09/30/20
Nh́n chung, Trump tung tin vịt bay tràn ngập buổi tranh luận, theo phân tích của AFP. Nguy hiểm nhất là Trump nói rằng bầu phiếu qua thư sẽ dẫn tới "gian lận như chưa từng thấy trong lịch sử." Biden nói chính xác: "Không ai đưa ra căn cứ nào là có gian lận trong phiếu bầu qua thư."
AFP nhắc rằng vào tháng 5/2020, Ellen Weintraub của cơ quan bầu cử liên bang US Federal Election Commission (FEC) phóng tweet: "Không hề có cơ sở nào về thuyết âm mưu rằng bầu qua thư dẫn tới gian lận."
.
Chuyên gia bầu cử Max Feldman, cố vấn của tổ chức Voting Rights and Elections Program tại viện nghiên cứu pháp lư Brennan Center for Justice, nói với AFP: “Bầu qua thư trước giờ là một phần an toàn trong hệ thống bầu cử Hoa Kỳ trong nhiều năm. Xác suất để dân Mỹ bị sét đánh cao hơn là xác suất gian lận bầu qua thư."
.
Có lời Trump thường xuyên nói sai sự thật được lặp lại trong cuộc tranh luận, rằng Obama thất bại so với Trump trong việc thúc đẩy thị trường chứng khoán. Sự thât là, theo AFP, Obama thừa hưởng một thị trường chứng khoán sâu tận đáy khủng hoảng tài chánh toàn cầu, khi Obama rời Bạch Ốc năm 2017, chỉ số Dow Jones tăng gấp đôi, tính chung sức tăng là 148.3%. Trong khi suốt 44 tháng Trump nắm chức Tổng Thống, chỉ số Dow Jones tăng chỉ 38.5%.
.
AFP ghi nhận: Biden đă nói lời nói thật, khi Biden tố cáo Trump bưng bít nguy hiểm của đại dịch COVID-10. Trump đă thú nhận với kư giả Bob Woodward trong cú phone được ghi âm ngày 7 tháng 2/2020 rằng Trump biết "vi khuẩn này giết người" và "sức mạnh giết người của vi khuẩn này cao gấp 5 lần loại cúm dữ dằn. Bạn chỉ cần hít thở không khí - thế là nó lọt vào phổi." Cho dù Trump biết như thế, Trump vẫn nói trước dân Mỹ là không có ǵ để lo, và không có ǵ cần phong tỏa kinh tế hay mang khẩu trang (lúc đó là tháng 2/2020). Ngày 27/2, Trump nói cơ nguy vi khuẩn này với dân Mỹ là "rất thấp" và trường hợp nhiễm bệnh "đang xuống gần số không" trong vài ngày tới. Vào ngày 9 tháng 3/2020, Trump nói vi khẩun đó y hệt như cúm thường thôi. Ngày 19/3, Trump thú nhận với Woodward là Trump không muốn "làm dân Mỹ kinh hoàng."
.
Sau đây là phần kiểm chứng của CBS, trong đó phần lớn Trump loan truyền tin vịt..
--- Trump nói rằng bưu tín viên ở tiểu bang West Virginia đang "bán các phiếu bầu."
TRUMP NÓi: Hăy nh́n về West Virginia — bưu tín viên đang bán phiếu bầu. Họ đang quăng vào sông. Đó là chuyện kinh hoàng cho đất nước.
KIỂM CHỨNG: Sai.
.
CHI TIẾT: Một nhân viên bưu điện West Virginia thú nhận đă tính gian lận bầu cử sau khi anh đă thay đổi các đơn xin phiếu khiếm diện bầu qua thư từ 8 cử tri trong tháng 4/2020, theo hồ sơ Bộ Tư Pháp. Tiểu bang điều tra và thấy rằng có 5 đơn xin phiếu bầu đă bị sửa từ "Dân Chủ" sang Cộng Ḥa." C̣n 3 đơn xin phiếu bầu kia trước đó đă bị sửa, mặc dù chỗ ghi danh đảng tịch chưa bị sửa. Không hề có truy tố về tội "bán phiếu bầu" với người này.
.
Kiểm chứng câu Trump nói trong tranh luận: Trump nói họ đang "mất 30 và 40%" phiếu bầu. Nhưng không nói "họ" là ai.
TRUMP NÓi: "Họ đang mất 30 và 40%. Đó là gian lận. Đó là gian lận và là xấu hổ."
KIỂM CHỨNG: Sai.
.
CHI TIẾT: Có vẻ như Trump ám chỉ "họ" là Bưu điện" hay là các trạm bầu cử rằng "họ" đang mất 30% và 40% phiếu bầu. Không có chứng cớ nào. Trước đó Tump đă nói như thế trong một cuộc phỏng vấn ở Fox News. Nhưng con số Trump biến đ0ổi theo thời gian. Hồi tháng 8/2020 Trump nói có 20% phiếu bầu mất ở Bưu điện và sau đó ngay trong buổi nói chuyện đó Trump nói "20% tới 30%" phiếu bầu biến mất.
.
Trump có vẻ như nói về chuyện ở thị trấn Paterson, New Jersey, nơi các quan chức bầu cử quăng bỏ 19% phiếu bầu đă gửi tới. Nhưng đó chính là các phiếu bị xem bất hợp lệ, chứ không phải tỷ lệ mất phiếu qua bưu điện (that was the percentage of ballots that were deemed invalid, not the percentage lost in the mail). Kết luận: Trump nói sai.
.
Kiểm chứng về lời Trump nói tội phạm tăng 100 tới 200% tại New York.
TRUMP NÓI: "Nếu bạn nh́n về New York, nơi tăng y hệt chưa ai từng thấy, con số tội h́nh sự đang tăng 100, 150, 200%."
KIỂM CHỨNG: Misleading (nói mơ hồ để quy chụp sai trái).
.
CHI TIẾT: Ty Cảnh Sát New York Police Department phổ biến thống kê h́nh sư vào ngày 3 tháng 9/2020 về tháng 8. Có mức tăng 0.7% tổng số tội h́nh sự (bao gồm sát nhân, hiếp dâm, cướp, tấn công, trộm, lừa gạt tiền và lừa/trôm xe hơi) từ tháng 8/2019 tới tháng 8/2020. Các trường hợp nổ súng tại New York City tăng 165.9% ừ tháng 8/2019 tới tháng 8/2020 (tức là: 242 vụ nổ súng, so với 91 vụ kỳ trước).
Sát nhân tăng 47% trường hợp so với tháng 8/2019.
Nếu tính tới hết ngày 31/8/2020, có tăng 87% các trường hợp nổ súng khi tính theo tỷ lệ năm.
.
Kiểm chứng câu Trump nói rằng kinh tế thời Obama là "hồi phục chậm nhất" kể từ 1929.
TRUMP NÓI: "Họ (chính phủ Obama) có sự hồi phục kinh tế chậm nhất kể từ 1929. Đó là hồi phục chậm nhất."
KIỂM CHỨNG: Trump nói sai.
.
Cuộc suy thoái 2001 sau cú nổ bong bóng kinh tế mạng (dotcom boom) sụp đổ khoảng tháng 3/2001, và 6 năm sau suy thoái 2001 số lượng việc làm tăng chỉ 6%, trong khi tăng 8% sáu năm sau thời kinh tế sụp đổ của Đại Suy Thoái (thập niên 1930s). Hồi phục kể từ khi Obama nhậm chức Tổng Thống cũng dài hơn hồi phục năm 2001. Kinh tế Mỹ tăng 2.3 triệu việc làm trong năm cuối Obama ngồi ở Bạch Ốc.
.
Trump nói rằng Trump cắt giảm thuế doanh nghiệp (thành luật cuối năm 2017) đă làm tăng việc làm. Thực tế, 2.3 triệu việc làm được tạo ra trong một năm sau khi cắt giảm thuế, chỉ là tương đương số việc làm Obama tạo ra trong năm cuối nhiệm kỳ, và chỉ là nhiều hơn 200,000 việc làm so với năm trước khi cắt giảm thuế. Trong năm thứ nh́ sau cắt thuế (theo luật Cộng Ḥa đưa ra và Trump kư thành luật) mức tăng việc làm giảm bớt 180,000.
.
Nói chung, dựa theo các thống kê kiểm chứng được, Trump tung ra đầy những con số sai lạc. C̣n thái độ kỳ thị da màu th́ Trump lộ rơ, khi Trump từ chối lên án bạo lực do các nhóm da trắng thượng đẳng gây ra, trong khi Trump nói không có chứng cớ rằng bạo lực là vấn đề của các nhóm phe tả.
.
Điều hợp viên Chris Wallace của Fox News hỏi Trump là Trump có sẵn ḷng lên án "các nhóm dân quân vũ trang và da trắng thượng đẳng" hay không và có sẵn ḷng bảo họ "lùi lại" (“stand down”) tại các nơi như Kenosha, Wisconsin, và Portland, Oregon — các thành phố nơi các nhóm vũ trang cực hữu xuất hiện để hăm dọa những người biểu t́nh chống kỳ thị.
.
Trump nói: "Chắc chắn, tôi sẵn sàng làm như thế, nhưng sẽ nói gần như mọi thứ tôi thấy là từ nhóm cánh tả, không phải từ cánh hữu."
Wallace hỏi: ""Ông nói ǵ thế?"
Trump: ""Tôi sẵn ḷng làm mọi thứ. Tôi muốn thấy ḥa b́nh."
Wallace nói: "A, vậy th́ làm đi, thưa ông."
Biden nói: "Nói đi. Làm đi."
.
Trump hỏi (như lờ đi câu hỏi về nhóm da trắng thượng đẳng): "Ông muốn gọi họ là ǵ? Cho tôi một tên đi, nói đi, ông muốn tôi lên án ai?"
Wallace lặp lại rằng yêu cầu Trump lên án các nhóm dân quân vũ trang và da trắng thượng đẳng. Biden bảo Trump hăy lên án nhóm Proud Boys, một nhóm tân phát xít bạo lực. Bấy giờ, Trump ngập ngừng.
.
Trump nói: "Proud Boys? Stand back and stand by” (Proud Boys hả? Hăy đứng khựng lại một chút và hăy đứng yên trong tư thế sẵn sàng.)
Rồi Trump đổi đề tài, quy chụp các phe cánh tả.
.
Cảnh sát liên bang cho biết bạo lực từ các nhóm da trắng thượng đẳng là nguyc ơ khủng bố hàng đầu tại Mỹ. Nhưng trong nhiều năm, Trump luôn luôn nói bao che để làm nhẹ tầm nguy hiểm này. Trump mới đây bênh vực cậu da trắng 17 tuổi Kyle Rittenhouse, người bắn 3 thành viên Black Lives Matter làm cho 2 chết và 1 trọng thương; Trump nói cậu này bắn là tự vệ, tuy rằng cậu này mang súng trường từ thành phố khác t́m tới ngăn chận biểu t́nh của tổ chức bênh vực da đen BLM.
.
Việt Báo
VOX
The first post-debate polls say Biden won
To get a better picture of how this will affect the race, though, we’ll have to wait longer.
FactChecking the First Trump-Biden Debate
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
Phân Tích và Kiểm Chứng buổi Tranh Luận
