Cuộc điều tra luận tội Tổng thống Mỹ Donald Trump đă và đang bước vào giai đoạn nguy hiểm. Ông Trump chớ có chủ quan. Bởi v́ những lời khai chấn động từ các nhân chứng, bao gồm một cựu giám đốc cấp cao Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ và đại sứ Mỹ tại EU, đang đặt Tổng thống Trump vào thế nguy hiểm.
Vài tiếng sau khi bắt đầu phiên điều trần công khai cuối cùng trong cuộc điều tra luận tội tổng thống Donald Trump hôm 21/11, nghị sĩ Jackie Speier, thành viên đảng Dân chủ từ bang California, đă yêu cầu nhân chứng xác minh một câu chuyện mà bà đă nghe về người này, nhưng đó lại là câu chuyện về năm nhân chứng 11 tuổi.
Bà Speier hỏi bà Fiona Hill có phải khi c̣n là là một học sinh ở hạt Durham, phía đông bắc nước Anh, một cậu học sinh đă đốt bím tóc của bà trong một lần kiểm tra - liệu có thật là bà Hill đă dập tắt ngọn lửa bằng tay của ḿnh, và hoàn thành bài kiểm tra.
Đó là sự thật, bà Hill nói. Tuy nhiên, bà khẳng định đây là câu chuyện cảnh giác - không phải là câu chuyện về sự b́nh tĩnh trong nguy nan. Với một nụ cười gượng gạo, bà giải thích rằng sau đó mẹ bà đă cắt cho bà "kiểu tóc cái bát", giống như vua Richard III.
"Ồ", bà Speier nói, khi tiếng cười lắng xuống, "tôi nghĩ điều đó cho thấy rơ thực tế rằng bà nói thật, rằng bà rất nghiêm túc và tôi thực sự tôn trọng điều đó".
Fiona Hill, cựu chuyên gia hàng đầu của Nhà Trắng về Nga, có mặt tại Điện Capitol để làm chứng trong cuộc điều tra của Ủy ban T́nh báo Hạ viện Mỹ về việc liệu Tổng thống Donald Trump có lạm dụng quyền lực để ép buộc một chính phủ nước ngoài giúp ông hạ bệ các đối thủ chính trị trong nước.
Những lời khai của bà Hill đă khép lại hai tuần đầy kịch tính, với 12 người đă lần lượt ra làm chứng trong 7 phiên điều trần công khai. Tuy nhiên, dư âm màn hỏi đáp kéo dài 6 tiếng với bà Hill có lẽ c̣n lâu mới thực sự kết thúc sau khi bà đă xuất hiện như một anh hùng của đất nước với việc làm chủ bằng chứng và lập luận, cũng như sự b́nh tĩnh bất chấp sức ép.
Tất cả bắt nguồn từ cuộc điện đàm ngày 25/7 giữa ông Trump với tổng thống vừa đắc cử của Ukraine, Volodymyr Zelensky. Trong cuộc trao đổi, ông Trump đă đề nghị ông Zelensky "giúp đỡ", liên quan đến việc điều tra cựu phó tổng thống Mỹ Joe Biden, cũng như con trai ông, và một giả thuyết - đă bị t́nh báo Mỹ bác bỏ - rằng chính Ukraine, chứ không phải Nga, đă can thiệp vào cuộc bầu cử Mỹ năm 2016.
Đổi lại, ông Zelensky, một cựu diễn viên hài không có kinh nghiệm chính trường, sẽ có chuyến thăm Nhà Trắng mà ông mong muốn. Cùng lúc này, ông Trump đang giữ lại 400 triệu USD viện trợ quân sự mà Ukraine cần để đối phó với Nga ở biên giới. Điều này củng cố cáo buộc rằng ông Trump dùng số tiền này để gây sức ép lên chính phủ Kiev.
Đối với đảng Dân chủ, hành động đó không khác ǵ một vụ "đổi chác" (quid pro quo) và được xem là một căn cứ để luận tội tổng thống theo Hiến pháp Mỹ.
Ông Trump khẳng định ông không làm ǵ sai, cũng như nhắc lại thuyết âm mưu về sự can thiệp của Ukraine trong cuộc bầu cử Mỹ năm 2016, điều ông dựa vào để thúc đẩy các cuộc điều tra về con trai của ông Biden, Hunter, - người từng có chân trong hội đồng quản trị của một công ty khí đốt ở Ukraine. Đó chính xác là những ǵ mà bà Hill đă mạnh mẽ bác bỏ.
Trong phiên điều trần hôm 21/11, cựu giám đốc phụ trách châu Âu và Nga trong Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ cảnh báo các nghị sĩ Cộng ḥa, cũng chính là gồm cả ông Trump, rằng giả thiết trên là câu chuyện hư cấu" do Nga dựng nên và lan truyền.
"Đây là một câu chuyện hư cấu do chính các cơ quan an ninh Nga tạo ra và lan truyền", bà Hill nói. "Tôi muốn đề nghị các vị chấm dứt việc thúc đẩy những sự giả dối xuất phát từ động cơ chính trị mà rơ ràng đang thúc đẩy các lợi ích của Nga".
Là một chuyên gia về Nga nổi tiếng, bà từng rời khỏi giới nghiên cứu chính sách để gia nhập đội ngũ t́nh báo quốc gia Mỹ từ đầu năm 2006 đến cuối năm 2009. Bà lại từ bỏ công việc ở Viện Brookings vào đầu năm 2017 để gia nhập Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ khi chính quyền Trump bắt đầu, quyết định khiến bà bị nhiều người chỉ trích khi đó.
Bà Hill đă xây dựng danh tiếng của ḿnh dựa trên những hiểu biết về Tổng thống Putin và quan điểm rơ ràng của bà về các mối đe dọa từ Nga, nhưng bà lại làm việc cho một tổng thống đă bác bỏ kết luận về sự can thiệp của Nga và tỏ ra tin vào ư tốt của ông Putin.
Nói rất nhanh với chất giọng đặc trưng vùng đông bắc nước Anh nơi bà lớn lên, bà Hill đă trả lời tại phiên điều trần về những ǵ bà chứng kiến bên trong Nhà Trắng khi hai người - Đại sứ Mỹ tại EU Gordon Sondland và luật sư riêng của ông Trump, Rudy Giuliani - thi hành chính sách của một tổng thống phi truyền thống.
"Đất nước chúng ta đang bị xâu xé. Sự thật bị đặt nghi vấn", bà nói trong phiên điều trần.
Trong phiên điều trần kín vào tháng trước, bà Hill nói rằng bà đă dành "quá nhiều thời gian" tại Nhà Trắng để cố phối hợp với ông Sondland, người đă quyên tặng 1 triệu USD cho lễ nhậm chức của ông Trump trước khi được bổ nhiệm làm đại sứ Mỹ tại EU. Hôm 21/11, bà nói bà chợt nhận ra khi xem phiên điều trần của ông Sondland một ngày trước, rằng ông đă không phối hợp với bà v́ nhiệm vụ của họ đi theo hai hướng khác nhau.
"Ông ấy làm công việc chính trị trong nước c̣n chúng tôi làm về chính sách an ninh quốc gia với nước ngoài", bà nói. "Hai việc đó đơn giản là đi theo hai hướng".
Bà Hill rời chính quyền khoảng một tuần trước cuộc điện đàm ngày 25/7 giữa ông Trump và người đồng cấp Ukraine, và bà không biết chi tiết về cuộc gọi này cho đến khi Nhà Trắng công bố nội dung ghi chép vào tháng 9. Song cuộc gọi không phải là diễn biến bất th́nh ĺnh. Việc này diễn ra sau một cuộc gặp vào ngày 10/7 giữa các quan chức Mỹ và Ukraine tại Nhà Trắng mà bà Hill đă chứng kiến.
Theo lời bà, ông Sondland đă "buột miệng" nói ra việc ông và quyền chánh văn pḥng Nhà Trắng Mick Mulvaney đă làm việc về một thỏa thuận cho tổng thống Ukraine đến thăm Nhà Trắng để đổi lấy việc Kiev mở cuộc điều tra ông Biden và con trai. Cấp trên của bà, cố vấn an ninh quốc gia John Bolton, "mặt bỗng cứng đơ ra" và kết thúc cuộc họp.
Những lời khai như vậy đă biến bà Hill, 54 tuổi, người đă vào làm việc cho chính quyền Trump với tinh thần phi đảng phái, giờ đây đang nổi lên - một cách bất đắc dĩ nhưng không thể tránh khỏi - như là kẻ thù của tổng thống, nhưng cũng đồng thời là anh hùng đối với nhiều người khác.
"Fiona Hill là một báu vật quốc gia", John Bresnahan, trưởng ban quốc hội của Politico, tuyên bố trên Twitter sau phiên điều trần. Nicolle Wallace, giám đốc truyền thông Nhà Trắng thời Tổng thống George W. Bush, nói: "Tôi đă trải qua phần lớn sự nghiệp trong lĩnh vực chính trị. Tôi chưa từng thấy ai như Fiona Hill".
George Conway, luật sư, một trong những người chỉ trích Tổng thống Trump kịch liệt và là chồng của một trong những cố vấn của vị tổng thống (Kellyanne Conway), tuyên bố ông đang bắt đầu thành lập câu lạc bộ người hâm mộ (fan club) Fiona Hill.
Guardian b́nh luận nhiều người đă nh́n thấy ở bà Hill một phản đề, nếu không nói là cách chữa trị, đối với một số chất độc đang ăn ṃn quốc gia đă cho bà quốc tịch thứ hai.
Bà bước vào căn pḥng của Ủy ban T́nh báo trong ṭa nhà Longworth của Hạ viện Mỹ, một phụ nữ đứng trước một hội đồng gần như toàn nam, lạnh lùng và nghiêm nghị trong không khí bè phái nặng nề, một sứ giả từ thế giới học thuật bị đưa một trận chiến trong đó sự thật có nguy cơ bị đánh bại bởi những nhận định xuyên tạc. Trong bối cảnh đó, câu chuyện về bím tóc bị đốt năm bà 11 tuổi giống như một phép ẩn dụ về phiên điều trần.
"Fiona đă phụng sự một cách hoàn hảo trong chính quyền và giờ bà ấy đang giúp Quốc hội hiểu rơ tai ương mà Trump đă mang đến cho đất nước và thế giới", Strobe Talbott, cựu chủ tịch Viện Brookings, b́nh luận.
Tai ương đó có thể được diễn giải rằng: Cuộc điều tra luận tội ông Trump - cuộc điều tra luận tội tổng thống thứ tư trong lịch sử Mỹ - có thể trở thành một vụ Watergate thứ hai, theo Chủ tịch Ủy ban T́nh báo Hạ viện Adam Schiff. Trong một phát biểu hôm 21/11, sau khi khép lại các phiên điều trần công khai, ông Schiff đă liên hệ ông Trump với bê bối chấn động chính trường Mỹ cách đây gần nửa thế kỷ.
"Những ǵ chúng ta nh́n thấy ở đây nghiêm trọng hơn nhiều so với vụ ăn trộm cấp độ ba tại tổng hành dinh của phe Dân dân chủ", ông Schiff đề cập đến vụ bê bối Watergate dẫn đến sự từ chức của Tổng thống Richard Nixon năm 1974.
"Những ǵ chúng ta đang nói ở đây là việc tŕ hoăn sự công nhận (đối với Tổng thống Ukraine Zelensky) trong cuộc gặp ở Nhà Trắng đó, tŕ hoăn viện trợ quân sự cho một đồng minh trong chiến tranh", ông Schiff tiếp tục. "Điều này vượt qua những ǵ Nixon làm".
Tổng thống Nixon từ chức vào năm 1974, hai năm sau vụ ăn trộm tại văn pḥng của đảng Dân chủ tại khu phức hợp Watergate ở Washington. Vụ việc do các nhân vật thân cận với tổng thống cũng như ủy ban vận động bầu cử của ông Nixon tiến hành. Ông Nixon đă từ chức khi cuộc điều tra luận tội đang diễn ra và ông đối mặt với nguy cơ bị phế truất.
Trong một diễn biến kịch tích của quá tŕnh điều trần công khai, Gordon D. Sondland, Đại sứ Mỹ tại Liên minh Châu Âu (EU), đă bổ sung lời khai của ḿnh từ phiên điều trần kín trước đó, nhận định đă có sự "đổi chác" giữa chính quyền Trump và Ukraine.
"Tôi biết rằng các thành viên của ủy ban này thường xuyên đóng khung những vấn đề phức tạp này dưới dạng một câu hỏi đơn giản: Có phải đó là một sự 'đổi chác' hay không?", vị đại sứ nói, sử dụng thuật ngữ "quid pro quo".
"Như tôi từng nói trước đây, liên quan đến cuộc gọi của Nhà Trắng và cuộc gặp tại Nhà Trắng, câu trả lời là có".
Ông Sondland, một chủ khách sạn giàu có và là nhà tài trợ của Trump, được mô tả là một thành viên của "bộ ba người bạn" mà chính quyền đă sử dụng để lách qua các kênh ngoại giao thông thường với Ukraine. Mặc một suit xanh, sơ mi trắng và cà vạt có hoa văn màu đỏ, ông Sondland bước vào pḥng điều trần và đưa ra một trong những lời khai có sức công phá lớn nhất của cuộc điều tra cho đến nay.
"Yêu cầu của ông Giuliani là một sự 'đổi chác' để sắp xếp chuyến thăm Nhà Trắng cho Tổng thống Zelensky", ông Sondland nói. "Ông Giuliani yêu cầu Ukraine đưa ra tuyên bố công khai về cuộc điều tra đối với bầu cử năm 2016... và Burisma. Ông Giuliani đă bày tỏ mong muốn của tổng thống Mỹ và chúng tôi biết rằng những cuộc điều tra này rất quan trọng đối với tổng thống".
Burisma là công ty năng lượng Ukraine nơi con trai ông Biden làm việc. Ông Trump muốn Kiev điều tra việc mà ông cho là ông Biden đă lạm quyền để giúp Burisma không bị khởi tố vào năm 2016.
Không cung cấp bất kỳ bằng chứng nào, ông Trump nói ông Biden đă đe dọa tổng thống Ukraine khi đó, ông Petro Peroshenko rằng Mỹ sẽ rút lại cam kết cho vay 1 tỷ USD, trừ khi Victor Shokin - tổng chưởng lư Ukraine, người giám sát cuộc điều tra Burisma - bị cách chức. Ông Shokin chính thức bị quốc hội Ukraine băi nhiệm vào tháng 3/2016.
Lời khai của Đại sứ Sondland cũng đặt ra câu hỏi về tương lai của ông Rudy Giuliani, cựu thị trưởng New York, người đă thúc đẩy mạnh mẽ cuộc điều tra ở Ukraine mặc dù không có vai tṛ ngoại giao chính thức. Ông Giuliani, vốn có lợi ích kinh doanh ở Ukraine, từ chối ra điều trần hoặc chuyển giao tài liệu cho ủy ban điều tra dù có trát ṭa.
Ông Trump đă bảo ông Sondland "nói chuyện với Rudy" về Ukraine, và đại sứ tại EU miễn cưỡng đồng ư, dù việc làm việc thông qua luật sư riêng của tổng thống dường như không phù hợp.
"Chúng tôi không muốn làm việc với ông Giuliani. Nói một cách đơn giản, chúng tôi chơi bài mà chúng tôi được giao. V́ vậy, chúng tôi đă làm theo lệnh của tổng thống", ông Sondland nói.
Vị đại sứ làm việc tại Brussels, người không có kinh nghiệm về chính sách đối ngoại trước đó, đă bảo vệ hành vi của ḿnh và nói rằng ông đă hành động một cách thiện chí. Ông cũng nói rằng ông luôn phản đối việc tŕ hoăn viện trợ cho Ukraine v́ nước này cần phải chiến đấu chống lại sự gây hấn của Nga.
Ông Sondland đă kiên quyết phủ nhận việc tham gia vào "một số chính sách ngoại giao bất thường hoặc bất hảo" xa rời chính sách của Nhà Trắng, tuyên bố rằng ông đă thông báo các hoạt động của ông cho Bộ Ngoại giao và Hội đồng An ninh Quốc gia Mỹ.
"Tất cả đều là người trong cuộc", ông Sondland nói tại phiên điều trần. "Không có ǵ bí mật".
Những người trong cuộc này bao gồm Phó tổng thống Mike Pence, Ngoại trưởng Mike Pompeo, và quyền chánh văn pḥng Nhà Trắng Mick Mulvaney.
Bất chấp sự tấn công dữ dội, đảng Cộng ḥa vẫn kiên quyết bảo vệ ông Trump. Devin Nunes, đảng viên Cộng ḥa hàng đầu trong Ủy ban T́nh báo Hạ viện, đă bác bỏ những ǵ được cho là "bom tấn" trong lời khai của Đại sứ Sondland. Ông cũng lặp lại chỉ trích về việc đảng Dân chủ từ chối gọi con trai của ông Biden ra làm chứng.
"Trong cơn điên cuồng tấn công tổng thống, không có thuyết âm mưu nào quá kỳ quặc đối với đảng Dân chủ", hạ nghị sĩ nói.
Nhà Trắng cũng liên tục b́nh luận tương tự để tấn công phe Dân chủ.
"Phe Dân chủ rơ ràng đang bị thúc đẩy bởi sự ghét bỏ bệnh hoạn đối với Tổng thống Trump cũng như mong muốn điên dại của họ trong việc lật ngược kết quả bầu cử 2016", Stephanie Grisham, thư kư báo chí Nhà Trắng, nói trong một tuyên bố.
Song những nỗ lực phối hợp của họ gần như không thể giúp vết thương dừng chảy máu. Ủy ban T́nh báo Hạ viện giờ đây đang tập hợp các kết quả điều trần thành một báo cáo để chuyển sang Ủy ban Tư pháp Hạ viện cho giai đoạn tiếp theo của cuộc điều tra. Hạ viện dự kiến bỏ phiếu về việc luận tội trước lễ Giáng Sinh. Phiên ṭa tại Thượng viện sẽ diễn ra sau đó vào năm 2020.
"Theo quan điểm của tôi, không có ǵ nguy hiểm hơn là một tổng thống phi đạo đức tin rằng ông ta đứng trên luật pháp", ông Schiff nói hôm 21/11.
Tương tự ông Schiff, George Conway, chồng của cố vấn Nhà Trắng Kellyanne Conway, đă liên tưởng đến một nhân vật quan trọng trong các phiên điều trần vụ Watergate. "Đây là một khoảnh khắc John Dean", ông Conway viết. "Nó sẽ sống măi trong lịch sử chính trị Mỹ".
John Dean, nguyên là luật sư của Tổng thống Nixon từ tháng 7/1970 đến tháng 4/1973, đóng vai tṛ chính trong việc che đậy bê bối Watergate, sau đó đă ra làm điều trần trước quốc hội Mỹ với vai tṛ nhân chứng.
VietBF@ sưu tầm.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
