Nỗi sợ Covid-19 thúc đẩy một số người Mỹ thành nguyên đơn trong làn sóng vô tiền khoáng hậu đ̣i quyền bầu cử tại ṭa án.
Đối với giáo sư đại học Regina Root, 53 tuổi, hành tŕnh kiện các quan chức bầu cử bang Virginia bắt đầu từ tháng 6, khi bà muốn bỏ phiếu sớm để tránh chỗ đông người tại điểm bỏ phiếu vào Ngày bầu cử 3/11.
Cuộc phẫu thuật năo đă cứu sống Root nhưng để lại di chứng khiến thị lực suy giảm và nơi bầu cử lại không có máy hỗ trợ bà tự bỏ phiếu mà cần nhờ chồng giúp đỡ.
"Khi đó tôi nghĩ rằng, điều này thật vô lư. Tôi đủ sức tự bỏ phiếu. Tôi có bằng tiến sĩ", Root nói.
Người dân đi bầu cử sớm tại một điểm bỏ phếu ở Trung tâm Hoạt động McFaul tại Bel Air, hạt Harford, bang Maryland, hôm 27/10. Ảnh: Reuters
Bà liên hệ với một giáo sư luật và các nhóm vận động, trở thành một trong những nguyên đơn dẫn đầu vụ kiện chống lại Virginia. Chính quyền bang cuối cùng phải đồng ư cung cấp một hệ thống sử dụng công nghệ đọc màn h́nh để các cử tri khiếm thị hoặc suy giảm thị lực có thể tự bỏ phiếu tại nhà.
Hơn 300 đơn kiện đă được đệ tŕnh tại 44 bang về cuộc bầu cử ngày 3/11 giữa Tổng thống đảng Cộng ḥa Donald Trump và ứng viên đảng Dân chủ Joe Biden, theo dự án Bầu cử Lành mạnh của Stanford-MIT, đơn vị theo dơi các vụ kiện.
Dữ liệu của Dự án Bầu cử Mỹ cho biết trong bối cảnh số ca nhiễm nCoV đang gia tăng ở Mỹ, số người đi bỏ phiếu sớm hoặc bỏ phiếu qua thư để tránh đến chỗ đông người vào Ngày bầu cử đă tăng kỷ lục gần 70 triệu người.
Cuộc chiến tại ṭa án nổ ra dưới mọi chủ đề, từ việc một người có đủ tư cách bỏ phiếu vắng mặt hay không, tới ḥm thư nơi cử tri bỏ phiếu.
Christian Green, 52 tuổi, một nhà nghiên cứu luật pháp và tôn giáo ở Lafayette, bang Louisiana, cho biết sợ đi bầu tại điểm bỏ phiếu do lo ngại về nguy cơ lây nhiễm Covid-19 từ cộng đồng và đặt người mẹ 81 tuổi của ḿnh vào t́nh thế nguy hiểm.
Green, thành viên của Liên đoàn Cử tri Phụ nữ của Louisiana, đă trở thành một trong những nguyên đơn trong vụ kiện t́m cách loại bỏ rào cản với bỏ phiếu vắng mặt và triển khai bỏ phiếu sớm.
Một thẩm phán liên bang ở Baton Rouge hồi tháng 9 đă ra phán quyết có lợi cho nguyên đơn. Tổng Thư kư bang Louisiana, nơi đă kháng cáo và phiên xét xử sẽ tiến hành sau bầu cử, không trả lời yêu cầu b́nh luận.
"Tôi nghĩ chúng tôi đă bị tước đi một thứ ǵ đó và lấy lại nó là mục đích chính của tôi" khi khởi kiện, Green nói.
Susan Ellis, giám đốc điều hành của People First of Alabama, tổ chức ủng hộ sự phát triển của người khuyết tật, cho biết các thành viên có truyền thống thích đi bỏ phiếu trực tiếp hơn nhưng Covid-19 khiến việc này quá mạo hiểm.
Tổ chức của Ellis, cùng những cử tri có nguy cơ lây nhiễm cao, đă kiện Tổng thư kư bang Alabma, yêu cầu bỏ điều kiện cần hai người trưởng thành cùng kư vào một lá phiếu gửi qua thư, bởi điều này gây khó khăn cho các thành viên trong tổ chức.
"Thật khó để nhờ người khác giúp đỡ v́ bạn sẽ bị coi là kẻ kỳ quặc ngoài phố", Ellis nói. "Những yêu cầu này mang tính dọa dẫm, trói buộc".
Vụ kiện cũng nhằm đảm bảo những thành viên như Jenny Lux, người bị tổn thương phổi do cúm lợn, được phép bỏ phiếu ở lề đường. Một ṭa án đă ra phán quyết có lợi cho nhóm của Ellis nhưng Ṭa án tối cao Mỹ sau đó cho phép John Merrill, bộ trưởng ngoại giao bang Albama, cấm bỏ phiếu bên lề đường, điều mà ông cho rằng có thể dẫn tới gian lận.
Merrill cho hay cử tri có nhiều lựa chọn phù hợp hoàn cảnh, bao gồm yêu cầu thư kư quận tới nhà cử tri để thu thập lá phiếu.
"Đó là lư do chúng tôi phản đối", ông nói về vụ kiện. "Họ đang cố thay đổi luật pháp thông qua tư pháp hơn là thông qua lập pháp".
Lux đă nói với ṭa cấp thấp hơn rằng có thể sẽ không bỏ phiếu nếu phải trực tiếp đến điểm bỏ phiếu. "Có đáng để mạo hiểm không? Đây là điều mà ta phải cân nhắc".