Nghệ sĩ Hữu Nghĩa: Trân trọng nhưng không tiếc nuối thời vàng son

[Hanna]

Nghệ sĩ Hữu Nghĩa là một trong tên tuổi đình đám vào thập niên 1990, bên cạnh Lê Công Tuấn Anh, Lý Hùng, Lê Tuấn Anh, Việt Trinh, Diễm Hương, Hồng Vân… Theo quy luật tre già măng mọc, thế hệ của anh đã dần nhường sân chơi lại cho những ngôi sao mới.Nghĩa lùi về sau, âm thầm lặng lẽ cống hiến cho nghệ thuật theo cách mà mình thấy phù hợp nhất, trong một tâm thế bình thản và hài lòng với hiện tại.
Thời còn là sinh viên Cao đẳng Sân khấu - Điện ảnh TP.HCM, Hữu Nghĩa học hành chăm chỉ, anh có thói quen quan sát từng nét độc đáo của thầy cô để học tập. Anh cũng học hỏi những nghệ sĩ đàn anh để đúc kết ra lối diễn phù hợp cho từng hoàn cảnh. Kết quả, anh trở thành một danh hài, nhưng cũng vào vai bi rất nhuần nhuyễn. Đó là hai thế mạnh để anh duy trì chỗ đứng vững chắc trong ngôi làng nghệ thuật suốt một thời gian dài.

Thành danh hài ngoài ý muốn
Hữu Nghĩa tên thật là Trần Hữu Nghĩa, nguyên quán tại Mỹ Tho, Tiền Giang nhưng từ nhỏ anh sống tại Sài Gòn. Lúc được vài tuổi, ba mẹ thường dắt anh xem ca nhạc phòng trà, nên Nghĩa đã tiếp xúc với không gian nghệ thuật rất sớm. Dù không thể giải thích bằng lời, anh cảm nhận được ánh hào quang sân khấu có gì đó thật lung linh.
Vào năm 1975, Hữu Nghĩa 15 tuổi, lúc này anh hay nghe cải lương qua radio. Anh bắt đầu mơ mộng mình sẽ trở thành một ai đó trong một vở tuồng. Vậy nên vào năm 18 tuổi, Nghĩa thi vào trường Cao đẳng sân khấu & điện ảnh TP.HCM.Theo Hữu Nghĩa, thời gian anh học nghệ thuật, điều kiện sống và môi trường làm nghề còn hạn chế. Sinh viên trẻ ít có cơ hội được tham gia các dự án nghệ thuật như hiện tại, do đó, anh và bạn bè dành hết thời gian rèn giũa trên giảng đường. Ai đó, được gọi đi làm diễn viên quần chúng trong các phim màn ảnh rộng là một ân huệ lớn. Nhờ vậy mà thế hệ của anh rèn luyện được tiếng nói sân khấu và kỹ thuật biểu diễn rất tốt.
Ra trường, anh về phục vụ tại tỉnh Minh Hải cũ (bao gồm Cà Mau và Bạc Liêu) theo tinh thần của bài hát Tự nguyện rất nổi tiếng. Người trẻ như một cánh chim bay đi muôn nơi, dấn thân và cống hiến không vụ lợi. Đó là một sự hy sinh vì ai cũng biết nghệ sĩ phải có môi trường hoạt động nghệ thuật tại các đô thị lớn, mới có cơ hội tỏa sáng. Nhưng Hữu Nghĩa không hề tính toán, anh đã sống và cống hiến hết mình cho bà con nghèo ở miền quê xa xôi. Cà Mau đã để lại trong anh những kỷ niệm không hề phai nhạt.
Hai năm sau, anh trở lại TP.HCM. Lúc này, chương trình truyền hình Trong nhà ngoài phố hài châm biếm mang tính thời sự đang ăn khách, cùng với đó là sân khấu hài bắt đầu khởi sắc. Hữu Nghĩa hợp cùng Hữu Châu, Hồng Đào và Hồng Vân… thành lập nhóm hài 4T.

Hài lòng với vai trò người đứng sau
Tên tuổi Hữu Nghĩa tỏa sáng hơn nữa khi anh xuất hiện trong các bộ phim video do các hãng tư nhân đầu tư, sản xuất vào thập niên 1990. Những bộ phim tình cảm tâm lý xã hội thời điểm ấy đang mang lại một khẩu vị lạ cho công chúng. Thể loại phim này ăn khách đến mức đã đẩy một loạt các tên tuổi diễn viên trẻ sau thời Nguyễn Chánh Tín, Thương Tín như Lý Hùng, Lê Công Tuấn Anh, Lê Tuấn Anh, Phước Sang, Việt Trinh, Diễm Hương… lên hàng ngôi sao hàng đầu. Trong đó có Hữu Nghĩa, dù anh chỉ đóng vai thứ chính, chuyên tính cách hài, và thỉnh thoảng hóa thân vào vai bi.
Anh đã sống trong thời kỳ đỉnh cao suốt 20 năm. Đến một lúc, Lê Tuấn Anh, Diễm Hương giải nghệ, Lý Hùng chuyển sang ca hát cho các sô tỉnh lẻ, Việt Trinh quy ẩn thời gian trước khi trở lại với vai trò đạo diễn, thì Hữu Nghĩa đi học đạo diễn. Cách thể hiện của anh đã khiến cho nhiều thầy cô khuyên anh nên chọn công việc giảng dạy nghề diễn cho thế hệ tiếp nối. Anh nhận lời vì nhớ lại rằng ngày xưa chính nhờ những người thầy mà anh mới thành danh.Trở thành người thầy, Nghĩa lao vào công việc này bằng tất cả tâm huyết. Anh lấy hết kinh nghiệm thực tế và kiến thức sách vở truyền sang học trò với mong ước các bạn trẻ sẽ thành công trên hành trình nghệ thuật nhọc nhằn. Tuy nhiên, anh luôn dặn học trò một câu mà anh cho là rất quan trọng: trước khi thành danh, hãy thành nhân. Trước khi thành một ngôi sao, thì hãy là một con người bình thường nhưng tử tế.
Việc giảng dạy bận rộn, Nghĩa phải bớt thời gian đóng phim, đóng kịch, cho dù anh là một trong những nhân tố chính của sân khấu kịch Sài Gòn. Tuổi tác, cũng khiến cho anh chỉ được giao những vai phụ, đóng vai trò dàn bao cho diễn viên trẻ. Anh không hề chạnh lòng mà làm việc một cách chăm chỉ, say mê, qua việc đến phim trường, sân khấu đúng giờ, thuộc thoại nhuần nhuyễn. Anh làm gương cho học trò trên thực tế trường quay và sàn diễn. Giờ đây, anh không còn được công chúng săn đón nồng nhiệt như thời hoàng kim, nhưng vẫn còn nhiều khán giả yêu mến anh sâu sắc. Đồng thời, anh nhận được sự tôn trọng của bạn bè ngang lứa và thế hệ nghệ sỹ trẻ hơn.
Với Hữu Nghĩa, chừng đó cũng làm anh hạnh phúc. Anh bộc bạch: “Trong thế giới nghệ thuật bao la này, thời nào cũng vậy, sẽ có những cái tên lừng lẫy sẽ già đi và được thay thế bằng những ngôi sao khác. Đó là quy luật. Vậy nên, tôi trân trọng quá khứ, nhưng không tiếc nuối thời vàng son”.