Phó giáo sư, tiến sĩ Hoàng Thị Lâm, Trưởng bộ môn Dị ứng Miễn dịch lâm sàng, Đại học Y Hà Nội, cho biết không phải ai cũng bị dị ứng vaccine, chỉ những người cơ địa dị ứng mới có nguy cơ dị ứng vaccine.
Ví dụ, bản thân hoặc thành viên trong gia đ́nh mắc các bệnh dị ứng như dị ứng thuốc, dị ứng thức ăn, dị ứng vaccine, hen phế quản, viêm mũi dị ứng...
Hiện, tỷ lệ dị ứng vaccine và phản vệ do vaccine rất thấp. Tuy nhiên, khi nước ta đang trong chiến dịch tiêm chủng đại trà vaccine Covid-19, mối quan tâm đến các phản ứng sau tiêm, đặc biệt là dị ứng, nhiều hơn.
Vaccine cũng giống như các thuốc khác, đều có khả năng gây dị ứng và bất kỳ thành phần nào của vacine cũng có thể đóng vai tṛ là một dị nguyên (gây dị ứng). Dị ứng vaccine có thể là dị ứng type nhanh xảy ra trong ṿng vài phút hoặc vài giờ với các biểu hiện như mày đay, phù quincke (sưng nề đột ngột), khó thở, phản vệ...
Dị ứng hoặc dị ứng type chậm (qua trung gian IgE hoặc không) xảy ra sau vài giờ đến vài ngày, thậm chí là vài tuần sau khi dùng vaccine. Trong đó cấp tính và nguy hiểm nhất vẫn là phản ứng phản vệ, đặc biệt là sốc phản vệ, có nguy cơ đe dọa tính mạng.
Khoảng 80% trường hợp phản vệ do vaccine xảy ra trong ṿng 30 phút đầu sau tiêm. Các triệu chứng có thể có là mày đay mẩn ngứa, ban đỏ, hoa mắt chóng mặt, mệt mỏi, xuất hiện nhanh sau tiêm vaccine. Sau đó các triệu chứng tiếp tục tiến triển như khó thở, choáng váng, ngất suy hô hấp, trụy tim mạch... Nếu không cấp cứu kịp thời người bệnh có thể tử vong.
Thành phần gây dị ứng trong vaccine rất đa dạng, tùy từng loại vaccine. Đó có thể là do gelatin (có trong vaccine sởi, rubela, thủy đậu...), protein trứng (vaccine sốt vàng, sởi, rubella, vaccine dại ...), protein sữa (bạch hầu, ho gà, uốn ván....).
Một số chất bảo quản trong vaccine như thimerosal, aluminum, và phenoxyethanol cũng có thể gây dị ứng. PEG và Polysorbate là hai thành phần có trong vaccine Covid-19 cũng được liệt kê là các dị nguyên tiềm năng.
Nhân viên y tế tại Hà Nội tiêm vaccine AstraZeneca. Ảnh:Giang Huy.
Nhân viên y tế tại Hà Nội tiêm vaccine AstraZeneca. Ảnh:Giang Huy.
Hiện nay, có nhiều hướng dẫn cách tiếp cận và chẩn đoán dị ứng vaccine ở những người cơ địa dị ứng. Điều quan trọng nhất vẫn là thăm khám lâm sàng. Một số hướng dẫn đề nghị test để nhận biết nguy cơ dị ứng vaccine, tuy nhiên cách này đang gây nhiều ư kiến trái chiều. Bộ Y tế cũng không khuyến cáo test dị ứng trước khi tiêm vaccine.
Theo quan điểm của tiến sĩ Lâm: "Người cơ địa dị ứng có thể test, c̣n trường hợp không thuộc cơ địa dị ứng không khuyến cáo test dị ứng vaccine Covid-19".
Một số pḥng xét nghiệm có thể xác định được mức kháng thể dị ứng với vaccine, thông thường là kháng thể IgE đặc hiệu với vaccine hoặc thành phần vaccine. Test da cũng là phương pháp được sử dụng. Tuy nhiên test da cũng có thể gây phản ứng phản vệ, nên chỉ được thực hiện tại các đơn vị có trang bị đầy đủ phương tiện cấp cứu và được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa hoặc có chứng chỉ về việc thực hiện test này.
Ngoài ra, c̣n có xét nghiệm IgE đặc hiệu với dị nguyên (vaccine) như protein trứng, protein sữa, gelatin, latex và nấm mốc hoặc kháng sinh (thành phần của vaccine).
Trong một số trường hợp đặc biệt, các bác sĩ sẽ sử dụng test kích thích để chẩn đoán người bệnh có dị ứng với vaccine hay không. Tuy nhiên, đây là thủ thuật có tính nguy hiểm cao, chỉ nên tiến hành tại các cơ sở y tế có trang bị đầy đủ phương tiện cấp cứu và được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa dị ứng.
Tiến sĩ Lâm đánh giá, với các phương pháp tiếp cận và chẩn đoán dị ứng vaccine, người có cơ địa dị ứng có thể thêm cơ hội yên tâm tiêm vaccine, giúp tăng thêm số lượng cá nhân tiêm vaccine, góp phần nhanh chóng tạo nên miễn dịch cộng đồng, đẩy lùi đại dịch.
Chiến dịch tiêm chủng vaccine Covid-19 toàn dân tại Việt Nam bắt đầu hôm 10/7, kéo dài đến tháng 4/2022. Mục tiêu là tiêm miễn phí hàng năm cho nhân dân để đạt được sự miễn dịch cộng đồng trên toàn quốc. Chiến lược tiêm chủng là "tiêm đến đâu an toàn đến đấy", đảm bảo an toàn cho người được tiêm, hạn chế đến mức thấp nhất trường hợp phản vệ.
Cẩn Thận Với Món Gỏi Cá Sống
15/07/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Cá tôm và đồ biển là nguồn thực phẩm rất quư báu của con người. Ngoài chất đạm ra, thủy sản c̣n cung cấp cho chúng ta các chất khoáng (calcium, phosphorus) và vitamins (vitamin A và D). Chất béo oméga-3 rất tốt cho sức khỏe, thấy hiện diện trong mỡ cá đặc biệt là trong các loại cá vùng nước lạnh, chẳng hạn như mackerel, salmon, herring, tuna…
Thông thường cá chỉ được ăn chín mà thôi, tuy vậy cũng có người thích dùng cá sống, thí dụ như hai món Sushi và Sashimi của Nhật Bản.
Image result for gỏi cá sống
Photo internet
***
Người ḿnh cũng có món gỏi cá sống rất phổ biến tại vùng duyên hải Trung phần. Riêng tại Canada, các dân tộc thiểu số Indien và dân Eskimo cũng có tập quán ăn cá sống. Một vài loại ṣ biển cũng đôi khi được người ta dùng sống.
Trước những sự kiện nầy, chúng ta tự hỏi liệu việc ăn cá sống có ǵ nguy hiểm cho sức khỏe hay không?
Vi khuẩn và virus.
Thủy sản có thể bị nhiễm khuẩn Salmonella,Vibrio vulnificus, Vibrio parahaemolyticus hiện diện trong nước bẩn.
Virus norwalk (Norovirus) cũng là một vấn đề quan trọng ở ṣ hến tại Bắc Mỹ.
Rối loạn tiêu hóa, đau bụng, tiêu chảy là những biểu lộ thông thường sau khi dùng phải thực phẩm có chứa những mầm bệnh vừa kể. Ngoài ra ṣ hến cũng có thể bị nhiễm virus viêm gan A (hepatitis A).
Triệu chứng viêm gan A thường thấy là: khó chịu trong người, mệt mỏi, sốt nóng, nôn mửa, vàng da và nước tiểu có thể sậm màu. Đôi khi các dấu hiệu này xảy ra rất chậm sau khi đă bị nhiễm 2-3 tuần lễ…
Bệnh lư cũng có thể thay đổi tùy theo người. Bệnh thường thấy nặng ở các cháu bé, ở những người lớn tuổi, ở các người nào có hệ miễn dịch đang bị suy yếu sẵn, và cũng như ở những ai đang được chữa trị bệnh cancer.
Cá tôm ṣ ốc đều có thể bị nhiễm bởi nước phế thải từ các khu kỹ nghệ và nông nghiệp. Một số tảo vi sinh hay phiêu sinh thực vật (phytoplankton) hiện diện trong nước cũng là nguồn lây nhiễm cho thủy hải sản. Sau đây là những chất có thể ảnh hưởng vào thủy sản:
*THỦY NGÂN: dưới dạng methylmercury là một chất phế thải trong kỹ nghệ sản xuất bột giấy. Cá bé nhiễm thủy ngân, sau đó lại bị cá lớn ăn vào. Bởi lư do nầy, cá càng lớn (cá Tuna, cá mập shark, cá lưỡi kiếm sword fish) và những cá ở cuối dây chuyền thực phẩm càng nhiễm nhiều thủy ngân hơn cá nhỏ… Ăn phải những cá nầy về lâu về dài chúng ta cũng sẽ bị tác dụng của ngộ độc thủy ngân. Hệ thần kinh trung ương là nơi dễ bị thủy ngân tác hại nhất!
*PCBs (polychlorinated biphenyls) và DIOXIN: những chất phế thải kỹ nghệ cũng có thể nhiễm vào môi sinh và từ đó nhiễm vào các loại thủy sản. Cũng như phần lớn các hóa chất ô nhiễm khác chúng chỉ tác hại đến sức khỏe nếu chúng ta bị nhiễm trong một thời gian lâu dài mà thôi. PCBs và Dioxin thường tác hại đến sự tạo lập bào thai và cũng có thể gây ra cancer!
*CIGUATERA: đây là độc tố thiên nhiên do tảo vi sinh Dinoflagellate sinh ra. Các loại cá vùng biển Caraibe, chẳng hạn như cá barracuda, amberjack, red snapper và grouper đều có thể bị nhiễm loại độc tố này. Độc tố Ciguatera tích tụ trong đầu, gan, ruột và trong buồng trứng của cá. Ở người bị ngộ độc, triệu chứng thường gặp là rối loạn tiêu hóa, ngứa ngáy, khó thở, nhịp tim rối loạn, mệt mỏi, đau nhức bắp cơ, cũng như có cảm giác tê tê ở đầu các ngón tay và đầu các ngón chân. Một điểm khá đặc biệt khác là bệnh nhân có thể bị nghịch đảo (inversion) cảm giác nóng và lạnh nghĩa là nóng th́ cảm thấy lạnh và ngược lại!
*PHYCOTOXIN hay độc tố gây bại liệt ở ṣ (paralytic shellfish poisoning,PSP). Tương tợ như Ciguatera, PSP cũng xuất phát từ tảo vi sinh Dinoflagellate. Ṣ hến nhiễm PSP khi lọc nước t́m thức ăn.Tuy bị nhiễm nhưng chúng không hề hấn ǵ cả. Ở người, dấu hiệu bị ngộ độc xuất hiện ra 30 phút sau khi ăn: cảm giác tê ở môi, cổ, mặt, cùng cảm thấy như có kiến ḅ trong các ngón tay và ngón chân. Nhức đầu, chóng mặt và buồn nôn. Nói năng không c̣n mạch lạc, mạch đập nhanh, thở khó… Trường hợp nặng có thể chết v́ bị liệt hô hấp!
*DOMOIC ACID, độc tố gây mất trí nhớ ở ṣ (Amnesic shellfish poisoning, ASP). Khác với 2 loại trên, ASP xuất phát từ tảo vi sinh Diatom. Ṣ hến bị nhiễm qua sự lọc nước. Triệu chứng chung sau khi bị ngộ độc là mệt mỏi, nôn mửa, tiêu chảy, mất khả năng định hướng và mất cả trí nhớ nữa. Năm 1987, tại tỉnh bang PEI, Canada, đă có 4 người chết v́ ăn phải độc tố ASP, tất cả nạn nhân đều là những người trọng tuổi!
*Độc tố SCROMBOID hay Histamine poisoning thấy ở một vài loại cá. Cá Tuna, Blue fish, Mackerel, Herring vv… nếu không được trữ lạnh và bảo quản đúng cách sẽ bị vi khuẩn làm thối rữa đi. Trong tiến tŕnh hư hoại, vi khuẩn tiết ra một loại enzyme để biến chất amino acid hay chất đạm của cá ra thành histamine, là một chất rất độc. Đây là chất gây dị ứng, như ngứa ngáy khó chịu, mặt mũi sưng phù đỏ ra, nôn mửa, tiêu chảy nhức đầu chóng mặt, tim đập nhanh và kèm theo cảm giác nóng bỏng ở cuống họng!.
*THỦY TRIỀU ĐỎ (Red Tide), tảo vi sinh G. breve thuộc nhóm Dinoflagellate tạo ra độc tố brevetoxin. Hiện tượng thủy triều đỏ khá phổ biến vào mùa xuân và mùa hè tại Floride và tại vịnh Mexico. G. breve phát triển nhanh chóng, tạo thành một thảm rong vĩ đại óng ánh màu đỏ, dài cả cây số ngoài khơi. Theo sóng nước, nó lần lần tấp vào bờ. Lan tới đâu, cá chết tới đó, nhưng ṣ hến th́ không sao. Bụi rong biển theo gió có thể làm xót mắt, rát mũi và cổ họng!
Trường hợp ăn phải ṣ nhiễm độc tố brevetoxin, chức năng hoạt động của hệ thần kinh trung ương sẽ bị ảnh hưởng đến ít nhiều.
Khoa học c̣n gọi độc tố này là Neurotoxic shellfish poisoning, NSP. Các biểu lộ chính gồm có: đau bụng, nôn mửa, tiêu chảy, mất cảm giác quanh miệng, yết hầu và khắp cả châu thân. Đôi khi cũng có cảm giác nghịch đảo nóng và lạnh. Trường hợp nặng, tim đập chậm lại, đồng tử giăn nở kèm theo triệu chứng co giật!.
*TETRADOTOXIN, độc tố của loài cá nóc (puffer fish) gây bại liệt hô hấp và chết!.
Theo cố Gs Đỗ tất Lợi,có lối 60 loài cá Nóc . Đặc tính của chúng là có thể ph́nh bụng to ra lúc cảm thấy bị đe dọa. Có vào khoảng 30 loài cá nóc có chứa độc tố tetradotoxin , rất nguy hiểm , ăn vào có thể chết. Ở Vn , một số ít cá Nóc sống ở nước ngọt , như cá Nóc Mít , và cá Nóc Vàng . Phần lớn các loại cá Nóc đều sống ở vùng nước mặn ngoài biển . Cũng có con lổm chỏm gai trên lưng và được gọi là cá Nóc Nhím . H́nh như độc tố của cá Nóc nằm trong buồng trứng , trong gan , hoặc trong ruột cá ? Tại Vn , độ độc của cá Nóc rất cao từ tháng 2 đến tháng 7 là mùa đẻ trứng . Độc tố không bi nhiệt phá hủy , cho nên dù có nấu chín vẫn có thể bị ngộ độc như thường .
Thói quen của dân đánh cá là hay đập chết cá Nóc ngay trên thuyền làm cho buồng trứng và ruột gan bị dập , độc tố ngấm vào thịt . Trường hợp móc bỏ hết ruột gan ra cũng vẫn có thể bị ngộ độc như thường . Triệu chứng ngộ độc bắt đầu bằng sự tê môi , tê lưỡi , cảm giác như kiến ḅ trong các đầu ngón tay và ngón chân , đồng tử giăn nở , tay chân bị tê liệt , thân nhiệt và áp huyết bị giảm xuống . Nếu không chữa trị kịp thời , th́ bệnh nhân sẽ bị tê liệt hoàn toàn , cứng hàm dưới , hôn mê và chết v́ liệt hô hấp .Tại Vn , ngộ độc cá Nóc vẫn thường xảy ra hằng năm .Tuy nổi tiếng là rất độc có thể làm chết người nhưng tại Nhật Bản , cá Nóc là 1 món ăn thượng đẳng . Đây là mónFugu rất đắt tiền chỉ có bán tại những nhà hàng đặc biệt mà thôi . Đầu bếp muốn biến chế món nầy cần phải có giấy phép chứng nhận đă nắm vững kỹ thuật làm cá Nóc
Hầu như tất cả các loài cá đều bị nhiễm kư sinh trùng một cách tự nhiên. Cá tươi mua ngoài chợ, về nhà mổ ra thấy lúc nhúc giun sán trong ruột là chuyện thường thấy xảy ra.
Cá nước ngọt thường bị nhiễm một loại sán dây (taenia) màu trắng có tên là Diphyllobothrium. Cá salmon và cá trout cũng có thể bị nhiễm bởi loại sán này. Ở các loài cá biển, người ta thường hay gặp giun phocanema c̣n gọi là cod worm và giun anisakis hay là herring worm. Anisakis rất ư là phổ biến và thường gặp ở rất nhiều loại cá biển.
Giun anisakis simplex (herring worm) trưởng thành sống kư sinh trong ruột cá heo (dolphin), cá voi (whale) và sư tử biển (sea lion). Trứng giun theo phân ra ngoài, nở thành ấu trùng trong nước biển, sau đó bị loài giáp xác (crustacea) ăn vào. Cá biển ăn giáp xác và bị nhiễm kư sinh trùng anisakis. Trong bụng cá, ấu trùng vượt xuyên qua thành ruột để đến định vị dưới dạng những sợi chỉ thật nhỏ 2-3cm trong các sớ thịt của cá.
Giun sán cá và sức khỏe chúng ta.
Cá tôm nấu nướng cho thật chín th́ ăn không sao. Ngược lại, ăn cá sống hay nấu không đủ chín th́ có thể nguy hại đến sức khỏe. Bệnh lư cũng biểu lộ ra một cách khác nhau tùy người. Nói chung, triệu chứng thông thường là đau bụng, nôn mửa, mệt mỏi, sụt cân và đôi khi có dấu hiệu thiếu máu nếu bị nhiễm sán dây.
Sushi và Sashimi là hai món ăn rất nổi tiếng của Nhật Bản. Sushi được làm từ gạo dẻo (sushi rice) nấu thành cơm, trộn tí mè trắng, dằn vô một chút giấm awaze-zu. Trộn đều, rải cơm thành một lớp mỏng trên tờ tảo khô nori (roasted seeweed) trải trên một tấm vỉ tre, cho vài lát cá sống vào giữa, cuộn tṛn tấm vỉ lại, sau đó cắt thành khoanh, xắp lên dĩa h́nh chữ nhựt, cho vài lát gừng ngâm giấm gari (sliced ginger) bên cạnh. Thế là xong!
Để chế biến sushi, loại cá sử dụng phải được quan tâm triệt để. Nói chung, th́ không sử dụng cá nước ngọt được v́ nguy cơ nhiễm khuẩn và nhiễm giun sán quá cao. Cá làm sushi là cá biển, mà phải thuộc nhóm thượng đẳng (high grade) mới tốt. Thường là cá red Tuna, Mackerel, Salmon, Red snapper, Sea bass, lươn biển, bạch tuột (octopus), mực tươi (squid), bào ngư (abalone), cua, scallops..
Người Nhật họ rất quan tâm đến các khâu chuẩn bị và chế biến sushi. Đây là cả một nghệ thuật ẩm thực của xứ Phù tang. Chủ yếu là dùng cá sống cho nên vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm cũng như việc kiểm soát kư sinh trùng rất ư là tối cần thiết. Cá tươi loại tốt nhất được thu mua từ sáng sớm ngay tại chợ cá, trữ lạnh, đem về nhà hàng cắt xẻ thành lát mỏng (filet), kiểm soát cẩn thận coi có giun không, sau đó được cất giữ trong tủ lạnh.
Tại các nhà máy lớn chuyên sản xuất cá làm sushi, người ta áp dụng kỹ thuật rọi đèn (candling) để t́m giun anisakis trong cá. Tất cả các lát cá đều được trải mỏng trên một mặt kính bên dưới có đèn rọi ngược trở lên. Những lát nào có giun đều bị loại ra ngoài hết. Sau đó cá được làm đông lạnh qua phương pháp flash freezing, có nghĩa là làm đông lạnh rất nhanh ở một nhiệt độ thật thấp để hương vị cá không bị mất đi nhiều.
Truờng hợp ăn cá sống nhiễm giun anisakis, thực khách có thể bị ngứa ở cổ họng khiến họ phải ho khạt giun ra ngoài.
Nếu bị nuốt vào bụng, giun anisakis sẽ bám vào ruột hoặc chui sâu vào lớp cơ của thành ruột, gây nên những cơn đau bụng và nôn mửa dữ dội.
Giun cũng có thể xuyên thủng qua ruột và lọt vào xoang bụng gây nên viêm màng bụng rất nguy hiểm, tuy nhiên ca này rất hiếm thấy xảy ra. B́nh thường, sau 3 tuần lễ th́ giun sẽ bị loại ra ngoài, hoặc nó tự hủy đi. Khoa học gọi bệnh nhễm giun này là Anisakiasis.
Số người bị nhiễm giun anisakis tại Bắc Mỹ vẫn c̣n ở mức độ rất thấp không đáng kể. Nhật Bản và Ḥa Lan có tỉ số người bị nhiễm cao nhất. Trước t́nh h́nh phát triển quá nhanh của các shusi bars khắp nơi trên thế giới, người ta sợ bệnh anisakiasis sẽ c̣n gia tăng thêm hơn nữa!
Gỏi cá sống là đặc sản của vùng duyên hải VN. Món gỏi cá sống tuy rất ngon nhưng nó vẫn là mối đe dọa đối với sức khỏe chúng ta.
Cá sống có thể nhiễm khuẩn và nhiễm kư sinh trùng mà đáng kể nhất là giun đầu gai Gnathostoma. Loại giun này rất phổ biến tại vùng Đông Nam Á, Nam Mỹ, Mexico, Peru và Ecuador.
VN là một trong những quốc gia có tỉ lệ nhiễm giun đầu gai khá cao.
Giun trưởng thành (adult) sống trong bao tử chó và mèo. Trứng giun theo phân nhiễm vào nước mưa chảy xuống ao hồ sông rạch. Trứng nở ra ấu trùng (larvae) và bị một loại giáp xác (crustacea) thật nhỏ có tên là cyclop ăn vào. Cá, lươn, rắn, ếch nhái, gà vịt, và các loại thủy cầm (waterfowl) đương nhiên nuốt cyclop vào bụng và bị nhiễm giun đầu gai. Trong các loài vật vừa kể, ấu trùng giun sẽ định vị trong thịt.
Khi chúng ta dùng cá sống, ấu trùng vào bụng, xuyên ruột và đi tứ tung trong cơ thể chúng ta. Giun có thể vào gan, vào mắt, di chuyển dưới da, hoặc đến định vị trong năo hay trong tủy sống. Đây là bệnh Gnathostomosis.
Đi đến đâu, giun gây t́nh trạng viêm sưng đến đó. Tùy nơi giun định vị mà triệu chứng sẽ khác nhau. Ở mắt, sẽ làm giảm thị lực hoặc mù ḷa, và gây ho hen nếu ở hệ hô hấp. Nguy hiểm nhất là nếu giun định vị trong hệ thần kinh trung ương và gây chứng viêm năo tủy (encephalomyelitis), làm rối loạn cảm giác, liệt tứ chi và có thể chết. Không dễ ǵ chẩn đoán bệnh giun đầu gai. Nếu biết rơ nơi định vị của nó, th́ có thể làm sinh thiết (biopsy) để xét nghiệm. Người ta cũng có thể chẩn đoán bệnh qua xét nghiệm huyết thanh học (test ELISA)...
Vài năm gần đây Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ cũng có đăng một bài nói về một ca nhiễm giun đầu gai ở một Việt kiều lúc về thăm quê hương. Trong thời gian ở VN, anh ta có nhậu với bạn bè món thịt rắn hổ mang, và đặc biệt là anh ta xơi sống nguyên tim rắn với hy vọng là sẽ được sung sức bằng 5 bằng 10 ngày thường. Khi trở về Hoa Kỳ, anh ta bắt đầu ngă bệnh và có dấu hiệu mệt mỏi yếu sức lạ thường lại thêm sốt, nổi mày đay ở chân, đau ở vùng gan, ớn lạnh về chiều. Kết quả xét nghiệm máu, cho thấy số bạch cầu eosinophils trong máu tăng cao 13.000.
Các bác sĩ bên Mỹ ṃ mẫm chữa trị bằng kháng sinh, nhưng bệnh vẫn không thuyên giảm.
Cuối cùng qua sự cố vấn của một nhà kư sinh trùng học, bác sĩ Nagami, thuộc The Centers for Disease Control & Prevention (CDC), bệnh đă được chẩn đoán chính xác : bệnh nhân đă bị nhiễm giun đầu gai Gnathostoma spinigerum. Thuốc Albenza (Albendazole) đă được sử dụng để trị dứt bệnh…
A serious case of Parasitic Infection, Vietnamese Pharmacists Association in the USA
Dung X. Dinh, M.D., Giang N. Trinh, D.Ph, Thomas D. Le, Ph.D
Comment
It is important when traveling to South America, Central Africa, the Middle East, India, and South East Asia to take allthe immunizations recommended by the CDC, and to exercise caution about foods and drinks.
Visitors to those areas should be vigilant about infectious diseases, such as malaria,cholera, typhoid fever, etc., as well as diseases caused by helminths, such as nematodes, flukes, and tapeworms, whichcan infest humans through rawor undercooked food.
And ifthey experience discomfort upon their return home, theyshould immediately seek medical treatment and inform theirphysician of the places they have visited.
Trường hợp có đi du lịch VN, Thailand hoặc Nam Mỹ, để pḥng ngừa giun đầu gai chúng ta chỉ nên ăn thịt, cá, rắn, lươn, ếch vv…đă được nấu thật chín mà thôi. Đông lạnh ở nhiệt độ trừ 20 độ C diệt được giun Gnathostomas.
Ngừa giun Anisakis bằng cách nào?
Cách tốt nhất và hữu hiệu nhất là chỉ ăn cá đă được nấu nướng thật chín.
1- Muối cá trong 7 ngày có thể diệt được giun Anisakis.
Hong khói cá cũng diệt được giun Anisakis.
Cơ quan FDA Hoa Kỳ khuyên nên làm đông lạnh cá ở độ lạnh -20 độ C. Phương pháp này chỉ có thể thực hiện ở các nhà máy sản xuất cá mà thôi. Với các tủ lạnh và tủ đông lạnh tư gia, chúng ta không thể đạt được mức lạnh -20 độ C.
Chỉ ăn sushi với những cá đă được làm đông lạnh rồi.
Nặn chanh, chế giấm vào các lát cá đều không diệt được giun… Uống thêm rượu mạnh cũng không ăn thua ǵ hết!
Kết luận
Tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) ước lượng có lối 40 triệu người trên thế giới đang bị nhiễm kư sinh trùng v́ ăn cá sống.
Năm 2002, cấp lănh đạo y tế VN cũng đă tuyên bố là có vào khoảng 5 triệu người VN trong diện nguy hiểm v́ có tập quán ăn cá sống, trong số này có lối 500 000 người đă bị nhiễm giun sán từ cá (Reuters Nov 26, 2002). Hiện nay vấn đề cá nhiễm sán lá gan rất nghiêm trọng tại các quốc gia vùng Đông Nam Á.
Về Việt Nam ăn gỏi cá sống vầ các loại rau mộc dưới nước rất nguy hiểm và rất dễ bị nhiễm sán lá gan Fasciola
Riêng tại Canada, xác xuất nhiễm kư sinh trùng từ các lát cá (filet) bán ra để làm sushi rất ư là thấp.
Việc tiêu thụ thủy hải sản sống hoặc nấu không thật chín lúc nào cũng vẫn là một mối đe dọa cho sức khỏe của chúng ta. Sự an toàn tuyệt đối hay là zero risk không bao giờ có được ./.
Có Nên Ăn Chay Hay Không
27/08/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Ăn chay (c̣n được gọi là ăn lạt) không phải là vấn đề mới mẻ ǵ đối với người VN ḿnh. Ngược lại, các dân tộc Tây phương, từ vài chục năm nay đă xem việc không ăn thịt, không ăn cá là một phương pháp dưỡng sanh mới để duy tŕ một sức khỏe tốt.
Trong bài nầy vấn đề ăn chay được tŕnh bày qua cái nh́n của khoa học dinh dưỡng. Các lư do khác, như tôn giáo, tín ngưỡng, bảo vệ súc vật bảo vệ môi sinh và sinh thái đều nằm ngoài khả năng hiểu biết của tác giả.
Thường th́ ăn chay có nghĩa là không ăn thịt và cá cũng như bất cứ sản phẩm nào xuất phát từ loài vật.
Nếu uống sữa và ăn những sản phẩm được làm từ sữa th́ gọi là lacto vegetarian...Không uống sữa nhưng lại ăn hột gà, đó là ovo vegetarian...C̣n vừa dùng cả sữa lẫn hột gà th́ người ta gọi là ovo lacto vegetarian..Không ăn thịt, nhưng ăn cá và đồ biển th́ gọi là pescetarian.
Những ai ăn chay trường một cách khắt khe thuần túy th́ tiếng Anh gọi là những vegan c̣n tiếng Pháp là végétarien strict hay végétalien.
Kiểu ăn chay nửa vời hay ăn uyễn (semi vegetarian) th́ không ăn thịt đỏ (thịt heo, ḅ, dê, cừu) nhưng lại dùng thịt trắng (thịt gà, gà Tây), cá, trứng gà và sữa...
Dễ nhất là ăn chay kiểu tài tử, nghĩa là bỏ bớt thịt, ăn nhiều rau đậu, tàu hũ và lúc nào cảm thấy cần, lúc nào thèm, lúc nào nhớ th́ ăn cũng như nếu cuối tuần phải tiệc tùng, party liên miên, đám cưới đám giỗ lu bù, ăn nhiều thịt nhiều dầu mỡ quá, th́ bù lại thứ hai hoặc thứ ba nên ăn chay để giúp cơ thể nghỉ xả hơi đôi chút trong 1-2 ngày...Đây là lối ăn đổi món, giúp cơ thể nghỉ ngơi, bớt dầu bớt mỡ.
Ăn thịt hoài cũng ngán, lâu lâu đổi bữa, ăn chay lạ miệng cũng thấy ngon!
Ăn chay có ích lợi ǵ?
Ăn chay không có ǵ nguy hiểm cho sức khỏe nếu ăn đúng cách, biết phối hợp nhiều loại thức ăn với nhau.
Vấn đề nầy thay đổi tùy theo tuổi tác, tùy theo nếp sinh hoạt cũng như tùy theo kiểu ăn chay của mỗi người
Một chế độ ăn chay được chuẩn bị kỹ lưỡng dựa trên cơ sở dinh dưỡng quân b́nh sẽ giúp cho chúng ta có một sức khỏe tốt.
Các nhà khoa học đều cho biết là nhờ không ăn thịt, không ăn cá nên số lượng chất béo băo ḥa (saturated fat), là loại chất béo xấu tiêu thụ cũng giảm bớt đi...Chất béo băo ḥa có khuynh hướng kích thích gan sản xuất thêm cholesterol và làm tăng hàm lượng của chất nầy trong máu lên cao. Hậu quả là làm xơ cứng động mạch, làm nghẽn mạch vành của tim, gây đau thắt ngực, tăng nguy cơ đột quỵ tim, tăng áp huyết động mạch và có thể dẫn đến tai biến mạch máu năo!
Thực phẩm chay thường dùng đều có nguồn gốc thực vật nên chứa nhiều chất xơ nhưng chứa rất ít chất béo băo ḥa. Tuy nhiên có hai loại dầu thực vật cần nên để ư v́ chúng có chứa một tỷ lệ chất béo băo ḥa thật cao, đó là dầu dừa coconut oil (kể cả nước cốt dừa coconut milk) và dầu cọ (palm oil).
DẦU DỪA (Coprah oil, coconut oil), và DẦU CỌ (palm oil): nhờ giá rẻ nên thường được sử dụng rộng răi trong kỹ nghệ thực phẩm,bánh kẹo, chocolat, cereal, Oreo cookies, càrem, margarine vv… Dầu dừa, nước cốt dừa và dầu cọ đều chứa thật nhiều chất béo băo hoà rất xấu. Cần nên tránh.
Ngoài việc ngừa được các bệnh về tim mạch và giúp giảm phần nào áp huyết động mạch, người ăn chay ít mắc phải những bệnh măn tính, cũng như ít bị hiện tượng kết tụ sỏi sạn trong thận và trong túi mật.
Việc ăn chay c̣n có thể làm giảm nguy cơ xuất hiện của một số bệnh ung thư, như cancer ruột già (colorectal cancer), cancer vú và cancer tiền liệt tuyến (prostate).
CNN-Vegetarians who eat fish could be greatly reducing their risk of colon cancer (2015/03/11)
“Dropping red meat, and sticking to a plant-based diet that incorporates fish may be the key to preventing colorectal (colon and rectum) cancers, according to a seven-year study published Monday. Pescetarians, as they are commonly referred, had a 43% lower chance of getting the cancer compared to people with omnivorous diets.
Why focus on colorectal cancer? It is the third most diagnosed cancer, and the third leading cause of cancer-related death in the US in 2014, according to American Cancer Society statistics…”
Năm 2002, tập chí Metabolism có đăng bài khảo cứu của G.s David Jenkins về vấn đề ăn chay. Thí nghiệm đă được thực hiện tại đại học Toronto và bệnh viện St Michael’s ở Canada. Kết quả cho biết, việc ăn chay có thể làm giảm hàm lượng cholesterol xấu (LDL) trong máu xuống 29%. Hạt hạnh nhân (almond) là một loại thức ăn rất tốt để kéo cholesterol xuống một cách thật đáng kể.
Conclusions— Almonds used as snacks in the diets of hyperlipidemic subjects significantly reduce coronary heart disease risk factors, probably in part because of the nonfat (protein and fiber) and monounsaturated fatty acid components of the nut. (David J.A. Jenkins, Clinical Nutrition and Risk Factor Modification Center, St Michael’s Hospital- Clinical Investigation and Reports)
Thực phẩm chay chứa nhiều chất xơ, ít chất béo, ít calories nên giúp người ăn chay ít hay bị táo bón và ít bị bị béo ph́ hơn những người ăn mặn...
Đối với bệnh tiểu đường loại II, là loại bệnh rất phổ biến và thường xảy ra ở những người trên 40-50 tuổi, chế độ ăn chay có thể rất có ích cho họ để ổn định phần nào đường lượng máu!
Đại học North Calorina Hoa Kỳ cho biết một chế độ dinh dưỡng gồm nhiều rau đậu và trái cây tươi, cộng thêm việc năng vận động và tập thể dục thường xuyên là những nhân tố cần thiết để làm giảm nguy cơ xuất hiện bệnh chứng loăng xương (osteoporosis) ở phụ nữ.
Ngoài những sự ích lợi vừa kể th́ rau quả, ngũ cốc cũng như các loại hạt c̣n chứa nhiều vitamins và các chất chống oxyt hóa (antioxydants) như vitamin E, vitamin C và chất bêta caroten. Các chất nầy thanh lọc bớt chất bẩn trong tế bào và giúp chúng hoạt động một cách hữu hiệu hơn. Các nhà khoa học đều nghĩ rằng các chất antioxydants đă dự phần quan trọng trong việc làm giảm nguy cơ xuất hiện của một vài loại bệnh ung thư.
Lúc trước, tập chí y học British Medical Journal có đăng kết quả khảo cứu về mối liên hệ giữa việc ăn chay và sự thông minh của 8.000 người t́nh nguyện tại University of Southampton trong ṿng 20 năm. Họ đo chỉ số thông minh IQ của các em nhỏ lúc 10 tuổi, sau đó là đo lại IQ lúc được 30 tuổi. Tờ báo nầy nói rằng những người theo chế độ ăn chay từ nhiều năm và đồng thời cũng có uống hoặc dùng sản phẩm làm từ sữa th́ đến lúc 30 tuổi họ có chỉ số thông minh IQ là 105, tức là cao hơn gần 5 điểm so với IQ của những người ăn mặn!
Ai nên ăn chay ai không nên ăn?
rauqua
Các cháu bé nhỏ tuổi, các chị đang mang thai, các lực sĩ cũng như những ai có t́nh trạng sức khỏe và nhu cầu đặc biệt th́ không nên ăn chay.
Các ông thường hay nói, ăn chay thường xuyên dám làm ḿnh yếu đi bị “hết xí quách” bất tử, bài vở học lâu thuộc…? Ăn chay mà vẫn dùng trứng và bơ sữa fromage th́ không có ǵ trở ngại cả.
Ăn chay có thể là một vấn đề sức khỏe đối với người ăn chay trường theo kiểu khắt khe thuần túy, nghĩa là không đụng tới bất kỳ món ǵ xuất phát từ loài vật.
Nhu cầu về Calcium và B12 khó được thỏa măn đầy đủ được, ngoại trừ họ cần phải uống thêm các supplements có chứa 2 chất nói trên...
Nói tóm lại, nên ăn các loại hạt và ngũ cốc thô v́ chúng c̣n giữ nhiều chất dinh dưỡng và vitamins. Tuy vậy, hạt thô lại chứa khá nhiều chất phytic acid có thể làm giảm đi phần nào sự hấp thụ calcium. Một vấn đề nan giải khác là liệu thực phẩm sử dụng có chứa đầy đủ số amino acids thiết yếu hay không? Phần lớn thức ăn gốc thực vật lại không có đầy đủ các amino acids, hoặc có nhưng ở mức quá thấp.
Sự thiếu của một hay của nhiều amino acids thiết yếu sẽ ngăn trở phần nào việc hấp thụ của những amino acids khác một cách trọn vẹn và ảnh hưởng không ít đến việc tổng hợp chất đạm. Đây là lư do tại sao có rất nhiều người ăn chay bị rơi vào t́nh trạng thiếu protein.
Theo tài liệu Tây phương, một chế độ ăn chay đầy đủ và quân b́nh cần phải có sự đa dạng về các chất như các loại ngũ cốc thô, các loại đậu, các loại hạt có dầu (đậu phọng, mè, hạt hoa hướng dương, hạt lanh (linseed), các loại hạt dẻ (nuts), sữa và các sản phẩm làm từ sữa, trứng gà, rau cải, trái cây tươi và khô, các loại men dinh dưỡng, mọng lúa ḿ, v.v…
Nhân tiện người gơ cũng xin nêu ra đây tin đồn là có một số nhà sản xuất thức ăn chay đóng hộp ở Đài Bắc và ở một số nơi khác, nhằm mục đích kinh doanh ham lời đă cố t́nh cho trộn thêm nước thịt hoặc thịt vào các mặt hàng chay giả mặn.
Hèn ǵ ăn rất ngon không khác ǵ đồ mặn cũng dễ hiểu mà thôi...Các lon đồ chai bán ở chợ Tàu thường có chứa cả khối dầu và chất béo, và điểm nầy là sự thật 100%. Cẩn thận với các lon chay giả mặn bán ở các chợ tại hải ngoại như thịt gà chay, thịt vịt chay, lẩu dê chay, cá chay…Một nhận xét khác là cơm chay ở chùa ngày chúa nhật, đặc biệt là mấy món xào và kho thường có quá nhiều dầu và chất béo.
Mỡ dầu và chất béo không có tha một ai hết dù ăn ở ngoài chợ hay ăn ở trong chùa. Các thầy trong chùa cũng có thể bị bệnh tim mạch và tai biến mach máu năo stroke như các tín hữu vậy.
Khuynh hướng ăn chay càng ngày càng phát triển
Thực tế cho thấy trên thế giới khuynh hướng ăn chay càng ngày càng bành trướng thêm lên măi. Các biến cố dồn dập, như bệnh ḅ điên, bệnh dịch cúm gà, thịt nhiễm vi khuẩn E.coli 057H7, salmonella, thịt chứa tồn dư kháng sinh, hormone, hóa chất lạ, thịt bị chiếu xạ (irradiated), cá tôm nhiễm chất độc dioxin, BPC…đă làm mọi người e dè lo ngại mỗi khi ăn uống. Riêng tại Canada, thống kê cho biết có lối 4% dân số đă chọn giải pháp ăn chay.
Trên thế giới cũng có rất nhiều danh nhân và tài tử nổi tiếng đă theo chế độ ăn chay. Ăn chay đă trở thành một cái mode. Giới kỹ nghệ thực phẩm cũng phải thích nghi theo thị hiếu mới của dân chúng.
Phần lớn các siêu thị đều có gian hàng bán đồ chay. Sản phẩm chay thường có mang 2 chữ Vege hoặc Veggie...Nào là veggie dogs (hot dogs làm bằng tofu), veggie burger, veggie lasagna, veggie chicken, Pizza végétarien…Mc Donald’s đă cho ra ḷ món Mc Vege, nhưng cũng chưa mấy phổ biến cho lắm...Nhà hàng Subway có Sous marin végétarien...Cty Tartex chi nhánh của cty Nestlé tung ra thị trường loại pâte Raviolis chay. Tất cả đều được làm từ nguyên liệu đậu nành...Nhưng h́nh như cũng không mấy thành công.
Chợ Á Đông cũng có bán nhiều loại đồ hộp để ăn chay. Tại một vài thành phố lớn ở Canada, cũng có thấy xuất hiện vài tiệm cơm chay của người VN. Nhà hàng chuyên bán đồ ăn chay của Canada th́ có rất nhiều. Đối với người VN chúng ta, các nhà hàng nầy có thể rất sang trọng, nhưng đắt quá, lại nữa cũng không hợp với “gu” của ḿnh...
Ngon nhứt vẫn là bữa cơm chay thịnh soạn do vợ nấu ở nhà gồm có canh chua chay, b́ cuốn chay, đồ kho, mắm chưng chay hoặc mắm ruột chay, ăn với cơm nóng vừa mới chín tới.
Ôi! thật là ngon hết biết.
Có hai món mà ḿnh thích nhứt đó là mắm ruột chay và mắm chưng chay. Thường là mua trong các nơi bán chuyên bánh ḿ sandwich vietnamien tại Phố Tàu Montreal.
Có một sự thật cần phải nói ra đây là hiện giờ trận giặc giữa phe ăn chay và phe ăn mặn đang diễn ra một cách âm thầm nhưng rất quyết liệt. Hai phía thường hay chê bai, chỉ trích và đả kích lẫn nhau. Bên nào cũng cho ḿnh là đúng, là chân lư mà thôi!
Để bảo vệ quyền lợi của ḿnh, giới kỹ nghệ thực phẩm không ngớt tổ chức những cuộc vận động hành lang (lobbies), và tung ra vô số quảng cáo đề cao sự bổ dưỡng vô song của thịt.
Phe ăn chay cũng không thua ǵ, họ phản công lại và đe dọa mọi người về hiểm họa bệnh tật và cancer do thịt có thể gây ra…Họ c̣n tố cáo phe ăn mặn đă phóng đại các ảnh hưởng tiêu cực, như ăn chay sẽ bị mất sức khỏe, ăn chay sẽ bị thiếu vitamin B12, dễ bị thiếu máu, dễ bị hết xí quách, v.v….
Họ diện dẫn, là nếu ăn chay mà bị bệnh hoạn, thiếu máu th́ hằng triệu dân ở phía Bắc Ấn Độ, v́ hoàn cảnh hay v́ tín ngưỡng là những người đă theo chế độ ăn rau quả ngũ cốc từ cả hằng ngàn năm nay rồi mà có ai bị thiếu máu đâu, họ vẫn c̣n sống phây phây ra đó?
Các nhà khoa học th́ lại nghĩ khác, và đưa ra giả thuyết như vấn đề vệ sinh yếu kém, phóng uế bừa băi ngoài đồng (trong phân có vitamin B12), sử dụng phân người trong việc trồng tỉa, sâu bọ côn trùng thải phân trên rau cải, nước nôi thiếu thốn nên rửa rau quả không sạch sẽ, và nhờ vậy mà vitamin B12 bám phía ngoài rau quả nầy không bị trôi mất đi.
Tất cả những điều vừa kể đă giúp người Ấn độ thỏa măn đủ nhu cầu về B12. Một số những người nầy, sau đó may mắn được cho đi định cư ở Anh quốc. Tại nơi đây họ vẫn tiếp duy tŕ chế độ ăn chay trường, nhưng chỉ sau 3-4 năm th́ không ít người trong nhóm đă mắc phải t́nh trạng thiếu máu ác tính (pernicious anemia)
Tại sao vậy?
Câu trả lời của một số nhà khoa học là tại Anh quốc cuộc sống quá vệ sinh, không có ai phóng uế uống thêm supplement B12, hoặc không dùng những loại thực phẩm đă được tăng cường ngoài đồng cỏ, sâu bọ côn trùng hầu như đă bị các loại thuốc trừ sâu diệt hết, vả lại nước nôi dồi dào nên họ đă rửa trôi đi hết vitamin B12 trên rau cải. Họ bị thiếu B12 v́ ăn chay kiểu khắt khe mà không thêm vitamins..
C̣n một sự kiện khác cũng khó giải thích được và thường được thiên hạ nói đến, đó là việc các nhà sư Trung Hoa và Nhật Bản ăn chay trường quanh năm suốt tháng mà họ vẫn luôn luôn khỏe mạnh, thế là sao? Có lẽ là nhờ Thiền, nhờ Zen, nhờ tập Tàichi, nhờ hít thở, nhờ tập Khí công hay nhờ họ đă áp dụng một môn phép dưỡng sanh nào đó chăng?
Người ta tự hỏi phải chăng tuy là ăn chay tịnh nhưng trong thức ăn thức uống của các sư đều có chứa đầy đủ các dưỡng chất cần thiết rồi hay có một yếu tố nào đó mà khoa học chưa hề biết đến? Các nhà bác học cần phải nghiên cứu thêm và cũng cần nên đồng nhất hơn nữa các phương cách đo lường và thí nghiệm.
Sự thật ra sao, ḿnh khó biết được.
Nếp sống của người ăn chay
Nh́n chung th́ người ăn chay thường có sức khỏe khả quan hơn người ăn mặn. Tại sao vậy? Các nhà khoa học nghĩ rằng các người ăn chay đa số là những người có ư thức rất cao về dinh dưỡng và sức khỏe.
Họ thường có một nếp sống ngăn nắp, điều độ, ít rượu chè, hút sách, nghiện ngập. Họ cũng thường là những người năng vận động, tập thể dục đều đặn và thường xuyên. Chính nhờ những điều kiện nầy cộng với việc ăn chay đă giúp cho họ có được một sức khỏe tốt.
Tuy nhiên cũng có một số nhà khoa học khác nói rằng các người ăn chay ít bị bệnh hoạn không phải là tại nhờ họ không ăn thịt, nhưng chính là nhờ họ ăn rất nhiều rau đậu và trái cây tươi.
Các loại thực phẩm nầy rất tốt v́ có chứa nhiều chất chống oxyt hóa và các hoạt chất sinh học (bioactive) có khả năng làm giảm nguy cơ xuất hiện của một vài loại ung thư
Kết luận: Ăn chay rất tốt cho sức khỏe
Để chấm dứt, tác giả xin mượn ư kiến của một nhà bác học lừng danh thế giới đă nói về vấn đề ăn chay như sau: “Không ǵ ích lợi cho sức khỏe con người, và cũng đồng thời làm tăng cơ may sinh tồn trên quả địa cầu bằng việc tiến hóa đến một chế độ ăn chay” (Nothing will benefit human health and increase chances for survival of life on Earth as much as the evolution to a vegetarian diet. Albert Einstein).
Ngoài ra cũng cần phải có một nếp sống trong lành, không rượu, thuốc và năng vận động, tập thể dục thường xuyên./.
Dinh Dưỡng Với Lăo Hóa
18/08/2020
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
Dinh dưỡng đúng hoặc sai có ảnh hưởng rất lớn tới toàn bộ cơ thể con người, từ tinh thần tới thể chất, từ chức năng các cơ quan nội tại cũng như ngoại vi.
Hăy so sánh một người thiếu dinh dưỡng với một người ăn uống đầy đủ. Một bên th́ hồng hào, đầy sinh lực, yêu đời. Bên kia th́ ốm yếu, gầy c̣m, chậm chạp. Thiếu dinh dưỡng kinh niên th́ làm sao có năng lượng để sống lâu, chẳng khác chi ngọn đèn cạn dầu, tắt lụi dần dần.
Cho nên biết ăn để mà sống lâu là cả một nghệ thuật. Các cụ ta vẫn nói “Bệnh tùng khẩu nhập”. Bệnh gây ra do những thực phẩm mà ta đưa vào miệng, những thực phẩm quá nhiều hoặc quá ít từ số lượng tới phẩm chất.
Vậy th́ ăn như thế nào để vừa khỏe mạnh, vừa sống lâu?.
Khi ăn, không phải chỉ để no bụng cho hôm nay, tuần này mà cần nhớ là ăn cho mai sau, cho sức khỏe của những năm sắp tới.
Từ khi nằm trong ḷng mẹ, sự dinh dưỡng đầy đủ đă có tác dụng tốt cho khi sanh ra và lớn lên.
Thói quen ăn uống tốt từ tuổi nhỏ, món ăn mà ta tiêu thụ bây giờ có nhiều ảnh hưởng tới sự ta sẽ sống bao lâu và những năm sống đó sẽ mạnh yếu ra sao.
Nhiều người thắc mắc rằng có một chế độ ăn uống mẫu mực, chung cho mọi người không: một chế độ mang lại sức khỏe tổng quát, sức chịu đựng với bệnh hoạn và tŕ hoăn tuổi ǵa.
Câu trả lời sẽ là không có. Nhưng có một số nguyên tắc, một số hướng dẫn mà ta có thể áp dụng để đạt được điều ước muốn.
1-Ăn vừa phải.
Ăn vừa phải, đúng với nhu cầu, đừng nhiều quá, ít quá. Các cụ ta vẫn khuyên là nên ăn “ba phần đói, bẩy phần no” là tốt hơn cả, khỏi nặng bụng, lên cân.
Nhu cầu thực phẩm cũng thay đổi tùy từng người, tùy cấu trúc cơ thể to nhỏ, khi làm việc, khi nghỉ ngơi. Con người thường có khuynh hướng ăn quá nhiều, bất cứ lúc nào, coi bao tử như một thùng chứa. Thế là béo ph́, tiểu đường, suy tim mạch, giảm tuổi thọ trời cho. Lên cân vừa phải vào tuổi 60 có thể chấp nhận được v́ đó là diễn tiến b́nh thường, nhưng “mập mạp” quá không bao giờ là dấu hiệu của sức khỏe.
2-Cân bằng.
Thực phẩm cần có sự cân bằng giữa các chất dinh dưỡng căn bản. Không nhất thiết là phải cân bằng ở mỗi bữa ăn, mà có thể trong ngày, trong tuần.. Các chuyên gia dinh dưỡng vẫn khuyên nên theo tỷ lệ 30% béo, 15-20% đạm, 45-50% carbohydrat.
3- Đa dạng.
Đừng sở thích chi phối hoàn toàn việc chọn lựa món ăn, mà cần phải lưu ư đến việc ăn nhiều món ăn khác nhau. Mỗi một thực phẩm có chất dinh dưỡng với công dụng riêng mà những món khác không có và không thay thế được. Bỏ quên một chất dinh dưỡng nào đó quá lâu sẽ đưa tới thiếu dinh dưỡng.
Sau đây là vài hướng dẫn về việc sử dụng các chất dinh dưỡng:
a. Chất đạm.
Đạm gồm có nhiều các amino acid, trong đó có một số cơ thể không tự tổng hợp được và phải do thực phẩm cung cấp. Đạm đông vật có hầu hết các amino acid. Thực vật có thể thiếu một vài loại nhưng khi ăn nhiều rau trái khác nhau ta sẽ bổ sung đầy đủ. Khi sử dụng đạm động vật, chúng ta cũng cần lưu ư:
- Thịt ḅ, heo, cừu thường có nhiều béo;
- Thịt gà, gà tây ít hơn nếu bỏ da;
- Cá tốt hơn nữa, tôm hơi nhiều cholesterol;
- Sữa, trứng, pho mát loại ít chất béo th́ tốt hơn;
- Sữa chua giảm cholesterol.
Hạn chế các món chiên rán. Hấp, nướng bỏ ḷ tốt hơn.
b. Chất béo.
Cơ thể rất cần chất béo, nhưng nhiều quá th́ lại có nguy cơ gây bệnh. v́ thế, cần để ư hạn chế ở mức vừa phải khi ăn, nhất là các chất béo băo ḥa.
Chất béo tạo ra nhiều phản ứng oxy hóa ở tế bào, sản xuất nhiều gốc tự do. Các gốc tự do này đưa tới nhiều hư hao cho tế bào và được coi như là một trong những nguyên nhân gây ra bệnh tim mạch, tiểu đường, một vài bệnh ung thư cũng như sự lăo hóa..
c. Carbohydrat.
Carbohydrat gồm hai nhóm chính là tinh bột và đường, có nhiều trong bánh ḿ, cơm, rau và trái cây. Carbohydrat là nguồn cung cấp năng lương chính cho năo bộ. Trong cơ thể, chất dinh dưỡng này được chuyển hóa thành đường glucose. Theo tập quán lâu đời của nhiều dân tộc Á Đông th́ carbohydrat trong cơm gạo là nguồn lương thực chính.
d. Chất xơ.
Có nhiều trong rau trái cây. Khi thiếu chất xơ, ta thường hay bị táo bón, viêm túi ruột, bệnh túi mật, tăng nguy cơ ung thư ruột già.
Chất xơ giúp giảm cholesterol trong máu, đại tiện dễ dàng. Nhưng dùng quá nhiều có thể gây đầy bụng, giảm hấp thụ sắt, kẽm, calcium
đ. Đường
Do sự hấp dẫn của vị ngọt nên có rất nhiều người ăn quá số lượng mà cơ thể cần.
Đường trắng không cung cấp các acid amin và sinh tố cho sự dinh dưỡng mà chỉ cho năng lượng. Khi được cung cấp quá nhiều, năng lượng thừa sẽ chuyển thành ra mỡ béo, dẫn đến béo ph́.
Tiêu thụ nhiều đường cũng gây sâu răng, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tiểu đường khi tuổi lên cao, làm tăng cholesterol và bệnh tim mạch...
e. Muối ăn
Muối ăn là thành phần quen thuộc và không thể thiếu trong hầu hết các bữa ăn. Nhưng ăn nhiều muối quá có thể bị huyết áp cao. Thường th́ chúng ta ăn nhiều hơn nhu cầu cần thiết của cơ thểchỉ để thỏa măn khẩu vị, và như vậy là buộc thận phải hoạt động nhiều hơn để bài tiết lượng muối thừa. Khi điều này thường xuyên xẩy ra, thận sẽ suy yếu, hư hao.
g. Sinh tố và khoáng chất
Sinh tố và khoáng chất rất cần thiết cho cơ thể, nhưng điều đó không có nghĩa là việc bổ sung các chất này bao giờ cũng tốt cho sức khỏe. Trong thực tế, một người khỏe mạnh áp dụng chế độ dinh dưỡng cân bằng, đa dạng th́ không cần uống thêm sinh tố và khoáng chất Người ăn chay thuần túy rau trái có thể cần dùng thêm sinh tố B12; phụ nữ có thai cần thêm sắt, folate.
Một số sinh tố như sinh tố C, E, Beta carotene hiện nay rất phổ biến. Nhiều người dùng v́ tác dụng chống oxy hóa, nhưng nên tránh dùng liều lượng quá cao.
h. Nước.
Nước rất cần cho hầu hết các chức năng của cơ thể. Nước điều ḥa thân nhiệt, chuyên trở chất dinh dưỡng và dưỡng khí tới tế bào, thu thập chất phế thải để bài tiết ra ngoài. Nước cũng là chất đệm cho các khớp xương và bảo vệ các bộ phận.
Nhu cầu nước của cơ thể được thỏa măn khi ta uống khoảng 8 ly nước mỗi ngày. Khi uống ít hơn mức này, cơ thể vẫn hoạt động nhưng nhiều biện pháp “tiết kiệm nước”sẽ được cơ thể áp dụng dẫn đến giảm khả năng huật động và phát triển b́nh thường.
Có nhiều loại nước ống để cung cấp nước hàng ngày cho cơ thể. Sữa là nguồn cung cấp nhiều nước mà lại kèm theo nhiều calcium, đạm, sinh tố... Nên dùng sữa đă loại bỏ bớt chất béo.
Các loại nước ngọt có nhiều đường và chất hơi, nên cần giới hạn.Nước ép trái cây, nước khoáng thiên nhiên ...đều là các thức uống tốt.
4. Thực phẩm có tác dụng chống lăo hóa
Sau đây là tóm tắt một số thực phẩm mà kinh nghiệm cho là có thể làm chậm sự lăo hóa. Một số thực phẩm này chủ yếu là có chứa những chất chống sự oxy hóa (anti oxidant). Đây là chất có khả năng ngăn chận các gốc tự do (free radical), nguồn gốc của tiến tŕnh oxy hóa các tế bào và là một trong nhiều nguy cơ đưa đến lăo suy.
1. Thực phẩm có nhiều Beta-Carotene (tiền tố sinh tố A) đều từ gốc thực vật như dưa, hồng qua, ớt đỏ, khoai lang, đu đủ, ớt cay, cà rốt, xoài, bí ngô, cải xanh lục... Dưa hấu, quít, trái bơ, bắp su, dâu, cam đào, cà chua... chứa một lượng beta carotene ít hơn nhưng cũng là nguồn cung cấp không kém quan trọng.
2. Thực phẩm có sinh tố B 5 ( pantothenic acid) có khả năng vừa chống gốc tự do vừa hạ cholesterol, chống ô nhiễm, bảo vệ gan. Sinh tố B6 có nhiều trong men, gạo lức, hạt bí ngô, hạt mè...
3-Sinh tố C là chất chống oxy hóa rất tốt và có trong trái cam, chanh, dâu, cải lá xanh lục, cà chua, su lơ xanh lục, khoai tây, khoai lang...
4-Sinh tố E có nhiều trong mầm lúa mạch, đậu nành, bắp su, su lơ xanh lục, các loại cải có lá xanh lục.Theo nhiều nhà nghiên cứu, sinh tố E làm chậm tiến tŕnh lăo hóa và làm trẻ con người.
5-Thực phẩm chứa nhiều calcium gồm có sữa gạn bớt mỡ, đậu phụng, sữa chua gạn mỡ, quả óc chó, phó mát, hạt hoa hướng dương, đậu nành, các loại đậu khô, cá ṃi đóng hộp (ăn cả xương), các loại cải xanh lục, cá hồi, su lơ xanh lục...
6-Khoáng chất iodine có trong tảo bẹ, hành, hải sản, đa số cải xanh lục...
7-Khoáng chất sắt có nhiều trong ṣ hến, quả hạch, đào sấy khô, các loại đậu, thịt tươi không mỡ, măng tây, gan, mật mía, trứng, bột yến mạch (oatmeal)...
8-Mầm lúa mạch, cám, cá tuna, hành, cà chua, su lơ xanh lục chứa khoáng chất selenium.
9-Thực phẩm giầu chất đạm gồm có: cá tươi hoặc đông lạnh, tôm cua, sữa gạn mỡ, sữa chua gạn mỡ, thịt gà (đút ḷ hay nướng), thịt cừu, thịt ḅ lọc bỏ bớt mỡ, hạt cây hướng dương, hạt bí ngô, đậu phụng rang, bơ đậu phụng không pha đường hoặc muối.
10-Trái cây chống lăo suy gồm có: quả kiwi, nho đen Hylạp, hồng qua, đu đủ, các loại quả thuộc giống cam quít, dâu ổi, đào lông, quả xuân đào (nectarine) dưa hấu. Những loại quả này có lượng sinh tố C rất lớn.
Ngoài ra c̣n phải kề đến những loại quả có chứa bioflavonoisd, một chất chống oxi-hóa mạnh, như: quả mơ (apricot), nho, dâu đen, quả anh đào (cherry), quít, bưởi cam...
Kết luận
Để tŕ hoăn sự lăo hóa, con người đă thử qua nhiều cách khác nhau. Có những phương thức phải tốn nhiều tiền, có những loại thuốc có thể mang tới kết quả, cũng có những nghiên cứu với nhiều hứa hẹn.
Nhưng phương thức mà mọi người có thể áp dụng được, có kết quả chắc chắn mà lại ít tốn kém. Đó chính là áp dụng một chế độ dinh dưỡng đúng đắn, hợp lư, cân đối, đa dạng kết hợp với sự vận động, rèn luyện thể lực.
Giới Tính Thứ Ba
08/08/2020
Nguyễn Thượng Chánh DVM
Giới tính thứ ba (Third gender) có nghĩa là không phải nam mà cũng không phải nữ.Nói nôm na ra là những người đồng tính luyến ái.
Các cậu cảm thấy rất khổ sở trong cơ thể của một thằng con trai. Lúc nào các cậu cũng nghĩ rằng ḿnh là con gái. Tuy mang thân xác thanh niên nhưng cách suy nghĩ, ước mơ, t́nh cảm, sở thích, hành động, và cử chỉ của họ đều rập theo khuôn mẫu của một phụ nữ.
Họ hằng mơ ước được trở thành một thiếu nữ duyên dáng theo đúng nghĩa của nó.
Ư tưởng nầy đă bắt đầu nhen nhúm từ tuổi dậy th́, và họ vẫn nuôi dưỡng giấc mơ một ngày nào đó họ có thể chuyển đổi giới tính của ḿnh để trở thành một người phụ nữ trọn vẹn…
blank
***
MỘT HIỆN TƯỢNG KHÁ PHỔ BIẾN
Xă hội ngày nay đă cởi mở nhiều hơn xưa, bớt xem chuyện đồng tính luyến ái, bóng, đồng hệ, ô môi, homo, gay, lesbian là việc cấm kỵ tabou.
Theo ước đoán của Indiana University Kinsey Reports, có khoảng 10% nghĩa là 665 triệu người trên tổng số 6,6 tỷ dân số thế giới là homo . Đặc biệt là đồng tính nam gay nhiều hơn đồng tính nữ lesbian.
Nhan nhản quanh ta, trong sở làm, trong chợ búa, trong giới thể thao, nghệ sĩ, tài tử, nhà nghệ thuật, nhà chánh trị, trí thức, nhà giáo, nhà văn và … (xin lỗi!) đều thấy có hiện tượng nầy.
Theo ước đoán của các giới chức năng Việt Nam th́ cứ 10.000 – 12.000 người, th́ có một người mắcbệnh giới tính không rơ ràng hoặc có cấu trúc...bất thường mà thiên hạ gọi nôm na là lại đực lại cái, hay bóng. Tính ra trên tổng số 87 triệu dân, VN có lối 9 000 người “khác thường”.
Xă hội th́ phải có sự khác biệt, người thế nầy kẻ thế nọ.
Tuy nhiên, thành kiến và sự kỳ thị đối với homo vẫn c̣n tồn tại khá mạnh mẽ tại một vài nơi trên thế giới.
TRĂM ĐẮNG NGÀN CAY
Họ không giống ai hết nên phải chịu đựng thành kiến và sự dèm pha của xă hội, sự khinh rẻ của bạn bè và sự ruồng bỏ của gia đ́nh. Họ rất khổ sở nhưng cha mẹ họ cũng không khá ǵ hơn.
Con cái không được b́nh thường là ác mộng của tất cả các bậc cha mẹ.
Rồi c̣n cái vụ có cậu hay cô lúc đầu th́ rất normal, lấy vợ lấy chồng, có con có cái như mọi nguời b́nh thường. Thế rồi, tự nhiên đùng một cái họ từ bỏ tất cả để chạy theo người yêu mới, nhưng kẹt là người đó lại cùng giới tính với họ.
Không ai hiểu nổi tại sao hết!
Nguyên nhân từ đâu?
Tất cả đều là giả thuyết:
Khoa học th́ nói là có sự lệch lạc trong tế bào năo thế nào đó nên họ mới như thế.
American Academy of Pediatrics th́ cho rằng thiên hướng t́nh dục sexual orientation là do sự tổng hợp cửa yếu tố bẩm sinh (gene), hormone và ảnh hưởng môi trường sống.
Nói chung nhiều người thiên về yếu tố tâm lư, do sự bắt chước, sinh học, gene và và ảnh hưởng hormone lúc bào thai được h́nh thành.
Theo nhà phân tâm học Đức S. Freud, yếu tố sinh học và tâm lư đóng một vai tṛ không nhỏ trong thiên hướng đồng tính luyến ái homosexuality.
Ông ta tin rằng lưỡng tính luyến ái bisexuality (nghĩa là có thể ăn nằm với người khác phái tính cũng như với người cùng phái tính)) là khuynh hướng phổ quát trong xă hội loài người.
Và đồng tính luyến ái là một lệch lạc từ lưỡng tính luyến ái.
Theo Freud, đối với trường hợp người đồng tính luyến ái sâu đậm (deep rooted) th́ hết thuốc chữa, nghĩa là không có cách hay liệu pháp tâm lư reconversion therapy nào khả dĩ có thể giúp họ trở lại khuynh hướng b́nh thường dị tính luyến ái heterosexuality như đa số mọi người trong chúng ta được.
Các tôn giáo lớn nghĩ ǵ?
*Phật giáo th́ cho rằng đây là cái nghiệp phải gánh chịu mà thôi.
Thư Viện Hoa Sen. Đồng tính luyến ái có được Phật Giáo chấp nhận không?
“…Đạo Phật tin rằng, mọi sự mọi vật trên thế gian là vô thường, cuộc sống nhân sinh cũng chuyển dịch biến hoá không ngừng và tuỳ theo nghiệp của mỗi chúng sinh, giới tính có thể thay đổi từ giới này sang giới khác như người nam trở thành người nữ hay ngược lại và chuyển dịch từ đời này sang đời khác.[3] Ngay cả trong đời hiện tại cũng đă có nhiều người hoặc tự ḿnh thay đổi với sự trợ giúp của y khoa hay tự nhiên thay đổi giới tính. Dù thế nào cũng không ra ngoài nhân quả. Mỗi người trong chúng ta mang trong ḿnh cái nghiệp, nghiệp lành nghiệp dữ ḿnh làm ḿnh chịu, có gieo nhân tất có quả. Theo lư này, chúng ta thương yêu người nào, dù cùng giới tính hay khác giới tính đều là có duyên nợ với người đó ở quá khứ. Chính duyên và nợ quá khứ thúc đẩy chúng ta thương yêu trong hiện tại. Đó là quan hệ nhân quả b́nh thường…”
*Lập trường của Giáo Hội đối với việc đồng tính luyến ái
“Xét về mặt khách quan, Giáo Hội luôn dạy rằng việc làm t́nh với người đồng phái tính là một hành động xấu v́ đi ngược lại với chương tŕnh mà Thiên Chúa đă thiết định khi tạo dựng con người. Sách Sáng Thế Kư tŕnh bày việc Thiên Chúa dựng nên con người, có nam, có nữ, để họ kết hiệp và bổ túc cho nhau, đồng thời cộng tác với ngài trong việc thông truyền sự sống. Sách Lêvi trong đoạn 18 cũng tŕnh bày những điều kiện cốt yếu để thuộc về dân Chúa, đoạn văn này loại bỏ những người đồng tính luyến ái ra khỏi cộng dồng Dân Chúa. Trong Tân Ước, Thánh Phaolô coi sự đồng tính luyến ái là thí dụ cụ thể về sự mù quáng của nhân loại, sau khi loài người phá đổ sự ḥa hợp với Đấng Tạo hóa và các thụ tạo để thay thế vào đó bằng những hành động sai trái về luân lư.
Ngày nay, có nhiều phong trào, kể cả một số người công giáo, đ̣i Giáo Hội phải thay đổi lập trường, phải coi việc đồng tính luyến ái tự bản chất không có ǵ là xấu nếu nó là đồng tính luyến ái bẩm sinh và nếu hai người đồng phái yêu nhau thành thực”.
Ai muốn hiểu sao cũng được hết.
BANGKOK, THIÊN ĐƯỜNG CỦA GIỚI TÍNH THỨ BA
Có thể nói Bangkok, thủ đô của Thái Lan là nơi tập trung chùa chiền Phật giáo nhiều nhất trên thế giới, nhưng đồng thời cũng là nơi chốn ăn chơi trụy lạc không đâu bằng.
Khu phố nào cũng có chùa. Đi đâu cũng gặp chùa là chùa. Đôi khi đối diện chùa là nhà tắm hơi Steam bath và đấm bóp mát xa mát gần dành cho khách hàng đàn ông.
Hiện tượng homo, gay, pédé (đồng tính nam), lesbian (đồng tính nữ), lại đực, lại cái và hoán chuyển giới tính (transgender,transsexual) khá phổ biến khắp nơi.
Dân Thái gọi những người hoán chuyển giới tính là katoeys hay ladies boys (cậu cô).
Transgender is a general term applied to a variety of individuals, behaviors, and groups involving tendencies to vary from culturally conventional gender roles.
Transsexualism is an individual's identification with a gender inconsistent or not culturally associated with their biological sex. A medical diagnosis can be made if a person experiences discomfort as a result of a desire to be a member of the opposite sex, or if a person experiences impaired functioning or distress as a result of that gender identification.
Theo Philip Cornwel Smith, một nhà văn sống nhiều năm tại Bangkok cho biết là
tại xă hội Âu Mỹ, mối quan hệ giữa đàn ông và đàn bà cũng không phải dễ dàng ǵ đâu.
Theo ông ta, đây là lư do tại sao một số đàn ông Tây phương bỏ rơi phái nữ để đi t́m các người đàn ông khác.
Những ladies boys sẽ đảm nhận vai tṛ trung gian giữa hai giống đực và cái (theo tác phẩm Very Thai- Every Popular Culture 2005).
Có người gọi ladies boys thuộc về giới tính thứ ba, và hổng biết ông Smith nầy thuộc vào nhóm nào?
THÁI LAN, MỘT QUỐC GIA THẬT CỞI MỞ
Thái Lan bớt xem việc chuyển đổi giới tính là điều cấm kỵ tabou...Họ nh́n vấn đề nầy một cách rộng lượng hơn. Họ cho rằng đây là một chuyện rất b́nh thường mà thôi.
Có lẽ Phật giáo đă ảnh hưởng rất nhiều vào cách suy nghĩ khoan dung của người Thái.
Theo ư kiến của cô Crystal, một katoey và đồng thời cũng là manager của hăng Nong Film rất nổi tiếng, th́ cái vóc dáng nhỏ thó mảnh khảnh của người đàn ông Thái thường được đề cao và ưa chuộng trong văn chương nghệ thuật Thái Lan. Nó là biểu tượng cho cái đẹp của người phụ nữ Thái Lan. Có lẽ đây là lư do chính đă thúc đẩy các cậu muốn chuyển đổi giới tính để trở thành các cô.
Khác với bậc phụ huynh sống tại vùng nông thôn c̣n rất bảo thủ, phần đông cha mẹ tại thành thị thường có khuynh hướng cởi mở hơn đối với vấn đề chuyển đổi giới tính. Họ ít khi ngăn cấm, phản đối việc con cái muốn làm cái chuyện ngược đời nầy.
Ngày nay, tại Thái Lan rất nhiều cô nhiều cậu mơ ước được đổi giống lúc họ c̣n rất nhỏ tuổi. Chắc chắn đây là ác mộng của gia đ́nh nhưng cha mẹ v́ thương con nên ít khi chống đối lại ư muốn của chúng.
Có nhiều cậu đă bắt đầu sử dụng hormones để giúp thay đổi h́nh dáng cơ thể từ tuổi 12-13. Cậu nào có gia đ́nh khá giả th́ thường được cho phép đi chuyển đổi giới tính tại bệnh viện.
Trước một nhu cầu khá đặc biệt nầy, một số bác sĩ thẩm mỹ tạo h́nh chụp lấy thời cơ nhảy ra kiếm ăn.
Bangkok, thủ đô Thái Lan có thể được xem như dẫn đầu leader trên thế giới về phẩu thuật biến cậu thành cô (thường thấy nhất) hoặc ngược lại.
Năm 2010 vừa qua, trong cuộc thi tuyển lựa hoa hậu hoàng vũ tổ chức tại Mexico, “cô” Thanaporn Anyasiri , 26 tuổi Thái Lan, sinh viên ngành kinh tế đă đoạt danh hiệu hoa hậu chuyển đổi giống.
GIẢI PHẪU CHUYỂN ĐỔI GIỚI TÍNH SRS (SEX REASSIGNEMENT SURGERY)
Đây là những cuộc giải phẫu tạo h́nh rất khó khăn và thật phức tạp. Các bác sĩ phải thật giỏi, khéo tay và đồng thời cũng cần phải có óc nghệ thuật nữa.
Hormone được sử dụng từ một năm trước để chuẩn bị. Biến chứng rất dễ xảy ra. Tuy vậy, các cô các cậu vẫn quyết tâm nhào vô. Xin chào thua và bái phục sát đất.
Nói chung th́ các cô rất hài ḷng và tâm sự rằng họ đạt nhiều hạnh phúc thật sự sau khi được giải phẫu đổi giống.
Các bạn chắc cũng thắc mắc không biết đồ giả như vậy có xài có được hay không? Về điểm nầy th́ người viết xin chịu thua thôi, nhưng ḿnh nghĩ rằng đồ thiệt đôi lúc c̣n trở chứng bất tử th́ c̣n nói chi là đồ giả nữa.
Nếu quư bạn ṭ ṃ muốn xem h́nh giải phẩu đổi giống “cậu thành cô” xin click vào link dưới đây. Rùng rợn lắm. Yếu tim xin đừng nên xem.
Lynn Conway. Vaginoplasty: Male to female Sex Reassignment Surgery
Một trong nhiều bệnh viện nổi tiếng về thẩm mỹ và giải phẫu SRS phải kể đến Yanhee International Hospital.
Đây là một bệnh viện cao tầng rất tân tiến nằm trong một khu sang trọng giữa thủ đô Bangkok, Thái Lan.
Khu giải phẫu chiếm trọn tầng thứ năm. Bác Sĩ Greechart Porsinsirirak, là một trong nhiều vị bác sĩ tài ba của bệnh viện Yanhee.
Ngoài việc đổi giống, bệnh viện c̣n đảm nhận rất nhiều dịch vụ khác nữa, chẳng hạn như: bôm ngực, hút mỡ bụng, sửa cằm, sửa mũi, chân mày, chỉnh h́nh và tân trang lại phụ tùng theo sở thích của khách hàng. Chẳng hạn như cắt tém cho gọn ghẽ dễ coi, vá lại như c̣n origin, giúp súng nhỏ lớn ra thêm một tí, súng ngắn làm dài hơn một chút, giải phẫu sửa mặt, căng da mặt, kể cả sửa lại giọng nói để trở thành ca sĩ đi show, và vân, vân...
Giá biểu giải phẫu chuyển đổi giới tính SRS:
*-Cậu thành cô (Male to female): 6500$/cộng thêm tiền nằm bệnh viện và săn sóc trong hai tuần (130$/đêm).
*-Cô thành cậu( Female to male): 15100$/cộng thêm tiền nằm bệnh viện 27 đêm.
Khách hàng của bệnh viện Yanhee tuổi từ 16 đến 65. Thỉnh thoảng cũng có khách hàng quá nhỏ tuổi xin được giải phẫu, nhưng đều bị từ chối và được Bác Sĩ Greechart khuyên bảo nên chờ thêm vài ba năm nữa để quyết định được phần chính chắn hơn! Nhưng thường th́ những bệnh viện khác đều lượm hết những khách hàng này.
Theo báo chí bên nhà, ca sĩ Cindy Thái Tài và Cát Tuyền đă được giải phẫu chuyển đổi giới tính tại Thái Lan. Ca sĩ Cát Tuyền đă lấy chồng sau đó.
Tuy xă hội Thái Lan đă cởi mở rất nhiều, nhưng không v́ thế mà giới kateoys đă có được cuộc sống yên vui như mọi người.
Về mặt hành chánh họ vẫn c̣n gặp rất nhiều khó khăn mỗi khi cần phải xin giấy tờ tùy thân.
Về pháp lư, họ vẫn c̣n mang giới tính cũ của họ trước ngày được giải phẫu đổi giống. Tuy ngày nay mặt mũi, dáng dấp họ đă là đàn bà 99% nhưng trên giấy tờ th́ họ vẫn c̣n là đàn ông.
Đó là điểm thật rắc rối.
Không như Nhật Bản, Đại Hàn, Nam Dương, Tân Tây Lan và Úc Châu là những quốc gia rất uyển chuyển biết thích nghi vào t́nh trạng của người được đổi giống.
Các ladies boys ở Thái Lan than phiền là họ không thể nào đệ nạp đơn để xin job làm cảnh sát hoặc xin passeport đi du lịch.
Tuy vậy, t́nh thế có vẻ cải thiện hơn lúc gần đây. Bằng chứng là vừa qua, hăng hàng không PC Air của Thái Lan công bố họ đă làm thủ tục tuyển dụng bốn nữ tiếp viên trẻ đẹp (thật ra là bốn cậu laidies boys). Những người may mắn nầy sẽ bắt đầu nhận việc vào tháng tư /2011.
KHÔNG C̉N CON ĐƯỜNG NÀO KHÁC
Ngày nay tại Thái Lan, càng ngày càng có thêm nhiều ladies boys ăn nên làm ra, chẳng hạn như có người đă trở thành bác sĩ, luật sư, thương gia, manager hăng phim, nghệ sĩ, vũ nữ, thơ kư văn pḥng, thậm chí c̣n có Toom, một cựu vô địch môn vơ cổ truyền Thái Lan sau khi được chuyển đổi giới tính đă trở thành cô gái mỹ miều chuyên dạy vơ cho trẻ em.
Tuy nói vậy chớ phần đông ladies boys cũng c̣n gặp nhiều khó khăn trong việc t́m được một chỗ đứng trong xă hội.
Đa số đều xuất thân từ nông thôn, chẳng hạn như từ tỉnh Chiang Mai nằm ở cực Bắc của lănh thổ Thái Lan. Đây là những vùng rất nghèo khó, dân t́nh c̣n thủ cựu, rất bảo thủ và cũng rất thành kiến với vấn đề katoeys.
Sự kiện bất lợi nầy đă xua đẩy các Katoeys phải t́m đường phiêu bạt về vùng Bangkok nằm về phía Nam, một số lớn tấp vào thành phố duyên hải Pattaya khét tiếng về kỹ nghệ t́nh dục và không ít người làm trong các nhà tắm hơi.
Họ không thể làm ǵ khác hơn ngoài cái nghề xưa nhất của nhân loại...bán trôn nuôi miệng.
Tại Montreal, Canada
Từ 2009, tại Québe, giải phẩu đổi giống SRS miễn phí cho mọi người, nếu họ được chấp nhận.
Giải phẩu đổi giống cậu thành cô (vaginoplastie) tốn lối 18 000$ và do chánh phủ đài thọ, nghĩa la free cho bệnh nhân.(Régie d’Assurance Maladie Québec cho đây là một ca bệnh nên chấp thuận trả tiền)
Có cả trăm ca đă được thực hiện tại một bệnh viện tư của Dr Pierre Brassard và Dr Eric Bensimon tại Montreal.
Thấy trong quảng cáo, có nói đến một cô 50 cái xuân xanh ở Mascouche, vùng ngọai ô phía bắc Montreal vừa được đổi giống thành cậu. Hết ư.
Điều kiện để được chấp nhận giải phẫu đổi giống SRS cũng rất gây go.
Suy nghĩ cho kỹ. Cắt thẻo rồi th́ gắn trở lại như cũ hỗng có được đó (irreversible).
KẾT LUẬN
Bóng, ô môi, bán nam bán nữ, lại đực lại cái, đồng hệ, homo, lesbian, transvesties, katoeys, ladies boys, là những từ không mấy ǵ đẹp đẽ ǵ cho lắm (về mặt xă hội) để ám chỉ một giới khá đặc biệt...đó là giới tính thứ ba.(the Third Gender).
Từ ngàn xưa vẫn có họ rồi, nhưng ít có người dám nói đến v́ đây là việc cấm kỵ hay tabou. Ngược lại, ngày nay nhân loại đă cởi mở hơn xưa, tư duy cũng thay đổi nhiều cho nên các chuyện khác thường này có vẻ nhiều hơn xưa, v́ được thiên hạ thường xuyên bàn bạc một cách công khai vui vẻ.
Nhiều quốc gia Tây phương trong đó có Canada đă có luật chống kỳ thị giới homo, và luật cũng cho phép hai người cùng giới tính được quyền kết hôn với nhau theo dúng danh nghĩa pháp lư như một cặp vợ chồng b́nh thường.
Họ làm ǵ trong pḥng ngủ là quyền tự do, là chuyện riêng tư của họ mắc mớ ǵ mà thiên hạ cần phải thắc mắc.
Tại Montreal có khu phố gay được mệnh danh là Village Gay, nằm trên đường Ste Cathérine Est, khoảng giữa hai đường St Hubert và Papineau. Có thể nói đây là làng gay to nhất tại Bắc Mỹ. Montreal hănh diện là một thành phố thật sự tiến bộ và cởi mở.
Mỗi năm vào mùa hè, giới gay Montreal có tổ chức diễn hành xe hoa trong một cuộc lễ hội to lớn, tưng bừng đầy màu sắc gọi là LA FIERTÉ GAY(Niềm tự hào là Gay), với sự tham dự của cả ngàn dân gay, lesbian, transvesties, ladies boys và dĩ nhiên cũng có sự có mặt của giới homo và lesbian Việt Nam nữa.
Đặc biệt cũng có một số chánh khách tham dự ăn có trong đoàn diễn hành không ngoài mục đích để kiếm phiếu trong kỳ bầu cử sắp tới.
Họ ăn mặc, cô cũng như cậu, hết sức lạ kỳ, diêm dúa, mát mẻ hết biết, nhảy múa, uốn éo thật sexy thấy mà ứa gan.
Ai thấy chướng tai chướng mắt, khó chịu th́ đừng có ḍm. Xứ tự do mà.
Gay, lesbian, ladies boys là những thực thể trong cuộc sống ngày nay. Họ sanh ra như vậy đó.
Trúng ai nấy chịu. Ai chịu hay hổng chịu cũng hổng sao.
Đừng hỏi tại sao, không có ai có thể trả lời được hết. Cũng xin đùng phán xét sự dị biệt.
Xin hăy nh́n họ bằng con tim với một tấm ḷng rộng mở./.
Tham khảo:
-Lena Mauger. Au pays des hommes femmes; Le Nouvel Observateur 20-30 Avril 2008
Bàn Tay Lông Lá Của Kỹ Nghệ Thực Phẩm
10/07/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Pic 1
FOOD,INC
Food, Inc. (tựa đề Pháp ngữ: Les Alimenteurs), là tên một cuốn phim tài liệu rất nổi tiếng do nhà sản xuất Robert Kenner thực hiện năm 2008 tại Hoa Kỳ.
Cốt truyện được phỏng theo tác phẩm Fast Food Nation của Eric Schlosser, xuất bản năm 2002 .Phim được diễn giải bởi GS Michael Pollan và nhà báo Eric Schlosser.
Food, Inc. là một trong số 5 cuốn phim được đề nghị nhận Oscar (82nd Academy Awards 2010) trong thể loại phim tài liệu. Cuối cùng phim The Cove đă trúng giải.
***
Food, Inc. nói về vấn đề ǵ?
Đây là chuyện tập đoàn kỹ nghệ thực phẩm Hoa kỳ đă dùng thế lực đồng tiền, các cuộc vận động hành lang (lobby), và bàn tay lông lá của họ để mua chuộc và hối lộ một số nhà lănh đạo cao cấp hầu nắm giữ những chức vụ then chốt trong chánh phủ để tạo những hậu thuẩn thuận lợi cho kỹ nghệ thực phẩm.
Họ không ngớt tung ra những lối quảng cáo vô cùng khoa học và rất hấp dẫn nhằm rù quến tập thể người tiêu thụ về những loại sản phẩm mới.
Họ tập cho chúng ta có những thói quen ăn uống mới để phù hợp và thích ứng với sự tiến hóa của xă hội ngày nay.
Nói tóm lại họ muốn chúng ta cứ việc nhắm mắt ăn đi, uống đi, càng nhiều càng tốt, nhưng đừng bao giờ thắc mắc đến việc sản phẩm được sản xuất như thế nào cũng như đừng quan tâm đến khía cạnh vệ sinh và sự trong lành của sản phẩm. Tất cả đều được cơ quan FDA “áp pru” mà!
Khỏi phải nói, qua cách quảng cáo, qua các h́nh ảnh trên nhăn hiệu, nào là cảnh thiên nhiên, cảnh đồng quê yên tịnh, cảnh con ḅ dang ăn cỏ, cảnh em bé bụ bẫm, thiếu nữ tươi cười thật duyên dáng… họ tạo cho chúng ta h́nh ảnh môt sản phẩm mang tính chất thiên nhiên, rất bổ ích và rất tốt cho sức khỏe.
Nh́n sơ qua, trong mỗi siêu thị Hoa kỳ có chứa lối 47,000 sản phẩm. Ư niệm về mùa không c̣n thấy trong các chợ Mỹ. Mùa nào cũng vậy, trái cây, rau cải đầy ấp quanh năm. Lúc nào cũng có cà (tomate) tươi đỏ vô cùng hấp dẫn. Người tiêu thụ đâu có biết rằng sản phẩm đă đến từ một phương trời xa xôi nào đó lúc nó c̣n xanh trên cành nhưng nhờ kỹ thuật tinh xăo về tồn trữ và vú ép bằng ethylen trước khi đem bán nên trái cà đă trở nên đỏ hồng vô cùng bắt mắt.
Ngành canh nông Hoa kỳ áp dụng lối sản xuất và canh tác thật khoa học và rất quy mô (production de masse) ngoài sức tưởng tượng của chúng ta.
Có thể nói 90% sản phẩm bán trong siêu thị đều có chứa dưới một h́nh thức nào đó nguyên liệu trích từ bắp, từ đậu nành hoặc từ cả hai.
Ngày nay, cách ăn uống của chúng ta cũng đă thay đổi nhiều, khác xa ngày xưa.
Các công ty đầu sỏ đều trốn hết
Nhà sản xuất phim cũng có mời các công ty then chốt như Monsanto, Tyson Foods, Smithfield Foods, Perdue Farms xuất hiện để có tiếng nói trong phim, nhưng đều bị họ khước từ hết.
Những công ty nhỏ th́ dám cho thâu h́nh và dám bài tỏ ư kiến của họ: một nhà máy làm thịt gà bằng tay theo kiểu xưa. Qua những h́nh ảnh ghi nhận được, họ muốn nhắc nhở cho mọi người biết là con gà được làm thịt như thế đó từ ngàn xưa chớ không phải như những con gà trong bọc cellophane trong các siêu thị.
Một ngân khoản khá lớn đă được nhà sản xuất dự trù trong trường hợp bị các đại tài phiệt lôi ra toà v́ tội dám đụng chạm tới quyền lợi của họ.
Chúng ta c̣n nhớ, trước đây, ngày 16/04/1996, trong một talk show trên TV,Oprah Winfrey phỏng vấn Howard Lyman, một người cổ vơ cho việc ăn chay. Oprah ngẫu hứng khuyên mọi người đừng nên ăn thịt ḅ v́ có thể trúng nhầm thịt ḅ điên. Được biết vào thời điểm đó bệnh ḅ điên đang hoành hành dữ dội bên Anh Quốc, nhưng bên Hoa kỳ th́ chứa có bệnh "mad cow" . Được biết, Oprah rất có uy tín đối với một số rất lớn dân chúng Mỹ. Chương tŕnh của Oprah thu hút cả triệu fans theo dơi. Nhưng một số nhà chăn nuôi ḅ ở Texas không hài ḷng lắm trước lời phát biểu tai hại trên. Họ lôi Oprah ra ṭa và đ̣i được bồi thường 12 triệu dollars. Vụ án dằng co, và kéo dài 6 năm trời. Cuối cùng Oprah được tha bổng. Tiền luật sư tốn sơ sơ chỉ có một triệu đô mà thôi. Hú hồn, hú vía, tai qua nạn khỏi!
Bàn tay lông lá của kỹ nghệ thực phẩm
Những quyết định của họ có tính chất thuần túy kinh doanh chẳng hạn như dành ưu tiên cho một loại sản phẩm nào đó. Cách sản xuất đặt nặng vào lợi nhuận hơn là quan tâm đến các khía cạnh khác như tính bổ dưỡng, tốt cho sức khỏe mặc dù họ có kể ra lê thê trong quảng cáo.
Thực đơn giảm bớt, món ăn đơn giản và phục vụ nhanh là những nét nổi bật nhất của fast foods.
Chính sự ra đời của phương thức mua thức ăn nhanh fast foods trong khi ngồi chờ trong xe (Drive In) vào những năm 1930 đă ảnh hưởng một phần lớn đến đường lối và cách sản xuất trong lănh vực canh nông và chăn nuôi.
Nói về McDo
Food, Inc. đă mô tả và phân tách nguồn gốc của việc sản xuất ra các loại thực phẩm trong kỹ nghệ fast foods, đặc biệt là McDonald’s.
Để thỏa măn tham vọng, McDo quyết định cho hạn chế bớt một số sản phẩm để có thể tập trung vào những món mà họ có thể sản xuất dễ dàng với một khối lượng khổng lồ. Công nhân McDo được huấn luyện để làm chỉ có một viêc mà thôi, như vậy McDo trả lương rẻ và có thể dễ dàng thay thế họ lúc cần
Ngày nay McDo đang dẫn đầu thế giới về kỹ nghệ fast foods và họ đồng thời là nhà thu mua thịt ḅ lớn nhất. Tính chất nhất của McDo đă làm thay đổi hoàn toàn kỹ nghệ chăn nuôi ḅ thịt tại Hoa Kỳ.
Pic 2
BS CHÁNH KHÁM THỊT HEO
ONgày xưa, người gơ đă một thời từng là thú y sĩ của cơ quan Kiểm Tra thực Phẩm Canada CFIA nên thỉnh thoảng cũng có đến làm việc tại nhà máy chuyên hạ thịt ḅ cái phế thải (ḅ hết c̣n sản xuất sữa, ḅ yếu, ḅ bệnh, ḅ què, ḅ lết khi xuống xe, ḅ già cần loại bỏ). Đó là nhà máy Levinoff-Colbex tại thành phố St Cyrille de Wendover, không mấy xa thành phố Drummondville, cách Montréal 115 Km về phía đông.(ngày nay đă đóng cửa).
Ḅ phế thải, danh từ trong nghề gọi là vache de réforme, cull cattle.
Mỗi năm nhà máy hạ thịt lối 150,000 con. Tất cả thịt đều được chuyển hết về nhà máy biến chế (processing plant) Levinoff ở Montreal để làm ra những loại sản phẩm bán cho các chợ thịt trong đó McDo là một khách hàng quan trọng.
Thịt ḅ cái phế thải được xếp hạng D, th́ không thể nào sánh bằng thịt thượng phẩm hạng A được.
Theo website McDO Hoa Kỳ cho biết họ chỉ sử dụng thịt ḅ thượng đẳng nuôi bằng bắp. Họ cũng có nhập một ít thịt ḅ từ Úc và Tân Tây Lan. Tuyệt đối McDo không xài thịt nhập từ Nam Mỹ.
Kư giả Eric Schlosser đă nói trong phim:
“Cách chúng ta ăn uống từ 50 năm qua đă thay đổi nhiều hơn khoảng thời gian 10,000 năm trước. Thực phẩm chúng ta dùng đến từ những nhà máy sản xuất mà nơi đó người công nhân cũng như con vật đă bị ngược đăi. Ngoài ra sản phẩm cũng càng ngày càng trở nên nguy hiểm hơn cho sức khỏe, vấn đề mà kỹ nghệ cố t́nh che dấu”.
Trong những năm 70, tại Hoa Kỳ 5 nhà máy lớn nhất nắm 25% thị trường thịt. Ngày nay họ nắm trên 80%.
Khác với ngày xưa, nhà chăn nuôi không c̣n là chủ của con gà của ḿnh nữa.
Tyson Foods là một công ty chuyên sản xuất, hạ thịt và biến chế thịt gà quan trọng nhất Hoa Kỳ. Chính họ cho nhà chăn nuôi vay tiền và hướng dẫn kỹ thuật trong việc nuôi gà.
Xay cất một chuồng gà tốn lối 300,000$. Tyson cung cấp cho người nông dân gà con để nuôi theo điều kiện và kỹ thuật họ chỉ dẫn.
Người nuôi gà không c̣n có một sự tự do nào hết. Họ không thể làm theo như ư họ muốn được. Xây hai chuồng gà, người chủ trại phải nợ Tyson trung b́nh là 500,000$. Rồi c̣n phải tốn thêm tiền trang bị thêm máy móc nầy nọ khi Tyson đ̣i hỏi.
Gà được nuôi dưỡng và hạ thịt trong một khoảng thời gian bằng phân nửa thời gian của 50 năm về trước, nhưng con gà lại nặng gấp hai lần ngày xưa.
Khi gà được 48 ngày tuổi, người chủ nuôi bị bắt buộc phải bán hết cho Tyson để được làm thịt.
Trên 30% đất canh tác tại Hoa Kỳ được sử dụng để trồng bắp trên những cánh đồng bát ngát ngút ngàn c̣ bay thẳng cánh chó chạy cong đuôi.
Theo Troy Rousch, phó chũ tịch American Corn Grower Association th́ giá cả bắp quá rẻ là nhờ vào chánh sách tài trợ của chánh phủ Hoa Kỳ nhằm mục đích giữ giá bắp bán ra dưới giá sản xuất.
Nói trắng ra nhà sản xuất được chánh phủ trả tiền để sản xuất trên mức nhu cầu thật sự, nhằm để thỏa măn quyền lợi của các đại tài phiệt multinationales như Cargills, the ADMs (Archer Daniels Midland), the Tysons, Smithfield. Các công ty đầu sỏ nầy có lợi khi mua bắp dưới giá sản xuất.
Bắp là thức ăn chính dùng trong chăn nuôi.
Ḅ từ trước tới giờ chỉ ăn cỏ, nhưng ngày nay chúng bị bắt buộc phải ăn bắp.
Lư do: giá bắp rẻ, bắp giúp ḅ mau mập, cần ít diện tích đất nhưng nuôi được nhiều ḅ.
Từ chiều hướng nầy đă xuất hiện ra các khu vỗ béo vô cùng rộng lớn để nuôi thúc ḅ bằng bột bắp trước ngày gởi đi hạ thịt. Đó là những Concentrated Animal Feeding operations CAFOs chứa cả chục ngàn con ḅ, sống lầy lội trên môt “biển phân” nhơ nhớp, vô cùng khủng khiếp và mất vệ sinh không thể tưởng tượng nổi.
Gs Michael Pollan cho biết sự đa dạng và phong phú trong thị trường thực phẩm chẳng qua là ảo giác mà thôi.
Thật ra chỉ có một vài đại công ty nắm việc sản xuất bắp mà thôi.
Tất cả các thực phẩm công nghiệp ngày nay đều là kết quả của một sự xếp đặt một cách khôn ngoan và khoa học về nguyên liệu lấy từ bắp.
Kỹ nghệ thực phẩm áp dụng kỹ thuật chuyển đổi gène để tạo ra môt sản phẩm mới có những nét hoặc những hương vị mà người tiêu thụ mong đợi.
Một điểm nổi bật nhất là việc sử dụng đường fructose cao của sirop bắp để tạo vị ngọt trong hầu hết thức ăn thức uống.
Tại Hoa Kỳ và Canada lối 40% thức ăn và thức uống bán trong các siêu thị đều có chứa đường fructose cao high fructose corn syrup (HFCS).HFCS được thấy trong trong các loại nước ngọt như Coca, Pepsi, Seven Up, soda, iced tea, chocolate, yogurt, bánh ḿ sandwich, ketchup, tomato soup, cereal, thỏi cớm ngọt (energy bars, barres tendres, chewy granola bars), trong các loại bánh kẹo, và trong mật ong (honey) được pha HFCS một cách bất hợp pháp, v.v.
Từ hơn 20 năm nay HFCS đă được kỹ nghệ thực phẩm sử dụng hết sức rộng răi trong thức ăn thức uống sản xuất theo lối công nghiệp. Vào cơ thể HFCS sẽ tạo ra các chất reactive carbonyls và làm tổn hại tế bào bêta của tụy tạng (nơi sản xuất insuline) và dẫn tới bệnh tiểu đường type 2.
Các thí nghiệm sơ khởi ở người cho thấy, fructose cũng làm tăng cân, gây béo ph́ do tác dụng xấu trên liều lượng của hai loại hormones liên hệ đến sự no (satiety) và sự đói bụng (appetite). Đó là hormone leptin và hormone ghrelin.
Các khảo cứu c̣n cho biết việc nuôi ḅ bằng bắp sẽ đưa đến sự xuất hiện của những chủng vi khuẩn E. coli trong hệ tiêu hóa của con vật. Đó là chủng E. coli 0157:H7 vô cùng độc hại, thường gặp trong những khu vỗ béo ḅ CAFOs, ngập phân mà con vật phải sống thường xuyên trên đó ngày này qua ngày khác. Khi gởi đi làm thịt, da ḅ vô cùng dơ bẫn, lem luốt những mảng phân khô cứng.
Trong điều kiện hạ thịt như thế, thịt ḅ dễ bị nhiẽm khuẩn E. coli 0157:H7 lúc làm ra. Một miếng thịt bằm, c̣n gọi là thịt hamburger (beef patty) có thể chứa các phần thịt của cả ngàn con ḅ lúc thịt được xay và được trộn chung với nhau. Nguy cơ nhiễm khuẩn được tăng lên cả ngàn lần.
Trong những năm 70 có cả ngàn nhà máy làm thịt ḅ. Nay chỉ có 13 nhả máy biến chế cho hầu hết tất cả thịt ḅ tại Hoa Kỳ.
Mỗi giờ giết 400 con ḅ ḿnh mẩy đầy phân. Bởi lư do nầy th́ không thể nào có được một loại thịt hoàn toàn sạch được.
Vi khuẩn E.coli 0157:H7 là tác nhân của bệnh hamburger gây tiêu chảy có máu và suy thận vô cùng nguy hiểm đặc biệt là ở trẻ em.
Bà Barbara Kowalcyk đă mất một đứa con trai 12 ngày sau khi cháu chẳng may ăn phải một cái hamburger có nhiễm khuẩn. Phải 16 ngày sau công ty thịt ḅ trách nhiệm mói chịu ban bố lệnh cho thu hồi ( recall) lô thịt nguy hiểm. Kỹ nghệ thịt quả quyết với bà Kowalcyk là cái chết của cháu Kevin không có liên hệ ǵ hết tới việc thu hồi thịt.
Măi cho đến nhiều năm sau họ mới chịu nh́n nhận trách nhiệm trước ṭa án.
Họ đẩy chúng ta về hướng thực phẩm không trong lành
Phim Food, Inc. cho chúng ta biết về thói quen mua thực phẩm của những gia đ́nh có lợi tức thấp.
Với một dollar chúng ta không thể mua được một bông cải broccoli, nhưng có thể mua một fast food cheeseburger hay bất cứ một thức ăn tương đương nào đó trong siêu thị, chẳng hạn như chips, cookies, nước ngọt có gas (carbonated beverages).
Pic 4
HỌ ĐÂY CHÚNG TA VỀ HƯỚNG THUC PHẨM KHÔNG TRONG LÀNH
Gs Michael Pollan nói rằng kỹ nghệ thực phẩm đă chủ tâm hướng vào những sản phẩm chứa loại calorie xấu, v́ nguyên liệu sử dụng nằm trong nhóm hoa màu tiện ích (commodity crop) nên chúng được chánh phủ tài trợ, đặc biệt là bắp.
Hậu quả cho thấy hiện tượng mập ph́ là chỉ điểm rơ rệt của mức thu nhập gia đ́nh.
Kỹ nghệ thực phẩm th́ cho rằng đó là vấn đề trách nhiệm của mỗi cá nhân.
Mấu chốt thật sự của vấn đề là chánh sách về canh nông (farm policy) của chính phủ (Gs Pollan thích gọi đó là food policy hơn), cho thấy thức ăn nào càng ít bổ dưỡng cho sức khỏe th́ càng dễ t́m, dễ mua.
Dân nghèo ở Hoa kỳ bị béo ph́ và bị tiểu đường loại 2 nhiều nhất cũng là chuyện đương nhiên mà thôi.
Gs Polland xem việc áp dụng kỹ thuật chuyển đổi gène như chuyện “ấn nút tiến hóa” (pressing our evolutionary buttons).
Cơ thể chúng ta đă được program “hard wired” đối với ba món: muối, mỡ và đường. Tuy nhiên đó là những chất rất hiếm thấy trong thiên nhiên. Bởi vậy khi ăn vào chúng tạo cho cảm giác rất ngon miệng.
Ngày nay, một sự tiêu thụ quá nhiều chất đường fructose cao của sirop bắp HFCS và chất carbohydrate tinh chế (refined) sẽ làm tăng vọt insulin và làm hao ṃn dần dần khả năng chuyển hóa chất đường trong cơ thể.
Tiểu đường loại 2 trước kia là bệnh của những người trưởng thành, nhưng nay th́ cứ một trong ba trẻ em sanh sau năm 2,000 sẽ bị bệnh tiểu đường rất sớm trong giai đoạn c̣n trẻ tuổi. Con số trên thay đổi thành một trên hai em, nếu là dân gốc thiểu số.
Công nhân không hơn con vật
Đoạn phim quây lén trong nhà máy hạ thịt heo Smithfield ở Tar Heel, North Carolina cho chúng ta nghe lời nói bi thảm của một công nhân:
“Cách đối xử của họ đối với công nhân cũng giống như cách họ đối xử với heo vậy… họ không thèm quan tâm đến con vật v́ trước sau ǵ nó cũng sẽ bị giết chết mà thôi… người công nhân được đối xử như những người máy vậy”.
Tập đoàn Monsanto
Đoạn phim nói về Công ty Monsanto đă làm mọi người lạnh xương sống.
Công ty quốc tế Monsanto có thể xem như nắm toàn bộ các mùa màng đậu nành tại Hoa Kỳ thông qua một một hệ thống luật lệ phức tạp về quyền sở hữu di truyền (patents of genetic material) đă được Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ phê chuẩn năm 1980.
Pic 5
Tập đoàn Monsanto-ROUND UP READY
Monsanto sản xuất ra thuốc diệt cỏ có quang phổ rộng Round Up và đồng thời họ cũng tung ra loại đậu nành Round Up Ready đề kháng với thuốc diệt cỏ Round Up.
Qua phương pháp chuyển đổi gène, giống đậu nành Round Up Ready là giống terminated seed có nghĩa là chỉ trồng được có một lần duy nhất mà thôi. Hạt giống thu được từ đậu Round Up Ready không thể đem gieo trồng trở lại được.
Vậy là nông gia phải lệ thuộc măi măi vào Monsanto để mua theo hợp đồng thuốc diệt cỏ Round Up và hạt giống đậu nành Round Up Ready.
Monsanto c̣n là nhà sản xuất và phân phối hormone rbGH giúp làm tăng năng xuất ḅ sữa.
Tại Hoa Kỳ, bên cạnh vấn đề thịt ḅ nhiễm hormone, th́ sữa ḅ cũng chẳng khá ǵ hơn. Trên 30% ḅ sữa cũng thường được tiêm hormone tăng trưởng recombinant bovine Growth Hormone (rbGH) gọi tắt là bovine somatotropin (rbST). Đây là một loại hormone được chuyển đổi gène (genetically engineered hormone) do tài phiệt Monsanto sản xuất ra và phân phối dưới tên thương mại là Posalic. Hormone nầy giúp tăng năng suất sữa lên rất khả quan. Mặc dù bị chống đối dữ dội khắp nơi nhưng rbST vẫn được cơ quan FDA Hoa kỳ chấp thuận cho phép sử dụng như thường từ năm 1993.
Rất nhiều công tŕnh khảo cứu giá trị trên thế giới đă cảnh giác dư luận về mối nguy hại có thể có của hormone rbST đối với sức khỏe chúng ta nhất là đối với trẻ em.
Ngoài Hoa kỳ ra, các quốc gia sau đây cũng được thấy có áp dụng phương pháp tiêm hormone rbST cho ḅ sữa: Nam Phi, Đại Hàn, Costa Rica, Ai Cập, United Arab Emirates, Honduras, Do Thái, Kenya, Namibia, Peru, Nga, Slovakia, Zimbabwe…
Chỉ có Canada và các quốc gia thuộc khối Liên hiệp Âu châu th́ tuyệt đối không cho phép sử dụng hormone rbST trong kỹ nghệ sữa của xứ họ.
Monsanto sử dụng những đ̣n chánh trị và pháp lư để ép buộc nhà nông, kể cả những người không có hợp đồng với họ, phải ngưng ngay việc để dành hạt giống đậu nành để trồng lại.
Monsanto có cả một đội ngủ chuyên viên và luật sư ưu hạng. Họ cũng có đông đảo kiểm soát viên đi vào những cánh đồng đậu nành để điều tra sự vi phạm chủ quyền (patent infringement) và sau đó áp dụng những biện pháp chế tài, truy tố kẻ vi phạm ra ṭa cho họ mạt luôn.
Có trường hợp một một nông gia bị Monsanto lôi ra ṭa v́ trên cánh đồng đậu nành của anh ta có vài ba khóm đậu nành Round Up Ready. Cho dù anh ta hết mực kêu oan và viện lư do là tại gió đem giống đậu nành nói trên từ những cánh đồng lân cận sang đất anh, nhưng anh ta không thể chứng minh được điều đó.
Thường th́ bị cáo phải thương lượng dàn xếp, giải quyết ngoài ṭa với Monsanto (out of court settlement) để khỏi bị sạt nghiệp.
Đúng là sức mạnh của đồng tiền.
Vài nét sơ lược về Tổ hợp Quốc Tế Monsanto: Multinational Agricultural technology Corporation
- Đứng đầu thế giới về chất diệt cỏ Glyphosate (Round up)
- Đứng đầu thế giới về hạt giống chuyển đổi gène. (90% world’s GE seeds)
- Sản xuất và phân phốii hormone rbGH, recombinant bovine growth hormone
- Trụ sở chính: Creve Coeur, Missouri
- Sản xuất: thuốc diệt cỏ herbicides, thuốc trừ sâu pesticides, và hạt giống crop seeds
- Thương vụ: 11,965 tỉ $ (2008)
- Lợi tức: 2,024 tỉ $ ((2008)
- Nhân viên: 21,700 (2009)
(theo Wikipedia)
Cửa xoay ṿng (revolving door) tại Washington
Hầu như các quy định trong lănh vực kỹ nghệ thực phẩm đă suy yếu đi một cách thảm thương trong thời đại của Đảng Dân Chủ cũng như của Đảng Cộng Ḥa.
Chánh sách về thực phẩm của chánh phủ liên bang Hoa Kỳ thường phải chịu áp lực từ những siêu tập đoàn kỹ nghệ thực phẩm.
Chẳng hạn như trong trường hợp đặc biệt của Monsanto, người ta thấy rơ rệt có con đường được chính thức vạch ra từ tổ hợp Monsanto đến những chức sắc quyền lực cao của toà nhà lập pháp Capitol Hill.
* Trào cựu TT George W. Bush có Donald Rumsfeld cựu tổng trưởng quốc pḥng thời chiến tranh Irak và John Ashcroft, Us attorney general (từng là Governor Missouri, Senator Missouri)
* Trào cựu TT Bill Clinton có Mickey Cantor (US Trade Representative, US Secretary of Commerce) và Robert Shapiro, từng là cấp điều hành của Monsanto, thường hay nhận sự đóng góp từ Monsanto.
* Ngoài ra c̣n có mạng lưới của các chức sắc thuộc Environmental Protection Agency (EPA) và Food and Drug Administration (FDA) cũng có “nhiệm vụ” trong cửa xoay ṿng. Thí dụ như Michael Taylor, vừa làm việc tuần tự cho FDA và cũng vừa cho cả Monsanto.Ông ta là Deputy Commissioner for Foods của FDA.Với tư cách là luật sư của Monsanto, ông ta cố vấn công ty trong việc giải quyết vấn đề tranh chấp về nhăn hiệu của các loại thực phẩm chuyển đổi gène. Và với tư cách là một chức sắc “senior advisor” to the FDA Commissioner, ông ta quyết định không cần nhăn hiệu ghi rơ trên các thực phẩm bị chuyển đổi gène (genetically modified foods).
Tối Cao Pháp Viện( Supreme Court Justice) có Clarence Thomas. Ông ta là luật sư của Monsanto từ 1976 đến 1979. Chính Ông ta đă soạn thảo ra tất cả các quyết định pháp lư để ngăn cấm nông gia không được phép để dành đậu nành của họ lại để làm giống.
Kết luận
Mổi khi chúng ta ăn uống chính là chúng ta bỏ phiếu cho hệ thống sản xuất thực phẩm.
Nghĩ cho cùng, tất cả chúng ta đều nằm dưới quyền sinh sát và độc quyền của kỹ nghệ thực phẩm nên phải gánh chịu những quyết định của họ…
Chúng ta chẳng có được một sư lựa chọn nào khác hết. C̣n biết dựa vào ai bây giờ!
Bài đọc thêm
Kỹ Nghệ "Thức Ăn Nhanh"
Mười điều mà công nghệ thực phẩm không muốn bạn biết
Kỹ thuật ảnh hưởng trên thực phẩm ra sao?
Nên thận trọng với các quảng cáo trên bao b́ thực phẩm
Lịch Sử Viên Aspirin
10/07/2020
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
BS Nguyen Y Duc
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
Đa số những cơn đau mà con người thường gặp không phải gây ra do giải phẫu hoặc mới bị thương mà thuốc mê có thể dùng để chữa nhưng c̣n những cơn đau kinh niên như viêm xương khớp hoặc đau ngắn hạn như nhức đầu và đau răng th́ chữa bằng cách nào. Với các đau này, một loại dược phẩm rất cần để giảm đau trong khi đó ta vẫn có thể đi làm được.
Vào mùa hè năm 1758, đức cha Edward Stone, ở Chipping Norton bên Anh bị sốt và viêm xương khớp. Vô t́nh ngài đă nhai cành của cây liễu trắng rất đắng , ngài rất ngạc nhiên mà thấy rằng cơn đau giảm. Ngài liền nghĩ ra cách để phơi khô và làm thành bột vỏ cây này và thử nghiệm để kiếm một liều hiệu nghiệm nhất.Trong ṿng năm năm sau ngài tặng món thuốc này cho năm mươi người khác và đều thấy công hiệu. Vui mừng với sự khám phá của ḿnh, ngày 25 tháng Tư năm 1763, ngài viết một bức thư cho bá tước Macclesfield, Hội trưởng Hoàng Gia, nhưng không được hồi âm.
Năm 1820, dược sĩ Thụy Sĩ Johana S.F. Pagenstecher bắt đầu lấy một chất từ lá của cây Spirea ulmaria, thường được gọi là lá dâu dê, rất công hiệu để giảm đau trong y học dân gian.
Báo cáo của Pagenstecher trên báo khoa học được đọc vào năm 1835 bởi nhà hóa học người Đức Karl Jacob Lowig, giáo sư hóa học ở Montpellier Uniniversity. Ông cũng cố gắng thay đổi lá cây Spirea ulmaria để loại bỏ tác dụng phụ quan trọng như cơn đau kích thích lớp lót của bao tử nhưng ông ta thấy phương pháp quá mất th́ giờ cho nên đă bỏ.
Salicylic acid chỉ được một số người mà cơn đau trầm trọng hơn cơn đau của chính dược phẩm.Một trong những người đó là Her Hoffma, sống ở thành phố Đức quốc Elberfield và bị bệnh viêm khớp khiến ông bị què quặt.Con trai của ông ta là một hóa học gia làm việc tại Bayer, một hăng dược phẩm rất lớn ở gần đó và vào năm 1895 anh ta quyết định thử nó để làm bớt cơn đau của bố. Anh ta làm giản dị hóa phương pháp của Gerhard và làm ra aceytylsalicylic acid. Hoffman bèn lấy một lọ nhỏ và đưa cho bố và ông này đă có một đêm hết đau trong nhiều năm. Về sau này người ta mới biết rằng thuốc đó không phải chỉ giảm cơn đau mà c̣n hạ nhiệt độ và viêm.
Đồng nghiệp của Hoffman là ông Heinrich Dresser nhận ra rằng dược phẩm mới có tác dụng rất tốt v́ nó chia làm hai ở máu.Để thử giả thuyết của ḿnh, ông ta bèn nuốt chửng một số acetylsalicylate và thường xuyên thử nước tiểu trong ṿng 12 giờ.Ông đă t́m ra dấu vết của salicylic acid nhưng không thấy chất acetylsalicylate: hợp chất quả có tách làm hai.
Đến năm 1899,Hopffman và Dreser đặt tên cho dược phẩm mới t́m ra của ḿnh:aspirin- chữ a cho acetyl, spir cho Spirea. Năm sau, công ty dược phẩm Bayer xin bản quyền cho aspirin, cho các hợp chất trực tiếp của hăng và h́nh dáng của các dụng cụ của hăng và bắt đầu bán một sản phẩm rất phổ biến trên thế giới.
Năm 1914, để đề pḥng sự lớn mạnh của chiến tranh và cũng để ngăn cản sự cung cấp của nước Đức, chính phủ Anh bèn tặng 20,000 bảng Anh cho những ai sống tại chính quốc hoặc ở Liên Hiệp Anh đă t́m ra một chất mới cho aspirin mà vẫn tránh né được bản quyền của Bayer.Chính quyền Úc Đại Lợi bèn tặng thêm 5000 bảng anh để khích lệ và hóa học gia George Nicholas nhận lời thách đố đó. Dùng các dụng cụ rất sơ sài và gần như mù v́ pḥng thí nghiệm của ḿnh bị nổ, ông ta t́m ra một cách để tạo ra một chất aspirin hết sức thuần túy và thắng giải.
Sau khi nước Đức thua trận, công ty British Alien Properties Custodian tịch thu tên “aspirin” và công ty Bayer mất bản quyền cả tên lẫn việc sản xuất dược phẩm. Trong số những cơ sở bắt đầu làm hợp chất là của George Nicholas; và sản phẩm “Aspro” của ông trở thành một loại aspirin bán nhiều nhất ngoại trừ nước Mỹ. Tại nước Mỹ, công ty dược phẩm Sterling, mặc dù đă không liên lạc với công ty Đức, tiếp tục sản xuất aspirin dưới dạng “Bayer”, một tên riêng. Xin nói rơ, tên riêng (Trademark) là một thương hiệu hàng hóa riêng, trong đó chứa đựng bất kỳ chữ, tập hợp của nhiều chữ, tên riêng và biểu tượng nào. Những từ ngữ này đă từng được sử dụng hoặc sẽ được đưa vào sử dụng trong thương mại để nhận dạng, phân biệt và giúp chỉ ra xuất xứ hàng hóa.
Nhưng khám phá về vỏ cây liễu của ngài Stone trong mấy năm về trước không phải là không được dể ư tới. Năm 1826, hai người Ư đă t́m ra chất chính của vỏ cây liễu một chất gọi là salicin và ba năm sau một hóa học gia người Pháp đă thành công khi t́m ra một chất dưới dạng thuần túy. Năm 1839, một hóa học gia khác người Ư đă lấy salycilic acid từ chất salicin và từ đó chất chính của aspirin được lấy ra từ cây liễu và cây dâu dê.Ngày nay chất này được tổng hợp, dùng phương pháp không khác nhiều lắm với phương pháp mà Herman Kolbe đă t́m ra tại Strasbourg vào năm 1874.
Măi đến năm 1971 các nhà nghiên cứu ở Anh mới t́m ra tại sao aspirin lại công hiệu như vậy. Prostaglandins, một nhóm như kích thích tố t́m thấy ở hầu hết các mô bào của cơ thể có vẻ như làm tăng sự nhạy cảm của đoạn cuối dây thần kinh tại nơi bị viêm và aspirin dường như có liên hệ tới công dụng của các chất này.
Sau này aspirin trở thành một phần của các chất được biết với tác dụng chống viêm mà ngày nay bao gồm cả các dược phẩm mới t́m ra là ibuprofen. Đến năm 1980, aspirin bị paracetamol qua mặt. Paracetamol được dùng lần đầu vào năm 1893 như một chất giảm đau rất b́nh dân của mọi người.
Giới Tính Thứ Ba
08/08/2020
Nguyễn Thượng Chánh DVM
Giới tính thứ ba (Third gender) có nghĩa là không phải nam mà cũng không phải nữ.Nói nôm na ra là những người đồng tính luyến ái.
Các cậu cảm thấy rất khổ sở trong cơ thể của một thằng con trai. Lúc nào các cậu cũng nghĩ rằng ḿnh là con gái. Tuy mang thân xác thanh niên nhưng cách suy nghĩ, ước mơ, t́nh cảm, sở thích, hành động, và cử chỉ của họ đều rập theo khuôn mẫu của một phụ nữ.
Họ hằng mơ ước được trở thành một thiếu nữ duyên dáng theo đúng nghĩa của nó.
Ư tưởng nầy đă bắt đầu nhen nhúm từ tuổi dậy th́, và họ vẫn nuôi dưỡng giấc mơ một ngày nào đó họ có thể chuyển đổi giới tính của ḿnh để trở thành một người phụ nữ trọn vẹn…
blank
***
MỘT HIỆN TƯỢNG KHÁ PHỔ BIẾN
Xă hội ngày nay đă cởi mở nhiều hơn xưa, bớt xem chuyện đồng tính luyến ái, bóng, đồng hệ, ô môi, homo, gay, lesbian là việc cấm kỵ tabou.
Theo ước đoán của Indiana University Kinsey Reports, có khoảng 10% nghĩa là 665 triệu người trên tổng số 6,6 tỷ dân số thế giới là homo . Đặc biệt là đồng tính nam gay nhiều hơn đồng tính nữ lesbian.
Nhan nhản quanh ta, trong sở làm, trong chợ búa, trong giới thể thao, nghệ sĩ, tài tử, nhà nghệ thuật, nhà chánh trị, trí thức, nhà giáo, nhà văn và … (xin lỗi!) đều thấy có hiện tượng nầy.
Theo ước đoán của các giới chức năng Việt Nam th́ cứ 10.000 – 12.000 người, th́ có một người mắcbệnh giới tính không rơ ràng hoặc có cấu trúc...bất thường mà thiên hạ gọi nôm na là lại đực lại cái, hay bóng. Tính ra trên tổng số 87 triệu dân, VN có lối 9 000 người “khác thường”.
Xă hội th́ phải có sự khác biệt, người thế nầy kẻ thế nọ.
Tuy nhiên, thành kiến và sự kỳ thị đối với homo vẫn c̣n tồn tại khá mạnh mẽ tại một vài nơi trên thế giới.
TRĂM ĐẮNG NGÀN CAY
Họ không giống ai hết nên phải chịu đựng thành kiến và sự dèm pha của xă hội, sự khinh rẻ của bạn bè và sự ruồng bỏ của gia đ́nh. Họ rất khổ sở nhưng cha mẹ họ cũng không khá ǵ hơn.
Con cái không được b́nh thường là ác mộng của tất cả các bậc cha mẹ.
Rồi c̣n cái vụ có cậu hay cô lúc đầu th́ rất normal, lấy vợ lấy chồng, có con có cái như mọi nguời b́nh thường. Thế rồi, tự nhiên đùng một cái họ từ bỏ tất cả để chạy theo người yêu mới, nhưng kẹt là người đó lại cùng giới tính với họ.
Không ai hiểu nổi tại sao hết!
Nguyên nhân từ đâu?
Tất cả đều là giả thuyết:
Khoa học th́ nói là có sự lệch lạc trong tế bào năo thế nào đó nên họ mới như thế.
American Academy of Pediatrics th́ cho rằng thiên hướng t́nh dục sexual orientation là do sự tổng hợp cửa yếu tố bẩm sinh (gene), hormone và ảnh hưởng môi trường sống.
Nói chung nhiều người thiên về yếu tố tâm lư, do sự bắt chước, sinh học, gene và và ảnh hưởng hormone lúc bào thai được h́nh thành.
Theo nhà phân tâm học Đức S. Freud, yếu tố sinh học và tâm lư đóng một vai tṛ không nhỏ trong thiên hướng đồng tính luyến ái homosexuality.
Ông ta tin rằng lưỡng tính luyến ái bisexuality (nghĩa là có thể ăn nằm với người khác phái tính cũng như với người cùng phái tính)) là khuynh hướng phổ quát trong xă hội loài người.
Và đồng tính luyến ái là một lệch lạc từ lưỡng tính luyến ái.
Theo Freud, đối với trường hợp người đồng tính luyến ái sâu đậm (deep rooted) th́ hết thuốc chữa, nghĩa là không có cách hay liệu pháp tâm lư reconversion therapy nào khả dĩ có thể giúp họ trở lại khuynh hướng b́nh thường dị tính luyến ái heterosexuality như đa số mọi người trong chúng ta được.
Các tôn giáo lớn nghĩ ǵ?
*Phật giáo th́ cho rằng đây là cái nghiệp phải gánh chịu mà thôi.
Thư Viện Hoa Sen. Đồng tính luyến ái có được Phật Giáo chấp nhận không?
“…Đạo Phật tin rằng, mọi sự mọi vật trên thế gian là vô thường, cuộc sống nhân sinh cũng chuyển dịch biến hoá không ngừng và tuỳ theo nghiệp của mỗi chúng sinh, giới tính có thể thay đổi từ giới này sang giới khác như người nam trở thành người nữ hay ngược lại và chuyển dịch từ đời này sang đời khác.[3] Ngay cả trong đời hiện tại cũng đă có nhiều người hoặc tự ḿnh thay đổi với sự trợ giúp của y khoa hay tự nhiên thay đổi giới tính. Dù thế nào cũng không ra ngoài nhân quả. Mỗi người trong chúng ta mang trong ḿnh cái nghiệp, nghiệp lành nghiệp dữ ḿnh làm ḿnh chịu, có gieo nhân tất có quả. Theo lư này, chúng ta thương yêu người nào, dù cùng giới tính hay khác giới tính đều là có duyên nợ với người đó ở quá khứ. Chính duyên và nợ quá khứ thúc đẩy chúng ta thương yêu trong hiện tại. Đó là quan hệ nhân quả b́nh thường…”
*Lập trường của Giáo Hội đối với việc đồng tính luyến ái
“Xét về mặt khách quan, Giáo Hội luôn dạy rằng việc làm t́nh với người đồng phái tính là một hành động xấu v́ đi ngược lại với chương tŕnh mà Thiên Chúa đă thiết định khi tạo dựng con người. Sách Sáng Thế Kư tŕnh bày việc Thiên Chúa dựng nên con người, có nam, có nữ, để họ kết hiệp và bổ túc cho nhau, đồng thời cộng tác với ngài trong việc thông truyền sự sống. Sách Lêvi trong đoạn 18 cũng tŕnh bày những điều kiện cốt yếu để thuộc về dân Chúa, đoạn văn này loại bỏ những người đồng tính luyến ái ra khỏi cộng dồng Dân Chúa. Trong Tân Ước, Thánh Phaolô coi sự đồng tính luyến ái là thí dụ cụ thể về sự mù quáng của nhân loại, sau khi loài người phá đổ sự ḥa hợp với Đấng Tạo hóa và các thụ tạo để thay thế vào đó bằng những hành động sai trái về luân lư.
Ngày nay, có nhiều phong trào, kể cả một số người công giáo, đ̣i Giáo Hội phải thay đổi lập trường, phải coi việc đồng tính luyến ái tự bản chất không có ǵ là xấu nếu nó là đồng tính luyến ái bẩm sinh và nếu hai người đồng phái yêu nhau thành thực”.
Ai muốn hiểu sao cũng được hết.
BANGKOK, THIÊN ĐƯỜNG CỦA GIỚI TÍNH THỨ BA
Có thể nói Bangkok, thủ đô của Thái Lan là nơi tập trung chùa chiền Phật giáo nhiều nhất trên thế giới, nhưng đồng thời cũng là nơi chốn ăn chơi trụy lạc không đâu bằng.
Khu phố nào cũng có chùa. Đi đâu cũng gặp chùa là chùa. Đôi khi đối diện chùa là nhà tắm hơi Steam bath và đấm bóp mát xa mát gần dành cho khách hàng đàn ông.
Hiện tượng homo, gay, pédé (đồng tính nam), lesbian (đồng tính nữ), lại đực, lại cái và hoán chuyển giới tính (transgender,transsexual) khá phổ biến khắp nơi.
Dân Thái gọi những người hoán chuyển giới tính là katoeys hay ladies boys (cậu cô).
Transgender is a general term applied to a variety of individuals, behaviors, and groups involving tendencies to vary from culturally conventional gender roles.
Transsexualism is an individual's identification with a gender inconsistent or not culturally associated with their biological sex. A medical diagnosis can be made if a person experiences discomfort as a result of a desire to be a member of the opposite sex, or if a person experiences impaired functioning or distress as a result of that gender identification.
Theo Philip Cornwel Smith, một nhà văn sống nhiều năm tại Bangkok cho biết là
tại xă hội Âu Mỹ, mối quan hệ giữa đàn ông và đàn bà cũng không phải dễ dàng ǵ đâu.
Theo ông ta, đây là lư do tại sao một số đàn ông Tây phương bỏ rơi phái nữ để đi t́m các người đàn ông khác.
Những ladies boys sẽ đảm nhận vai tṛ trung gian giữa hai giống đực và cái (theo tác phẩm Very Thai- Every Popular Culture 2005).
Có người gọi ladies boys thuộc về giới tính thứ ba, và hổng biết ông Smith nầy thuộc vào nhóm nào?
THÁI LAN, MỘT QUỐC GIA THẬT CỞI MỞ
Thái Lan bớt xem việc chuyển đổi giới tính là điều cấm kỵ tabou...Họ nh́n vấn đề nầy một cách rộng lượng hơn. Họ cho rằng đây là một chuyện rất b́nh thường mà thôi.
Có lẽ Phật giáo đă ảnh hưởng rất nhiều vào cách suy nghĩ khoan dung của người Thái.
Theo ư kiến của cô Crystal, một katoey và đồng thời cũng là manager của hăng Nong Film rất nổi tiếng, th́ cái vóc dáng nhỏ thó mảnh khảnh của người đàn ông Thái thường được đề cao và ưa chuộng trong văn chương nghệ thuật Thái Lan. Nó là biểu tượng cho cái đẹp của người phụ nữ Thái Lan. Có lẽ đây là lư do chính đă thúc đẩy các cậu muốn chuyển đổi giới tính để trở thành các cô.
Khác với bậc phụ huynh sống tại vùng nông thôn c̣n rất bảo thủ, phần đông cha mẹ tại thành thị thường có khuynh hướng cởi mở hơn đối với vấn đề chuyển đổi giới tính. Họ ít khi ngăn cấm, phản đối việc con cái muốn làm cái chuyện ngược đời nầy.
Ngày nay, tại Thái Lan rất nhiều cô nhiều cậu mơ ước được đổi giống lúc họ c̣n rất nhỏ tuổi. Chắc chắn đây là ác mộng của gia đ́nh nhưng cha mẹ v́ thương con nên ít khi chống đối lại ư muốn của chúng.
Có nhiều cậu đă bắt đầu sử dụng hormones để giúp thay đổi h́nh dáng cơ thể từ tuổi 12-13. Cậu nào có gia đ́nh khá giả th́ thường được cho phép đi chuyển đổi giới tính tại bệnh viện.
Trước một nhu cầu khá đặc biệt nầy, một số bác sĩ thẩm mỹ tạo h́nh chụp lấy thời cơ nhảy ra kiếm ăn.
Bangkok, thủ đô Thái Lan có thể được xem như dẫn đầu leader trên thế giới về phẩu thuật biến cậu thành cô (thường thấy nhất) hoặc ngược lại.
Năm 2010 vừa qua, trong cuộc thi tuyển lựa hoa hậu hoàng vũ tổ chức tại Mexico, “cô” Thanaporn Anyasiri , 26 tuổi Thái Lan, sinh viên ngành kinh tế đă đoạt danh hiệu hoa hậu chuyển đổi giống.
GIẢI PHẪU CHUYỂN ĐỔI GIỚI TÍNH SRS (SEX REASSIGNEMENT SURGERY)
Đây là những cuộc giải phẫu tạo h́nh rất khó khăn và thật phức tạp. Các bác sĩ phải thật giỏi, khéo tay và đồng thời cũng cần phải có óc nghệ thuật nữa.
Hormone được sử dụng từ một năm trước để chuẩn bị. Biến chứng rất dễ xảy ra. Tuy vậy, các cô các cậu vẫn quyết tâm nhào vô. Xin chào thua và bái phục sát đất.
Nói chung th́ các cô rất hài ḷng và tâm sự rằng họ đạt nhiều hạnh phúc thật sự sau khi được giải phẫu đổi giống.
Các bạn chắc cũng thắc mắc không biết đồ giả như vậy có xài có được hay không? Về điểm nầy th́ người viết xin chịu thua thôi, nhưng ḿnh nghĩ rằng đồ thiệt đôi lúc c̣n trở chứng bất tử th́ c̣n nói chi là đồ giả nữa.
Nếu quư bạn ṭ ṃ muốn xem h́nh giải phẩu đổi giống “cậu thành cô” xin click vào link dưới đây. Rùng rợn lắm. Yếu tim xin đừng nên xem.
Lynn Conway. Vaginoplasty: Male to female Sex Reassignment Surgery
Một trong nhiều bệnh viện nổi tiếng về thẩm mỹ và giải phẫu SRS phải kể đến Yanhee International Hospital.
Đây là một bệnh viện cao tầng rất tân tiến nằm trong một khu sang trọng giữa thủ đô Bangkok, Thái Lan.
Khu giải phẫu chiếm trọn tầng thứ năm. Bác Sĩ Greechart Porsinsirirak, là một trong nhiều vị bác sĩ tài ba của bệnh viện Yanhee.
Ngoài việc đổi giống, bệnh viện c̣n đảm nhận rất nhiều dịch vụ khác nữa, chẳng hạn như: bôm ngực, hút mỡ bụng, sửa cằm, sửa mũi, chân mày, chỉnh h́nh và tân trang lại phụ tùng theo sở thích của khách hàng. Chẳng hạn như cắt tém cho gọn ghẽ dễ coi, vá lại như c̣n origin, giúp súng nhỏ lớn ra thêm một tí, súng ngắn làm dài hơn một chút, giải phẫu sửa mặt, căng da mặt, kể cả sửa lại giọng nói để trở thành ca sĩ đi show, và vân, vân...
Giá biểu giải phẫu chuyển đổi giới tính SRS:
*-Cậu thành cô (Male to female): 6500$/cộng thêm tiền nằm bệnh viện và săn sóc trong hai tuần (130$/đêm).
*-Cô thành cậu( Female to male): 15100$/cộng thêm tiền nằm bệnh viện 27 đêm.
Khách hàng của bệnh viện Yanhee tuổi từ 16 đến 65. Thỉnh thoảng cũng có khách hàng quá nhỏ tuổi xin được giải phẫu, nhưng đều bị từ chối và được Bác Sĩ Greechart khuyên bảo nên chờ thêm vài ba năm nữa để quyết định được phần chính chắn hơn! Nhưng thường th́ những bệnh viện khác đều lượm hết những khách hàng này.
Theo báo chí bên nhà, ca sĩ Cindy Thái Tài và Cát Tuyền đă được giải phẫu chuyển đổi giới tính tại Thái Lan. Ca sĩ Cát Tuyền đă lấy chồng sau đó.
Tuy xă hội Thái Lan đă cởi mở rất nhiều, nhưng không v́ thế mà giới kateoys đă có được cuộc sống yên vui như mọi người.
Về mặt hành chánh họ vẫn c̣n gặp rất nhiều khó khăn mỗi khi cần phải xin giấy tờ tùy thân.
Về pháp lư, họ vẫn c̣n mang giới tính cũ của họ trước ngày được giải phẫu đổi giống. Tuy ngày nay mặt mũi, dáng dấp họ đă là đàn bà 99% nhưng trên giấy tờ th́ họ vẫn c̣n là đàn ông.
Đó là điểm thật rắc rối.
Không như Nhật Bản, Đại Hàn, Nam Dương, Tân Tây Lan và Úc Châu là những quốc gia rất uyển chuyển biết thích nghi vào t́nh trạng của người được đổi giống.
Các ladies boys ở Thái Lan than phiền là họ không thể nào đệ nạp đơn để xin job làm cảnh sát hoặc xin passeport đi du lịch.
Tuy vậy, t́nh thế có vẻ cải thiện hơn lúc gần đây. Bằng chứng là vừa qua, hăng hàng không PC Air của Thái Lan công bố họ đă làm thủ tục tuyển dụng bốn nữ tiếp viên trẻ đẹp (thật ra là bốn cậu laidies boys). Những người may mắn nầy sẽ bắt đầu nhận việc vào tháng tư /2011.
KHÔNG C̉N CON ĐƯỜNG NÀO KHÁC
Ngày nay tại Thái Lan, càng ngày càng có thêm nhiều ladies boys ăn nên làm ra, chẳng hạn như có người đă trở thành bác sĩ, luật sư, thương gia, manager hăng phim, nghệ sĩ, vũ nữ, thơ kư văn pḥng, thậm chí c̣n có Toom, một cựu vô địch môn vơ cổ truyền Thái Lan sau khi được chuyển đổi giới tính đă trở thành cô gái mỹ miều chuyên dạy vơ cho trẻ em.
Tuy nói vậy chớ phần đông ladies boys cũng c̣n gặp nhiều khó khăn trong việc t́m được một chỗ đứng trong xă hội.
Đa số đều xuất thân từ nông thôn, chẳng hạn như từ tỉnh Chiang Mai nằm ở cực Bắc của lănh thổ Thái Lan. Đây là những vùng rất nghèo khó, dân t́nh c̣n thủ cựu, rất bảo thủ và cũng rất thành kiến với vấn đề katoeys.
Sự kiện bất lợi nầy đă xua đẩy các Katoeys phải t́m đường phiêu bạt về vùng Bangkok nằm về phía Nam, một số lớn tấp vào thành phố duyên hải Pattaya khét tiếng về kỹ nghệ t́nh dục và không ít người làm trong các nhà tắm hơi.
Họ không thể làm ǵ khác hơn ngoài cái nghề xưa nhất của nhân loại...bán trôn nuôi miệng.
Tại Montreal, Canada
Từ 2009, tại Québe, giải phẩu đổi giống SRS miễn phí cho mọi người, nếu họ được chấp nhận.
Giải phẩu đổi giống cậu thành cô (vaginoplastie) tốn lối 18 000$ và do chánh phủ đài thọ, nghĩa la free cho bệnh nhân.(Régie d’Assurance Maladie Québec cho đây là một ca bệnh nên chấp thuận trả tiền)
Có cả trăm ca đă được thực hiện tại một bệnh viện tư của Dr Pierre Brassard và Dr Eric Bensimon tại Montreal.
Thấy trong quảng cáo, có nói đến một cô 50 cái xuân xanh ở Mascouche, vùng ngọai ô phía bắc Montreal vừa được đổi giống thành cậu. Hết ư.
Điều kiện để được chấp nhận giải phẫu đổi giống SRS cũng rất gây go.
Suy nghĩ cho kỹ. Cắt thẻo rồi th́ gắn trở lại như cũ hỗng có được đó (irreversible).
KẾT LUẬN
Bóng, ô môi, bán nam bán nữ, lại đực lại cái, đồng hệ, homo, lesbian, transvesties, katoeys, ladies boys, là những từ không mấy ǵ đẹp đẽ ǵ cho lắm (về mặt xă hội) để ám chỉ một giới khá đặc biệt...đó là giới tính thứ ba.(the Third Gender).
Từ ngàn xưa vẫn có họ rồi, nhưng ít có người dám nói đến v́ đây là việc cấm kỵ hay tabou. Ngược lại, ngày nay nhân loại đă cởi mở hơn xưa, tư duy cũng thay đổi nhiều cho nên các chuyện khác thường này có vẻ nhiều hơn xưa, v́ được thiên hạ thường xuyên bàn bạc một cách công khai vui vẻ.
Nhiều quốc gia Tây phương trong đó có Canada đă có luật chống kỳ thị giới homo, và luật cũng cho phép hai người cùng giới tính được quyền kết hôn với nhau theo dúng danh nghĩa pháp lư như một cặp vợ chồng b́nh thường.
Họ làm ǵ trong pḥng ngủ là quyền tự do, là chuyện riêng tư của họ mắc mớ ǵ mà thiên hạ cần phải thắc mắc.
Tại Montreal có khu phố gay được mệnh danh là Village Gay, nằm trên đường Ste Cathérine Est, khoảng giữa hai đường St Hubert và Papineau. Có thể nói đây là làng gay to nhất tại Bắc Mỹ. Montreal hănh diện là một thành phố thật sự tiến bộ và cởi mở.
Mỗi năm vào mùa hè, giới gay Montreal có tổ chức diễn hành xe hoa trong một cuộc lễ hội to lớn, tưng bừng đầy màu sắc gọi là LA FIERTÉ GAY(Niềm tự hào là Gay), với sự tham dự của cả ngàn dân gay, lesbian, transvesties, ladies boys và dĩ nhiên cũng có sự có mặt của giới homo và lesbian Việt Nam nữa.
Đặc biệt cũng có một số chánh khách tham dự ăn có trong đoàn diễn hành không ngoài mục đích để kiếm phiếu trong kỳ bầu cử sắp tới.
Họ ăn mặc, cô cũng như cậu, hết sức lạ kỳ, diêm dúa, mát mẻ hết biết, nhảy múa, uốn éo thật sexy thấy mà ứa gan.
Ai thấy chướng tai chướng mắt, khó chịu th́ đừng có ḍm. Xứ tự do mà.
Gay, lesbian, ladies boys là những thực thể trong cuộc sống ngày nay. Họ sanh ra như vậy đó.
Trúng ai nấy chịu. Ai chịu hay hổng chịu cũng hổng sao.
Đừng hỏi tại sao, không có ai có thể trả lời được hết. Cũng xin đùng phán xét sự dị biệt.
Xin hăy nh́n họ bằng con tim với một tấm ḷng rộng mở./.
Sáu Cách Làm Cho Năo Bộ Chúng Ta Khỏe Mạnh Hơn
09/07/2020
TIỂU LỤC THẦN PHONG
Thanh Thanh 01
Đây là bài viết đăng trên tờ Natural Awakenings (số ra tháng 6/2020), một tờ Nội san của hệ thống Whole Food cung cấp cho khách hàng. Ronica O’Hara, một chuyên viên sức khoẻ tŕnh bày sáu cách làm cho máu lưu thông lên năo bộ tốt hơn và dĩ nhiên từ đó bộ óc chúng ta khoẻ mạnh hơn. Trong sáu cách ấy, phương pháp thứ năm có liên quan đến Phật giáo, tác giả không hẳn là Phật tử, phương pháp thứ năm “Chanting meditation” có nghĩa là: thiền, tŕ chú, cầu kinh, hát thánh ca... Thiền, không c̣n xa lạ với người phương Tây, trong số họ có nhiều người thực hành thiền để tâm thần thư thái, khoẻ mạnh chứ không hẳn thực hành v́ ư nghĩa tâm linh, cho dù thực hành với mục đích nào cũng đều tốt cả. Tôi thấy bài viết hay, hữu ích nhất là trong thời đaị hôm nay, những bệnh tật liên quan đến năo bộ rất nhiều: đăng trí, mất trí nhớ, đột qụy… thử thực hành theo biết đâu đem laị lợi ích cho ḿnh và nhất là laị có liên quan đến một phương pháp thực hành của đạo Phật. V́ thế tôi cố dịch bài này sang tiếng Việt, gởi tặng cho mọi người.
Trong sáu phương pháp mà tác giả tŕnh bày dưới đây, ngoài chuyên môn về dinh dưỡng và thể thao th́ việc thiền và châm cứu có nguồn gốc từ phương Đông và đă có lịch sử hàng ngàn năm. Việc thiền định trong Phật giáo là một phương pháp căn bản để thanh tịnh tâm, phát triển trí huệ. Thiền định là pháp tu quan trọng trong nhà Phật, vốn có nhiều trường phái khác nhau và phương pháp hành tŕ khác nhau như thiền minh sát, thiền Bắc tông… Thiền, ngoài ư nghĩa tôn giáo, tâm linh, ngày nay các nhà khoa học, bác sĩ phương Tây úng dụng thiền để chữa trị bệnh tâm lư cho người và cả thân bệnh. Bài viết này tŕnh bày rơ ràng lợi ích của việc ứng dụng thiền. Thiền làm giảm sự xung động của thân, xoa dịu căng thẳng, tăng lưu thông máu lên năo, cân bằng giao cảm và phó giao cảm…
Bài viết của Rinica O’Hara rất dễ hiểu, rành mạch, dẫn chứng cụ thể từ những báo cáo của các nhà khoa học, độ tin cậy cao. Sau đây là sáu phương pháp cụ thể:
Hệ thống mạch máu của chúng ta nối laị có thể dài đến bốn trăm dặm, mỗi phút phải bơm hàng lít máu mang ô xy, dưỡng chất đi khắp cơ thể và đào thải những chất cặn bă. “Bộ năo chúng ta là một cơ quan biến chất, nó cần rất nhiều ô xy và dưỡng chất để thực hiện chính xác những chức năng của nó và v́ thế nó cần một sự lưu thông máu lên năo thật tốt”- Emilie Wilson, nhà khoa học Naturopathic Physican của trung tâm Synergy Wellness ở Arizona nói như thế.
Khi mà máu lưu thông tốt, chúng ta cảm thấy khoẻ mạnh, tỉnh táo. Khi nó lưu thông không tốt sẽ làm chúng ta lờ mờ, mệt, đăng trí. mạch máu dưới vỏ năo lưu thông yếu sẽ dẫn đến mất trí, đột qụy, chán nản, rối loạn và thậm chí tự tử. Để lượng máu lưu thông dưới vỏ năo tốt, th́ phải bảo đảm huyết áp, lượng đường trong máu và lượng cholesterol ở ngưỡng an toàn. Thực hiện những phương pháp an toàn sức khoẻ sau sẽ giúp giảm hiện tượng máu lưu thông kém, bệnh tim mạch, bệnh giảm chức năng tuyến giáp, bệnh thiếu máu, bệnh tiểu đường, bệnh mệt mỏi…Để tăng thêm lượng máu lên năo, chúng ta thực hiện theo lối sống đặc biệt sẽ đem laị một hiệu quả cao nhất, điều này phụ thuộc vào sự cố gắng của chúng ta.
1. Chiến lược ăn uống với thành phần đặc biệt: củ cải đường (beet) và Sô cô la (chocolate)
Nitric Oxide (NO) làm nên lớp màng trong và làm dày những tế bào của mạch máu, giúp thư giăn những cơ của mạch máu, làm cho lương máu lưu thông ở mức độ cao nhất. “ Những nghiên cứu về Nitirc Oxide (NO) cho biết nó vô cùng quan trọng cho sự sống của năo bộ”- Ông Louis Ignarro, bác sĩ, dược học ( người đă nhận giải Nobel prize khoa học năm 1998). Nghiên cứu của ông cho biết: Nitric Oxide (NO) giúp giảm t́nh trạng huyết áp thấp và lượng máu lưu thông kém. Ông ủng hộ sử dụng đạm đậu nành, cá, ăn những sản phẩm giàu chất chống ô xy hoá như: lựu, blueberries, rau spinach, kale cũng như ủng hộ việc tiêu thụ những sản phẩm giàu chất Nitrate như: cần tây, những loại lá xanh sẽ giúp thay đổi lượng Nitric Oxide (NO) trong cơ thể. Ông ta đặc biệt giới thiệu củ cải đường, báo cáo cho biết với lượng nước ép củ cải đường sẽ giúp tăng lương Nitric Oxide (NO) lên 21% trong ṿng bốn mươi lăm phút. Đặc biệt tốt là Chocolate đen, một nghiên cứu của Harvard cho biết, những người già uống hail y chocolate nóng một ngày, trong ṿng một tháng làm cho lượng máu lưu thông cải thiện rơ rệt và trí nhớ tốt hơn.
2. Uống bổ sung Amino Acid (supplements)
Việc tiêu thụ Amino Acid ở cả hai dạng: L- arginine và L-citrulline đều tốt, làm tăng thêm sự sản xuất màng trong (endothelium) đem laị Nitric Oxide (NO), bác sĩ Ignarro cho biết như thế. Ông cũng nói:” thêm chất chống dưỡng hoá (antioxidant) vào amino acid sẽ làm lợi cho việc tăng thêm lượng Nitric Oxide” và ông ta giới thiệu chất chiết xuất từ quả lựu, cocoa và bổ sung thêm omega-3.
3. Vận động thân thể
Đi bước nhanh, chạy bộ, đạp xe, bơi lội, chơi bóng, kéo tạ, yoga…tất cả những hoạt động này giúp cải thiện lượng máu lưu thông ở năo. Bác sĩ Ignarro nói:” những hoạt động thân thể kích thích sản sinh Nitric Oxide ở tất cả động mạch và dĩ nhiên cả ở năo bộ”. Một nghiên cứu cho biết: Người phụ nữ từ sáu mươi tuổi, đi bộ từ ba mươi đến năm mươi phút một lần và ba lần hoặc bốn trong một tuần th́ lương máu lưu thông ở vỏ năo tăng lên 15%. tập yoga với tư thế “downward dog”, “ shouder stand” cũng giúp tăng thêm lương máu lên năo.
4. Nghe, chơi nhạc
Báo cáo khoa học có tính chính xác cho biết: lượng máu lưu thông ở năo tăng lên khi chúng ta nghe nhạc mà chúng ta thích, có thể đó là Mozart hay Eminem. Nghiên cứu gần đây cho thấy: bản nhạc Weightless được viết bởi the British group Macaroni Union với âm thanh giúp điều trị làm giảm mức độ căng thẳng, lo lắng đến 65% và giăn độ sinh lư học đến 35%.
5. Thực hành thiền
Kirtan Kriya thực hành thiền mười hai phút mỗi ngày, bao gồm cả hát thánh ca hoặc tŕ chú, cầu kinh ( chanting), chuyển động ngón tay, tầm nh́n. “Sự nghiên cứu kéo dài hơn mười tám năm, những lợi ích ghi nhận làm tăng thêm sự lưu thông máu năo” Krystal Culler nói như thế, Krystal là nghiên cứu sinh từ the Global Brain Health Institue có trụ sở ở San Francisco và Ireland. Tổ chức nghiên cứu và pḥng chống bệnh lú lẫn ( Alzheimer) cũng đưa ra những đề nghị như thế.
6. Quan tâm đến châm cứu và điều trị sọ (craniosacral therapy)
“Châm cứu đă được ứng dụng từ hàng ngàn năm nay để làm tăng lượng lưu thông của máu, tất nhiên cũng để làm giảm sự căng của cơ cổ và đầu. Chúng ta biết căng cơ cổ và đầu là tác nhân làm giảm sự lưu thông máu”. Bác sĩ Willson nói như thế, bà cũng giới thiệu: để tay trên đầu, nhẹ nhàng thăm ḍ ( craniosacral therapy). Nó có thể trực tiếp cải thiện lưu thông máu bởi sự hạn chế chuyển động và nó có thể tái lập cân bằng chaức năng cuả giao cảm và phó giao cảm. Lợi ích của nó tác động lên hệ thần kinh và sự lưu thông máu huyết.
p.s. Có nhiều thuật ngữ y học chuyên môn, bút giả không biết dịch sao cho đúng, hoặc dịch không sát nghĩa nên để nguyên vậy.
Ngày nay việc sử dụng Internet được xem như là một phần trong sinh hoạt hằng ngày của đa số chúng ta. Internet là tai mắt và đồng thời cũng là sợi dây liên lạc (email, chat) giữa mọi người với nhau.
blank
LĂO ÔNG VÀ INTERNET-TÔI GƠ LÀ TÔI SỐNG
Chúng ta, trong đó có bạn và cả tôi nữa, ít nhiều đều là dân ghiền Internet chẳng khác nào ḿnh ghiền…một loại ma túy tinh thần nào đó.
Lợi ích của Internet th́ đă quá rơ ràng rồi, tuy nhiên nó cũng đă bị một số người chỉ trích và kết án thậm tệ như là một trong nhiều nguyên nhân gây nên tội phạm trong xă hội.
Ngoài ra, nó c̣n bị American Psychiatric Association gán thêm cho một tội khác nữa, đó là việc lạm dụng Internet một cách thái quá có thể làm cho người sử dụng bị xáo trộn về tâm thần, một hiện tượng mà các nhà tâm lư học gọi là Internet Addiction Disorder hay IAD.
Cũng may là American Medical Association đă không nh́n nhận IAD là chẩn đoán của một bệnh lư thật thụ.
Tuổi già và Internet tại Hoa Kỳ
Riêng đối với người cao tuổi tại Hoa Kỳ, The Nielson Company cho biết số senior sử dụng Internet đă tăng 55% từ 11.3 triệu cụ Nov 2004 lên 17.5 triệu Nov 2009. Số giờ các cụ ngồi gơ internet cũng tăng 11% trong khoảng thời gian 5 năm nói trên nghĩa là từ khoảng 52 giờ trong một tháng lên trên 58 giờ /tháng.
Hiệp hội người hưu trí Hoa Kỳ (AARP) cho biết có lối 40% những người trên 50 tuổi nói rằng họ rất thoải mái mỗi khi sử dụng internet đặc biệt là các mạng xă hội chẳng hạn như Facebook, Linked In, và Twitter.
Trong số 1360 cụ được thăm ḍ th́ có 27% đă kết nối vào các trang mạng xă hội.
Internet giúp họ có thêm kiến thức về thế giới. 31% cụ thường sử dụng Facebook và trong nhóm nầy có 73% dùng trang Facebook để liên lạc với thân nhân và con cháu.
Phúc tŕnh của Nielson Company cho biết email cá nhân là cách liên lạc phổ biến nhất của các cụ trên 65 tuổi, sau đó là xem và in bản đồ, thời tiết, xem hóa đơn, trả tiền online, xem và gởi h́nh ảnh, đọc và nghe tin tức, t́m hiểu các thông tin liên quan đến vấn đề sức khỏe, hoạch định kế hoạch đi du lịch, nghiên cứu thực đơn nấu nướng, tham khảo t́nh h́nh tài chánh, thị trường chứng khoán…
Một cái ghiền dễ thương
Một khảo cứu về việc sử dụng Internet và cell phone do JWT Survey thực hiện trên 1011 người Hoa kỳ từ 18 tuổi trở lên gồm có 42% đàn ông và 58% đàn bà, đă đi đến kết luận là dân Mỹ đứng đầu thế giới về vụ ghiền Internet.
Cell phone và Internet chiếm một chỗ đứng quan trọng trong đời sống của người Mỹ, bởi vậy nếu hỏi họ có thể chịu đựng được bao lâu nếu không có Internet th́:
* 21% trả lời hai ngày
* 19% trả lời vài ngày
* một trong năm người trả lời là họ có thể chịu đựng được một tuần lễ.
*Bất luận tuổi tác, 59% đàn ông và 50% đàn bà đều có thể chịu đựng t́nh trạng thiếu Internet chỉ trong vài ba ngày mà thôi.
Cảm giác chung của họ là nếu v́ lư do nào đó mà không có Internet khi họ muốn, th́ họ có cảm tưởng như hơi thiếu một cái ǵ đó rất quan trọng.
Nói chung, 28% người được thăm ḍ nh́n nhận họ dành rất ít thời giờ cho những sự tiếp xúc trực tiếp mặt đối mặt, v́ họ bận xem Internet hoặc Cell phone hoặc nghe nhạc mp3 hay bận chơi games điện tử.
C̣n 20% thú nhận dành ít thời gian hơn lúc xưa cho những chuyện vật lộn trên giừơng!
Xem email bất cứ chỗ nào
- 25% thú nhận thường đem Internet lên tận giường ngủ (laptop hoặc cell phone) để xem. Trước khi ngủ, họ check email cuối cùng và đôi khi họ ngủ quên mà trong tay vẫn c̣n cầm cái cell phone.
- 43% cho biết họ để email mở thường trực cạnh bên giường để có thể nhận biết giữa đêm nếu có ai gởi mail đến.
- 59% người Mỹ đọc email khi vừa về tới nhà.
- Đọc ở nhà chưa đủ, một số 12% c̣n xách laptop hoặc mang cell phone theo vô nhà thờ để check email trong lúc Cha đang làm lễ ở phía trước.
- 37% check email lúc họ đang lái xe.
- 53% check email luôn cả lúc họ đang ở trong pḥng toilet.
Hạnh phúc thứ năm - The fifth happiness? CCB, CBB, MDR, LOL (photo internet)
HỔNG PHẢI TUI ĐÂU
(cười chết bỏ, cười bể bụng, mort de rire, laughing out loud)
Chơi game và nghe nhạc
Thật không ngờ chính phái nữ có nhiều máy để chơi games nhất: 44% ở phụ nữ so với 39% ở nam giới.
34% người được thăm ḍ cho biết họ có iPod hoặc dụng cụ cá nhân khác để nghe nhạc.
Đa số là giới trẻ chiếm 49% so với 15% những người trên 55 tuổi.
Internet thay đổi lối sống của nhiều người
- 73% người được thăm ḍ cho biết họ đă thay đổi cách mua sắm của họ. Càng ngày họ càng có khuynh hướng mua sắm kiểu online nghĩa là qua Internet.
- Internet được rất nhiều người ưa thích v́ tính tiện dụng của nó.
- Internet giúp chúng ta phương tiện trau dồi kiến thức và sự hiểu biết qua hai công cụ t́m kiếm rất thực tiển đó là Google và Yahoo. Kế đến, email cá nhân thường được tham khảo qua cái laptop hoặc qua iphone cá nhân.
Có một điểm tiện lợi là các địa chỉ Hotmail và Gmail có thể được mở ra xem ở bất cứ một computer nào khác hoặc kể cả qua iphone. Giới trẻ thường trao đổi tin tức cho nhau qua email.
Internet sau khi qua đời: nỗi lo của người thân c̣n sống
blank
Chết giả???
Chúng ta tự hỏi, sau khi ḿnh chết th́ những trang mạng, facebook, compte email vv… của ḿnh sẽ ra sao?
Sau đây là tóm lược từ bài Internet après la mort của Protegez vous.ca
Facebook:
Trên 1,55 tỷ người đă sử dụng facebook trong mỗi tháng… Đây là nơi hẹn ḥ thường xuyên của dân internaute. Họ trao đổi tin tức, tâm sự, h́nh ảnh v,v…
Facebook est aujourd’hui le réseau social le plus populaire. Fondé en 2004 par Mark Zuckerberg, le site est devenu incontournable au fil des années. L’histoire de Facebook est passionnante : sans doute copié sur le trombinoscope d’Aaron Greenspan, le réseau social dépasse aujourd’hui le milliard d’utilisateurs actifs mensuels. Les statistiques d’usage de Facebook sont impressionnantes, quel que soit la variable étudiée. Nombre de membres, activité sur les mobiles, résultats financiers, photos ajoutées chaque jour sur le service
Ngày nay Facebook c̣n được dùng trong mục đích thông tin, thăm hỏi, quảng cáo, tuyên truyền và sách động quần chúng. Các biến động khủng bố Hồi giáo là một thí dụ…
Khi qua đời và nếu có lời yêu cầu từ gia đ́nh, Facebook sẽ đóng cửa tài khoản.
Facebook là món ăn tin thần của giới trẻ. Smart phone, cell phone…là vật bất ly thân. Ngôn ngữ sử dụng trong SMS khi họ chat,texto với nhau cũng lạ đời
LOL: Laughing out Loud, LMAO: Laughing my ass off, NVM: Never mind, OIC: Oh, I see, OMFG: Oh my [f-word] god, OMG: Oh my god, AFAIK: As far as I know, AFK: Away from keyboard, ASAP: As soon as possible, BBS: Be back soon, BTW: By the way, C: See, K: Okay, TTYL: Talk to you later, OMG: Oh my god…ETC
Here are the 10 top French SMS contractions:
kekina = qu’est-ce qu’il y a? = what’s going on?
kestufé = qu’est-ce que tu fais? = what are you doing?
@2m1= à demain = see you tomorrow
j’tapLDkej’pe = je t’appelle dès que je peux = I call you as soon as I can
GT ché L = j’étais chez elle = I was at her place
cpab1 = c’est pas bien = it’s not good.
AT souè = à tes souhaits = bless you (when someone sneezes)
ta éT voir koi o 6né = tu as été voir quoi au ciné ? = what did you see at the movies?
tu vi1 7 aprem = tu viens cet après-midi? = are you coming this afternoon?
LA fé 1 gato = elle a fait un gateau = she made a cake
Bệnh mới của giới trẻ: cou texto- text neck-đau cổ vai, đau lưng và tay…(aka: also know as)
Gmail
Thân nhân có thể xin phép để được xem Gmail của người quá cố. Họ phải chứng minh là đại diện chánh thức và là người có trách nhiệm trong việc thừa kế. Phải trưng giấy khai tử và các bằng chứng đă có gởi message Gmail lúc trước, khi người đó c̣n sống. Các chứng từ có thể gởi cho Gmail bằng Fax hoặc qua bưu điện.
Yahoo
Lề lối bảo mật của Yahoo cao hơn Gmail và Hotmail. Trong bất cứ trường hợp, Yahoo không bao giờ cho phép người thân vào xem compte điện thư của người đă quá cố. Thân nhân có quyền xin Yahoo đóng compte lại.
Theo Yahoo, thân nhân có quyền vào xem compte người quá cố nếu tên của họ có ghi trong di chúc.
Window live hotmail
Hotmail tự động đóng bất cứ compte nào nếu không sử dụng trong 270 ngày và địa chỉ sẽ được phân phát cho người mới.
Muốn vào xem compte của người quá cố, người thân phải chứng minh họ là người thừa kế, tŕnh bằng lái xe và tờ khai tử. Có thể gởi qua fax hoặc bằng bưu điện.
Myspace
Không có đường lối rơ rệt. Khi có yêu cầu của thân nhân, Myspace có thể xóa bỏ compte của người đă chết.
blank
Ông nội nầy đi du lịch cũng cố ráng quẩy theo cái laptop… (Photo NTC 2012)
Internet và tôi
Internet đă giúp tôi trau dồi thêm kiến thức, giải trí và thoát ly phần nào ra khỏi nỗi niềm cô đơn của tuổi hoàng hôn.
Bước đầu làm quen với Internet cũng rất khó khăn v́ lớn tuổi nên rất bảo thủ và rất e ngại những kỹ thuật quá mới mẻ.
Nhưng các con tôi th́ nhất quyết kéo, đẩy ông già tía của chúng nó vô làm quen với internet cho kịp với bước tiến của xă hội. Thú thật tôi rất lo.
Chủ động là thằng con trai của tôi. Lúc đó đang học trung học. Nó đi mua máy móc, lúc đầu th́ mấy cái desktop PC to tổ chảng. Mua về nó tháo mở bung cái máy ra, lấp ráp thêm bộ phận nầy, gắn thêm cái nọ, load thêm chương tŕnh kia…Nó tự làm. Tôi không biết nó học ở đâu và từ bao giờ nên tôi ngại quá. Lỡ ráp vô máy không chạy th́ mất toi tiền. Nhưng rồi mọi việc cũng đều tốt đẹp.
Sau một thời gian vài năm, nó biểu tôi quăng bỏ đi v́ máy đó “hết hay”, chạy chậm và to quá, quê lắm. Mua laptop hay hơn, nhanh hơn và gọn hơn. Nó nói sao th́ tôi nghe vậy chớ ḿnh có biết ất giáp ǵ đâu. Chỉ biết hỏi nó là có tốn tiền lắm không con?
Rồi nó chỉ tôi các cách sử dụng căn bản, load cho tôi cái fonts VN và một số program cần thiết khác, chỉ cách mở file, gởi bài đi v,v…Mấy cái chuyên như scan virus th́ nó làm cho tôi lúc nào thấy cần v́ nó nghĩ là nếu có chỉ tôi cũng không chắc ǵ tôi làm được như ư nó muốn.
Thế rồi năm 2006, nó lấy vợ và dọn sang miền Tây Canada lập nghiệp và làm việc luôn trong ngành computer… Nó đi qua bên dó xa gần 4000 km làm tôi chới với, biết hỏi ai bây giờ mỗi khi có problem về computer hay internet? Lo lắm. Lúc c̣n ở chung nhà với tôi, mỗi khi có rắc rối về máy móc, TV, đèn duốc, laptop vv… hay không hiểu cái ǵ th́ tôi chỉ cần réo lên một tiếng là nó chạy lại liền. Nó chỉ cần gơ lên bàn phím lốc cốc 6-7 cái là ok hết. Tôi cố nh́n theo nhưng không kịp. Có khi nó làm chậm lại và nói tôi phải nh́n cho kỹ, kỳ tới nếu có xảy ra problem nầy th́ gơ y như vậy. Rồi nó trấn an tôi. “Không có ǵ phải lo hết. Nếu có problem, báo cho con biết con sẽ sửa cho”. Lúc đầu tôi không mấy hiểu nó muốn nói ǵ nhưng lúc sau nầy hể có problem là tôi email hay phone cho nó. Nó trả lời là phải gơ nút nầy nút nọ th́ ḿnh làm y vậy là ok.
Nếu thấy trường hợp khó th́ nó nói “ Đừng tắt Internet, để tối con sửa cho. Goodnight Pa” Khi đó thi tôi mới hiểu là nó làm remote assistance.
Sáng sớm hôm sau, khi nh́n lên màn h́nh laptop thấy Notepad ghi chữ DONE.
blank
NÓ ĐÂY-CON TRAI TUI- NGUYỄN THƯỢNG NGHĨA
Thở phào nhẹ nhơm
Thật ra, có nhiều khi chuyện không có ǵ, chỉ cần gơ “dúng nút” là được. Sau nầy tôi “biết khôn” hơn, mỗi khi có problem lạ th́ tôi vô google t́m trong các forum của những nạn nhân có cùng một vấn đề như ḿnh. Họ chỉ cách giải quyết. Tóm lại vạn sự khởi đầu nan. Lúc đầu th́ thấy khó v́ chưa quen cách sử dụng mà thôi.
Tại sở làm, các đồng nghiệp của tôi đều thuộc thế hệ trẻ tuổi và hầu hết đáng tuổi con tôi. Việc sử dụng computer và internet là chuyện quá tự nhiên đối với họ. Họ chỉ dẫn tôi làm cái ǵ th́ tôi biết cái đó, đủ để làm việc mà thôi. Tây họ gọi kiểu nầy là vừa làm vừa học (apprendre sur le tas).C̣n khó quá, th́ phone cho technical assistance của cơ quan nó giúp.
Máy móc, kỹ thuật tiến quá nhanh, già cả như tui theo muốn hụt hơi và rất stress mỗi khi cần phải sử dụng đến internet.
Internet trong sở làm
Từ khoảng giữa thập niên 90, internet đă lần lần xâm nhập vào lề lối làm việc trong khắp tất cả lănh vực công và tư.
Năm 1995, tôi được cơ quan gởi đi “học” về kỹ thuật mới. Học và thực hành chỉ vỏn vẹn trong có một ngày thôi. Đây là lần đầu tiên trong đời tôi mới có dịp tiếp xúc với “con chuột” và bàn phím. Khỏi phải nói, tôi hết sức là lộng cộng và lúng túng, quê quá trời …Nhưng xong buổi th́ tất cả học viên đều nhận được chứng chỉ…và.về cơ quan học tiếp với đám trẻ.
blank
Học cho có học nhưng chẳng thấy tiến bộ ǵ hết…
C̣n nhớ ngày xa xưa, rapport hay công văn th́ thường phải được đánh máy và gởi qua bưu điện, vừa mất thời gian và vừa lâu lắc hết sức. Sau đó th́ lần lần các thủ tục hành chánh đều đuợc làm bằng computer hết.Mỗi nhân viên đều được cơ quan cấp cho một địa chỉ email cá nhân user name với một password đặc biệt của nhà nước… và chỉ sử dụng riêng trong nội bộ cơ quan nhà nước với nhau mà thôi.
blank
Ca tối thời xa xưa … Bs Nguyễn Thượng Chánh tại nhà máy gà 39D Flamingo Berthierville, Qc Canada (Photo NTC 2004)
Vui buồn một kiếp tha hương
“…Trong ṿng vài chục năm gần đây, nhờ sự phổ biến rộng răi của Internet, nên các bạn lớn tuổi của tôi đă có thêm được một nguồn vui mới – khiến làm tăng thêm phẩm chất của cuộc sống – và như vậy là có thêm điều kiện để thực hiện được cái lư tưởng “Sống lâu và Sống có ích” như nhiều người đă tâm niệm từ bấy lâu nay...”(Ngưng trích, Đoàn Thanh Liêm- Niềm vui của tuổi già trong thời đại internet)
Nhờ internet mà từ hơn 8 năm nay tôi thựng xuyên gơ bài gởi đi khắp bốn phương trời…Đó là một niềm vui, một hobby của tôi trong tuổi xế chiều.
Tôi gơ để tự ḿnh trau dồi thêm kiến thức, để tự học hỏi, để tự ḿnh giải khuây, để khỏi nghĩ quẩn, để khỏi bị trầm cảm, để khỏi bị bệnh Alzeihmer, để thoát ly và cũng để giảm bớt stress trong cuộc sống, v.v...
Thế cho nên tôi gơ cho người đọc nhưng thật sự ra là tôi cũng đồng thời gơ cho chính tôi, cho cuộc sống của ḿnh được thêm phần ư nghĩa hơn.
Tôi rất vui sướng v́ ít ra ḿnh cũng có nhiều may mắn và tự do làm được những ǵ ḿnh ưa thích trên đời.
“Giờ đây đừng khóc sầu chi đàn ơi!
Lên vai cùng lê đôi gót tha hương.
Ḿnh d́u nhau khắp nơi chân trời,
t́m vần thơ ngát hương đời
để dệt thành câu hát quê hương” (Lam Phương- Kiếp tha hương)
Chắc là đúng thôi, nhưng không phải là một loại ghiền ghê gớm bệnh hoạn như ghiền rượu, ghiền thuốc lá, x́ ke, ghiền casino v.v…
Ghiền Internet có thể giúp chúng ta giải tỏa stress, giải khuây, thoát ly, thêm nhiều bạn bè mới, cải thiện mối giao tiếp xă hội, du lịch trong không gian, giúp chúng ta mở rộng tầm nh́n, tăng thêm kiến thức,v.v…
Nhờ đó, nó c̣n giúp chúng ta hiểu được thêm nhiều khía cạnh của nhân sinh cũng như các hỉ nộ ái ố cay đắng ngọt bùi trong cuộc sống!
Có nghiên cứu gần đây của Đại học Los Angeles cho thấy người già cả mà ghiền Internet th́ tốt lắm v́ các cụ sẽ cải thiện được trí nhớ rất nhiều. Theo thăm ḍ cá nhân, có lối 90% cao niên thường xem Internet trong ngày. Nhờ sử dụng internet mà các cụ cảm thấy bớt lẻ loi trống vắng nên bớt bị trầm cảm.
Theo Phoenix Center, việc sử dụng thường xuyên internet rất tốt cho sức khỏe tâm thần của người già và giúp cho họ tránh được bệnh trầm cảm và bệnh lú lẫn Alzheimer.Một khảo cứu của Semel Institute for Neuroscience and Human Behavior, đại học UCLA Hoa Kỳ cũng kết luận là Internet giúp kích thích năo và cải thiện trí phán đoán.
[Theo các nhà chuyên môn về bệnh tâm thần th́ vấn đề trầm cảm (depression) có khuynh hướng gia tăng trong nhóm người trung niên và cao niên VN sống tại Little Saigon-Quận Cam].(Theo newamericamedia. org-More Older Vietnamese American Seeking Help for Depression)
“Mental health professional and community volunteer Suzie Dong-Matsuda explained that although mental problems tends to be stigmatized among Vietnamese Americans, she is witnessing an increase in adults in midlife and older who seek help for depression among Vietnamese Americans in Orange County’s Little Saigon.”
Chất Acid Béo Oméga 3 Làm Chậm Tiến Tŕnh Xuất Hiện Bệnh Lú Lẫn Alzheimer's
05/07/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
“Những người có hàm lượng cao chất acid béo omega 3 trong máu, khi về già có thể có khối năo to tương đương với việc bảo tồn sức khỏe trí tuệ trong một hai năm. Teo năo là biểu hiệu thường thấy ở bệnh lú lẫn Alzheimer’s, cũng như trong giai đoạn lăo hóa b́nh thường.”
(Khảo cứu đă được đăng tải trong tạp chí Neurology, the medical American of Neurology Jan 22, 2014)
People with higher levels of the omega-3 fatty acids found in fish oil may also have larger brain volumes in old age equivalent to preserving one to two years of brain health, according to a study published. Shrinking brain volume is a sign of Alzheimer’s disease as well as normal aging
Từ lâu các nhà khoa học nhận thấy rằng người Nhật bản cũng như các dân tộc thiểu số Inuits và Esquimaux ở về phía Bắc Canada có tỉ lệ bệnh tim mạch rất thấp so với các dân tộc khác. Phải chăng nhờ tập quán ăn cá đă giúp họ tránh khỏi được một phần nào bệnh lư nói trên? Từ nhận xét nầy, người ta mới t́m ra được chất Omega-3 trong mỡ cá. Rất nhiều công tŕnh khảo cứu khoa học đă nói lên sự lợi ích của Omega-3 đối với sức khỏe chúng ta.
Omega-3 là ǵ?
Đây là những chất acid béo thiết yếu (essential fatty acids) nằm trong nhóm chất béo không băo ḥa đa thể. Thiết yếu v́ cơ thể không thể tự tổng hợp được mà cần phải nhờ thực phẩm mang vào.
Có 3 loại Omega-3:
1- Alpha linolenic acid (ALA): có nhiều nhất trong hạt lanh (linseed, flaxseed, graines de lin), trong đậu nành, trong hạt dẻ (walnuts), trong các loại dầu ăn làm từ các thực vật vừa kể và trong dầu Canola (colza). Riêng hai loại dầu đậu nành (soybean oil) và dầu hạt dẻ, ngoài chất béo Omega-3 ra, chúng cũng c̣n có chứa một tỉ lệ khá cao chất béo Omega-6 nữa .
2- Eicosapentaenoic acid (EPA): Một phần nhỏ, lối 15 % được cơ thể tổng hợp từ chất acid béo ALA, phần lớn c̣n lại được t́m thấy trong cá tôm ṣ, mà đặc biệt là trong mỡ cá sống ở vùng nước lạnh như: salmon, mackerel, herring, trout, sardine, halibut vv…
Bệnh tiểu đường, t́nh trạng stress cũng như sự lạm dụng rượu và thuốc lá đều gây trở ngại trong việc chuyển hóa ALA ra EPA.
Theo nhiều tài liệu cho biết cá tra, ba sa chứa một tỉ lệ chất béo omega 3 ít hơn so với các loại cá vùng nước lạnh.
“The fatty acid composition of farmed Tra catfish (Pangasius hypophthalmus) was determined
and compared to farmed Atlantic salmon (Salmo solar) and to wild-caught Asian seabass (Lates calcarifer).
Saturated fatty acids (SFA) were most abundant in catfish (42.6%) while salmon (37.2%) and seabass (39.0%) were rich in polyunsaturated fatty acids (PUFA). Tra catfish contains Docosahexaenoic acid (DHA), but its percentage was lower (4.7%) than salmon (20.2%) and seabass (18.7%). It is interesting that the absolute content of DHA and eicosapentaenoic acid (EPA) in Tra catfish by fillet wet weight did not differ from Asian seabass. Among the three fish, Tra catfish and seabass had lowest fat content. Regarding to nutritional aspect, Tra catfish fillet is a potential source of omega-3 fatty acids and low-fat food” (Ho, B. T. and Paul, D. R.- Fatty acid profile of Tra Catfish (Pangasius hypophthalmus) compared to Atlantic Salmon (Salmo solar) and Asian Seabass (Lates calcarifer)
blank
Cá ba sa đông lạnh nhập từ Việt Nam ít omega 3 DHA hơn cá salmon Canada (photo NTC 2014)
3- Docosahexaenoic acid (DHA): Được thấy nhiều trong các loài thủy sản và trong sữa mẹ.
Cơ chế nhờ đó mà Omega-3 có ảnh hưởng tới bệnh tim mạch là do tính kháng viêm, làm giảm áp huyết, làm giảm nồng độ triglycerides, kích thích nitric oxide xuất xứ từ nội mạc, giảm sự kết tụ tiểu cầu và giảm những eicosanoids gây viêm. Ngoài ra c̣n có bằng chứng rằng Omega-3 fatty acids ngừa được chứng tim đập sai nhịp và làm cho cơ tim được quân b́nh (Trịnh Cường & Giang Nguyễn Trịnh). Tóm lại Omega-3 có ích trong việc làm hạ cholesterol và triglyceride trong máu, ngừa hiện tượng máu bị đóng cục (antithrombotic), ngừa nghẽn mạch vành và giúp điều ḥa nhịp tim (antiarrythmic), nhờ đó tránh được nguy cơ chết bất đắc kỳ tử.
Cá nuôi chứa ít chất acid béo EPA và DHA hơn cá được đánh bắt ngoài biển. Có người c̣n nói Omega-3 cũng có khả năng làm tăng sức miễn dịch, làm giăn nở mạch, ngừa bệnh viêm khớp tự miễn rheumatoid arthritis, ngừa hiện tượng trầm cảm depression và luôn cả bệnh lú lẫn Alhzeimer nữa.
Omega-6 là ǵ?
Đây là một loại acid béo nằm trong nhóm chất béo không băo ḥa đa thể. Trong nhóm nầy, quan trọng nhất là:
-Linoleic acid (LA): là một acid béo thiết yếu hiện diện trong hầu hết các loại dầu thực vật mà chúng ta thường dùng hằng ngày.
-Gamma linolenic acid (GLA): một phần được cơ thể tổng hợp từ chất LA, một phần khác hiện diện trong một số dầu thực vật như primrose oil, borage oil và trong sữa mẹ.Trong cơ thể, GLA chuyển thành chất prostaglandins. Chất nầy có tính chống viêm sưng, rất hữu hiệu để làm giảm thiểu triệu chứng bệnh viêm đa khớp tự miễn. (polyarthrite rhumatoide autoimmune)
-Dihomo-gamma linolenic acid (DGLA): là một chuyển hóa chất của GLA… DGLA chuyển thành eicosanoids serie1 giúp bảo vệ tim mạch, kích thích miễn dịch, và đồng thời có tính chống viêm sưng (antiinflammatory) .
-Arachidonic acid (AA): là một chuyển hóa chất của DGLA…AA chuyển ra thành eicosanoids serie 2 giúp vào việc làm lành các vết thương, cũng như dự phần vào cơ chế của phản ứng dị ứng. Tuy vậy, một sự thặng dư chất AA rất có hại cho sức khỏe như nó có thể kéo theo bệnh viêm khớp, bệnh ngoài da và một số bệnh tự miễn (autoimmune) khác.
Eicosanoids serie 2 và eicosanoids serie 4 biến thể từ Arachidonic acid (AA) có thể gây viêm sưng, làm co các mạch máu, kích thích sự kết tụ tiểu cầu và là những hóa chất độc tùy theo nơi nào trong cơ thể mà eicosanoids được tăng hoạt.
Omega 6 hiện diện trong các loại dầu thực vật như: dầu bắp (corn oil), dầu hạt bông vải (cottonseed oil), dầu hạt nho (grapeseed oil, huile de pepins de raisin), primrose oil (huile d’onagre), safflower oil (huile de carthame), borage oil (huile de bourrache), hemp oil (huile de chanvre), dầu mè (sesame oil), dầu đậu nành (soybean oil), dầu hoa hướng dương (sunflower oil, huile de tournesol), trong trứng gà, trong mỡ và trong beurre.
Cũng như Omega-3, Omega-6 rất có ích trong việc ngăn ngừa các bệnh tim mạch bằng cách làm giảm cholesterol và triglyceride trong máu xuống.
Tuy vậy, ăn quá nhiều Omega-6 cũng không tốt cho sức khỏe, như nó có thể làm gia tăng sự giữ nước trong cơ thể, kéo theo việc tăng áp suất máu, và tăng nguy cơ hiện tượng máu bị đóng cục trong mạch.
Bởi lư do vừa kể, tỉ lệ giữa Omega-6 và Omega-3 tiêu thụ rất ư là quan trọng. Một tỉ lệ Omega-6 quá cao và Omega-3 quá thấp sẽ có ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. Trong biến dưỡng, hai chất Omega-6 và Omega-3 đều sử dụng chung một số enzymes, vitamins (B3, B6, C, E) và các chất khoáng magnesium và zinc. Nếu Omega -6 quá nhiều, nó sẽ chiếm lấy hết các enzymes và vitamins cần thiết khiến Omega-3 không thể hoạt động một cách hoàn hảo được, nhất là trong việc bảo vệ tim mạch, và c̣n có thể gây nên cơn đau nhức viêm sưng chẳng hạn như viêm khớp và suyễn.
Ngoài Omega-3 và Omega 6 ra cũng c̣n có Omega-9 nữa. Chất sau nầy được gọi là oleic acid. Đây là loại chất béo không băo ḥa đơn thể. Các nhà khoa học cho biết rằng chất béo Omega-9 cũng rất tốt để pḥng ngừa các bệnh về tim mạch và có lẽ cả cancer vú ở phụ nữ nữa. Dầu olive có chứa một tỉ lệ rất cao chất acid béo Omega-9. Khác với omega -3 và omega-6, omega-9 không phải là một chất acid béo thiết yếu.
Omega-3 rất ít ổn định, dễ bị hủy bởi ánh sáng, và nhiệt độ cao (như lúc chiên deep fried trong chảo nóng chẳng hạn). Dưới tác dụng của oxy, Omega-3 dễ bị hôi (rancid).
Bởi những lư do nầy, cho nên kỹ nghệ thực phẩm thường chọn những loại dầu nào dễ ổn định hơn để pha trộn trong thực phẩm sản xuất theo lối công nghiệp.
Các loại dầu nầy thường chứa rất ít chất Omega-3, nhưng ngược lại nó lại rất giàu về omega-6. Tại các quốc gia Tây phương, và Bắc Mỹ, thức ăn công nghiệp bán trong các chợ thường có chứa từ 10 đến 30 Omega-6 cho 1 Omega-3. Tỉ lệ quá chênh lệch giữa Omega-6 / Omega-3 rất có hại cho sức khỏe.
Tỉ lệ lư tưởng phải ở mức từ 1 tới 4 Omega-6 cho 1 Omega-3.
Nh́n chung, trong các bữa ăn hằng ngày, dân Bắc Mỹ ít chiụ dùng cá nên thiếu Omega-3, nhưng ngược lại quá thừa Omega-6 v́ họ thường sử dụng fast foods và các sản phẩm biến chế công nghiệp chứa rất nhiều dầu thực vật đầy ấp Omega-6..
Theo Hoa Kỳ và Canada, một người có nhu cầu 2000 Calories (kcal) / ngày, th́ cần phải có một số Omega-3 như sau: ALA phải cung cấp 0.5% nguồn năng lượng, tương đương với 1,1g Omega-3 ở đàn bà và 1,6g ở đàn ông và phải có tối thiểu 500mg chất EPA+DHA. Họ cũng thiên về Omega-3 từ nguồn thủy sản nhiều hơn là Omega-3 từ nguồn gốc thực vật.
Để có được 1,3g Omega-3, th́ cần:
Omega-3 nguồn gốc thực vật (ALA)
- 2 muỗng café hạt lanh xay
- ½ muỗng café (2ml) dầu hạt lanh
- 1 ¼ tách noix de Grenoble
- 13 gr hạt Graines de chanvre (hemp)
- 1 muỗng canh dầu canola (colza)
- 22 ml dầu đậu nành
Omega-3 nguồn gốc thủy sản (EPA+ DHA)
- 70 g cá salmon Atlantic (cá nuôi)
- 90 g cá pink salmon (trong lon)
- 90 g cá sardine
- 70 g cá herring (hareng)
- 120 g cá white tuna (thon) loại trong lon
C̣n đối với nhu cầu về Omega-6 (LA): đàn ông cần phải có 16g/ngày và đàn bà 12g/ngày.
Năm 1999, một số nhà chuyên môn trên thế giới đă họp lại và đưa ra nhận xét cho rằng số liệu về nhu cầu Omega-3 mà Hoa Kỳ và Canada đưa ra vẫn c̣n quá thấp, trong khi số liệu về Omega-6 th́ lại quá cao, không hữu hiệu để có thể làm giảm thiểu các bệnh lư nghẽn mạch vành được.
Theo họ, nhu cầu về Omega-3 cần phải là 2,22g/ngày, và EPA+DHA: 0,65g/ngày. Đối với Omega-6, phải là 4,44g/ngày, tối đa 6,67g/ngày.
Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) th́ khuyến cáo nhu cầu về Omega-3 như sau: ALA từ 0,8g đến 1,1g/ngày và EPA+DHA từ 0,3g đến 0,5g/ngày.
Có nên ăn cá hay không?
Omega-3 EPA và DHA trong cá và trong dầu cá là những acid béo rất tốt cho tim.
The American Heart Association khuyến cáo chúng ta nên dùng cá 2-3 lần một tuần, đồng thời cũng nên ăn những loại thực vật giàu chất béo Omega-3 ALA như hạt lanh, hạt dẻ, và dầu canola.
Mấy năm trước đây có khảo cứu cho biết chúng nên cẩn thận với loại cá rô Phi (Tilapia) nuôi v́ chúng có thể chứa rất nhiều chất Omega 6 nhưng rất ít chất omega 3.
Science News
Popular Fish, Tilapia, Contains Potentially Dangerous Fatty Acid Combination
ScienceDaily (July 10, 2008) — Farm-raised tilapia, one of the most highly consumed fish in America, has very low levels of beneficial omega-3 fatty acids and, perhaps worse, very high levels of omega-6 fatty acids, according to new research from Wake Forest University School of Medicine.
Tránh đừng nên ăn những lát cá có áo bột sẵn bán ngoài chợ v́ nó thường chứa nhiều chất béo Trans rất xấu. Sự ích lợi của việc ăn cá để ngừa bệnh tim mạch vẫn trội hơn việc cữ dùng cá v́ sợ cá bị nhiễm thủy ngân và dioxin.
Tuy nói vậy, nhưng đối với phụ nữ đang mang thai, hoặc đang cho con bú cũng cần nên cẩn thận. Các chất nầy ảnh hưởng không tốt cho bào thai. Đối với bà con đang sinh sống tại các quốc gia Tây phương, th́ nên hạn chế việc dùng các loại cá như cá mập (shark), cá tuna, cá lưỡi kiếm (swordfish), và cá trout là những loại cá có chứa nhiều thủy ngân nhất.
Sau đây là một vài thí dụ về Omega-3 ở một số loài thủy sản (100g): Cá salmon 1.8 g, sardine 1.4, herring 1.2, mackerel 1.0, trout 1.0, swordfish 0.7, tuna 0.7, haddock 0.2, cod 0.2, tôm tép 0.3, ṣ 0.5-0.7g (USDA Nutrient database for standard reference).
Cá chứa ít chất béo băo ḥa hơn thịt, cho nên ăn cá vẫn tốt hơn ăn thịt.
Ăn cá vẫn là giải pháp tốt hơn là uống những viên dầu cá. Mỡ cá ngoài chất Omega-3 ra, nó cũng c̣n có chứa những chất dinh dưỡng khác nữa, chẳng hạn như chất Selenium mà dầu cá không có. Trường hợp ai không thích ăn cá th́ họ nên uống thêm các viên supplement dầu cá .
Dầu cá th́ sao?
Dầu cá là nguồn cung cấp trực tiếp 2 loại Omega-3 EPA và DHA. Dầu cá bán ở trên thị trường thường có pha thêm vitamin E, là chất chống oxy hóa để giúp cho dầu khỏi trở nên hôi.Vitamin E có khuynh hướng làm loăng máu và có thể gây xuất huyết nếu lạm dụng dầu cá.
Tại Canada hiện nay có vài chục hiệu dầu cá được bày bán trên thị trường. Các viên dầu cá nầy thường chứa vào khoảng 1000mg dầu, nhưng không có nghĩa là nó có đủ 1000mg Omega-3 đâu. Tùy theo loại dầu cá mà nồng độ Omega-3 có thể thay đổi từ 100mg đến 700mg chất Omega-3 EPA+DHA.
Cũng có sản phẩm vừa chứa dầu cá mà đồng thời cũng có chứa các loại dầu khác, như dầu bourrache (borage oil), dầu onagre (primrose oil), dầu carthame (safflower oil) vv…
Được biết nhu cầu trung b́nh hằng ngày của chúng ta ở vào khoảng 500 mg EPA+DHA. Dầu cá khác với dầu gan cá. Dầu gan cá được sử dụng để cung cấp vitamin A và vitamin D.
Muốn có đủ nhu cầu Omega-3 cần thiết chúng ta cần phải uống một số lượng lớn dầu gan cá, v́ vậy có thể có nguy cơ bị ngộ độc do thặng dư vitamin A và vitamin D. Những ai có vấn đề máu huyết, hoặc đang sử dụng thuốc kháng đông (warfarin, heparin) th́ cần phải thận trọng khi dùng dầu cá. Dùng quá nhiều dầu cá có thể bị nôn mửa và đi tiêu lỏng.
V́ tính chất gây loăng máu của dầu cá, cho nên nếu uống trên 3g Omega-3 trong một ngày có thể bị chảy máu cam. Hiện nay, tại Bắc Mỹ, dầu cá vẫn c̣n được xếp trong nhóm thực phẩm bổ sung (dietary supplement), v́ vậy luật lệ kiểm soát chất lượng các loại dầu cá vẫn c̣n lỏng lẻo chớ chưa được chặt chẽ như phía bên dược phẩm.
Các liều lượng Omega ghi trên nhăn hiệu đôi khi cũng không chắc ǵ đúng với chất lượng của sản phẩm chứa đựng trong chai.
Tại Canada, Công ty sữa Natrel cho trộn dầu hạt lanh vào sữa để tăng cường thêm Omega-3. Cty Neilson Dairy Oh th́ sản xuất ra một loại sữa giàu chất Omega-3 DHA bằng cách cho trộn thêm chất DHA của cá vào thức ăn hỗn hợp dùng nuôi ḅ sữa.
Cty Kraft tung ra thị trường loại sauce mayonnaise có tăng cường chất Omega-3 bằng cách cho trộn thêm dầu đậu nành trong sauce, nhưng cách nầy cũng có cái bất lợi là đồng thời nó cũng làm tăng chất Omega-6 lên. Trên thị trường, rất nhiều sản phẩm có tăng cường thêm Omega-3.
Chẳng hạn fromage có Omega-3 làm từ sữa vắt từ những con ḅ được cho ăn khẩu phần có chứa hạt lanh và chất DHA của cá.
Tương tợ như sữa ḅ có Omega-3, người ta cũng sản xuất ra một loại thịt heo dặc biệt có nhiều Omega-3 bằng cách nuôi heo với khẩu phần có chứa nhiều hạt lanh (linseed).
Hiệu fromage Black Diamond có chứa 0.1g Omega-3 cho mỗi 30g, trong số nầy 20mg là DHA. Ngoài ra trứng gà đặc biệt có chứa Oméga -3 được sản xuất từ gà mái được nuôi dưỡng bằng một loại thức ăn hỗn hộp có chứa 20% hạt lanh (linseed).
Tại Hoa Kỳ Cty Tropicana tung ra loại nước cam có tăng cường thêm Omega-3. Cty Kellog cũng cho thêm Omega-3 trong sản phẩm Kashi cereal. Unilever nối gót theo với mặt hàng I Can’t Believe It’s Not Butter được tăng cường thêm chất Omega-3.
Hoa kỳ cũng đang nghiên cứu dùng heo chuyển thể (transgenic) để sản xuất ra những loại thịt heo có chứa 1 tỉ lệ khá cao chất Omega-3.
Chưa hết, thức ăn chó cũng được các nhà kinh doanh khai thác triệt để bằng cách cho tăng cường thêm Omega-3 với mục đích là để giúp cho năo chó con phát triển tốt?
Kỹ nghệ thực phẩm và kỹ nghệ thuốc thiên nhiên nhảy vô ăn có
Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại các quốc gia công nghiệp.
Chất acid béo Omega-3 đă xuất hiện thật đúng lúc, và đă được nhiều người xem như một vị cứu tinh đối với họ. Đúng vậy, rất nhiều nhà khoa học đă nh́n nhận tính chất tốt đẹp của Omega-3 trong việc pḥng ngừa phần nào các bệnh về tim mạch.
Kỹ nghệ thực phẩm và kỹ nghệ thuốc thiên nhiên đă không bỏ lỡ cơ hội ngàn vàng để khai thác các mặt hàng có chứa chất Omega-3 nhằm mong hốt bạc một cách nhanh chóng.
Quảng cáo của họ rất hấp dẫn và rất tinh vi để mê hoặc người tiêu thụ.
Vấn dề Oméga 3 và Oméga 6 cũng c̣n rất phức tạp
Dù sao đi nữa, chúng ta nên nhớ rằng Omega-3 cũng chỉ là một chất béo mà thôi, hiệu quả của nó cũng c̣n phải tùy thuộc vào một số yếu tố khác nữa mà quan trọng hơn hết là tỉ lệ giữa Omega-6 và Omega-3 tiêu thụ.
Nguồn Omega-3 từ thực vật, tốt nhất vẫn là dầu lanh, hạt lanh, kế đó là nguồn Omega-3 động vật mà điển h́nh là hai chất EPA và DHA từ cá.
Cái phức tạp là một loại dầu thực vật nào đó nếu có chứa Omega-3 th́ đồng thời cũng thường có chứa Omega-6 với tỉ lệ khác nhau.
Muốn ngừa bệnh tim mạch
Nói chung, để ngừa các bệnh tim mạch không ǵ tốt hơn ngoài việc phải giảm thiểu dầu mỡ, ăn ít thịt đỏ (thịt ḅ, thịt heo, thịt dê cừu), tránh các loại chất béo xấu như chất béo băo ḥa và chất béo Trans,và nên thế vào bằng các loại chất béo tốt, như chất béo không băo ḥa đơn thể (monounsaturated) có nhiều trong dầu olive, và chất béo không băo ḥa đa thể (polyunsaturated) hiện diện trong hầu hết các loại dầu thực vật như dầu canola, dầu đậu nành …
Nên dùng cá 2-3 lần trong tuần, ăn nhiều rau đậu, hạt dẻ và trái cây tươi.
Ngoài ra cần phải bớt rượu, bỏ thuốc, và nhớ nên vận động, tập thể dục đều đặn và thường xuyên.
The American Heart Association có đưa ra khuyến cáo sau đây : Tổng số chất béo (tốt lẫn xấu) ăn vào trong một ngày không được vượt quá giới hạn 30% của nhu cầu năng lượng (2000 Calories). Một nửa số chất béo trên phải là chất béo không băo hoà đơn thể, ¼ là chất béo không băo ḥa đa thể (Omega-3 và Omega-6) và ¼ c̣n lại là chất béo băo ḥa (saturated).
Kết luận
Cho tới ngày nay, những cuộc t́m ṭi về Omega-3 fatty acids chỉ cho thấy những kết quả trái ngược nhau, phần lớn là v́ cách nghiên cứu không được rơ rệt (nhận xét thay v́ can thiệp). (Trịnh Cường, Giang Nguyễn Trịnh).
Tạp chí nổi tiếng về y khoa JAMA của Hoa kỳ đă đưa ra nhận xét là quả thật Omega-3 có ích lợi phần nào đối với các bệnh về tim mạch, nhưng c̣n đối với các bệnh cancer người ta chưa có thể rút ra một kết luận nào chắc chắn cả. Omega-3 vẫn c̣n trong ṿng nghiên cứu và tranh luận giữa các giới khoa học với nhau…
In 2006, researchers reviewed 38 studies conducted over the past 40 years on the effects of omega-3 fatty acids. Researchers looked at studies that showed positive effects, no effects, and negative effects of omega-3 fatty acids on the development of cancer. In the final analysis, it appeared that there was no effect overall. Researchers concluded that omega-3 supplements are unlikely to prevent cancer.(American Cancer Society)
Tuy vấn đề Omega-3 c̣n rất nhiều điểm mơ hồ chưa được sáng tỏ lắm nhưng các nhà tư bản Hoa Kỳ với sự hậu thuẩn của cơ quan FDA và cơ quan The American Heart Association đă nhạy bén chụp lấy thời cơ khai thác triệt để món hàng quá béo bở nầy./.
Tài liệu tham khảo:
- Hu FB et al. Optimal diet for prevention of coronary heart disease. JAMA Nov. 2002
- Trịnh Cường, M.D.& Giang Nguyễn Trịnh, R.Ph., D.PH. Vai Tṛ Của Omega-3 Fatty Acids Trong Việc Điều Trị Và Pḥng Ngừa Bệnh. Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ, Dec. 2005
Chất Acid Béo Oméga 3 Làm Chậm Tiến Tŕnh Xuất Hiện Bệnh Lú Lẫn Alzheimer's
05/07/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
“Những người có hàm lượng cao chất acid béo omega 3 trong máu, khi về già có thể có khối năo to tương đương với việc bảo tồn sức khỏe trí tuệ trong một hai năm. Teo năo là biểu hiệu thường thấy ở bệnh lú lẫn Alzheimer’s, cũng như trong giai đoạn lăo hóa b́nh thường.”
(Khảo cứu đă được đăng tải trong tạp chí Neurology, the medical American of Neurology Jan 22, 2014)
People with higher levels of the omega-3 fatty acids found in fish oil may also have larger brain volumes in old age equivalent to preserving one to two years of brain health, according to a study published. Shrinking brain volume is a sign of Alzheimer’s disease as well as normal aging
Từ lâu các nhà khoa học nhận thấy rằng người Nhật bản cũng như các dân tộc thiểu số Inuits và Esquimaux ở về phía Bắc Canada có tỉ lệ bệnh tim mạch rất thấp so với các dân tộc khác. Phải chăng nhờ tập quán ăn cá đă giúp họ tránh khỏi được một phần nào bệnh lư nói trên? Từ nhận xét nầy, người ta mới t́m ra được chất Omega-3 trong mỡ cá. Rất nhiều công tŕnh khảo cứu khoa học đă nói lên sự lợi ích của Omega-3 đối với sức khỏe chúng ta.
Omega-3 là ǵ?
Đây là những chất acid béo thiết yếu (essential fatty acids) nằm trong nhóm chất béo không băo ḥa đa thể. Thiết yếu v́ cơ thể không thể tự tổng hợp được mà cần phải nhờ thực phẩm mang vào.
Có 3 loại Omega-3:
1- Alpha linolenic acid (ALA): có nhiều nhất trong hạt lanh (linseed, flaxseed, graines de lin), trong đậu nành, trong hạt dẻ (walnuts), trong các loại dầu ăn làm từ các thực vật vừa kể và trong dầu Canola (colza). Riêng hai loại dầu đậu nành (soybean oil) và dầu hạt dẻ, ngoài chất béo Omega-3 ra, chúng cũng c̣n có chứa một tỉ lệ khá cao chất béo Omega-6 nữa .
2- Eicosapentaenoic acid (EPA): Một phần nhỏ, lối 15 % được cơ thể tổng hợp từ chất acid béo ALA, phần lớn c̣n lại được t́m thấy trong cá tôm ṣ, mà đặc biệt là trong mỡ cá sống ở vùng nước lạnh như: salmon, mackerel, herring, trout, sardine, halibut vv…
Bệnh tiểu đường, t́nh trạng stress cũng như sự lạm dụng rượu và thuốc lá đều gây trở ngại trong việc chuyển hóa ALA ra EPA.
Theo nhiều tài liệu cho biết cá tra, ba sa chứa một tỉ lệ chất béo omega 3 ít hơn so với các loại cá vùng nước lạnh.
“The fatty acid composition of farmed Tra catfish (Pangasius hypophthalmus) was determined
and compared to farmed Atlantic salmon (Salmo solar) and to wild-caught Asian seabass (Lates calcarifer).
Saturated fatty acids (SFA) were most abundant in catfish (42.6%) while salmon (37.2%) and seabass (39.0%) were rich in polyunsaturated fatty acids (PUFA). Tra catfish contains Docosahexaenoic acid (DHA), but its percentage was lower (4.7%) than salmon (20.2%) and seabass (18.7%). It is interesting that the absolute content of DHA and eicosapentaenoic acid (EPA) in Tra catfish by fillet wet weight did not differ from Asian seabass. Among the three fish, Tra catfish and seabass had lowest fat content. Regarding to nutritional aspect, Tra catfish fillet is a potential source of omega-3 fatty acids and low-fat food” (Ho, B. T. and Paul, D. R.- Fatty acid profile of Tra Catfish (Pangasius hypophthalmus) compared to Atlantic Salmon (Salmo solar) and Asian Seabass (Lates calcarifer)
blank
Cá ba sa đông lạnh nhập từ Việt Nam ít omega 3 DHA hơn cá salmon Canada (photo NTC 2014)
3- Docosahexaenoic acid (DHA): Được thấy nhiều trong các loài thủy sản và trong sữa mẹ.
Cơ chế nhờ đó mà Omega-3 có ảnh hưởng tới bệnh tim mạch là do tính kháng viêm, làm giảm áp huyết, làm giảm nồng độ triglycerides, kích thích nitric oxide xuất xứ từ nội mạc, giảm sự kết tụ tiểu cầu và giảm những eicosanoids gây viêm. Ngoài ra c̣n có bằng chứng rằng Omega-3 fatty acids ngừa được chứng tim đập sai nhịp và làm cho cơ tim được quân b́nh (Trịnh Cường & Giang Nguyễn Trịnh). Tóm lại Omega-3 có ích trong việc làm hạ cholesterol và triglyceride trong máu, ngừa hiện tượng máu bị đóng cục (antithrombotic), ngừa nghẽn mạch vành và giúp điều ḥa nhịp tim (antiarrythmic), nhờ đó tránh được nguy cơ chết bất đắc kỳ tử.
Cá nuôi chứa ít chất acid béo EPA và DHA hơn cá được đánh bắt ngoài biển. Có người c̣n nói Omega-3 cũng có khả năng làm tăng sức miễn dịch, làm giăn nở mạch, ngừa bệnh viêm khớp tự miễn rheumatoid arthritis, ngừa hiện tượng trầm cảm depression và luôn cả bệnh lú lẫn Alhzeimer nữa.
Omega-6 là ǵ?
Đây là một loại acid béo nằm trong nhóm chất béo không băo ḥa đa thể. Trong nhóm nầy, quan trọng nhất là:
-Linoleic acid (LA): là một acid béo thiết yếu hiện diện trong hầu hết các loại dầu thực vật mà chúng ta thường dùng hằng ngày.
-Gamma linolenic acid (GLA): một phần được cơ thể tổng hợp từ chất LA, một phần khác hiện diện trong một số dầu thực vật như primrose oil, borage oil và trong sữa mẹ.Trong cơ thể, GLA chuyển thành chất prostaglandins. Chất nầy có tính chống viêm sưng, rất hữu hiệu để làm giảm thiểu triệu chứng bệnh viêm đa khớp tự miễn. (polyarthrite rhumatoide autoimmune)
-Dihomo-gamma linolenic acid (DGLA): là một chuyển hóa chất của GLA… DGLA chuyển thành eicosanoids serie1 giúp bảo vệ tim mạch, kích thích miễn dịch, và đồng thời có tính chống viêm sưng (antiinflammatory) .
-Arachidonic acid (AA): là một chuyển hóa chất của DGLA…AA chuyển ra thành eicosanoids serie 2 giúp vào việc làm lành các vết thương, cũng như dự phần vào cơ chế của phản ứng dị ứng. Tuy vậy, một sự thặng dư chất AA rất có hại cho sức khỏe như nó có thể kéo theo bệnh viêm khớp, bệnh ngoài da và một số bệnh tự miễn (autoimmune) khác.
Eicosanoids serie 2 và eicosanoids serie 4 biến thể từ Arachidonic acid (AA) có thể gây viêm sưng, làm co các mạch máu, kích thích sự kết tụ tiểu cầu và là những hóa chất độc tùy theo nơi nào trong cơ thể mà eicosanoids được tăng hoạt.
Omega 6 hiện diện trong các loại dầu thực vật như: dầu bắp (corn oil), dầu hạt bông vải (cottonseed oil), dầu hạt nho (grapeseed oil, huile de pepins de raisin), primrose oil (huile d’onagre), safflower oil (huile de carthame), borage oil (huile de bourrache), hemp oil (huile de chanvre), dầu mè (sesame oil), dầu đậu nành (soybean oil), dầu hoa hướng dương (sunflower oil, huile de tournesol), trong trứng gà, trong mỡ và trong beurre.
Cũng như Omega-3, Omega-6 rất có ích trong việc ngăn ngừa các bệnh tim mạch bằng cách làm giảm cholesterol và triglyceride trong máu xuống.
Tuy vậy, ăn quá nhiều Omega-6 cũng không tốt cho sức khỏe, như nó có thể làm gia tăng sự giữ nước trong cơ thể, kéo theo việc tăng áp suất máu, và tăng nguy cơ hiện tượng máu bị đóng cục trong mạch.
Bởi lư do vừa kể, tỉ lệ giữa Omega-6 và Omega-3 tiêu thụ rất ư là quan trọng. Một tỉ lệ Omega-6 quá cao và Omega-3 quá thấp sẽ có ảnh hưởng không tốt cho sức khỏe. Trong biến dưỡng, hai chất Omega-6 và Omega-3 đều sử dụng chung một số enzymes, vitamins (B3, B6, C, E) và các chất khoáng magnesium và zinc. Nếu Omega -6 quá nhiều, nó sẽ chiếm lấy hết các enzymes và vitamins cần thiết khiến Omega-3 không thể hoạt động một cách hoàn hảo được, nhất là trong việc bảo vệ tim mạch, và c̣n có thể gây nên cơn đau nhức viêm sưng chẳng hạn như viêm khớp và suyễn.
Ngoài Omega-3 và Omega 6 ra cũng c̣n có Omega-9 nữa. Chất sau nầy được gọi là oleic acid. Đây là loại chất béo không băo ḥa đơn thể. Các nhà khoa học cho biết rằng chất béo Omega-9 cũng rất tốt để pḥng ngừa các bệnh về tim mạch và có lẽ cả cancer vú ở phụ nữ nữa. Dầu olive có chứa một tỉ lệ rất cao chất acid béo Omega-9. Khác với omega -3 và omega-6, omega-9 không phải là một chất acid béo thiết yếu.
Omega-3 rất ít ổn định, dễ bị hủy bởi ánh sáng, và nhiệt độ cao (như lúc chiên deep fried trong chảo nóng chẳng hạn). Dưới tác dụng của oxy, Omega-3 dễ bị hôi (rancid).
Bởi những lư do nầy, cho nên kỹ nghệ thực phẩm thường chọn những loại dầu nào dễ ổn định hơn để pha trộn trong thực phẩm sản xuất theo lối công nghiệp.
Các loại dầu nầy thường chứa rất ít chất Omega-3, nhưng ngược lại nó lại rất giàu về omega-6. Tại các quốc gia Tây phương, và Bắc Mỹ, thức ăn công nghiệp bán trong các chợ thường có chứa từ 10 đến 30 Omega-6 cho 1 Omega-3. Tỉ lệ quá chênh lệch giữa Omega-6 / Omega-3 rất có hại cho sức khỏe.
Tỉ lệ lư tưởng phải ở mức từ 1 tới 4 Omega-6 cho 1 Omega-3.
Nh́n chung, trong các bữa ăn hằng ngày, dân Bắc Mỹ ít chiụ dùng cá nên thiếu Omega-3, nhưng ngược lại quá thừa Omega-6 v́ họ thường sử dụng fast foods và các sản phẩm biến chế công nghiệp chứa rất nhiều dầu thực vật đầy ấp Omega-6..
Theo Hoa Kỳ và Canada, một người có nhu cầu 2000 Calories (kcal) / ngày, th́ cần phải có một số Omega-3 như sau: ALA phải cung cấp 0.5% nguồn năng lượng, tương đương với 1,1g Omega-3 ở đàn bà và 1,6g ở đàn ông và phải có tối thiểu 500mg chất EPA+DHA. Họ cũng thiên về Omega-3 từ nguồn thủy sản nhiều hơn là Omega-3 từ nguồn gốc thực vật.
Để có được 1,3g Omega-3, th́ cần:
Omega-3 nguồn gốc thực vật (ALA)
- 2 muỗng café hạt lanh xay
- ½ muỗng café (2ml) dầu hạt lanh
- 1 ¼ tách noix de Grenoble
- 13 gr hạt Graines de chanvre (hemp)
- 1 muỗng canh dầu canola (colza)
- 22 ml dầu đậu nành
Omega-3 nguồn gốc thủy sản (EPA+ DHA)
- 70 g cá salmon Atlantic (cá nuôi)
- 90 g cá pink salmon (trong lon)
- 90 g cá sardine
- 70 g cá herring (hareng)
- 120 g cá white tuna (thon) loại trong lon
C̣n đối với nhu cầu về Omega-6 (LA): đàn ông cần phải có 16g/ngày và đàn bà 12g/ngày.
Năm 1999, một số nhà chuyên môn trên thế giới đă họp lại và đưa ra nhận xét cho rằng số liệu về nhu cầu Omega-3 mà Hoa Kỳ và Canada đưa ra vẫn c̣n quá thấp, trong khi số liệu về Omega-6 th́ lại quá cao, không hữu hiệu để có thể làm giảm thiểu các bệnh lư nghẽn mạch vành được.
Theo họ, nhu cầu về Omega-3 cần phải là 2,22g/ngày, và EPA+DHA: 0,65g/ngày. Đối với Omega-6, phải là 4,44g/ngày, tối đa 6,67g/ngày.
Tổ Chức Y Tế Thế Giới (WHO) th́ khuyến cáo nhu cầu về Omega-3 như sau: ALA từ 0,8g đến 1,1g/ngày và EPA+DHA từ 0,3g đến 0,5g/ngày.
Có nên ăn cá hay không?
Omega-3 EPA và DHA trong cá và trong dầu cá là những acid béo rất tốt cho tim.
The American Heart Association khuyến cáo chúng ta nên dùng cá 2-3 lần một tuần, đồng thời cũng nên ăn những loại thực vật giàu chất béo Omega-3 ALA như hạt lanh, hạt dẻ, và dầu canola.
Mấy năm trước đây có khảo cứu cho biết chúng nên cẩn thận với loại cá rô Phi (Tilapia) nuôi v́ chúng có thể chứa rất nhiều chất Omega 6 nhưng rất ít chất omega 3.
Science News
Popular Fish, Tilapia, Contains Potentially Dangerous Fatty Acid Combination
ScienceDaily (July 10, 2008) — Farm-raised tilapia, one of the most highly consumed fish in America, has very low levels of beneficial omega-3 fatty acids and, perhaps worse, very high levels of omega-6 fatty acids, according to new research from Wake Forest University School of Medicine.
Tránh đừng nên ăn những lát cá có áo bột sẵn bán ngoài chợ v́ nó thường chứa nhiều chất béo Trans rất xấu. Sự ích lợi của việc ăn cá để ngừa bệnh tim mạch vẫn trội hơn việc cữ dùng cá v́ sợ cá bị nhiễm thủy ngân và dioxin.
Tuy nói vậy, nhưng đối với phụ nữ đang mang thai, hoặc đang cho con bú cũng cần nên cẩn thận. Các chất nầy ảnh hưởng không tốt cho bào thai. Đối với bà con đang sinh sống tại các quốc gia Tây phương, th́ nên hạn chế việc dùng các loại cá như cá mập (shark), cá tuna, cá lưỡi kiếm (swordfish), và cá trout là những loại cá có chứa nhiều thủy ngân nhất.
Sau đây là một vài thí dụ về Omega-3 ở một số loài thủy sản (100g): Cá salmon 1.8 g, sardine 1.4, herring 1.2, mackerel 1.0, trout 1.0, swordfish 0.7, tuna 0.7, haddock 0.2, cod 0.2, tôm tép 0.3, ṣ 0.5-0.7g (USDA Nutrient database for standard reference).
Cá chứa ít chất béo băo ḥa hơn thịt, cho nên ăn cá vẫn tốt hơn ăn thịt.
Ăn cá vẫn là giải pháp tốt hơn là uống những viên dầu cá. Mỡ cá ngoài chất Omega-3 ra, nó cũng c̣n có chứa những chất dinh dưỡng khác nữa, chẳng hạn như chất Selenium mà dầu cá không có. Trường hợp ai không thích ăn cá th́ họ nên uống thêm các viên supplement dầu cá .
Dầu cá th́ sao?
Dầu cá là nguồn cung cấp trực tiếp 2 loại Omega-3 EPA và DHA. Dầu cá bán ở trên thị trường thường có pha thêm vitamin E, là chất chống oxy hóa để giúp cho dầu khỏi trở nên hôi.Vitamin E có khuynh hướng làm loăng máu và có thể gây xuất huyết nếu lạm dụng dầu cá.
Tại Canada hiện nay có vài chục hiệu dầu cá được bày bán trên thị trường. Các viên dầu cá nầy thường chứa vào khoảng 1000mg dầu, nhưng không có nghĩa là nó có đủ 1000mg Omega-3 đâu. Tùy theo loại dầu cá mà nồng độ Omega-3 có thể thay đổi từ 100mg đến 700mg chất Omega-3 EPA+DHA.
Cũng có sản phẩm vừa chứa dầu cá mà đồng thời cũng có chứa các loại dầu khác, như dầu bourrache (borage oil), dầu onagre (primrose oil), dầu carthame (safflower oil) vv…
Được biết nhu cầu trung b́nh hằng ngày của chúng ta ở vào khoảng 500 mg EPA+DHA. Dầu cá khác với dầu gan cá. Dầu gan cá được sử dụng để cung cấp vitamin A và vitamin D.
Muốn có đủ nhu cầu Omega-3 cần thiết chúng ta cần phải uống một số lượng lớn dầu gan cá, v́ vậy có thể có nguy cơ bị ngộ độc do thặng dư vitamin A và vitamin D. Những ai có vấn đề máu huyết, hoặc đang sử dụng thuốc kháng đông (warfarin, heparin) th́ cần phải thận trọng khi dùng dầu cá. Dùng quá nhiều dầu cá có thể bị nôn mửa và đi tiêu lỏng.
V́ tính chất gây loăng máu của dầu cá, cho nên nếu uống trên 3g Omega-3 trong một ngày có thể bị chảy máu cam. Hiện nay, tại Bắc Mỹ, dầu cá vẫn c̣n được xếp trong nhóm thực phẩm bổ sung (dietary supplement), v́ vậy luật lệ kiểm soát chất lượng các loại dầu cá vẫn c̣n lỏng lẻo chớ chưa được chặt chẽ như phía bên dược phẩm.
Các liều lượng Omega ghi trên nhăn hiệu đôi khi cũng không chắc ǵ đúng với chất lượng của sản phẩm chứa đựng trong chai.
Tại Canada, Công ty sữa Natrel cho trộn dầu hạt lanh vào sữa để tăng cường thêm Omega-3. Cty Neilson Dairy Oh th́ sản xuất ra một loại sữa giàu chất Omega-3 DHA bằng cách cho trộn thêm chất DHA của cá vào thức ăn hỗn hợp dùng nuôi ḅ sữa.
Cty Kraft tung ra thị trường loại sauce mayonnaise có tăng cường chất Omega-3 bằng cách cho trộn thêm dầu đậu nành trong sauce, nhưng cách nầy cũng có cái bất lợi là đồng thời nó cũng làm tăng chất Omega-6 lên. Trên thị trường, rất nhiều sản phẩm có tăng cường thêm Omega-3.
Chẳng hạn fromage có Omega-3 làm từ sữa vắt từ những con ḅ được cho ăn khẩu phần có chứa hạt lanh và chất DHA của cá.
Tương tợ như sữa ḅ có Omega-3, người ta cũng sản xuất ra một loại thịt heo dặc biệt có nhiều Omega-3 bằng cách nuôi heo với khẩu phần có chứa nhiều hạt lanh (linseed).
Hiệu fromage Black Diamond có chứa 0.1g Omega-3 cho mỗi 30g, trong số nầy 20mg là DHA. Ngoài ra trứng gà đặc biệt có chứa Oméga -3 được sản xuất từ gà mái được nuôi dưỡng bằng một loại thức ăn hỗn hộp có chứa 20% hạt lanh (linseed).
Tại Hoa Kỳ Cty Tropicana tung ra loại nước cam có tăng cường thêm Omega-3. Cty Kellog cũng cho thêm Omega-3 trong sản phẩm Kashi cereal. Unilever nối gót theo với mặt hàng I Can’t Believe It’s Not Butter được tăng cường thêm chất Omega-3.
Hoa kỳ cũng đang nghiên cứu dùng heo chuyển thể (transgenic) để sản xuất ra những loại thịt heo có chứa 1 tỉ lệ khá cao chất Omega-3.
Chưa hết, thức ăn chó cũng được các nhà kinh doanh khai thác triệt để bằng cách cho tăng cường thêm Omega-3 với mục đích là để giúp cho năo chó con phát triển tốt?
Kỹ nghệ thực phẩm và kỹ nghệ thuốc thiên nhiên nhảy vô ăn có
Bệnh tim mạch là nguyên nhân gây tử vong hàng đầu tại các quốc gia công nghiệp.
Chất acid béo Omega-3 đă xuất hiện thật đúng lúc, và đă được nhiều người xem như một vị cứu tinh đối với họ. Đúng vậy, rất nhiều nhà khoa học đă nh́n nhận tính chất tốt đẹp của Omega-3 trong việc pḥng ngừa phần nào các bệnh về tim mạch.
Kỹ nghệ thực phẩm và kỹ nghệ thuốc thiên nhiên đă không bỏ lỡ cơ hội ngàn vàng để khai thác các mặt hàng có chứa chất Omega-3 nhằm mong hốt bạc một cách nhanh chóng.
Quảng cáo của họ rất hấp dẫn và rất tinh vi để mê hoặc người tiêu thụ.
Vấn dề Oméga 3 và Oméga 6 cũng c̣n rất phức tạp
Dù sao đi nữa, chúng ta nên nhớ rằng Omega-3 cũng chỉ là một chất béo mà thôi, hiệu quả của nó cũng c̣n phải tùy thuộc vào một số yếu tố khác nữa mà quan trọng hơn hết là tỉ lệ giữa Omega-6 và Omega-3 tiêu thụ.
Nguồn Omega-3 từ thực vật, tốt nhất vẫn là dầu lanh, hạt lanh, kế đó là nguồn Omega-3 động vật mà điển h́nh là hai chất EPA và DHA từ cá.
Cái phức tạp là một loại dầu thực vật nào đó nếu có chứa Omega-3 th́ đồng thời cũng thường có chứa Omega-6 với tỉ lệ khác nhau.
Muốn ngừa bệnh tim mạch
Nói chung, để ngừa các bệnh tim mạch không ǵ tốt hơn ngoài việc phải giảm thiểu dầu mỡ, ăn ít thịt đỏ (thịt ḅ, thịt heo, thịt dê cừu), tránh các loại chất béo xấu như chất béo băo ḥa và chất béo Trans,và nên thế vào bằng các loại chất béo tốt, như chất béo không băo ḥa đơn thể (monounsaturated) có nhiều trong dầu olive, và chất béo không băo ḥa đa thể (polyunsaturated) hiện diện trong hầu hết các loại dầu thực vật như dầu canola, dầu đậu nành …
Nên dùng cá 2-3 lần trong tuần, ăn nhiều rau đậu, hạt dẻ và trái cây tươi.
Ngoài ra cần phải bớt rượu, bỏ thuốc, và nhớ nên vận động, tập thể dục đều đặn và thường xuyên.
The American Heart Association có đưa ra khuyến cáo sau đây : Tổng số chất béo (tốt lẫn xấu) ăn vào trong một ngày không được vượt quá giới hạn 30% của nhu cầu năng lượng (2000 Calories). Một nửa số chất béo trên phải là chất béo không băo hoà đơn thể, ¼ là chất béo không băo ḥa đa thể (Omega-3 và Omega-6) và ¼ c̣n lại là chất béo băo ḥa (saturated).
Kết luận
Cho tới ngày nay, những cuộc t́m ṭi về Omega-3 fatty acids chỉ cho thấy những kết quả trái ngược nhau, phần lớn là v́ cách nghiên cứu không được rơ rệt (nhận xét thay v́ can thiệp). (Trịnh Cường, Giang Nguyễn Trịnh).
Tạp chí nổi tiếng về y khoa JAMA của Hoa kỳ đă đưa ra nhận xét là quả thật Omega-3 có ích lợi phần nào đối với các bệnh về tim mạch, nhưng c̣n đối với các bệnh cancer người ta chưa có thể rút ra một kết luận nào chắc chắn cả. Omega-3 vẫn c̣n trong ṿng nghiên cứu và tranh luận giữa các giới khoa học với nhau…
In 2006, researchers reviewed 38 studies conducted over the past 40 years on the effects of omega-3 fatty acids. Researchers looked at studies that showed positive effects, no effects, and negative effects of omega-3 fatty acids on the development of cancer. In the final analysis, it appeared that there was no effect overall. Researchers concluded that omega-3 supplements are unlikely to prevent cancer.(American Cancer Society)
Tuy vấn đề Omega-3 c̣n rất nhiều điểm mơ hồ chưa được sáng tỏ lắm nhưng các nhà tư bản Hoa Kỳ với sự hậu thuẩn của cơ quan FDA và cơ quan The American Heart Association đă nhạy bén chụp lấy thời cơ khai thác triệt để món hàng quá béo bở nầy./.
Tài liệu tham khảo:
- Hu FB et al. Optimal diet for prevention of coronary heart disease. JAMA Nov. 2002
- Trịnh Cường, M.D.& Giang Nguyễn Trịnh, R.Ph., D.PH. Vai Tṛ Của Omega-3 Fatty Acids Trong Việc Điều Trị Và Pḥng Ngừa Bệnh. Hội Dược Sĩ VN tại Hoa Kỳ, Dec. 2005
Khám Phá Ra Thế Giới Vô H́nh
03/07/2020
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
BS Nguyen Y Duc
Bác Sĩ Nguyễn Ư Đức
Một ngày vào năm 1674, tại thành phố Dutch của Delch, Anton van Leewenhoek lấy một ít bựa ở khe răng và nh́n qua kính hiển vi mà ông ta mới chế. “Tôi đă nh́n thấy, với nhiều ngạc nhiên…rất nhiều vi sinh vật, nhỏ li ti đang di chuyển.”Đó là vi khuẩn và Leewenhoek là người đầu tiên nh́n thấy chúng, mặc dù ông ta không biết rằng một số những vi sinh vật đó có thể gây ra bệnh. Khi ông ta báo tin này cho hội Royal Society of England, một tổ chức các khoa học gia, một số hội viên lúc đầu không tin ở ông. Nhưng sau đó Hội đề cử ông làm hội viên. Các nghiên cứu về sau này của ông đă khiến ông trở thành nổi tiếng và ông được Nữ Hoàng Anh và Vua nước Nga viếng thăm.
1-Các nguyên nhân của bệnh là ǵ?
Những người cổ xưa đă có sẵn câu trả lời. Họ nói chắc rằng bệnh là do quỷ quái, phù thủy hoặc các kẻ làm điều ác gây ra.
Hippocrates, một bác sĩ người Hy Lạp sinh năm 460 và mất năm 370 BC, là người đầu tiên lư luận rằng nguyên nhân của bệnh không phải do cái ǵ siêu nhiên tạo ra mà do các yếu tố trên trái đất.Ông ta đưa ra khái niệm khí chất gồm có máu, đờm, nước mật và sầu muộn mà người ta cho là quyết định các phẩm chất tinh thần và thể xác của con người.
Cả trăm năm, có rất ít không đồng ư với ư kiến của Hippocrates, ngay cả từ khi các vi trùng được khám phá lần đầu do Anton van Leeuwenhoek vào thế kỷ thứ 17.Thật ra, 200 năm đă đi qua trước khi công tŕnh của Louis Pasteur, và các vị khác, đưa ra lư thuyết là chính các vi trùng là nguyên gây ra bệnh. Ngày nay tất cả các học sinh đều biết các bệnh truyền nhiễm đều do các vi sinh vật gây ra: vi trùng, siêu vi hoặc sinh vật nhỏ li ti khác xâm nhập cơ thể con người.
2-Vi trùng là ǵ?
Nếu vi trùng ( bacteria) gây ra nhiễm trùng hoặc bệnh th́ chúng được gọi là mầm bệnh (germs).
Vi trùng là các đơn bào c̣n sống, thường thường chỉ lớn bằng mấy phần của mười ngàn milimet chiều rộng với nhiều dạng: h́nh que (vi trùng), h́nh cầu (cầu khuẩn) và h́nh xoắn (xoắn khuẩn).Chúng có mặt ở khắp mọi nơi, dưới nước, trong đất cát và ở trong các sinh vật khác kể cả loài người; chúng cũng sinh sản rất nhiều ở môi trường không có không khí.Không phải tất cả vi trùng đều có hại. Một số cần cho sự tăng trưởng và sản xuất thực phẩm thực vật.
Các bệnh do vi trùng gây ra sản xuất các chất độc gọi là độc tố và khoa học đă tạo ra chất chống độc tố. Khám phá ra một vài loại vi trùng tiêu hủy các vi trùng khác đưa tới t́m ra các thuốc kháng sinh.Trong số các bệnh gây ra do vi trùng là tiêu chẩy, bệnh lao, bênh hoa liễu và các bệnh nhiễm gây ra do vi khuẩn staphylococcus và streptococcus.
Quư vị có thể bị các bệnh nhiễm từ người bị bệnh hoặc côn trùng, từ các đồ dùng, hoặc từ nước,thực phẩm bị nhiễm.Một vết cắt hoặc vết trầy dơ bẩn có thể mở đường cho vi trùng xâm nhập.
Một trong những bệnh nhiễm vi trùng đáng sợ nhất là bệnh ngộ độc botulism do các thực phẩm không được cất giữ cẩn thận.Ngay sau khi quư vị mở một hộp thực phẩm, vi khuẩn botulism chết: không khí đă tiêu hủy chúng.Nhưng chất ngoại độc tố tiết ra trong thực phẩm trong khi chúng sống tại nơi không có không khí sẽ rất mạnh đến nỗi một lượng rất nhỏ có thể giết cả triệu người.
3-Siêu vi trùng có phải là mầm bệnh hay không?
Siêu vi trùng đơn giản và nhỏ hơn vi trùng; chúng ở danh giới giữa sự sống và sự không sống. Chúng không có sinh hoạt sống trừ khi chúng được đưa vào một tế bào c̣n sống.Không như các vi trùng, siêu vi không thể nuôi trong pḥng thí nghiệm với chất dinh dưỡng.
Một khi ở trong tế bào, siêu vi sẽ kiểm soát các quá tŕnh xẩy ra ở đó, kể cả sự sinh sản.Bằng cách thay đổi hóa chất của tế bào, siêu vi ra lệnh cho tế bào sản xuất các độc tố.Siêu vi ( và cả vi trùng) cũng hành động như các kháng nguyên- tức là kích thích tế bào để tạo ra kháng thể chống các bệnh do các siêu vi gây ra.
Các siêu vi đặc biệt chịu trách nhiệm cho nhiều bệnh như là cảm lạnh, cúm, bệnh zona, quai bị, lên sởi, trái dạ, bệnh dại và viêm
năo xám.Kháng sinh đều không chữa được các bệnh do siêu vi gây ra.Tuy nhiên nhiều bệnh do siêu vi như bệnh đậu mùa, bệnh ban đào và bệnh tê liệt trẻ em có thể ngăn ngừa được bằng tiêm chủng.
Một số siêu vi có thể gây ra ung thư ở xúc vật trong pḥng thí nghiệm.Thí dụ ung thư bạch cầu. Điều đó không có nghĩa là ung thư có thể lây lan.
4-Người trưởng thành có mắc các bệnh của trẻ em không?
Nhiễm trùng không tôn trọng số tuổi. Dù bao nhiêu tuổi, quư vị không được bảo vệ với các bệnh như bệnh thủy đậu, sởi, quai bị hoặc ho gà.Như vậy th́ tại sao lại gọi là bệnh của trẻ em? Bởi v́ các bệnh này thưởng hay thấy ở trẻ em. Nhưng ngày nay không c̣n như thế nữa.
Một hoặc hai thế hệ về trước, bệnh của các cháu bé thường xẩy ra. Khi mắc bệnh, cơ thể của chúng sản xuất kháng thể chống lại bệnh đó suốt đời người.Ngày nay chủng ngừa khiến các bệnh ít đi.Nhiều cháu bé lớn lên mà vẫn chưa có miễn dịch tự nhiên v́ đă mắc bệnh, và cũng có thể là sự miễn dịch được do chích ngửa đă hết công hiệu.
5-Liệu khoa học có loại một bệnh nào không?
Vào thời Middle Ages, bệnh đậu mùa đă gây ra các hậu quả tai hại tới dân chúng và các quốc gia trên thế giới. Cả triệu nạn nhân của bệnh đậu mùa chết, cả triệu người bị mù và cả triệu người khác bị biến dạng suốt đời.Chích ngừa, được bắt đầu áp dụng vào đầu thế kỷ thứ 19, đă ngăn bệnh này tại phần lớn các quốc gia tây phương. Nhưng vào năm 1948, khi cơ quan Y Tế Thế Giới mở một chiến dịch xóa bỏ bệnh này th́ 10 triệu trường hợp bệnh được báo cáo ở châu Phi, Đông Nam Á, Indonesia và Brazil.
Trường hợp cuối cùng của đậu mùa tự nhiên xẩy ra được báo cáo đă thấy ở Somalia vào ngày 26 tháng 10 năm 1877. Cuối cùng vào ngày mồng 8 tháng 5, 1980, cơ quan WHO quyêt định rằng đă đến lúc an toàn mà tuyên bố rằng: “Thế giới và tất cả dân chúng đă được giải thoát bệnh đậu mùa…một kỳ công của y tế công cộng”.
Các khoa học gia tin rẳng lư do đă loại trừ được bệnh đậu mùa v́ con người là sinh vật duy nhất có bệnh này. Tuy nhiên đang có sự theo dơi của các nhà chức trách y tế để biết chắc chắn là kẻ thù nguy hiểm này đă bị chinh phục../.
Pḥng Tránh Ngộ Độc Thực Phẩm
02/07/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Cổ nhân thường nói: “bệnh ṭng khẩu nhập, họa ṭng khẩu xuất”. Thật vậy, ăn uống bừa băi, không hạp vệ sinh sẽ dẫn đến bệnh tật đủ thứ, đôi khi cũng bỏ mạng như chơi. C̣n ăn nói cẩu thả, điêu ngoa, thêu dệt, chê bai người nầy, kích bác người khác th́ cũng có thể, một ngày nào đó sẽ chuốc lấy họa vào thân mà thôi!
blank
***
Từ trước tới nay, Canada được xem như là một trong những quốc gia có nền kỹ thuật sản xuất và bảo quản thực phẩm rất an toàn và hữu hiệu, tuy vậy vấn đề ngộ độc thực phẩm cũng vẫn thường thấy xảy ra. Theo Bộ Y Tế Canada (Health Canada), mỗi năm có lối một triệu trường hợp ngộ độc thực phẩm được ghi nhận tại quốc gia nầy. Tại Hoa Kỳ, cơ quan Centers for Disease Control and Prevention (CDC) cho biết hằng năm có vào khoảng 76 triệu ca ngộ độc thực phẩm, phần lớn là nhẹ, tuy vậy cũng có khoảng 350.000 người cần phải nằm bệnh viện và có lối 5.000 tử vong.
Ngộ độc thực phẩm là ǵ?
Ngộ độc thực phẩm xảy ra khi chúng ta dùng thức ăn thức uống dơ bẩn, không được bảo quản đúng cách, hư thối, đă bị nhiễm trùng, virus, kư sinh trùng, nấm mốc hoặc hóa chất độc hại. Từ trước tới nay người ta thường nghĩ rằng nhiễm khuẩn là nguyên nhân chính, nhưng các khảo cứu của Hoa kỳ gần đây cho biết là các loại virus thực phẩm (virus alimentaire) mới thường là thủ phạm của các trường hợp ngộ độc thức ăn xảy ra tại Hoa Kỳ và Canada. Triệu chứng chung là rối loạn tiêu hóa, như đau bụng, tiêu chảy, có thể có máu, nôn mửa, nhức đầu và sốt nóng chút ít. Các biểu hiệu này có thể xảy ra mau chóng, vài giờ sau khi ăn uống, hoặc chậm răi hơn sau đôi ba ngày hay sau 1-2 tuần lễ. B́nh thường, bệnh sẽ dứt sau một vài ngày hoặc nó cũng có thể dây dưa cả tuần. Bệnh có thể rất nặng ở trẻ em nhỏ tuổi, ở các người già cả và những người nào có sức miễn dịch đă bị suy yếu sẵn v́ bệnh tật. Không ít người thường nhầm lẫn tiêu chảy do ngộ độc thực phẩm với bệnh cảm cúm do virus gây nên.
- khi có sự chểnh mảng trong vấn đề vệ sinh lúc sản xuất, lúc biến chế, lúc bảo quản hoặc lúc chúng ta sử dụng thức ăn. Thực phẩm có thể bị nhiễm tại ḷ sát sinh, tại nhà máy biến chế, tại chợ hoặc cả chính ngay tại nhà bếp của chúng ta nữa. Sau đây là sự phân bố các nguyên nhân theo thứ tự quan trọng :
- Phương pháp trữ lạnh không đúng cách, không đủ độ lạnh cần thiết.
- Nhiệt độ không đúng lúc cần giữ nóng thức ăn.
- Vệ sinh cá nhân thiếu sót như không chịu rửa tay kỹ để gây nhiễm trùng từ người biến chế món ăn hoặc do chính chúng ta lúc ăn uống.
- Dụng cụ nhà bếp và dụng cụ tồn trữ dơ bẩn không sạch sẽ.
- Thức ăn mới nấu, hoặc dư bữa, không được tồn trữ và bảo quản đúng cách, đúng lúc.
- Thức ăn bị hâm đi hâm lại quá nhiều lần ở nhiệt độ không thích hợp.
- Do nhiễm trùng chéo (Contamination croisée, cross contamination), như sử dụng lại dao, thớt, thau, nồi, chảo, chén dĩa đă bị nhiễm trùng sẵn từ trước đó rồi.
- Sử dụng thực phẩm tươi sống đă bị nhiễm trùng sẵn từ trước.
- Nguồn cung cấp thực phẩm không tốt, đáng nghi ngờ.
Để tránh những trường hợp ngộ độc thực phẩm có thể xảy ra, chúng ta cần phải đặc biệt quan tâm đến 4 điểm then chốt sau đây :
1)Rửa Kỹ: Rửa tay kỹ lưỡng với savon, tối thiểu 20 giây mỗi lần, trước và sau khi làm bếp, hoặc trước khi sờ mó vào thức ăn. Dụng cụ nhà bếp cần được rửa kỹ với savon và nước nóng. Có thể pha 1 muổng café (5ml) nước javel trong 3 tách nước (750 ml) để rửa dao và thớt. Luôn luôn rửa kỹ rau cải và trái cây với nước lạnh trước khi sử dụng. Chùi rửa kỹ kệ bếp, bàn ăn khi xong việc.
2)Tách Riêng: Để tránh nhiễm trùng lẫn nhau, không nên giữ thịt cá tươi sống cùng chung một ngăn tủ lạnh với thức ăn đă được nấu chín rồi. Thịt cá tươi cần được gói kỹ và cất giữ ở ngăn cuối cùng bên dưới của tủ lạnh để tránh nước thịt có thể lây nhiễm vào những thực phẩm khác. Gói và đậy kỹ lưỡng những thức ăn nào ḿnh chưa dùng đến. Sử dụng một thớt riêng biệt cho thịt cá, và một thớt khác cho rau cải tươi.
3)Nấu Kỹ: Nấu nướng kỹ là điều cần thiết để ngừa ngộ độc thực phẩm. Thời gian và nhiệt độ nấu nướng khác biệt nhau cho mỗi loại thức ăn. Nhiệt độ ḷ nướng không được thấp hơn 160o C ( 320o F ) cho thịt gà và thấp hơn 121o C ( 250o F ) cho thịt ḅ, thịt heo. Đa số vi khuẩn đều bị diệt khi thực phẩm đạt tới nhiệt độ 71o C ( 160o F )... Muốn biết thịt đă thật sự chín hay chưa, th́ hăy dùng một nhiệt kế đặc biệt của nhà bếp và đâm thẳng vào khối thịt để đo. Thịt rôti: chín vừa ở 70oC ( 167o F ). Gà vịt nguyên con: 82 - 85o C ( 180 - 185o F ).
4)Trữ Lạnh: Trữ lạnh và đông lạnh không diệt được vi khuẩn, nhưng chỉ ngăn chận sự phát triển của chúng mà thôi. Điều chỉnh tủ lạnh ở + 4o C ( 39.2o F ) và tủ đông lạnh ở mức - 18o C ( Ođộ F ). Trữ lạnh hoặc đông lạnh tất cả thực phẩm tươi, thịt cá, sữa, thức ăn vừa mới được nấu chín và thức ăn dư bữa càng sớm càng tốt. Không nên để các loại thực phẩm đă nấu chín ở nhiệt độ bên ngoài tủ lạnh, lâu hơn 2 giờ đồng hồ.
Thịt mua về, nên phân ra thành từng gói nhỏ, cho vô bọc và đem cất vào ngăn đông lạnh ngay lập tức. Ăn tới đâu mới đem ra xài tới đó.
Nên trử thịt trong thời gian bao lâu?
Sau khi mua các thực phẩm tươi sống về, chúng ta nên cất giữ tối đa trong thời gian: Tủ lạnh - Tủ đông lạnh :
- Thịt bằm, thịt xay, thịt hamburger : 1 ngày đến 3 tháng .
- Đồ ḷng (tim, gan, thận) : 2 ngày đến 4 tháng .
- Gà vịt nguyên con : 3 ngày đến 12 tháng .
- Gà vịt đă được cắt xẻ : 3 ngày đến 6 tháng .
- Thịt tươi : 3 ngày đến 6 hoặc 9 tháng .
- Thịt đă được nấu chín : 3 ngày đến 12 tháng .
Những điều cần nên để ư
- Đi chợ, chúng ta nên lựa thịt nào c̣n thật lạnh, bao b́ c̣n nguyên vẹn không bị rách, và nhớ xem kỹ ngày vô bao (date d’emballage, packaged on), và ngày giới hạn sử dụng (date meilleure avant, best before). Phẩm chất sản phẩm có thể bị giảm đi sau ngày giới hạn. .
- Mua thịt, cá, sữa, crème, fromage chót nhất trước khi ra quầy trả tiền .
- Nếu trên gói thịt bằm có ghi câu: làm từ thịt đă được đông lạnh (produit déjà congelé, made from frozen meat) hoặc có thể chứa những thành phần đă được làm đông lạnh (peut contenir des produits déjà congelés), th́ chúng ta không nên làm đông lạnh lại ở nhà nữa mà phải sử dụng liền, ngoại trừ sau khi ta đă nấu chín rồi. Luật Canada và Hoa Kỳ bắt buộc các siêu thị phải ghi thêm trên gói thịt xay (ground meat, viande hachée) hai câu trên nếu nó được làm từ thịt đă được đông lạnh sẵn từ trước đó. Xin nói rơ thêm là thịt đă tan đá thường có nhiều nguy cơ nhiễm trùng và cũng thường bị mất đi ít nhiều dưỡng chất chảy theo nước thịt.
- Chỉ hâm nóng một phần thức ăn vừa đủ dùng ngay mà thôi. Tránh hâm nóng đi hâm nóng lại và để nguội lại nhiều lần. Sự kiện nầy sẽ tạo điều kiện thích hợp cho vi khuẩn dễ phát triển và sản xuất ra độc tố. Nên nhớ là độc tố của vi khuẩn Staphilococcus aureus có thể tồn tại ở nhiệt độ rất cao.
- Thịt bằm, thịt xay, nem nướng, hamburger phải ăn thật chín (cắt ra chính giữa không có màu hồng hồng!). Thịt hamburger dễ bị nhiễm trùng nhất, v́ lúc xay thịt vi khuẩn từ bên ngoài đă bị đem trộn lẫn vào bên trong.
- Steak có thể ăn hơi sống bên trong (saignant, rare, medium). Vi khuẩn nếu có cũng chỉ nhiễm ở ngoài mặt của miếng thịt và chúng đă bị diệt lúc chiên rồi.
- Khi ướp thịt xong, chớ để ở bên ngoài bếp, nên đem cất trong tủ lạnh chờ cho nó thấm.
- Không dùng lại mâm dĩa trước đó đă được sử dụng để chứa thịt tươi sống để đựng thịt vừa được nướng chín.
- Không bao giờ làm tan đông (defrost, décongeler) thịt trên kệ bếp. Nên để thịt trong tủ lạnh chờ cho đá từ từ tan đi. Cũng có thể làm tan đá trong ḷ vi ba (microwave oven), hoặc dưới robinet, trường hợp nầy thịt cần phải được nấu ngay liền sau đó. Thịt đông lạnh để trên kệ bếp qua đêm cho tan đá sẽ tạo điều kiện thích hợp cho vi khuẩn phát triển và sản xuất ra độc tố lúc thịt trở nên ấm dần từ ngoài vào bên trong.
- Trường hợp bị cúp điện, hay tủ lạnh bị hỏng: Nếu thịt c̣n lạnh, c̣n dính đá th́ có thể làm đông lạnh lại được. Nếu đá đă tan hết, nhưng thịt vẫn c̣n lạnh, th́ nên nấu chín thịt, sau đó có thể làm đông lạnh trở lại nếu muốn. Nếu thịt hết c̣n lạnh, th́ nên bỏ đi.
- Trên nguyên tắc vùng nhiệt độ nguy hiểm, tức là vùng nhiệt độ thích hợp cho vi khuẩn sinh sôi nẩy nở và phát triển là khoảng từ + 4o C ( 39.2o F ) đến + 60o C ( 140o F ). Vậy, muốn giữ lạnh một thức ăn th́ phải giữ ở nhiệt độ từ + 4o C trở xuống, c̣n muốn giữ nóng th́ phải giữ từ + 60o C trở lên. Đây là nhiệt độ chính thức đă được các giới y tế Canada, Hoa Kỳ, cũng như Cơ Quan Kiểm Tra Thực Phẩm Canada (CFIA) chính thức quy định trong vấn đề vệ sinh và bảo quản thức ăn.
Khi nào cần đi khám bác sĩ?
B́nh thường, tiêu chảy một hay hai ngày rồi cũng dần dần khỏi mà thôi. Tuy nhiên chúng ta cần đi khám bác sĩ ngay nếu thấy có các triệu chứng như:
- Sốt nóng trên 38.6o C ( 101.5o F ). Nhiệt độ lấy từ miệng.
- Phân có máu.
- Ói mửa nhiều và kéo dài có thể dẫn đến t́nh trạng cơ thể mất nước.
- Có dấu hiệu mất nước như, ít đi tiểu, khô miệng khô cổ, chóng mặt mỗi khi đứng lên .
- Tiêu chảy kéo dài trên 3 ngày.
Kết luận
Bệnh tật vào từ ngơ miệng. Tuy biết vậy, nhưng đôi khi chúng ta cũng quên đi những điểm vệ sinh căn bản lúc làm bếp hay trước khi ăn uống. Rửa tay sạch sẽ với savon tối thiểu 20 giây, là một thí dụ điển h́nh. Tránh dùng những thức ăn, thức uống đă bị biến chất, đổi màu, mốc meo, có mùi vị khác thường, hơi chua, hôi ê, thiu, nhớt (rờ vào dính các đầu ngón tay)... Không nên v́ tiếc uổng, v́ bỏ…sợ tội mà ăn vào. Vấn đề bảo vệ sức khỏe và vệ sinh an toàn thực phẩm là bổn phận và trách nhiệm chung của tất cả mọi người chớ không phải chỉ riêng của một ai.
Tài liệu tham khảo:
- Agence Canadienne d’Inspection des Aliments(ACIA).Conseil sur la salubrité des aliments .
- FDA. Les Microorganismes qui peuvent nous nuire.
- USDA. Foodborne Illness: What Consumers Need To Know Foodborne Illness.
- Sair, A.I. et all. Human enteric viruses as causes of foodborne disease. Comprehensive Reviews in Food Science and Food Safety. 2002;vol.1:73-79
Hít Vào Bằng Mũi, Thở Ra Bằng Miệng: Ngăn Ngừa COVID-19
26/06/2020
Thụy Âm dịch
Đại dịch vi khuẩn corona đang tái phát đợt hai tại Nam Hàn và vẫn c̣n hoành hành tại Hoa Kỳ và một số quốc gia khác, trong khi nhân loại đang sốt ruột chờ đợi thuốc chích ngừa và thuốc chữa trị chứng bệnh quái ác đă làm hơn 9 triệu người trên toàn cầu bị truyền nhiễm và gần nửa triệu người thiệt mạng.
Giáo Sư Danh Dự Về Dược Học Phân Tử & Y Học tại Trường Y của Đại Học UCLA là Louis J. Ignarro, trong bài viết “The right way to breathe during the coronavirus pandemic” được đăng trên trang mạng www.theconversation.com hôm 19 tháng 6 năm 2020, nói đến một phương pháp rất tự nhiên nhưng có thể rất hữu hiệu trong việc ngăn ngừa COVID-19 là chỉ đơn giản “hít vào bằng mũi và thở ra bằng miệng.” Việt Báo xin đăng bản dịch Việt của Thụy Âm để cống hiến cho độc giả tường lăm.
*******
Hít vào bằng mũi và thở ra bằng miệng của bạn. Đó không chỉ là bạn thực tập yoga – hít thở theo cách này thực sự mang đến lợi ích y khoa rất lớn mà có thể giúp cho cơ thể chống lại việc bị truyền nhiễm vi khuẩn.
HIT VAO BANG MUI 01
Hít vào bằng mũi và thở ra bằng miệng.(www.healthline.com)
Lư do là v́ khoang mũi của bạn sản xuất khí nitric oxide phân tử, mà các nhà hóa học viết tắt là NO, làm tăng lưu lượng máu qua phổi và tăng nồng độ oxy trong máu. Hít thở bằng mũi mang NO thẳng vào phổi, nơi nó giúp chống lại việc truyền nhiễm vi khuẩn corona bằng việc ngăn chận sự sinh trưởng bằng cấp số nhân của vi khuẩn corona trong phổi. Nhưng nhiều người tập yoga cũng nhận được lợi ích của việc hít thở bằng mũi thay v́ bằng miệng. sự dung nạp oxy nhiều hơn của máu có thể làm cho con người cảm thấy tươi tắn và mang lại độ dẻo dai lớn hơn.
Tôi là 1 trong 3 dược sĩ đă nhận được Giải Nobel năm 1998 về công tŕnh khám phá cách khí nitric oxide được sản xuất trong cơ thể và cách nó hoạt động.
Vai tṛ của khí nitric oxide trong cơ thể
Khí nitric oxide là phân tử hiệu lệnh rộng khắp gây ra nhiều hiệu ứng sinh lư khác nhau. Nó cũng được sử dụng lâm sàng như một loại khí để làm nở một cách có chọn lọc các động mạch phổi ở trẻ sơ sinh bị tăng huyết áp phổi. Không giống như hầu hết các phân tử hiệu lệnh, NO là một chất khí ở trạng thái tự nhiên.
NO được tạo ra liên tục bởi 1 ngàn tỉ tế bào h́nh thành lớp lót bên trong, hoặc nội mạc, trong số 100,000 dặm của động mạch và tĩnh mạch trong cơ thể chúng ta, đặc biệt là phổi. NO có nguồn gốc nội mạc có tác dụng làm thư giăn cơ trơn của động mạch để ngăn ngừa huyết áp cao và thúc đẩy lưu lượng máu đến tất cả các cơ phận. Một vai tṛ quan trọng khác của NO là ngăn ngừa cục máu đông trong các động mạch b́nh thường.
Ngoài việc làm thư giăn cơ trơn mạch máu, NO c̣n giúp thư giăn cơ trơn trong khí quản - khí quản và tiểu phế quản – làm cho dễ thở hơn. Một loại thư giăn cơ trơn khác qua trung gian NO xảy ra trong mô cương lên (một trong hai khối mô cương cứng tạo thành phần lớn của dương vật và âm vật), làm cứng dương vật. Trên thực tế, NO là trung gian chính của sự cương cứng dương vật và kích thích t́nh dục. Khám phá này đă dẫn đến sự phát triển và tiếp thị của sildenafil, tên thương mại Viagra, hiệu quả bằng cách tăng cường hoạt động của NO.
Các loại khác của những tế bào trong cơ thể, gồm việc lưu thông các tế bào bạch huyết và các đại thực bào, sản xuất khí nitric oxide cho các mục đích kháng sinh. NO trong những tế bào này phản ứng với những mô bào khác, cũng được tạo ra bởi những tế bào tương tự, để h́nh thành các chất chống vi khuẩn để tiêu hủy các vi sinh vật xâm nhập gồm vi trùng, kư sinh trùng và vi khuẩn. Như bạn có thể thấy, NO là một mô bào hoàn toàn kỳ diệu.
Khí Nitric oxide như liệu pháp hít thở
V́ NO là khí, nó có thể được sử dụng với sự trợ giúp của các thiết bị chuyên môn như một liệu pháp cho các bệnh nhân bằng đường hô hấp. NO hít vào được sử dụng để điều trị cho trẻ sơ sinh bị tăng huyết áp phổi dai dẳng, một t́nh trạng trong đó các động mạch phổi bị hạn chế lưu lượng máu và thu hoạch oxy.
NO hít vào làm giăn các động mạch phổi bị tắc nghẽn và làm tăng lưu lượng máu trong phổi. Kết quả là, tế bào máu đỏ có thể trích xuất nhiều oxy hơn và đưa nó vào lưu thông chung. NO hít vào đă biến những đứa trẻ màu xanh thành màu hồng và cho phép chúng được chữa khỏi và về nhà với bố mẹ. Trước khi NO hít vào, hầu hết những đứa trẻ này đă chết.
NO hít vào hiện đang được thử nghiệm lâm sàng để điều trị bệnh nhân mắc COVID-19. Các nhà nghiên cứu đang hy vọng rằng 3 hành động chính của NO có thể giúp chống lại covid: làm giăn động mạch phổi và tăng lưu lượng máu qua phổi, làm giăn đường thở và tăng lượng oxy cung cấp cho phổi và máu, và trực tiếp giết chết và kềm chế sự phát triển và lan rộng của vi khuẩn corona trong phổi.
HIT VAO BANG MUI 02
Hít vào bằng mũi và thở ra bằng miệng.(www.healthline.com)
Làm sao khí nitric oxide giết chết vi khuẩn
Trong một nghiên cứu trong ống nghiệm được thực hiện vào năm 2004 trong đợt dịch SARS trước đây, các hợp chất thí nghiệm giải phóng NO đă làm tăng tỷ lệ sống sót của các tế bào động vật có vú chứa hạt nhân bị nhiễm SARS-CoV. Điều này cho thấy NO có tác dụng chống vi khuẩn trực tiếp. Trong nghiên cứu này, NO đă kềm chế đáng kể chu kỳ sinh trưởng của SARS-CoV bằng cách ngăn chặn sản xuất protein vi khuẩn và vật liệu di truyền của nó, RNA.
Trong một nghiên cứu lâm sàng nhỏ vào năm 2004, NO hít vào có hiệu quả chống SARS-CoV trong những bệnh nhân viêm phổi trầm trọng.
SARS CoV, gây ra vụ dịch năm 2003/2004, chia xẻ hầu hết bộ di truyền của nó với SARS CoV-2, vi khuẩn chịu trách nhiệm về COVID-19. Điều này cho thấy rằng liệu pháp NO hít vào có thể có hiệu quả để điều trị bệnh nhân COVID-19. Thật vậy, một số thử nghiệm lâm sàng về NO hít vào ở bệnh nhân COVID-19 từ trung b́nh đến nặng, cần phải thở máy, hiện đang được tiến hành ở một số viện nghiên cứu. Hy vọng là NO hít vào sẽ chứng tỏ là một liệu pháp hiệu quả và giảm bớt nhu cầu về máy thở và giường trong ICU.
Các xoang trong khoang mũi, nhưng không phải miệng, liên tục tạo ra NO. NO được tạo ra trong khoang mũi về mặt hóa học giống hệt với NO được sử dụng lâm sàng bằng đường hô hấp. V́ vậy, bằng cách hít vào qua mũi, bạn đang cung cấp NO trực tiếp vào phổi, nơi nó làm tăng cả luồng không khí và lưu lượng máu và giữ cho vi sinh vật và các hạt vi khuẩn được kiểm soát.
Trong khi hồi hộp chờ đợi kết quả của các thử nghiệm lâm sàng khi hít NO, và phát triển một loại thuốc chích ngừa hiệu quả chống lại COVID-19, chúng ta nên đề pḥng và tập thở đúng cách để tối đa hóa việc hít khí nitric oxide vào phổi. Nhớ hít vào bằng mũi; thở ra bằng miệng.
TrướcSau
Ư KIẾN BẠN ĐỌC
30/06/202021:18:18Hanh Pham, MD.Khách
Rất cám ơn Thuy Âm đả dich và chia xẻ tài liệu quí với đông hương. Quí lắm.
Tôi xin góp thêm ư kiến:Thở bằng mủi (noses only) lúc hít vô và thở ra trong lúc có mang masks hay không mang masks. Hít vô bằng mủi và thở ra bằng miệng đ̣i hỏi a full attention to the breath; very difficult to do. Thank you.
Chuyện Đường Fructose và Sức Khỏe
20/06/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Từ lâu các nhà dinh dưỡng cũng như Hiệp Hội Tiểu Đường thường khuyến cáo chúng ta nên sử dụng đường fructose để thay thế đường trắng sucrose và saccharose, nhưng một số nhà khoa học ngày nay đă thay đổi cái nh́n...
See the source image
***
Các nhà khoa học đều nh́n nhận đường là một chất không thể thiếu được trong một chế độ dinh dưỡng quân b́nh.
Tuy nhiên một sự thặng dư đường có thể là đầu mối của biết bao nhiêu là bệnh tật như béo ph́, tim mạch, và tiểu đường...
Có rất nhiều loại đường trên thị trường với những danh xưng tuy khác nhau nhưng có cùng chung một đặc tính là tạo vị ngọt.
Vậy đường fructose là ǵ?
Đây là đường của trái cây.
Fructose có chỉ số đường huyết (index glycémique hay IG) rất thấp, lối 22 nên làm tăng glucose trong máu lên chậm so với đường sucrose (đường mía) có IG lối 67.
IG là vận tốc chuyển hóa của một chất bột đường carbohydrate ra thành glucose để được hấp thụ vào máu. IG càng cao, đường huyết càng tăng nhanh.
Về mặt tạo năng lượng, 1 gram fructose cho ra 3 Calories trong khi 1 gram sucrose tạo ra 4 Calories.
Trong cơ thể, năng lượng dư thừa sẽ được chuyển ra thành mỡ.
- Fructose thiên nhiên trong trái cây chiếm một tỉ lệ không đáng kể. Nếu sử dụng một cách b́nh thường sẽ không hại ǵ đến sức khỏe.
Trong rau quả, fructose (và một vài loại đường khác) luôn luôn phối hợp với một số dưỡng chất khác để giúp cho việc hấp thụ được dễ dàng.
Lấy thí dụ, các chất xơ trong trái cây làm chậm lại sự hấp thụ của đường, cũng như sự hiện diện của các bần tố oligoéléments như chrome, magnesium sẽ giúp vào tác động chuyển hoá của đuờng.
- Fructose tự do là dạng đường được cho thêm vào (added sugar) trong thức ăn thức uống để tạo vị ngọt. Người ta sử dụng đường Fructose cao của sirop bắp ( high fructose corn sirup hay HFCS).
Tại Canada , kỹ nghệ thực phẩm cố t́nh tránh né danh từ HFCS, và họ thay thế bằng cụm từ Sugar/glucose-fructose trên các nhăn hiệu của sản phẩm (bạn có thể thấy trên phần ingredients của nhăn hiệu : Coca Cola, Pepsi Cola, 7 Up, Chocolate, soda, nutri bar và trong hầu hết các loại thức ăn thức uống ngọt).
HFCS được cho thêm vào sản phẩm để tạo vị ngọt nhưng không có kèm theo những dưỡng chất khác để giúp vào tác động chuyển hóa.
Ảnh hưởng của fructose trên sức khỏe
Một sự tiêu thụ b́nh thường fructose sẽ không có hại ǵ nhưng ngược lại, một sự thặng dư hay tiêu thụ quá tải đường fructose dưới dạng sirop bắp hay HFCS sẽ là nguyên nhân của nhiều thứ bệnh tật như tim mạch, béo ph́ và tiểu đường type 2.
Thông thường th́ chất bột đường carbohydrate tiêu thụ sẽ được chuyển ra thành đường dơn glucose. Vào máu, glucose sẽ kích thích tuyến tụy tạng pancreas tiết hormone insuline giúp đem glucose vào tế bào để tạo năng lượng đồng thời cũng giúp vào việc điều chỉnh đường huyết glycémie ở mức độ thích hợp.
Riêng fructose được chuyển hóa tại gan. Một sư tiêu thụ quá nhiều fructose sẽ làm cho gan không chu toàn được nhiệm vụ tạo năng lượng và thay thế vào đó là sự tạo ra những chất mỡ xấu triglycerides và được thải vào máu. Đây là yếu tố nguy cơ gây ra bệnh tim mạch.
Cá loại thức uống ngọt như Soda, Coca, Pepsi, 7 Up đều có chứa rất nhiều đường fructose dưới dạng HFCS.
Từ hơn 20 năm nay HFCS đă được kỹ nghệ thực phẩm sử dụng hết sức rộng răi trong thức ăn thức uống sản xuất theo lối công nghiệp.
Vào cơ thể HFCS sẽ tạo ra các chất reactive carbonyls và làm tổn hại tế bào bêta của tụy tạng (nơi sản xuất insuline) và dẫn tới bệnh tiểu đường type 2.
Các thí nghiệm sơ khởi ở người cho thấy, fructose cũng làm tăng cân, gây béo ph́ do tác dụng xấu trên liều lượng của hai loại hormones liên hệ đến sư no satiety và sự đói bụng appetite.
Đó là hormone leptin và hormone ghrelin.
Một khảo cứu của Gs Luc Tappy, Lausanne Univ School of Biology & Medicine Thụy Sĩ cho thấy ảnh hưởng chuyển hóa đường fructose có hơi khác biệt tùy theo giới tính.
12 tham số parameters chuyển hóa fructose (như tăng triglyceride, tăng glucose...) xuất hiện nhanh hơn ở nhóm thanh niên so với nhóm phụ nữ tham dự trong cuộc thí nghiệm.
The 8 men and 8 women did not participate in sports or exercise while following either the "control" diet or the diet that included a lemon-flavored drink containing 3.5 grams of fructose.
"The fructose load used in this study was quite large (corresponding to several liters of sodas per day)," noted Tappy. He and colleagues tested 12 fasting metabolic parameters the day after participants completed each diet, they report in Diabetes Care.
In the men, fructose supplementation caused significant increases in 11 of the 12 factors, including a 5 percent increase in fasting glucose and 71 percent increase in triglyceride levels.
By contrast, women showed a 4 percent increase in glucose and a "markedly blunted," 16 percent increase in triglycerides after the high fructose diet, the investigators said. Overall, the women showed significant increases in only 4 of the 12 factors tested.
Vậy tại sao có sự thặng dư fructose?
See the source image
Vấn đề thặng dư ở đây là do fructose tự do mà ra. Đó là fructose cao của sirop bắp (HFCS) được cho thêm vào thức ăn hoặc thức uống để tạo vị ngọt.
Trước những năm 70, Hoa Kỳ sử dụng toàn đường mía và đường củ cải (sucrose- saccharose), nhưng từ những năm 80 chánh phủ Hoa Kỳ cho tăng giá đường lên và đồng thời họ cho tài trợ ngành trồng bắp trong xứ. Nhờ đó mà giá bắp được giữ thật thấp.
Kỹ nghệ thực phẩm không c̣n cách nào khác hơn là phải chọn nguồn đường rẻ tiền được sản xuất từ bắp. Đó là lư do xuất hiện đường fructose cao của sirop bắp (HFCS).
HFCS là một loại đường dễ ḥa tan, dễ sử dụng và đồng thời nó cũng có thời hạn dùng (shelf life) dài hơn so với các loại đường khác.
Đường fructose cao của sirop bắp (HFCS) có ích lợi ǵ?
HFCS có thể được chế biến thành nhiều loại đường có độ ngọt khác nhau bằng cách cho thay đồi tỉ lệ glucose-fructose.
Thông thường, trái cây có chứa một tỉ lệ glucose - fructose bằng nhau 50/50, nhưng hầu như kỹ nghệ nước ép trái cây thường có khuynh hướng cho thêm fructose cao HFCS trong sản phẩm để giúp tăng độ ngọt lên.
Cách sản xuất đường high fructose corn syrup (HFCS)
Image result for High Fructose Corn Syrup Diabetes
High-fructose corn syrup is produced by milling corn to corn starch, then further processing the corn starch to yield corn syrup, which is almost pure glucose. Enzymes are then added to change the glucose into fructose. The process is complex and requires numerous enzymatic additions, along with other sugars, in multiple stages to break down the sugar chains and convert them to fructose and glucose. This yields HFCS 90 (90 percent fructose). The other common formulations, noted above, are produced by combining the HFCS with desired proportions of 100 percent glucose corn syrup
1-Enzyme alpha amylase được cho tác động vào tinh bột bắp (corn starch) để cho ra đường oligosaccharide (chuỗi ngắn)
2-Enzyme glucoamylase, sản xuất từ nấm Aspergillus được trộn vào để làm lên men đường và cuối cùng có được đường đơn glucose.
3-Enzyme xylose isomerase(aka glucoseisomerase) chuyển glucose ra thành một hổn hợp gồm có 42% fructose và 50-52% glucose.
Độ ngọt thay đổi tùy theo tỉ lệ glucose-fructose.
Sau đây là những loại đường HFCS thông dụng nhất:
-HFCS 55: thấy trong các loại nước ngọt. Có độ ngọt tương tợ đường cát sucrose. Chứa 45%glucose và 55% fructose
-HFCS 42 thấy trong các loại bánh ngọt. Ít ngọt hơn đường sucrose.Chứa 58%glucose và 42% fructose
-HFCS 90 ngọt hơn đường sucrose. Chứa 10% glucose và 90% fructose. Thông thường th́ HFCS 90 được trộn chung với HFCS 42 để tạo ra HFCS 55 là loại đường thông dụng trong kỹ nghệ nước ngọt.
HFCS thừa thắng xong lên
HFCS có thể được gọi bằng nhiều thên khác nhau tùy theo quốc gia.
Chẳng hạn như Isoglucose, maize syrup, glucose- fructose syrup (Anh Quốc) và tại Canada là Sugar/Glucose-fructose.
Tại Âu châu HFCS bị chi phối bởi luật hạn ngạch (quota) trong sản xuất. Năm 2005 quota của fructose cao là 303 000 tấn so với 18,6 triệu tấn đường các loại được sản xuất từ 1999 đến 2001. Rơ ràng là Liên hiệp Âu châu không có sử dụng HFCS để thay thế đường trắng trong một phạm vi rộng lớn.
Tại Nhật bản, HFCS chiếm ¼ trong tổng số đường sử dụng.
Hoa kỳ, năm 2008 mỗi người dân tiêu thụ 17.1 kg HFCS/năm so với 21.2kg đường cát sucrose.
Sản phẩm nào có chứa đường fructose cao (HFCS)
See the source image
Tại Hoa Kỳ và Canada lối 40% thức ăn và thức uống biến chế công nghiệp đều có chứa đường fructose cao high fructose corn syrup(HFCS).
HFCS được thấy trong trong các loại nước ngọt như Coca, Pepsi, Seven Up, soda, iced tea, chocolate,yogurt, bánh ḿ sandwich, ketchup, tomato soup, cereal, thỏi cớm ngọt (energy bars, barres tendres, chewy granola bars), trong các loại bánh kẹo, và trong mật ong (honey) được pha HFCS một cách bất hợp pháp v,v…
Bằng chứng khoa học cho chúng ta biết ǵ?
- Jean-Yves Dionne,Pharm. Le fructose au banc des accusés
Thí nghiệm ở chuột được cho uống nước có pha HFCS cho thấy có sư gia tăng việc tổng hợp chất lipid, tăng mỡ triglycerides trong máu, gây ra t́nh trạng đề kháng insuline (insuline resistance) và con vật trở nên mập ph́ (obesity), đặc biệt là vùng bụng.
Thí nghiệm ở người : có 2 nhóm
-nhóm I : uống nước có fructose
-nhóm II : uống nước có glucose nhưng không có fructose
Sau 10 tuần thí nghiệm, nhóm I bị béo ph́ ra, cholesterol xấu LDL tăng cao, tăng triglycerides trong máu, và tăng triglycerides sau bữa ăn.
Nhiều nhà khoa học cho rằng chính HFCS thêm trong thức ăn, nước uống là thủ phạm làm tổn thương gan,gây ra bệnh lư gan hóa mỡ (stéatose) mà có người c̣n gọi bằng cái tên tiểu đường gan (diabète du foie)
Nhóm I Nhóm II
Fructose
Glucose
Tour de taille, ṿng eo bụng
+ 1,9%
+ 1,7%
Gras abdominal, mỡ bụng
+ 8,6%
+ 4,8%
Gras viscéral,lớp mỡ nội tạng
+ 14%
+ 3,2%
Mauvais cholestérol (LDL) cholesterol xấu
+ 14%
+ 3,6%
Triglycérides sanguins, trong máu
+ 18%
+ 2,5%
Triglycérides après les repas, sau bữa ăn
+ 38%
+ 9.8%
-Thí nghiệm của Duke UniversityMedical Center cho biết việc sử dụng HFCS một cách thái quá sẽ làm trầm trọng thêm t́nh trạng xơ gan ở những người nằm trong diện non alcoholic fatty liver disease (NAFLD).
Bệnh lư nầy thường xảy ra ở lối 1/3 người trưởng thành tại Hoa Kỳ.
Theo người gơ th́ bất cứ một loại đường nào nếu bị lạm dụng, ăn quá nhiều, quá hảo ngọt cũng đều có hại cho sức khỏe hết.
Đây cũng là ư kiến của một nhà bác học lỗi lạc của Thụy Sĩ vào thế kỷ 15, đó là Bác sĩ Paracelse “ Chính liều lượng làm nên chất độc. « C’est la dose seule qui fait le poison ».
Tránh bớt việc ăn quá ngọt, nên đọc kỹ nhăn hiệu. Phần Ingredients : các danh từ tận cùng bằng OSE là đường. Glucose-fructose, corn syrup, honey…đều có chứa fructose.
Tiết chế bớt việc ăn uống, tập thể dục thường xuyên và nên theo đuổi một nếp sống lành mạnh là điều cần thiết đối với tất cả mọi người bất kể nam, phụ, lăo, ấu.
“Muốn giữ ǵn sức khỏe cho thật tốt, thật không có bí quyết nào cả, ngoài việc có một cuộc sống b́nh thường và tiết độ” Tâm Pháp Khí Công (2010) trang 143, Sơn Điền Nguyễn Viết Khánh, San José,CA.
Thấy th́ dễ ̣m, nhưng thực hiện được hay không c̣n là một chuyện khác./.
Lucy Crain, MD. The villain in the obesity epidemic: Is high fructose the culprit?
While there is a provocative temporal association of HFCS with the growing epidemics of obesity and type II diabetes, there are confounding covariables that make it difficult to label this food and drink sweetener as the prime culprit in the epidemics.
Selective elimination of HFCS from anyone’s diet is challenging, as it is contained in almost all U.S.-produced processed or prepared foods and is difficult to avoid if one eats out. Cautious reading of labels of any frozen, baked, or canned goods to prevent consumption of items containing HFCS is encouraged, along with exercise, well-balanced meals, and healthy lifestyles.
Lucy Crain, MD, MPH,FAAP, is a member of the SFMS Board of Directors and a First Five San Francisco County Commissioner.
Tham khảo
1.Bergheim I, Weber S, Vos M, et al. Antibiotics protect against fructose-induced hepatic lipid accumulation in mice: role of endotoxin. J Hepatol. 2008 Jun;48(6):983-92.
2. Stanhope KL, Schwarz JM, Keim NL, et al. Consuming fructose-sweetened, not glucose-sweetened, beverages increases viscéral adiposity and lipids and decreases insulin sensitivity in overweight/obese humans. J Clin Invest. 2009 Apr 20. pii: 37385. doi: 10.1172/JCI37385.
3. Stanhope KL, Havel PJ. Endocrine and metabolic effects of consuming beverages sweetened with fructose, glucose, sucrose, or high-fructose corn syrup. Am J Clin Nutr. 2008 Dec;88(6):1733S-1737S.
4. Collison KS, Saleh SM, Bakheet RH, et al. Diabetes of the Liver: The Link Between Nonalcoholic Fatty Liver Disease and HFCS-55. Obesity (Silver Spring). 2009 Mar 12. [Epub ahead of print]
Nếu Không Thốt Ra Được Những Lời Tốt Đẹp Th́ Đừng Nên Nói Ǵ Hết
19/06/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
(If you can’t say something nice, don’t say anything at all)
Nói xấu, nói lén người vắng mặt là một thói quen của rất nhiều người, đàn bà cũng như đàn ông. Nói lén rất thường hay thấy xảy ra trong phạm vi gia đ́nh, giữa bà con với nhau, giữa bạn bè, đồng nghiệp….
Trong mỗi người chúng ta đều chất chứa những điều tốt lẫn điều xấu.
Theo nhà phân tâm học N. Chatillon th́ chính sự tương đồng hoặc sự khác biệt với người khác làm ḿnh bối rối khó chịu và ḿnh không thể xác định được căn tánh (identité) của chính ḿnh. Vậy cách tự vệ tốt nhất là ḿnh là phải tấn công người ta qua việc phán xét, chỉ trích họ thẳng thừng không thương tiếc.
Tâm lư chung là người đời là thường hay nói ra những ǵ xấu xa hơn là những tốt đẹp.
Điều tiêu cực trong ta càng nhiều chừng nào th́ chứng tỏ tâm ta càng bất an chừng đó cho nên cần phải tung bớt áp lực ra ngoài. Có ai đang sống trong sự sung sướng và hạnh phúc mà lại thấy cần phải tuôn điều xấu ra ngoài hay đi bươi móc kiếm chuyện với người khác bao giờ đâu.
Nói xấu, nói điều tiêu cực là một bản năng tự vệ
Nói xấu, nói lời nghịch nhĩ, có cử chỉ, hành vi bạo lực được xem là những phản ứng tự vệ để khỏi bị mất mặt và thua thiệt.
Bản chất con người rất phức tạp v́ được uốn nắn bởi t́nh cảm tốt và xấu, ḷng tham lam, ham muốn, ganh tị, ghen tương, suy b́, so sánh hơn thua, tranh chấp…hơn người.
Dĩ nhiên khi nói xấu, chúng ta phản ảnh với những ǵ ḿnh đang mang trong người, khi th́ tiêu cực khi th́ tích cực. Khi tiêu cực, chúng ta muốn tung ra cho người khác nỗi khổ của chúng ta. Khi chúng ta thấy người khác đau khổ, bị nhục nhă th́ các nỗi niềm khổ dau khổ của chính ḿnh cũng sẽ được vơi đi. Chúng ta vui sướng khi thấy người khác thua thiệt, đang ở vị thế yếu kem hơn ḿnh.
Các nhà tâm lư học nghĩ ǵ về vấn đề nầy?
Phỏng theo hai tác phẩm dưới đây:
-Pourquoi médire nous fait tant plaisir. Psychologies.com
Theo tâm lư th́ thiên hạ thích nghe, thích biết những điều tiêu cực, xui xẻo, xấu xa và thất bại của người khác hơn là muốn nghe, muốn biết những thành công, may mắn hay sự sung sướng của người ta.
Bởi vậy vô số báo lá cải mới sống và mới tồn tại được…
Nói lén sướng miệng ǵ đâu
Ai cũng biết nói lén là điều không tốt, không nên làm nhưng ngứa miệng quá, dằn lại không được. Nói ra đă lắm và cảm thấy sướng ǵ đâu. Đồng thời ḿnh muốn chứng tỏ cho thiên hạ biết là ḿnh đâu phải thuộc loại người ngay ngô bù trất đâu.
Trên bàn tiệc, đôi khi chúng ta thường được nghe thực khách đem chuyện của người nầy người kia ra nói mà bàn cho cả bàn đều nghe.
Các thầy trong chùa và các cha cố trong nhà thờ cũng không thoát khỏi vấn nạn bị tín đồ nói lén thế nầy thế nọ. Có người c̣n đổ thừa là không có lửa sao có khói?
Theo người gơ không phải ai cũng đều lẻo mép hết, không phải ai cũng thích nghe chuyện xấu của người khác hết đâu. Vấn đề nầy cũng c̣n tùy thuộc vào cá tánh của mỗi người mà thôi.
Cùng nhau ghét người kia
Việc nói xấu (médire) người vắng mặt tạo một mối giao tiếp xă hội giữa người nói và người nghe.
Cũng giống như loài khỉ bới lông lẫn nhau, con người cũng có thói quen chem chép (bên nhà gọi là tám) (gossip, potiner, commérage).
Theo nhà tâm lư học Laurent Bègue “Cùng nhau ghét cay ghét đắng, nói xấu một người nào đó sẽ làm gắn bó thêm mối giao tiếp giữa người nói và người nghe hơn là chia sẻ nhau những điều tốt về người khác”. Hai người có cảm giác họ gần gũi với nhau hơn, xích lại gần nhau hơn nếu họ cùng nói chuyện xấu hơn là nói việc tốt về một đệ tam nhân nào đó.
Nói xấu là nói ra những điều không tốt lành, tiêu cực hay bất nhă về một người nào đó
Kẻ nói xấu người khác có nguy cơ bị xă hội coi thường, nhưng trong thực tế th́ ngược lại: mang một vẻ thành thật, người nói xấu muốn chứng tỏ cho người nghe là ḿnh tin cậy vào anh ta.Cảm động trước nghĩa cử nầy, người nghe sẵn sàng đem chia sẻ những điều bí mật mà anh ta cũng đă được biết.
Nói xấu là nói ra cho người khác nghe về những điều tiêu cực, những vịệc không mấy tốt đẹp của một người vắng mặt, nhưng người mách lẻo cho rằng tin nầy có căn cứ. Những lời đồn đại như trên giúp cho người loan tin có được cảm giác an tâm.
Tại sao họ phải nói xấu?
1)Bằng mọi giá, hắn ta không từ khước bất cứ cách ǵ miễn được thành công
Thí dụ: “Bạn có biết không, nghe nói ông A có thời đă ngồi tù về tội lường gạt ”
Theo nhà xă hội học Jean Bruno Renard th́ người nói xấu cố t́nh gieo rắc những t́n không tốt về một người nào đó và họ cho rằng đó là tin có cơ sở đáng tin cậy.
Cho dù nguồn tin có đúng hay sai đi nữa th́ người nói xấu vẫn có thể chứng minh thái độ ngay t́nh, ư tốt của anh ta (hay chị ta) muốn thông tin, cảnh báo thiên hạ về một mối hiểm nguy.
2)Để tạo mối giao tiếp xă hội
Kẻ nói xấu cố tạo cho họ một cái vỏ thiện cảm: các lời chỉ trích của hắn ta đều có vẻ có ích lợi. Nó chứng tỏ hắn ta cũng biết được một cái ǵ đó ở nạn nhân với ngụ ư là hắn ta khá hơn người đó rất nhiều.
Nói xấu người khác, có nghĩa gián tiếp là ḿnh nói điều tốt về ḿnh và cả cho những người chịu nghe ḿnh kể.
Sau những câu nói xấu đều có tiềm ẩn cái ư sau đây: Tôi kể cho bạn nghe chuyện đó v́ tôi không phải là hạng người như thế và cũng tại v́ tôi biết các bạn cũng không phải như vậy.
3)V́ họ thiếu ḷng tự trọng
Tại sao không tạo mối giao tiếp xă hội bằng cách kể những chuyện có tính cách tốt và xây dựng? Theo nhà tâm lư học Isabelle Filliozat: «kẻ nói xấu người khác có cảm giác là hắn ta chẳng có cái ǵ riêng tư để kể hết». Hắn ta nói chuyện về một người bạn láng giềng, về một người đồng nghiệp v́ không c̣n chuyện nào khác để kể, v́ hắn nghĩ rằng nếu đem chuyện ḿnh ra kể th́ chả có ǵ hấp dẫn hết.
Những lời nói xấu nhắm vào người khác là một báo hiệu của một t́nh trạng tuyệt vọng (détresse) của một người không c̣n ḷng tự tin và tự trọng nữa (confiance et estime de soi).
4)V́ họ thích nói xấu người khác
Thiếu ḷng tự tin vào chính ḿnh sẽ kéo theo t́nh trạng họ không dám tự khẳng định (s’affirmer).
Trong đời sống, họ luôn luôn mang tâm sân hận, tức giận, bực bội và từ đó tạo nên sự giận dữ.
Nếu họ nh́n nhận là họ tức giận th́ đó chẳng khác nào họ xác nhận sự yếu hèn của họ hay sao?
Ngựi đời thường nói sự tức giận là vũ khí của kẻ hèn yếu đó sao.
V́ vậy, từ vô thức họ chĩa mũi dùi vào người khác, đặc biệt là vào những người tài giỏi, những người thành công và may mắn hơn họ. « Thằng đó có tài nghệ ǵ đâu. Chức giám đốc của nó chẳng qua là do chạy chọt đút lót, nhờ phe đảng, nhờ quen lớn mà thôi… »
5)V́ phóng chiếu (par projection)
Trong nhiều trường hợp khác, họ nói những ǵ mà họ ghét và kinh tỡm nhất trong chiều sâu của họ. Thí dụ : Bà đó tham lam quá, thằng đó có tính quy kỷ (égocentrique). Nó tưởng nó là trung tâm của vũ trụ.
Theo nhà phân tâm học Philippe Grimbert : « Ḿnh sẽ phịa ra hay chỉ đích danh cho mọi người biết những nét mà ḿnh không ưa, ḿnh không chịu đựng được v́ đó chẳng qua là những khía cạnh ḿnh đang mang trong người mà chính ḿnh cũng không có thể nào chấp nhận được. »
Sự nói xấu dựa trên hiện tượng tâm lư học gọi là phóng chiếu: ḿnh gán cho người khác một phần của chính ḿnh mà ḿnh từ chối không chấp nhận hay ḿnh ư thức rằng không thể nào nhận biết nó được.
Image result for if you can't say anything nice don't say it at all
Kết luận
Tây phương có câu: Nếu không nói ra được những điều ǵ tốt đẹp th́ tốt hơn hết là đừng nên nói ǵ hết. (If you can’t say something nice, don’t say anything at all).
Theo Phật giáo, người biết đạo phải giữ tâm trong Bát chánh đạo, không nghĩ xấu, nói xấu, nói lén người khác./.
Đọc thêm
-Mail online-Why women will gossip bout you behind your back (but men will tell you to your face)
● HĂY TỰ M̀NH THẮP ĐUỐC LÊN MÀ ĐI - HT. Thích Minh Châu
● KINH KALAMA ANH - VIỆT (Thanissaro Bhikkhu; Thích Minh Châu)
● KINH PHÁP BẢO ĐÀN - Lục Tổ Huệ Năng - Minh Trực Thiền Sư Việt dịch
Kiến Thức Y Học (tiếp theo)
12/06/2020
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
BS Nguyen Y Duc
Bác Sĩ Nguyễn Ư Đức
Bệnh Chân Lực Sĩ
Bệnh Chân Lực Sĩ athlete’foot là bệnh rất thường xẩy ra ở mọi người và thường thấy ở các khe ngón chân.Nguyên nhân là các loại nấm.
Bệnh thường thấy ở con trai chưa tới tuổi dậy th́. Ở người trưởng thành, cứ sáu người nam th́ một người nữ mắc bệnh, nhưng nguyên nhân là do thói quen không đẹp chứ không phải v́ sinh học.Như là nữ giới thường ít lang thang đi chân đất qua các pḥng thay quần áo hoặc sống tại các trại lính mà ở đó tắm chung có thể lan truyền bệnh chân lực sĩ sang người nữ khác.Ngay cả khi nữ giới vào pḥng thay quần áo hoặc sống trong các trại lính, họ và nhân viên quân sự h́nh như để khô bàn chân để tránh bị bệnh chân lực sĩ./.
Lưng
V́ khối lượng cơ bắp nổi bật và xương vai rộng, lưng của nam giới coi lớn hơn lưng của nữ giới nhưng chúng đều bị hành hạ bởi các cơn đau.
Đau lưng có vẻ như giống nhau ở hai giới.
Ngoài ra, sau khi vận động, khi bị căng thẳng hoặc vào ngày ấm, lưng của người đàn ông dễ bị ẩm và đổ mồ hôi.
Nam giới đổ mồ hôi ở lưng và vai; nữ giới th́ đổ mồ hôi ở nách./.
Hói
Như nhà bác học Aristotle đă nói, “ không có một trẻ em người nam nào bị hói, không một người nữ và người nam bị thiến”, ông ta gần đúng.
Khi người ta già, cả nam lẫn nữ đều tự nhiên rụng tóc mà đôi khi chuyển thành hói ở từng chỗ.Nhưng người nam dễ bị tóc mỏng ở đằng trước và đỉnh đầu rất sớm đôi khi trước tuổi hoặc khi người đó mới khoảng 20 tuổi.
Hói ở nam giới liên hệ tới giới tính qua nhiễm thể X.Một phần ba tất cả nam giới và nữ giới thừa hưởng gien di truyền, nhưng mạnh ra sao tùy thuộc vào kích thíc hiều.Trung b́nh, một nửa con trai và một nửa con gái ca một người hói sẽ thừa hưởng nhân di truyền, nhưng dưới điều kiện thông thường, nó chỉ thấy rơ ở thời kỳ sau thanh niên và người lớn.
Phụ nữ đă thừa hưởng gien hói nam có thể bắt đầu rụng một nửa tóc nếu họ tiếp xúc với sự tăng bất thường lượng testosterone- thí dụ từ một bướu hóa nam của noăn sào.
Một hoàn cảnh tương tự phổ biến trong số các cháu của người hói.Một nửa trẻ em, hoặc là sanh ra từ con của người bị hói hoặc con gái ông ta, sẽ thừa hưởng đặc điểm, nhưng có lẽ chỉ các cháu trai mới thấy quả. /.
Sự chuyển hóa căn bản
Sự chuyển hóa căn bản metabolic basal là tổng số các phản ứng hóa học cần để tạo ra hoặc phá hủy tế bào của cơ thể.Nó cũng là số lượng chất nóng hoặc năng lượng do cơ thể nghỉ hoàn toàn, chỉ làm các hoạt động căn bản như thở, lưu hành của máu và sản xuất ra các chất cần cho sự sống.Đơn vị năng lượng cần có để duy tŕ các chức năng đó được đo bằng calo.
Giới tính là một yếu tố cần để tính xem bao nhiêu calo mà một cá nhân cần để duy tŕ sự biến hóa căn bản.
Với nam giới, yếu tố quan trọng nhất là thành phần của cơ thể.Cơ thể người nam có tương đối nhiều thịt hơn; nữ giới lại có nhiều mỡ.Đó là điều rất đúng mặc dù cả hai đều cân nặng bằng nhau.
Bởi v́ cơ bắp khá hoạt động nên cần nhiều năng lượng hơn tế bào mỡ, số calo mà con người dùng để duy tŕ chức năng khi người đó hoàn toàn nghỉ là 10% cao hơn ở nữ giới.
Với nữ giới, có kinh là đóng góp khá lớn vào sự thay đổi của calo cần thiết cho việc tiêu dùng khi nghỉ.Khi rụng trứng, nữ giới thấy họ có nhu cầu đ̣i hỏi tăng số calo để bù lại số năng lượng khi đẻ trứng.
Một nghiên cứu tại cơ quan USDA Energy and Protein Nuitrition Laboratory ở Beltsville, Maryland về biến hóa căn bản của nữ giới trong thời gian ba thời kỳ của kinh nguyệt đă cho hay phụ nữ có thể đốt bớt đi từ 5 tơi 7 phần trăm số năng lượng trong khi ngủ vào các đêm giữa khi rụng trứng và khi bắt đầu có kinh hơn là sau khi có kinh./.
Thèm Cơm
07/06/2020
Bs thú y Nguyễn Thượng Chánh DVM
Đối với người Việt Nam, cơm là thức ăn chánh.
Người ḿnh, dù sống bên nhà hay tại hải ngoại, ai ai cũng đều ăn cơm hết.
Ngoại trừ thỉnh thoảng v́ hoàn cảnh đặc biệt, chẳng hạn như lúc phải nằm bệnh viện hay chỉ v́ muốn đổi món, đổi gu, trong đôi ba bữa chúng ta bèn bỏ cơm để ăn hủ tíu, phở, bún,macaroni, ḿ, bánh ḿ, khoai Tây, hoặc pizza vv...nhưng đây cũng chỉ là những món ăn phụ, ăn tạm thế cơm mà thôi.
Ăn ǵ th́ ăn nhưng rồi cũng phải quay trở về với “ba hột cơm” mới được.
Vắng cơm trong bốn năm ngày th́ cảm thấy thiếu, thấy nhớ và thèm nó lắm.
***
“blank
Theo quyển “Lịch Sử Trồng Lúa Việt Nam”. - của TS Trần văn Đạt, Ph.D. nguyên Chánh Chuyên Gia Lúa Gạo và Thư Kư Điều hành Ủy Ban Lúa Gạo Quốc Tế-Tổ Chức Lương Nông Liên Hiệp Quốc.Rome. Italy:
“Năm 2008, thế giới có 115 nước trồng lúa và sản xuất khoảng gần 700 triệu tấn thóc mỗi năm…
Lúa gạo là thức ăn căn bản của 36 quốc gia và cung cấp từ 20 đến 70% nguồn năng lượng quan trọng cho hơn phân nửa dân thế giới, đặc biệt tại nhiều nước Á Châu…
“…Hiện nay lúa gạo ngày càng trở nên phổ biến sâu rộng ở các lục địa khác, như châu Mỹ, Trung Đông và nhất là châu Phi, v́ loại thực phẩm này được xem như thức ăn bổ dưỡng lành mạnh cho sức khỏe và thích hợp cho đa dạng hóa thức ăn hàng ngày…” (Ngưng trích-TS Trần Văn Đạt)
Gạo có chứa những chất ǵ ? (phần trích dẫn từ quyển Lịch Sử Trồng Lúa Việt Nam của TS Trần V Đạt)
“…Gạo là loại thực phẩm carbohydrate hỗn tạp, chứa tinh bột (80%), một thành phần chủ lực cung cấp nhiều năng lượng, protein (7,5%), nước (12%), vitamin và các chất khoáng (0,5%) cần thiết cho cơ thể…
*Tinh bột: chứa trong hạt gạo dưới h́nh thức carbohydrate (carb) và trong con người dưới dạng glycogen, gồm có loại carb đơn giản như chất đường glucose, fructose, lactose và sucrose, và loại carb hỗn tạp là những chuỗi phân tử glucose nối kết nhau chứa nhiều chất sợi. Tinh bột cung cấp phần lớn năng lượng cho con người. Gạo trắng chứa carb rất cao, độ 82 gram trong mỗi 100 gram.Do đó, 90% năng lượng gạo do carb cung cấp (Juliano, 2003). Trong tinh bột có hai thành phần-amylose và amylopectin. Hai loại tinh bột nầy ảnh hưởng rất nhiều đến hạt cơm sau khi nấu, nhưng không ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng.Hạt gạo chứa nhiều amylose sẽ làm cho hạt cơm cứng và hạt chứa it amylose, nghĩa là nhiều amylopectin làm hạt cơm dẽo hơn.
*Nếp: chứa từ 0 -10% amylose (hay 10-100 % amylopectin) là thức ăn chính của người Lào, người Thái ở vùng Đông Bắc Thái Lan và nhiều dân tộc thiểu số ở các vùng đồi núi Việt Nam.
*Gạo Japonica có từ 14-16% amylose cho cơm dẽo và dính nhau, là thức ăn căn bản của vùng ôn đới, như Nhựt Bổn, Đại Hàn, Bắc Triều Tiên và miền Bắc Trung Quốc (độ 30 % diện tích). Đa sốgạo thơm có 21-23 % amylose nên gạo không dẽo lắm mà cũng rời nhau.Các loại gạo truyền thống của người Đông Nam Á có khoảng 21-25 % amylose.
*Chỉ số đường huyết (Glycemic index) hay GI giúp đo ảnh hưởng của tinh bột carb đến lượng đường trong máu. GI của gạo tùy thuộc hàm lượng amylose, mức độ chà, thời gian và cách nấu chín hạt gạo
Chất carb bị tiêu hóa nhanh cho nhiều đường (glucose) trong máu hay GI cao. Trái lại chất carb bị tiêu hóa chậm cho đường trong máu ít hơn hay GI thấp. Do đó, gạo chín sẵn (precooked) có GI cao hơn gạo thường. Gạo chứa nhiều amylose (ít amylopectin) có GI thấp hơn gạo có ít amylose (nhiều amylopectin). V́ thế gạo nếp và gạo hạt tṛn Japonica có GI cao hơn gạo hạt dài Indica, gạo trắng hạt dài và gạo Basmati trắng với bách phân amylose gần giống nhau, không khác nhiều về chỉ số hóa đường GI. Chỉ số đường huyết thấp dưới 55, trung b́nh 56-69 và cao trên 70.”
(Ngưng trích-TS Trần văn Đạt)
T́nh h́nh lúa gạo tại Bắc Mỹ
Lúa được trồng tại rất nhiều quốc gia trên thế giới trong đó phải kể đến các nước như Ư, Pháp, Tây Ban Nha, Úc Châu và Hoa Kỳ...
Bên cạnh các loại gạo được nhập cảng từ Thái Lan, Nhật Bản, Ấn Độ,Trung Quốc, Hoa Kỳ cũng sản xuất gạo, tập trung nhiều tại các vùng như Mississipi Delta, Louisiana, Arkansas, Missouri, Texas, Gulf Coast và vùng Sacramento Valley, California.
Tại Hoa kỳ có lối 20 loại gạo đang có mặt trên thị trường và gồm có gạo hạt dài, hạt trung và hạt ngắn.
Tỉnh bang Saskatchewan, Canada th́ nổi tiếng về lúa dại.
Ba nhóm gạo chánh tại Bắc Mỹ:
-Gạo hạt dài (long grain)
-Gạo hạt trung (medium grain)
-Gạo hạt ngắn /tṛn (short/round grain) nhỏ hơn gạo hạt trung
Gạo bán lẻ cho người tiêu thụ chủ yếu là gạo trắng hạt dài, ít dính hơn gạo hạt trung và gạo hạt ngắn.
*Gạo hạt dài phổ biến nhứt hiện nay và thường có 4 loại được thấy bán nhiều trong các chợ tại hải ngoại- Đó là :gạo trắng hạt dài, gạo nâu (hay gạo lứt),gạo hấp và gạo chính nhanh.
*Gạo hạt trung ít được bán lẻ nhưng thường được kỹ nghệ sử dụng để chế biến ra các loại soupe lon, để làm bánh rice pudding. Gạo hạt trung mềm hơn gạo hạt dài.
Sau khi nấu chín thành cơm, gạo hạt trung cũng ít dính hơn. Kỹ nghệ làm cereale và các thỏi cớm kẹo cũng dùng gạo hạt trung để sản xuất ra vô số sản phẩm.
* Gạo hạt ngắn/tṛn nhỏ hơn gạo hạt trung và thường được sử dụng để làm sushi
Gạo hạt dài.
Là loại gạo phổ biến nhứt hiện nay
Gạo trắng hạt dài (Long grain white rice) có được từ gạo nâu hay gạo lứt brown rice, riz brun đă được chà xát để lấy các lớp cám bao bọc hạt gạo ra ngoài.
Chính các lớp cám nầy là nơi tích tụ nhiều chất bổ dưỡng như vitamin B complex, inositol... Sự chà xát làm cho hạt gạo trắng ra rất hấp dẫn người tiêu thụ.
Gạo trắng ít bổ dưỡng, nhưng giữ được lâu dài v́ nhờ không có cám nên lâu bị hôi hơn gạo lứt.
Theo tiêu chuẩn Hoa Kỳ th́ gạo trắng là gạo có 4% hạt nát. Khi gạo lứt được cho chạy qua máy xay, gạo trở nên nóng và bị vỡ ra. 4% hạt nát hay tấm (brisure, broken rice) là một tiêu chuẩn Hoa Kỳ (American standard). Gạo tấm thật sự phải là những phần mầm ở đầu hạt gạo. Những mảnh vỡ là những mảnh nâu, hoặc sậm màu và những hạt trắng hơn b́nh thường mà chúng ta có thể thấy trong các bao gạo.
“Tấm:là sản phẩm của các phương pháp xay chà và số lượng sản xuất tùy theo giống lúa, máy xay và phơi sấy.Tấm có thể được tách rời khỏi hạt gạo nguyên tùy theo các phương ph áp xay chà.Về thương mại, tấm được phân chia làm 3 loại: tấm, tấm hạng 2 và tấm nấu rượu có kích thước khác nhau (Ngung trích Lịch Sử Trồng Lúa Việt Nam-TS Trần V Đạt)
Gạo dại (riz sauvage, wild rice)
đây không phải là một loại gạo theo đúng nghĩa của nó nhưng là một loại thực vật mọc dưới nước có tên khoa học là Zigania aquatica. Ít thông dụng.
Thu hoạch khó khăn nên giá bán ra rất đắt. Hạt gạo có màu sậm, nâu, tím v.v...Nấu hơi lâu chín, nhưng cơm lại có một mùi thơm của hạt dẻ (noisette,hazelnut) khá đặc biệt. Gạo dại ăn rất bổ.
Tỉnh bang Saskatchewan của Canada nổi tiếng về việc sản xuất gạo dại.
Delicious Ways to Enjoy Canadian Wild Rice This Fall
GẠO DẠI CANADA-WILD RICE
Lúa thơm qua cái nh́n của chuyên gia lúa gạo.
(Theo quyển “Tiến tŕnh phát triển sản xuất lúa gạo tại VN từ thời nguyên thủy đến hiện đại”. TS Trần văn Đạt, Ph.D.)
“Mùi thơm của loại lúa phần lớn do chất hóa học 2-acetyl-I-pyrroline và do gen fgr chi phối.
Mùi thơm cũng tùy thuộc vào điều kiện môi trường như đất đai, khí hậu. Chẳng hạn, lúa Nàng Thơm Chợ Đào chỉ có mùi thơm ở chợ Đào (Long An), nếu được trồng ở Cần Thơ sẽ không có mùi thơm đó nữa.
Miền Bắc có lúa Tám Thơm, lúa Tám Xoan thường được trồng ở đất màu mỡ
Miền Nam có lúa Nàng Thơm Chợ Đào (Long An), Móng chim, Nàng hương, Nanh chồn (Bà Rịa), Tàu hương, Thơm sớm, Thơm lùn, lúa Huyết Rồng (Long An).
Miền Trung và Tây Nguyên: lúa Ngự, Cúc thơm, Thái thơm, Nếp than, Nếp trắng, Bake dẻo, Nếp Cải Hoa Vàng. Hai giống lúa nổi tiếng nhứt là lúa Đế An Cựu và lúa Ngự, nhưng ngày nay không c̣n t́m thấy nữa
Các giống lúa thơm được nhập vào Việt Nam: Basmati 370, Basmati Mutan (Ấn Độ), Khao Dawk Mali (Thái Lan), Jasmine 85 (Hoa Kỳ), VD 10, VD 20 (Đài Loan), IR 84 (Phi Luật Tân), Bác Thơm, Quế Hương Chiêm, Qua Dạ Hương, Chi Ưu Hương (Trung Quốc).
Hiện nay lúa thơm nổi tiếng nhứt là lúa Basmati Ấn Độ, Pakistan, Nepal. Lúa có hạt nhỏ dài, hàm lượng amylose trung b́nh 20-22%.
Gạo Basmati khi nấu sẽ nở dài ra, nhưng vẫn thon và hạt cơm mềm rời nhau sau nhiều giờ.Hai đặc tính sau này bị chi phối bởi nhiều gen nên gây khó khăn trong tạo giống truyền gen (Khush,2001)” . (Ngưng trích TS Trần Văn Đạt)
Một giống lúa mới tại Hoa Kỳ
*Jazzman Rice: Đây là một loại lúa thơm được ra đời năm 2009 tại LSU’s Rice Research Center in Crowley,Louisiana Hoa Kỳ.
Thật ra, lúa Jazzman đă được Tiến sĩ Xueyan Sha,(người Mỹ gốc Hoa) nghiên cứu từ 12 năm qua tại trung tâm lúa gạo nói trên.
Lúa Jazzman được lai giống từ giống lúa địa phương Toro với một giống lúa Trung Quốc. Hoàn toàn không có sử dụng giống lúa thơm Hom Mali c̣n gọi là Jasmine của Thái Lan.
Theo nhà khảo cứu Xueyan Sha th́ ngoài Louisiana ra, giống lúa Jazzman c̣n được trồng thí nghiệm ở các tiểu bang khác như Arkansas, Texas, Mississippi và Missouri và đều cho kết quả tốt.
Tuy nhiên theo ông Tony Trần, người đại diện của công ty, th́ chỉ có Louisiana là trồng loại lúa này dễ nhất mà thôi. Ruộng ở đây giữ được nước, c̣n tại các tiểu bang khác nhà nông phải bơm nhiều nước vào ruộng, phải tưới nhiều nước v́ đất khô nên trồng giống lúa này tại những nơi khác rất tốn kém, do vậy mà nông gia không dám trồng.
Giới chức chuyên môn Thái Lan nói ǵ?
Xét nghiệm DNA cho thấy phẩm chất gạo Jazzman Rice không thể sánh bằng gạo thơm Thai Hom Mali được.Theo họ vai tṛ của đất đai, nước nôi, môi sinh và khí hậu Thái Lan, nơi lúa Hom Mali được trồng là yếu tố quyết định.
Khi nấu chín, gạo Jazzman không thơm bằng gạo Thai Hom Mali. Gạo hương lài Thái Lan có hương vị độc nhất vô nhị. Đó là mùi ngọt tương tợ như mùi lá dứa pandanus leaf. Đây là một đặc tính khó có thể nào bắt chước được.
Tuy nhiên, sự xuất hiện của Jazzmen Rice cũng làm cho Thái Lan lo ngại và t́m cách đối phó.
A DNA test of the new US fragrant rice strain known as Jazzmen shows it is developed from a Chinese strain and is inferior to Thai Hom Mali fragrant rice when cooked, Agriculture and Cooperatives Minister Theera Wongsamut says.
When Jazzmen rice was cooked, Mr Theera said, it was less fragrant than Hom Mali.
"I believe customers who eat Thai rice still love the taste of Hom Mali," the minister said.
The unique aroma of Hom Mali comes from its sweet smell similar to that of the pandanus leaf, locally called bai toey, which is a quality hard to imitate, Rice Department chief Prasert Kosanwit said.
Jazzmen Rice có thay thế nổi Jasmine Rice Thái Lan không?
Nhân biến động về thị trường gạo thế giới năm 2008, ba nhà đầu tư Mỹ gốc Hoa, Egbert Ming, George Chin và Andrew Wong đă quyết định chụp lấy thời cơ lập ra công ty bán sỉ Jazzmen Rice LLC.nhằm mục đích tung ra thị trường Hoa Kỳ loại gạo thơm Jazzman với thương hiệu là Jazzmen Rice.
Ông Tony Trần, thuộc công ty bán sỉ thực phẩm Cajunland Seafood đồng thời cũng là một đại diện cho công ty Jazzmen Rice LLC. Theo ông cho biết, đây là loại gạo mới được đưa ra thị trường nên hiện thời chỉ được bán tại tiểu bang Louisiana, và gần đây nhất, nó đă được đưa sang California.
Mức sản xuất c̣n khiêm tốn. Vụ mùa đầu tiên 2009 thu được 500 tấn nhưng người ta hy vọng sẽ đạt được 63 000 tấn năm 2011, tức chiếm 18% gạo Jasmine nhập từ Thái Lan(lối 500 000 tấn/năm).
Theo như quảng cáo th́ Jazzmen Rice hợp khẩu vị của người ḿnh, chẳng thua ǵ gạo Jasmine Thái Lan mà mọi người thường quen dùng từ trước tới nay.
Người ḿnh thường quen ăn gạo thơm Jasmine Thái Lan
Lệ thường chúng ta thích ăn gạo trắng hơn gạo có màu sắc như gạo lức.
Chẳng qua cũng do thói quen ăn uống và tập quán xă hội mà thôi.
Bạn thử tưởng tượng phản ứng của thực khách ra sao nếu họ được dọn món cơm gạo lức ngay bữa tiệc cưới.
Tại hải ngoại, loại gạo chúng ta thường ăn mỗi ngày là gạo trắng hạt dài Hương Lài Jasmine White Scented Rice (hay Thai Hom Mali) của Thái Lan.
Gạo Thái hạt dài, cho cơm dẻo, thơm và để nguội vẫn ngon.
Tuy nói vậy, nhưng đôi khi mua một bao gạo mới (new harvest) 20kg, đem về ăn chừng 1/3 bao th́ gạo hết thơm, chắc là gạo đă bị trộn quá?
Loại gạo nầy có chứa nhiều chất dinh dưỡng như, chất xơ, vitamin B1, B2, Niacin, Carbohydrate (hiệu Rose Brand tại Canada có 12% carbohydrate), Protein, nhưng không có chất gluten nên không gây dị ứng. Ngoài ra gạo cũng giàu chất khoáng, sắt, calcium và phosphorus.
(CHÚ Ư: NHẢN HIỆU 1 CON GÀ TRỒNG (ROOSTER) NGON CƠM HƠN GẠO NHẢN HIỆU 2 CON GÀ ROOSTER)
Các loại gạo ít được người Việt hải ngoại chiếu cố đến
*Gạo nâu hay gạo lứt(riz brun, brown rice): Đây là loại gạo có được sau khi vỏ lúa bị chà lấy đi nhưng hạt gạo vẫn c̣n giữ mầm và vỏ cám. Nhờ c̣n đủ các vỏ cám và mầm nên gạo nâu được xem là loại gạo bổ nhất v́ chứa nhiều chất xơ và nhiều vitamins ( B1, B3, B5, B6), cùng những chất như magnesium, manganese, zinc, Fe, Selenium, Phosphorus...
Trớ trêu thay, trong thực tế có mấy ai chiếu cố đến gạo nâu một cách thường xuyên đâu.
Các nhà dinh dưỡng đều khuyên chúng ta nên ăn gạo lứt
*Gạo chín nhanh, gạo sấy (Riz à cuisson rapide, Fast cooking rice, Riz instantané, Instant rice, Minute rice)
Đây là loại gạo được sản xuất tại nhà máy qua việc nấu cho thật chín, rồi rút hết nước trong cơm ra và làm cho khô đi.
Khi ăn chúng ta chỉ cần nấu nước sôi rồi đổ gạo vô và đậy nấp lại, hoặc dùng ḷ vi ba microwave 5 phút là cơm sẽ nở ra và dùng được ngay.
Loại gạo nầy được dân Tây phương da trắng tiêu thụ rất mạnh mẽ v́ tính cách tiện lợi của nó. Khi ăn, họ thường trộn chung instant rice với thịt, légumes, đậu, bắp,bơ vv...
Riêng đối với người Việt Nam ḿnh th́ không có ai ưa loại gạo nầy cả v́ cơm bời rời lạt lẽo, vô vị, ăn không ra cái ǵ hết.
Đứng về phương diện bổ dưỡng th́ gạo chín nhanh, trong lúc biến chế gạo đă bị mất đi hết các chất bổ nhưng trong thực tế các loại gạo nầy đều được kỹ nghệ cho bổ sung và tăng cường (enriched) thêm các loại vitamins nhóm B như Thiamin (B1), Pyridoxin (B6), Niacin (B3), folic acid (folate) vv...nên cũng đỡ phần nào.
*Gạo hấp (riz étuvé, barboiled rice)
Khi chúng ta thấy trên nhăn hiệu các chữ như conditionné, conditioned, converti, converted th́ đó là gạo hấp hay riz étuvé, barboiled rice. Gạo có màu vàng vàng và hơi bóng.
Gạo hấp có thể được sản xuất từ gạo hạt dài hoặc từ gạo hạt trung.
Để sản xuất, người ta hấp gạo trong môi trường có áp suất cao để cho một phần cám và các chất bổ bao quanh hạt gạo chui vào bên trong với mục đích là để giữ lại phần nào tính chất bổ dưỡng của sản phẩm.
Nói chung, gạo hấp bổ hơn gạo trắng hạt dài mà chúng ta ăn mỗi ngày. Tuy vậy, gạo hấp cũng không phải là một loại gạo phổ biến, hấp dẫn đối với người ḿnh tại hải ngoại có lẽ tại v́ màu nó ngà ngà sao giống gạo cũ, mất cảm t́nh quá, và lúc nấu thành cơm cũng mất đi mùi thơm cố hữu của cơm vừa mới chín tới mà chúng ta rất quen thuộc.
Đây là một vấn đề c̣n được thiên hạ tranh căi ḷng ṿng. Người th́ nói nên vo, người th́ nói không nên vo v́ làm như vậy sẽ làm trôi mất đi các chất bổ dưỡng của gạo. Đây cũng là ư kiến thường được các nhà dinh dưỡng bên Việt Nam nêu ra.
Phương pháp vo gạo, nấu cơm truyền thống làm mất một lượng lớn sắt, kẽm trong cơm đó là cảnh báo của PGS.TS Nguyễn XuânNinh (Viện Dinh Dưỡng) và TS Trần Thị Cúc Ḥa (Viện Lúa đồng bằng sông Cửu Long) dựa trên những nghiên cứu từ cuối 2006 đầu năm 2007.
Nếu là gạo quá cũ, vo gạo cũng giúp lấy bớt mùi mốc của cám khi cơm chín.
Các nhà chuyên môn Canada th́ khuyên chúng ta nên vo nếu đó là gạo trắng hạt dài, gạo Basmati và gạo lứt để lấy bớt bụi bậm và hóa chất nầy hóa chất nọ (nếu có) ra ngoài.
C̣n đối với các loại gạo hấp barboiled rice và gạo chín nhanh instant rice th́ khỏi cần phải vo. Có người th́ nói gạo sản xuất tại Hoa Kỳ thường được tăng cường thêm vitamins và các chất bổ dưỡng khác v́ vậy không nên vo v́ sẽ làm mất đi hết các chất bổ này. Đối với gạo xuất xứ tại những nơi khác th́ nên vo cho sạch.
Ăn gạo nhập cảng từ Á Châu cũng hồi hộp lắm
Ăn gạo nhập từ Á Châu cũng hồi hộp lắm v́ không biết bên đó để bảo quản gạo người ta có phun xịt cái ǵ vô không? Dư lượng của các loại hoá chất, nông dược pesticides có nhiều không, có nằm trong mức quy định không?
Vài năm trước đây có tin gạo Jasmine Thái Lan bán tại hải ngoại bị nhiễm cadmium ở một mức độ cao, gạo Việt Nam xuất cảng sang Nhật Bản bị nhiễm nông dược Acetamiprid, gạo Trung Quốc nhiễm methamidophos.
Gạo cũng có thể bị nhiễm độc tố aflatoxin của nấm Aspergillus, v.v...Tất cả đều có hại cho sức khỏe và có thể gây ung thư.
Chuyện động trời: Gạo giả xuất hiện tại Việt Nam
Tháng 2, 2011 vừa qua, báo chí bên nhà có báo động về một loại gạo giả Fake rice lạ thường xuất hiện tại VN. Gạo được nhập từ Trung Quốc và có vẻ như plastic, cho ra loại cơm dẻo, lâu thiu v,v…
Theo trang mạng laodong.com. vn
« Gạo có h́nh dáng thon dài,màu vàng ngà đều tăm tắp, không hạt nào găy đôi hay sứt mẻ.
Tôi đong nửa kư gạo nấu cơm và khi nấu xong hạt cơm chỉ to ra một chút so với gạo trước khi nấu, các hạt cơm rời ra chứ không dính lại với nhau như cơm thông thường. Hạt cơm cũng không hề đứt găy dù tôi đă dùng đũa xới tơi lên. Khi tôi dùng tay vo lại, cơm đàn hồi như cao su”.
Trang mạng AsiaNews/Agencies, cho biết gạo giả nói trên được sản xuất tại thành phố Taiyuan thuộc tỉnh Shaansi, Trung Quốc. Gạo được làm từ khoai lang, khoai tây và chất nhựa tổng hợp industrial synthetic resins. Ăn một chén cơm loại nầy chẳng khác ǵ ăn một chén cơm plastic.
Ngoài ra, trang mạng trên c̣n cho biết 10% gạo Trung Quốc bị nhiểm chất độc cadmium.
Bên cạnh cadmium, thống kê của Bộ Canh Nông Trung Quốc cho biết gạo của họ cũng bị có mức độ nhiễm nặng các chất đồng, ch́, kẽm và thạch tín arsenic…
Nên nhớ là bà con ḿnh tại hải ngoại thường ăn bún làm từ gạo. Hết 80% đều made in China.
Gạo nhiễm cadmium
Phân hóa học phosphate chứa Cadmium cũng là nguồn ô nhiễm đất đai đáng kể.
Cadmium ḥa tan trong nước, quyện vào trong bùn lầy và các chất hữu cơ để được hệ thống rễ của các loài thực vật, thí dụ như cây lúa, hấp thụ vào và tích tụ trong hạt trong trái.
Tất cả các loài động vật cũng như các loài thủy sản, cá tôm ṣ hến bị nhiễm độc khi ăn phải thức ăn có chứa cadmium.
Hít thở bụi Cadmium thường xuyên có thể làm hại phổi. Hút thuốc lá cũng vậy.
Trong phổi, Cadmium sẽ thấm vào máu để được phân phối đi khắp nơi...Qua ngơ tiêu hóa, một nồng độ Cadmium quá cao sẽ làm xót bao tử, gây nôn mửa và tiêu chảy.
Điều mà các giới y tế công cộng rất lo ngại nhất, là t́nh trạng nhiễm những liều lượng nhỏ Cadmium, nhưng nhiễm trong một thời gian lâu dài sẽ có thể có hại cho sức khỏe...Thận là cơ quan mà Cadmium thường hay tích tụ vào nhất.
T́nh trạng nhiễm độc lâu ngày sẽ làm tổn thương đến chức năng hoạt động của cơ quan này như tạo sỏi thận…
Calcium và phosphore bài tiết theo nước tiểu ra ngoài, kéo theo các bệnh lư về xương như làm yếu xương, biến dạng xương, hủy mô xương (osteomalacia), gây ra chứng loăng xương (osteoporosis), và kéo theo những cơn đau nhức xương rất dữ dội.
Tuy hiểm nguy trước mắt đă quá rơ ràng như vậy nhưng hầu như đa số người ḿnh tại hải ngoại vẫn có thói quen thích ăn gạo nhập cảng từ Á Châu v́ cho rằng cơm dẻo và ngon hơn gạo Mỹ.
Cơm và bệnh tiểu đường loại 2
Cơm gạo là chất bột đường (carbohydrate) khi ăn được chuyển ra thành glucose
để vào trong máu. Tùy theo loại gạo mà đường huyết glycemia tăng nhanh hay chậm. Mỗi một
loại gạo có một chỉ số đường huyết glycemic index GI khác nhau.
Gạo tinh chế và các loại gạo nào có hàm lượng amylose thấp th́ có GI cao.
GI càng cao th́ đường huyết càng tăng nhanh. GI từ 72 trở lên được xem là cao.
* Nếu đang trong giai đoạn tiền tiểu đường(prediabetes) hay đang bị tiểu đường type II
th́ nên bớt ăn cơm là tốt nhất.
Thay thế gạo trắng hạt dài có GI cao, bằng những loại gạo có GI thấp như gạo Ấn độ Moolgiri,
Basmati, hoặc gạo Doongara (clever rice) của Úc Châu chẳng hạn...Glycemic index của gạo Doongara là 56.Basmati có glycemic index rất thấp giữa 50-58, gạo Moolgiri có glycemic index thấp 54.1
Đă có nhiều khảo cứu cho biết là gạo trắng hạt dài (long grain), loại mà chúng ta thường ăn
hằng ngày là một trong nhiều nguyên nhân làm tăng đường huyết rất nhanh...
Ở Mỹ mà c̣n sợ chết đói
Trích từ bài “Những người Việt khôn ngoan” tác giả Phạm Xuân Phụng.
Đi mua gạo về trữ
<<…Tôi c̣n nhớ có lần năm 2000, người ta đồn thổi việc bị cúp điện khi chuyển sang thiên niên kỷ mới, người Việt ùn ùn kéo nhau đi mua gạo, nước mắm khiến giá đẩy lên gần gấp đôi v́ khan hiếm giả tạo...Chưa đủ, họ đùng đùng kéo nhau qua các tiệm Mỹ, từ Costco cho đến Sam Club để lùng mua gạo. Nhiều gia đ́nh rủ nhau đi 3, 4 người, có người nhờ bạn bè sắp hàng mua dùm một lúc 20 bao gạo khiến manager phải hạn chế ban đầu chỉ cho mua 4 bao, sau giảm mỗi đầu người c̣n 1 bao và họ xanh mặt khi thấy người đầu đen vẫn tiếp tục nườm nượp kéo đến mua gạo, giống như đang tận thế đến nơi.
Tôi không rơ rằng, nếu tích lũy gạo, ḿ gói nước mắm cho vài năm như vậy, liệu họ có được yên thân khi cả nước Mỹ thiếu thực phẩm, hay họ cho rằng họ khôn hơn thiên hạ, khôn hơn cả chính phủ Mỹ để dân chúng đói bù lăn bù lóc trong khi chỉ có mỗi gia đ́nh ḿnh là no đủ.
Chính vợ tôi cũng nhiều lần thúc giục tôi “đầu cơ” gạo mắm khi nghe ngóng dư luận bên ngoài nhưng tôi phản đối và tin rằng chúng ta đang ở một đất nước tự do với sự điều hành của một chính phủ biết quan tâm đến đời sống của dân chúng.
Một khi chúng ta đă chọn nơi này làm quê hương th́ “hột muối cắn đôi, cục đường không... lủm trọn”, đó cũng là cách chia sẻ buồn vui với đất nước này và từng bước học hỏi những nếp
sống văn minh.
Đâu đó tôi vẫn gặp những con người “khôn ngoan”, họ dạy dỗ, quát mắng con cái inh ỏi bằng tiếng Anh ba rọi trong tiệm ăn, nhà hàng, siêu thị. Họ để chúng chạy nhảy, đùa giỡn như đang ở... vườn trẻ (daycare), khiến nhiều lúc tôi dại dột thầm mong là biết khi nào để thiên hạ bớt “khôn” để người khác nhờ không đây?...>> (Ngưng trích Những người Việt khôn ngoan-Phạm xuân Phụng)
Kết luận
Hầu như mỗi ngày ai ai cũng đều ăn cơm hết, nhưng ít khi nào chúng ta than thở ngán cơm.
C̣n ăn cơm được là c̣n sức khỏe đó,bạn nên mừng đi. Đến lúc biếng cơm, chỉ c̣n biết húp cháo không thôi th́ đây là dấu hiệu báo trước ngày về chẳng c̣n bao lâu đâu.
Câu hỏi đặt ra ở đây là gạo sản xuất tại hải ngoại (Hoa Kỳ, Canada…) có rất nhiều. Vậy tại sao chúng ta, viện lư do v́ thói quen, khư khư tự ép bụng phải ăn gạo nhập cảng từ Á Châu làm chi để rồi lo sợ vẫn vơ./.
Tham khảo
New company is marketing Louisina-grown “Jazzmen” rice
Kiến Thức Y Học: Cánh Tay, Bệnh Viêm Khớp, Suyễn
02/06/2020
Bác sĩ Nguyễn Ư Đức
Cánh tay
Trái banh ném đi tùy thuộc vào chiều dài của cánh tay người cầu thủ ném bóng và sức mạnh ở vai.Cánh tay càng dài và vai càng mạnh thỉ trái banh càng đi xa.
Ngay khi sinh ra, cánh tay nam giới thường dài hơn là cánh tay nữ giới.
Tới tuổi dậy th́, nam giới có được cái lợi thứ hai là khi testosterone làm vai lớn lên và cơ bắp ở lồng ngực dầy ra. Kết quả của kích thích tố tăng trưởng này là phần trên của cơ thể mạnh hơn phần cơ thể của nữ giới tới từ hai tới ba lần.V́ thế tại sao nữ lực sĩ lại có vẻ kém nam lực sĩ ở các môn thể thao như nói về sức mạnh về ném.
Khi một toán bóng chầy cần một cầu thủ ném bóng mạnh và nhanh th́ chỉ cần cơ thề chứ không phải giống tính để quyết định nam giới là lựa chọn thích hợp hơn là nữ giới.
Bệnh Viêm Khớp
Bệnh Viêm Khớp Arthritis là bệnh tự miễn tức là cơ thể của chính ḿnh lại đi t́m và tiêu diệt các mô bào của chính ḿnh.Nguyên nhân chưa biết rơ nhưng nhiều chuyên gia đồng ư với bác sĩ chuyên về bệnh thấp khớp Robert G.Lahita khi vị này có nhận xét là hệ thống miễn dịch của phụ nữ có nhiều bất thường.
Theo Arthritis Foundation, nữ giới gồm hai phần ba của hơn 37 triệu dân chúng Hoa Kỳ bị viêm khớp.
Có hai loại viêm khớp là bệnh thống phong gout và bệnh thấp khớp ankylosing spondylitis, khoảng chín lần nhiều hơn ở nam giới.Nhưng bệnh viêm xương khớp, thông thường nhất của bệnh viêm khớp, có nhiều ở nữ giới hơn nam giới tới ba lần; và tỷ lệ của nữ giới đối với nam giới mắc bệnh lao da systemic lupus erythematosus là bốn lần.
H́nh như có một liên hệ giữa các kích thích tố giống tính, nhất là estrogen, và vài loại viêm khớp.Nhưng nguyên lư chưa t́m ra và kết quả đều trái ngược nhau. Thí dụ phụ nữ bị bệnh viêm khớp dạng thấp mà có thai sẽ sản xuất nhiều kích thích tố sinh dục estrogen và progesterone và bà ta sẽ hết bệnh viêm khớp.
Mới đây các bác sĩ ở Fred Hutchinson Cancer Centers, Seatle, đă t́m ra rằng trong khi nữ giới bị viêm khớp dạng thấp mà có thai và đồng thời sản xuất nhiều kích thích tố estrogen và progesterone, sẽ cảm thấy khá hơn.
Các bác sĩ ở đó cũng t́m ra trong khi nữ giới bị bệnh viêm khớp lại mang thai th́ các triệu chứng bệnh giảm đi như là bà đó đang uống thuốc có chất steroid. Các triệu chứng trở lại vài tuần lễ sau khi sinh. Ngoài ra các triệu chứng của bệnh lupus lao da tăng lên trong khi có thai, điều đó có thể v́ cùng các loại kích thích tố đă làm giảm bệnh viêm khớp và đă làm bệnh lao da trầm trọng hơn.
Bệnh Suyễn
Suyễn asthma là bệnh của cơ quan hô hấp.
Nguyên nhân là ống dẫn không khí vào phổi bị các vật lạ như bụi, dược phẩm, vận động, thay đổi nhiệt độ, căng thẳng thể chất hoặc tinh thần…gây ra.
Suyễn thường thấy ở trẻ em. Trước tuổi dậy th́, số trẻ em nam bị suyễn là 10 %.
Cơn suyễn có thể làm giảm bằng dược phẩm để loại các nguyên nhân ra khỏi ống dẫn không khí vào phổi./.
Tylenol là một trong rất nhiều sản phẩm thuốc có thành phần hoạt chất là acetaminophen. Nhiều người có những câu hỏi băn khoăn nên sử dụng acetaminophen như thế nào?!
Cơn sốt thuốc Tylenol và một lời cảnh tỉnhCơn sốt thuốc Tylenol và một lời cảnh tỉnh
SKĐS - "Ngày xấu, em khó chịu quá, cảm thấy người ngây ngấy sốt. May mắn trong nhà có dự trữ sẵn thuốc Tylenol của Mỹ , em vừa làm hai viên đề pḥng mắc COVID, nhiễm siêu biến thể Omicron, nhưng chưa đỡ. Sốt ruột, em định chiều tối làm thêm hai viên nữa cho nhanh khoẻ."
Tylenol là thuốc có tác dụng hạ sốt, giảm đau thông thường, phổ biến và rất có sẵn trên thị trường với giá thành khá rẻ. Nhiều người có những câu hỏi băn khoăn nên sử dụng acetaminophen như thế nào.
Bào chế, viên đặt hay hỗn dịch acetaminophen trong tylenol được sử dụng để điều trị các cơn đau từ nhẹ đến trung b́nh hoặc để hạ sốt khi nhiệt độ cơ thể trên 38,5 độ C. Các triệu chứng phổ biến được điều trị bao gồm nhức đầu, đau cơ, viêm khớp , đau lưng, đau răng, đau họng, đau bụng kinh, cúm và sốt.
1. Dùng quá liều có nguy hiểm?
Một số lưu ư khi sử dụng Tylenol - Ảnh 1.
Sử dụng thuốc tylenol cần theo hướng dẫn của bác sĩ.
Câu trả lời là tốt nhất không tự ư sử dụng acetaminophen mà nên dùng theo đúng chỉ dẫn của bác sĩ, dược sĩ và theo đúng theo hướng dẫn sử dụng trên nhăn. Dùng sai, dùng quá liều có thể làm tổn thương gan, thậm chí gây tử vong.
Các dấu hiệu đầu tiên của quá liều acetaminophen bao gồm chán ăn, buồn nôn, nôn, đau dạ dày, đổ mồ hôi và lú lẫn hoặc suy nhược. Các triệu chứng sau đó có thể bao gồm đau bụng trên, nước tiểu sẫm màu và vàng da hoặc ḷng trắng mắt. Acetaminophen có nhiều dạng khác nhau như viên nang, viên nén, bột…
Đối với người lớn và thanh thiếu niên trên 12 tuổi: Không dùng nhiều hơn 1000 miligam (mg) cùng một lúc hoặc nhiều hơn 4000 mg trong 24 giờ.
Trẻ em dưới 12 tuổi: Không dùng quá 5 liều acetaminophen công thức dành cho trẻ em trong 24 giờ.
Chú ư liều dùng cho trẻ dựa trên tuổi và cân nặng. Cẩn thận làm theo đúng hướng dẫn về liều lượng được bác sĩ chỉ định.
2. Điều ǵ xảy ra nếu bỏ lỡ một liều?
V́ acetaminophen được dùng khi cần thiết, bạn có thể không theo lịch tŕnh dùng thuốc. Nếu bạn đang dùng thuốc thường xuyên, hăy dùng liều đă quên ngay khi nhớ ra. Bỏ qua liều đă quên nếu gần đến thời gian cho liều dự kiến tiếp theo của bạn. Không dùng thêm thuốc để bù cho liều đă quên.
3. Tác dụng phụ của acetaminophen
Nếu có các dấu hiệu của phản ứng dị ứng với acetaminophen: nổi mề đay ; khó thở; sưng mặt, môi, lưỡi hoặc cổ họng hăy lập tức đến cơ sở y tế.
Trong một số trường hợp hiếm hoi, acetaminophen có thể gây ra phản ứng da nghiêm trọng có thể gây tử vong, ngay cả khi bạn đă dùng acetaminophen trước đây và không có phản ứng. Ngừng dùng thuốc này và gọi cho bác sĩ của bạn ngay lập tức nếu bạn bị mẩn đỏ da hoặc phát ban lan rộng và gây phồng rộp và bong tróc.
Theo một Nghiên cứu được công bố trên tạp chí Nature Reviews Endocrinology vào tháng 9 năm 2021, 91 bác sĩ và nhà nghiên cứu kêu gọi sự thận trọng và cần tiếp tục nghiên cứu về rủi ro có thể gây ra cho phụ nữ mang thai nếu dùng liều quá nhiều.
Việc sử dụng acetaminophen trong thời kỳ mang thai gần như phổ biến hiện nay một phần là do nhận thức rộng răi rằng nó có tác dụng phụ hạn chế và rủi ro không đáng kể.
Nhưng ngày càng nhiều nghiên cứu cho thấy rằng việc sử dụng bừa băi acetaminophen trong thời kỳ mang thai - đặc biệt là đối với các t́nh trạng như đau mạn tính, đau thắt lưng và đau đầu - có thể là không an toàn.
Trong tuyên bố đồng thuận của ḿnh, các bác sĩ và nhà khuyến cáo đă khuyến khích các chuyên gia y tế và phụ nữ mang thai về những rủi ro và lợi ích của việc sử dụng acetaminophen trong thai kỳ. Họ cho rằng dựa trên đánh giá rộng răi về các bằng chứng - và thừa nhận rằng có một số lựa chọn thay thế hạn chế để điều trị sốt cao và đau dữ dội cần thiết - khuyến cáo phụ nữ mang thai không sử dụng acetaminophen trừ khi được bác sĩ khuyến cáo về mặt y tế. Phụ nữ cũng nên giảm thiểu rủi ro cho thai nhi bằng cách sử dụng liều thấp nhất có hiệu quả trong thời gian ngắn nhất có thể.
Ngừng dùng acetaminophen và gọi cho bác sĩ ngay nếu bạn có dấu hiệu như: đau dạ dày (phía trên bên phải); ăn không ngon; mệt mỏi, ngứa ngáy; nước tiểu sẫm màu, phân màu đất sét; vàng da hoặc mắt vàng mắt. Đây là những dấu hiệu cảnh báo các vấn đề về gan.
Acetaminophen là thành phần tích cực trong hơn 600 loại thuốc kê đơn và không kê đơn, bao gồm cả Tylenol. Nó được sử dụng bởi hơn 50% phụ nữ mang thai trên toàn thế giới và ít nhất 65% phụ nữ mang thai ở Hoa Kỳ.
Hướng dẫn hiện tại khuyến cáo acetaminophen là thuốc giảm đau được lựa chọn trong thời kỳ mang thai, v́ các thuốc giảm đau khác như ibuprofen và aspirin không được coi là an toàn sau khi mang thai.
4. Những loại thuốc khác sẽ ảnh hưởng đến acetaminophen?
Các loại thuốc khác có thể tương tác với acetaminophen, bao gồm thuốc theo toa và thuốc không kê đơn, vitamin và các sản phẩm thảo dược. Nói với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc khác mà bạn sử dụng.
Một số lưu ư khi sử dụng Tylenol - Ảnh 2.
Nói với bác sĩ của bạn về tất cả các loại thuốc khác mà bạn sử dụng.
5. Nên tránh những ǵ khi dùng acetaminophen?
Hỏi bác sĩ hoặc dược sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc trị cảm lạnh, dị ứng, giảm đau hoặc thuốc ngủ nào khác. Acetaminophen được chứa trong nhiều loại thuốc kết hợp. Dùng một số sản phẩm cùng nhau có thể khiến bạn nhận được quá nhiều acetaminophen, dẫn đến quá liều gây tử vong. Kiểm tra nhăn để xem thuốc có chứa acetaminophen hay không.
Tránh sử dụng các loại thuốc khác có thể chứa acetaminophen.
Tránh uống rượu. Nó có thể làm tăng nguy cơ tổn thương gan khi dùng acetaminophen.
6. Người lạm dụng rượu có thể tăng nguy cơ nhiễm độc gan khi dùng acetaminophen
Những người lạm dụng rượu mạn tính có thể tăng nguy cơ nhiễm độc gan khi điều trị bằng acetaminophen (APAP). Tổn thương gan nghiêm trọng, bao gồm cả trường hợp suy gan cấp tính dẫn đến ghép gan và tử vong, đă được báo cáo ở những bệnh nhân sử dụng acetaminophen. Điều trị bằng acetaminophen nên được thực hiện một cách thận trọng với những bệnh nhân uống nhiều rượu.
Tốt nhất, bệnh nhân nên tránh uống rượu khi đang dùng thuốc có chứa acetaminophen và dùng đúng theo liều được quy định. Nếu gặp các dấu hiệu và triệu chứng của tổn thương gan như sốt, phát ban, chán ăn, buồn nôn, nôn, mệt mỏi, đau hạ sườn phải, nước tiểu sẫm màu và vàng da th́ phải đến cơ sơ y tế để được theo dơi.
Mặc dù hầu hết các mối quan tâm đều cho rằng Tylenol là an toàn, các sản phẩm acetaminophen có liên quan đến một số rủi ro sức khỏe tiềm ẩn. Thuốc giảm đau đă được xác định là nguyên nhân hàng đầu gây tổn thương gan ở Hoa Kỳ, gây ra ước tính 50.000 lượt vào pḥng cấp cứu mỗi năm, bao gồm 25.000 ca nhập viện và hơn 450 ca tử vong hàng năm. Ngoài ra, việc sử dụng thuốc có liên quan đến nguy cơ gây ra các phản ứng nguy hiểm trên da, như Hội chứng Stephens-Johnson.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
