. Trung Quốc ngày càng củng cố hiện diện trong vùng, quân sự hoá các đảo nhân tạo mà họ chiếm đóng ở Trường Sa và Hoàng Sa. Vài ngày sau khi Nga tấn công Ukraine, ngày 24/2, Trung Quốc lại tăng ngân sách quốc pḥng, đă ở mức rất cao, bỏ xa mọi ngân sách của các nước trong vùng và hiện đứng thứ hai trên thế giới, chỉ sau Mỹ. Ngoài ra, Bắc Kinh tăng cường hiện đại hóa đội tàu chiến của họ.
Trong tương lai, Mỹ cần hỗ trợ nhiều hơn cho các bên tranh chấp ở Đông Nam Á để giúp họ đối phó tốt hơn với chiến thuật vùng xám của Trung Quốc và bảo vệ quyền chủ quyền trong các vùng đặc quyền kinh tế của họ. Những sự hỗ trợ này bao gồm cải thiện khả năng giám sát và công khai các hoạt động quân sự và bán quân sự của Trung Quốc, cũng như giúp các cơ quan thực thi pháp luật hàng hải của họ giải quyết việc đánh bắt cá bất hợp pháp, không được kiểm soát và không thông báo (IUU).
Ngoài ra, chính quyền Biden đă làm được nhiều điều đúng đắn ở Đông Nam Á trong năm đầu cầm quyền. Tuy nhiên, họ có thể làm tốt hơn để tối ưu hóa cuộc cạnh tranh với Trung Quốc, bắt đầu bằng việc xây dựng một chiến lược Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương rơ ràng, bao gồm kinh tế và thương mại - đồng thời bố trí nhân sự thực thi chiến lược đó. Chính quyền Mỹ cũng cần có được sự hiểu biết nhạy bén hơn về vị thế mong manh, đôi khi bấp bênh, của các nước Đông Nam Á khi họ phải đối phó với nước láng giềng hùng mạnh hơn rất nhiều ở phía Bắc. Nếu lưu ư những điểm này, Chính quyền Biden chắc hẳn sẽ thành công hơn rất nhiều ở Đông Nam Á trong ba năm tới.
Israel ngày 2/5 lên án Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov v́ ngụ ư rằng lănh đạo Đức quốc xă Adolf Hitler có nguồn gốc Do Thái và đề nghị Moscow xin lỗi.
Bộ Ngoại giao Israel cho hay sẽ triệu đại sứ Nga để nói chuyện ‘cứng rắn’ về những lời phát biểu mà Ngoại trưởng Nga Lavrov đưa ra hôm 1/5 trong cuộc phỏng vấn với đài truyền h́nh Ư.
Ngoại trưởng Israel, Yair Lapid, nói: “Đó là một tuyên bố tai tiếng không thể nào tha thứ được và dĩ nhiên cũng là một sai lầm khủng khiếp về lịch sử, và chúng tôi trông chờ một lời xin lỗi.”
Đại sứ quán Nga chưa hồi đáp tức th́.
Trong cuộc phỏng vấn với kênh Rete 4 của Ư, Ngoại trưởng Nga được hỏi làm thế nào mà Nga có thể tuyên bố rằng họ ‘phi đức quốc xă’ Ukraine trong khi Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy là một người có gốc gác Do Thái.
“Họ bảo ‘đức quốc xă kiểu ǵ khi mà chúng tôi là Do Thái’, này, tôi thấy ông Hitler cũng có gốc gác Do Thái vậy, cho nên điều họ nói chẳng nghĩa lư ǵ cả”, ông Lavrov nói thông qua một người thông dịch.
Ông c̣n nói thêm rằng: “Từ lâu nay chúng ta nghe những người Do Thái thông thái nói rằng những kẻ chống Do Thái ghê gớm nhất lại chính là những người Do Thái.”
Ông Dani Dayan, chủ tịch đài tưởng niệm Yad Vashem của Israel dành cho 6 triệu nạn nhân Do Thái trong cuộc tàn sát chủng tộc Holocaust, nói phát biểu của Ngoại trưởng Nga là sai và đáng khinh, đáng phải bị lên án kịch liệt.
Cho dù kết quả ra sao, cuộc chiến tranh Ukraina do tổng thống Nga Vladimir Putin phát động có nguy cơ gây ra sự phân mảnh thế giới cả về địa chính trị, kinh tế và kỹ thuật số, và đây là điều đáng lo ngại. Trên đây là nhận định của cây bút thời luận Pierre Haski của tuần báo Pháp L’Obs trong bài viết « Những hậu quả đáng lo ngại của sóng xung kích chiến lược trong cuộc chiến ở Ukraina », đăng ngày 28/03/2022.
Theo Pierre Haski, cuộc chiến Ukraina là một bước ngoặt lịch sử và sẽ không c̣n ǵ có thể giống như trước nữa. Trước tiên là những hệ quả liên quan đến quan hệ giữa các cường quốc : tuyên bố của Joe Biden ở Vacxava, hôm thứ Bảy 26/03 rằng Vladimir Putin « không thể tiếp tục nắm quyền lực » giống như một trận động đất. Liệu có phải tổng thống Hoa Kỳ đặt mục tiêu thay đổi chế độ ở Matxcơva hay không ? Nhà Trắng đă nhanh chóng giải tỏa thắc mắc: một quan chức cấp cao của Mỹ nói rằng ư của tổng thống Biden là « ông Putin không được phép thực thi quyền lực đối với các nước láng giềng hoặc khu vực », rằng Biden « không nói về quyền lực của tổng thống Putin ngay tại nước Nga, cũng không nói về sự thay đổi chế độ ».
Không phải cả thế giới đứng về phía phương Tây
Dẫu sao th́ chuyện này cũng dự báo là nguyên thủ Mỹ và Nga sẽ không sớm gặp gỡ trực tiếp như hồi tháng 06/2021 tại Genèves. Một h́nh thức « chiến tranh lạnh » đang quay trở lại ven châu Âu, với việc Nga có nguy cơ bị tách biệt lâu dài khỏi thế giới phương Tây thông qua các lệnh trừng phạt nghiêm khắc nhắm vào nước này kể từ cuộc xâm lăng Ukraina hôm 24/02/2022.
Pierre Haski nhận định chúng ta đă chạm tới chiến tranh lạnh và phi toàn cầu hóa bán phần. Chiến tranh Ukraina càng kéo dài th́ điều đó càng rơ nét. Điều này đặt ra một câu hỏi chiến lược lớn : trước chiến tranh Ukraina, bầu chiến tranh lạnh với Trung Quốc đang dần h́nh thành, nhưng nay chúng ta vẫn đang tiếp tục cuộc chiến tranh lạnh đó, hay đây là hai cuộc chiến tranh lạnh khác nhau ? Dường như hiện giờ đang có sự bất định về chiến lược, thế giới đang chuyển động và rất khó để có thể phân tích.
Phương Tây đang nhận ra rằng không phải cả thế giới đều đồng t́nh với Mỹ và châu Âu trong việc lên án hành vi Putin điều quân xâm lược Ukraina. Nhiều nước phía Nam bán cầu vẫn giữ những kư ức cay đắng về các hành động quân sự trực tiếp hoặc gián tiếp của Mỹ hoặc châu Âu, như tại Irak, Libya, Yemen … Các nước này cũng không choáng váng bởi điều mà Tây phương tỏ ra như mới khám phá và gọi là « sự trở lại của chiến tranh ». Sự tiếp đón tuyệt vời mà các nước châu Âu dành cho hàng triệu người tị nạn Ukraina cũng trái ngược khủng khiếp với những h́nh ảnh về cuộc khủng hoảng di dân hồi năm 2015, hay những phát ngôn bài ngoại nở rộ trong chiến dịch bầu cử tổng thống Pháp mới đây.
Do đó, có một nguy cơ lớn là trong những năm tới đây chúng ta sẽ chứng kiến một thế giới không phải chỉ bị xẻ làm đôi, mà là bị chia cắt thành những mảnh nhỏ hơn, với hai nhóm chính đối đầu nhau, một bên là phương Tây được tạo lập lại và một bên là liên minh trên thực tế giữa Bắc Kinh và Matxcơva, c̣n phần c̣n lại của thế giới th́ phải t́m cách chèo lái trong thời kỳ băng giá mới này. Sau châu Âu, người ta lo rằng căng thẳng sẽ chuyển dịch sang lục địa châu Á. Các thách thức đa phương lớn, chẳng hạn cuộc chiến chống biến đổi khí hậu, chống đói nghèo hoặc các đại dịch lớn, sẽ gánh chịu những hậu quả tiêu cực từ sự ganh đua, cạnh tranh nói trên.
Trên thực tế, toàn cầu hóa về kinh tế, vốn phần nào đă bị đại khủng hoảng Covid-19 gây ảnh hưởng và làm suy yếu. Ông chủ của quỹ đầu tư khổng lồ BlackRock, trong một bức thư gửi các nhà đầu tư, cũng đă tuyên bố toàn cầu hóa đă chết. Các chuỗi cung ứng, vốn dĩ ngay từ đầu đại dịch Covid-19 đă cho thấy rất mong manh, dễ bị tác động, nay với chiến tranh Ukraina, một lần nữa lại tỏ ra dễ bị tổn thương. Rất có thể hệ quả sẽ là khu vực hóa lĩnh vực sản xuất các linh kiện quan trọng và mang tính chiến lược, lĩnh vực mà trước đây các chuỗi cung ứng đă được toàn cầu hóa.
Khi một dây chuyền chế tạo xe phải ngưng hoạt động v́ không nhận được một linh kiện nhỏ do đại dịch hoặc chiến tranh, chi phí sẽ không thể đo lường được và điều này dẫn đến những điều chỉnh mạnh mẽ. Ngoài ra, nếu môi trường kinh doanh không c̣n thuận lợi ở các quốc gia cho đến nay được xem là cởi mở, đón nhận nhiều dây chuyền sản xuất, chẳng hạn như Trung Quốc, th́ sự thay đổi này là vô cùng lớn.
Khủng hoảng hệ thống
Cũng giống như cuối cuộc Chiến tranh lạnh đầu tiên mà hai phe đối đầu là Liên Xô và Hoa Kỳ với các đồng minh của Wahsington, lần này chiến tranh lạnh và phi toàn cầu hóa bán phần sẽ là một đ̣n giáng khiến thế giới đ́nh trệ. Một số biểu tượng của thế giới mở thời hậu Bức tường Berlin, như mạng Internet mở và kết nối toàn cầu, đang thụt lùi. Tiêu biểu là Trung Quốc và Nga đang tách khỏi mạng internet toàn cầu, tái nội địa hóa mạng internet cho riêng họ. Đó là một sự thụt lùi về kỹ thuật, nhưng trên hết là một sự thụt lùi về chính trị, với những bức tường ảo mọc lên, bên cạnh những bức tường thật đă được dựng lên trong những năm gần đây.
Phương Tây đă bắt đầu gắn kết trở lại và tỏ thái độ kiên quyết trước cuộc khủng hoảng Ukraina, nhưng phương Tây chắc chắn không c̣n quyền lực và khả năng bá chủ tối cao như trước. Một số cường quốc khu vực, như Ấn Độ, Thổ Nhĩ Kỳ, các quốc gia vùng Vịnh hay thậm chí Israel, đă giành được quyền tự chủ chiến lược một cách khá ấn tượng và đang áp đặt các luật chơi mới. Những luật chơi mới này cũng sẽ không dễ xác định.
Dưới góc nh́n đó, châu Âu đang ở ngă rẽ lịch sử. Châu Âu vẫn c̣n nhiều lá bài, nhưng không phải lúc nào họ cũng sẵn sàng sử dụng, ngay cả khi mọi chuyện đang thay đổi rất nhanh chóng. Và cuối cùng, Hoa Kỳ đă giành lại được vai tṛ lănh đạo trong cuộc khủng hoảng Ukraina, nhưng t́nh h́nh trong nước không phải lúc nào cũng dễ nắm bắt, nhiều lănh đạo của các nước đồng minh với Washington dù không nói thẳng ra nhưng đang băn khoăn về thái độ của chính quyền Mỹ trong trường hợp Donald Trump tái đắc cử trong cuộc bầu cử tổng thống Mỹ kỳ tới, hoặc một vị tổng thống « theo kiểu Trump » sẽ bước vào Nhà Trắng trong năm 2024. Cuộc bầu cử lập pháp giữa kỳ tại Mỹ chỉ trong vài tháng nữa sẽ mang tới phần mở đầu cho câu trả lời.
Cá nhân quyết định - thế giới chao đảo
Tính chất đặc biệt của cuộc chiến Ukraina lần này cũng liên quan đến quy mô, mức độ làn sóng xung kích mà nó gây ra trên thế giới, ngoài các bên có liên quan chính. Cho dù đó là về giá năng lượng tác động đến tất cả mọi người, là cuộc khủng hoảng lương thực đe dọa một phần thế giới đang phát triển trong dài hạn, mức lạm phát đang ngày càng cao, sự suy yếu liên tục của Liên Hiệp Quốc và của tất cả các quy tắc đa phương, hay cuối cùng là những tác động đến toàn cầu hóa kinh tế, th́ cuộc khủng hoảng này đều sẽ tác động đến cả hệ thống.
Cây bút thời luận Pierre Haski của tuần báo Pháp L’Obs kết luận Vladimir Putin giống như là kẻ gây chuyện mà không biết cách dừng lại và dường như ông ta đă quá xa rời thực tế thế giới, nên không quan tâm đến việc hạn chế tác động của nó. Chúng ta sẽ phải chung sống rất lâu với hậu quả từ quyết định của Putin, vốn không chỉ liên quan đến cá nhân ông ta, mà c̣n làm cả thế giới chao đảo.
Nói thêm về phi toàn cầu hóa, một đề tài được nói đến nhiều trong thời gian qua, trên Les Echos, Jean-Marc Vittori, cây bút xă luận của báo kinh tế Pháp (ngày 21/04/2022), nhấn mạnh phi toàn cầu hóa không phải là điều mới mẻ, phi toàn cầu hóa không chỉ do chiến tranh Ukraina, nhưng việc Nga xâm lăng Ukraina là dấu hiệu cho thấy một thực tế khác : sự phân mảnh thế giới đang ngày càng mạnh mẽ.
Tổng giám đốc Quỹ Tiền Tệ Quốc Tế, Kristalina Georgieva, mới đây đă nói đến một nguy cơ ngày càng gia tăng : Nền kinh tế thế giới phân mảnh dựa trên các khối địa chính trị, với các chuẩn thương mại và công nghệ, hệ thống thanh toán và đồng tiền dự trữ khác nhau. Nước Nga có thể sáp nhập vào khối Trung Quốc : Thỏa thuận về việc xây dựng một đường ống dẫn dầu khổng lồ nối hai nước được kư kết ngay sau khi quân Nga bắt đầu tấn công Ukraina là một ví dụ. Hàng hóa và vốn đầu tư không phải là những thứ duy nhất chịu tác động, mà du lịch, dịch vụ, dữ liệu giữa các khối cũng sẽ ít được trao đổi.
C̣n theo kinh tế gia Laurence Daziano, cây bút thời luận của Les Echos (ngày 04/04/2022), phương Tây cần tránh sự cắt đứt quá mạnh và mang tính hệ thống với Trung Quốc, để không gây ra những rủi ro lớn về chiến lược, chính trị, khí hậu và tài chính, bởi theo kinh tế gia John Maynard Keynes, điều tệ hại nhất không phải là điều không thể tránh khỏi mà là điều không thể đoán trước được.
Chánh án John Roberts xác nhận tính xác thực của dự thảo ư kiến của Ṭa án Tối cao về phá thai bị ṛ rỉ. Roberts gọi vụ ṛ rỉ là một "sự vi phạm ḷng tin nghiêm trọng" và ra lệnh điều tra.
BREAKING: Chief Justice John Roberts confirms the authenticity of a leaked Supreme Court draft opinion on abortion. Roberts called the leak an "egregious breach of trust" and ordered an investigation. https://t.co/BdJg9TCrF4
Phải chăng nước Mỹ đang hướng tới việc chấm dứt quyền phá thai được quy định trong Hiến Pháp? Tối qua, 02/05/2022, trang thông tin trên mạng Politico tiết lộ Ṭa Án Tối Cao Mỹ đang chuẩn bị hủy bỏ một phán quyết có từ gần 50 năm qua công nhận quyền phá thai, một vấn đề vẫn gây nhiều tranh căi trong công luận Hoa Kỳ.
Từ Washington, thông tín viên đài RFI, Guillaume Naudin, tường thuật :
« Chính một trang mạng đă đăng tin sốt dẻo này. Politico đă có được bản dự thảo ư kiến đa số từ Ṭa Án Tối Cao đề ngày 10/02. Theo văn bản, thẩm phán Alito, một trong những người bảo thủ nhất của định chế tư pháp cao nhất nước Mỹ, được bốn thẩm phán khác hậu thuẫn, do vậy có được một đa số.
Phán quyết Roe v. Waden, bảo đảm quyền được phá thai được ghi trong Hiến pháp, phải bị hủy. Một sự ṛ rỉ thông tin như vậy là rất hiếm, và thậm chí là lần đầu tiên. Đây là hồi mới nhất của một cuộc tranh luận gây chia rẽ sâu sắc nước Mỹ trong gần 50 năm qua giữa phe ủng hộ và chống phá thai.
Nếu được phê chuẩn trong tháng Sáu hay Bảy, quyết định nói trên sẽ là một cuộc cách mạng. Ṭa Án Tối Cao sẽ giao cho các bang ra luật về vấn đề tự nguyện chấm dứt thai kỳ. Các bang bảo thủ rất có thể ít nhiều sẽ hạn chế quyền này. Đó chính là trường hợp của bang Texas hay Mississippi, những bang đă đưa ra kháng cáo nói trên.
Nhiều bang khác thuộc đảng Cộng Ḥa đă chuẩn bị luật tương tự và một số bang hầu như đă dự trù cấm phá thai. Như thường xảy ra, những phụ nữ nào muốn phá thai sẽ không c̣n chọn lựa nào khác ngoài việc đến những bang khác tự do hơn như California hay New York. Đối với một nước rộng lớn như Mỹ, điều đó có nguy cơ tạo ra những bất b́nh đẳng sâu sắc trong việc phá thai, quyền mà phần lớn những người được hỏi trong các thăm ḍ dư luận đều ủng hộ ».
Ṭa án Tối cao Mỹ đă tạm thời bỏ phiếu để đảo ngược luật phá thai, phán quyết mang tính bước ngoặt hợp pháp hóa việc phá thai trên toàn quốc ở Mỹ, theo dự thảo ư kiến được Politico đưa tin ngày 3/5.
Bản dự thảo được viết bởi Thẩm phán Samuel Alito và được lưu hành bên trong ṭa án nơi phe bảo thủ chiếm đa số.
Theo dự thảo, luật cho phép hợp pháp hóa phá thai, dựa trên án lệ là "Roe v Wade", ban hành ở Mỹ năm 1973 là "sai lầm nghiêm trọng ngay từ đầu".
"Chúng tôi cho rằng ‘Roe v Wade’ phải được thay thế", ông Alito viết trong tài liệu có tên "Ư kiến của Ṭa án".
"Đă đến lúc phải lưu ư đến Hiến Pháp và trả lại vấn đề phá thai cho các đại biểu dân cử", theo tài liệu.
Trước đó, vào năm 2021, bang Mississippi yêu cầu Ṭa án Tối cao đảo ngược phán quyết về việc cho phép phá thai. Thống đốc bang Mississippi đă kêu gọi Ṭa án Tối cao gạt bỏ quyền hiến định cho phép phá thai để giữ vững đạo luật cấp tiểu bang nhằm cấm việc phá thai sau 15 tuần thai sản, trừ một số trường hợp ngoại lệ.
Các ṭa cấp dưới đă phản đối đạo luật của bang Mississippi và gọi nó là "cuộc tấn công cay độc vào quyền phá thai và trái ngược các tiền lệ của Tối cao Pháp viện trước đây”.
Ṭa án gồm 9 thành viên, do phe bảo thủ chiếm đa số sau khi cựu tổng thống Donald Trump đề cử 3 thẩm phán, dự kiến đưa ra phán quyết vụ Mississippi vào tháng 6.
Politico nhấn mạnh rằng tài liệu mà họ thu được là một bản dự thảo và các ư kiến có thể thay đổi cho đến lúc đó.
Viện nghiên cứu Guttmacher cho biết nếu dự thảo được thông qua, ít nhất 26 bang của Mỹ "chắc chắn hoặc có khả năng" cấm phá thai.
The Supreme Court confirmed that the Roe v. Wade draft ruling is authentic and ordered an investigation into how it was leaked https://t.co/ayoUChaqYv
Những người ủng hộ quyền lựa chọn trong việc phá thai ngày 3/5 đă tập trung trước Ṭa án Tối cao Mỹ sau khi có tin tức ṛ rỉ về việc luật phá thai có thể bị đảo ngược.
Khoảng 200 người biểu t́nh đă tụ tập trước Ṭa án Tối cao ở Washington vào cuối ngày 2/5 đầu ngày 3/5, sau khi có tin tức ṛ rỉ về việc Ṭa án tối cao Mỹ có thể thay đổi phán quyết "Roe v Wade" năm 1973 hợp pháp hóa việc phá thai trên toàn quốc, theo Reuters.
The U.S. Supreme Court could overturn Roe v. Wade, according to a draft opinion cited in a media report https://t.co/v98yVIWnIm
Hầu hết người có mặt biểu t́nh ủng hộ quyền phá thai, bên cạnh một nhóm nhỏ chống luật phá thai. Người ủng hộ quyền phá thai hét lên "Phá thai là chăm sóc sức khỏe" và "Cơ thể của tôi, tôi có quyền lựa chọn", trong khi số ít người chống phá thai hô “Roe v Wade phải bị băi bỏ".
Vụ ṛ rỉ chưa từng có đă gây ra làn sóng chấn động khắp nước Mỹ, đặc biệt là v́ ṭa án luôn bảo mật chặt chẽ các cuộc thảo luận nội bộ, và việc ṛ rỉ là cực kỳ hiếm gặp.
“If this decision holds, it’s really quite a radical decision.”
-President Biden responds to leaked Supreme Court draft opinion that may overturn Roe v. Wade as he prepares to leave for a visit to Alabama. pic.twitter.com/R4fFQkWod0
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
