Sau cơn mưa ngày 3/8/2022 sân bay Tân Sơn Nhất và nhiều nơi SG bị ngập nặng.
Một tổ chức quốc tế làm việc trong lĩnh vực thúc đẩy nhân quyền trong kinh doanh và xóa bỏ lạm dụng vừa đưa ra cảnh báo Việt Nam là nơi tẩy rửa nguồn gốc xuất xứ cho bông vải Tân Cương để tránh bị chế tài từ Hoa Kỳ.
Con tàu chở ngũ cốc đầu tiên rời cảng Ukraine kể từ khi Nga xâm lược đă đi qua eo biển Bosphorus trên đường đến Lebanon để giao hàng mà các cường quốc nước ngoài hy vọng sẽ là tàu đầu tiên trong số nhiều tàu giúp xoa dịu cuộc khủng hoảng lương thực toàn cầu.
Tổng thống Zelensky muốn đối thoại trực tiếp với Chủ tịch Tập Cận B́nh, kêu gọi Trung Quốc gây sức ép để Nga chấm dứt chiến dịch tại Ukraine.
Các hăng hàng không của Việt Nam được khuyến cáo điều chỉnh đường bay để tránh khu vực gần Eo biển Đài Loan, nơi Trung Quốc chuẩn bị tập trận bắn đạn thật nhằm đáp trả chuyến thăm của Chủ tịch Hạ viện Mỹ tới Đài Loan mà Bắc Kinh phản đối.
Dự trữ dầu thô tại Mỹ bất ngờ tăng trong tuần trước khi mà xuất khẩu dầu suy giảm và nhiều nhà máy lọc dầu tăng công suất.
“House of Hồ” – chương tŕnh truyền h́nh thực tế về gia tộc họ Hồ giàu có đă trở lại trên băng tần HBO Max bắt đầu từ ngày 25 tháng 8 tới đây. Sau khi được ra mắt vào tháng 12 năm 2020, “House of Hồ” đă phá vỡ rào cản của truyền h́nh thực tế bằng cách tập trung vào một gia đ́nh gốc Việt siêu giàu ở Houston, Texas.
Kateryna Stupnytska, quân y chiến đấu. Vào tháng 3, đơn vị của cô đă tham chiến ở Makariv, vùng Kyiv. Cô ấy đă cứu hàng chục binh sĩ ngày hôm đó, nhưng đă bị giết bởi một quả bom của Nga.
Kateryna mới 25 tuổi.
Cô được truy tặng danh hiệu "Anh hùng của Ukraine".
Anh hùng RIP!
Kateryna Stupnytska, Army combat medic. Back in March her unit took the fight in Makariv, Kyiv region. She saved dozens of soldiers that day, but was killed by a russian bomb.
Kateryna was just 25.
She was posthumously awarded "Hero of Ukraine" title.
Ba tàu chở ngũ cốc đă rời các cảng của Ukraine trong khi tàu chở hàng đầu tiên kể từ khi Nga xâm lược sẽ đến Ukraine vào cuối ngày để bốc hàng, khi Kyiv kêu gọi mở rộng thỏa thuận thông hành an toàn cho các loại hàng hóa khác như kim loại.
Three grain ships left Ukrainian ports while the first inbound cargo vessel since Russia's invasion was due in Ukraine later in the day to load, as Kyiv called for the safe passage deal to be extended to other cargoes such as metals https://t.co/blGmg9Q9Unpic.twitter.com/hNo8EWgU3z
Ngoại trường Hoa Kỳ Antony Blinken vừa có cuộc hội đàm với Bộ trưởng Ngoại giao Việt Nam Bùi Thanh Sơn vào ngày 5/8, bên lề Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao ASEAN lần thứ 55 (AMM-55) và các Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao giữa ASEAN với Đối tác từ ngày 2-6/8 tại Phnom Penh, Campuchia.
Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Việt Nam dẫn lời Ngoại trưởng Blinken nói ông “rất vui khi được gặp Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn”, và “Thông qua Quan hệ Đối tác Toàn diện Hoa Kỳ-Việt Nam, chúng ta đang ngày càng hợp tác chặt chẽ để hướng tới sự thịnh vượng và an ninh chung. Mối quan hệ hữu nghị bền chặt và tầm nh́n chiến lược chung giữa Hoa Kỳ và Việt Nam chắc chắn sẽ ngày càng phát triển”.
Thông qua sự hiện diện của Ngoại trưởng Blinken tại cuộc họp của ASEAN, chính quyền Biden được cho là đang nỗ lực khẳng định cam kết đồng hành với khu vực này trước mối đe dọa của Trung Quốc, đặc biệt giữa bối cảnh Bắc Kinh đang thực hiện cuộc tập trận lớn “chưa từng có tiền lệ” xung quanh Đài Loan nhằm đáp trả chuyến thăm ḥn đảo của Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Nancy Peloci.
“Chúng tôi sẽ gắn bó với các đồng minh và đối tác của ḿnh, đồng thời cùng làm việc và thông qua các tổ chức khu vực để cho phép bạn bè trong khu vực đưa ra quyết định của riêng họ mà không bị ép buộc”, New York Times dẫn lời Ngoại trưởng Blinken nói tại một cuộc họp báo.
Tờ báo Mỹ nhận định những hoạt động quân sự đang diễn ra hiện nay của Bắc Kinh xung quanh Đài Loan vượt xa những hành động đe dọa trước đó, với tên lửa Trung Quốc lần đầu tiên bắn vào vùng biển thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản và tên lửa bắn qua vùng biển của Đài Loan. Các động thái này được xem như một thông điệp nhiều tầng mà các nhà lănh đạo Trung Quốc muốn gửi đi, rằng: “Ngươi rất mong manh, và Trung Quốc sẽ không để cho Hoa Kỳ ngăn cản”.
Ngoại trưởng Antony Blinken đă t́m cách phản bác lại lập luận đó trong một bài phát biểu hôm 5/8 trước những người đồng cấp Đông Nam Á tại Campuchia.
New York Times dẫn lời một quan chức phương Tây tham dự cuộc họp cho biết ông Blinken, người phát biểu sau Ngoại trưởng Vương Nghị của Trung Quốc, nói với ASEAN rằng Bắc Kinh t́m cách đe dọa không chỉ Đài Loan mà c̣n cả các nước láng giềng. Ông gọi phản ứng của chính phủ Trung Quốc đối với chuyến thăm ôn ḥa của bà Pelosi là “khiêu khích rơ ràng”, đồng thời đặt câu hỏi liên quan đến việc tên lửa Trung Quốc rơi gần Nhật Bản rằng “Quư vị sẽ cảm thấy thế nào nếu điều này xảy ra với quư vị”.
Theo New York Times, trong số các thành viên ASEAN, Việt Nam "là một câu hỏi hóc búa dai dẳng đối với người Mỹ". Các quan chức Mỹ hiểu rơ mối thù lịch sử dai dẳng của Việt Nam đối với Trung Quốc, và mối thù này ngày càng trở nên trầm trọng hơn khi tranh chấp lănh thổ ở Biển Đông tiếp diễn. V́ vậy, Việt Nam có thể là một đối tác tự nhiên của Hoa Kỳ. Tuy nhiên, một số quan chức Mỹ nói họ đang nhận thấy các lănh đạo Việt Nam muốn vượt rào đối với cả hai siêu cường.
Về phía Hà Nội, hôm 3/8, trả lời câu hỏi của phóng viên về t́nh h́nh eo biển Đài Loan hiện nay, người Phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Lê Thị Thu Hằng khẳng định: “Việt Nam kiên tŕ thực hiện chính sách ‘một Trung Quốc’ và mong muốn các bên liên quan kiềm chế, không làm căng thẳng t́nh h́nh eo biển Đài Loan, đóng góp tích cực vào việc duy tŕ ḥa b́nh, ổn định, thúc đẩy hợp tác và phát triển của khu vực và trên thế giới”.
Lănh đạo bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận đă đến nhà nữ sinh bị tông xe thiệt mạng để xin lỗi v́ đă xét nghiệm sai dẫn đến kết luận nữ sinh này có nồng cộ cồn trong máu khi tai nạn xảy ra, khiến gia đ́nh nạn nhân bức xúc.
Theo đó, ông Thái Phương Phiên, giám đốc bệnh viện cùng lănh đạo một số khoa của bệnh viện hôm 5/8 đă đến nhà em Hồ Hoàng Anh, học sinh lớp 12 Trường chuyên Lê Quư Đôn của tỉnh, để thắp nhang cho vong linh em, chia buồn và xin lỗi gia đ́nh về kết quả xét nghiệm sai, theo tường thuật của báo Người Lao Động.
Ông Hồ Hoàng Hùng, cha em Hồ Hoàng Anh, đă chấp nhận lời xin lỗi, cũng theo tờ báo này. Trước đó, v́ bức xúc với việc bệnh viện này xác định em Hồ Hoàng Anh có nồng độ cồn trong máu khi xảy ra vụ tai nạn, ông Hùng đă gửi đơn khiếu nại lên lănh đạo tỉnh Ninh Thuận và cơ quan chức năng để yêu cầu trả lại sự trong sạch cho con gái ông và truy tố h́nh sự nếu có việc cố t́nh làm sai lệch hồ sơ vụ án.
Vụ việc được dư luận suy đoán là ‘có sự ngụy tạo bằng chứng để bao che’ v́ người lái chiếc xe hơi gây tai nạn cho em Hồ Hoàng Anh khi em đang chạy xe máy trên đường từ trường về nhà ngày 28/6 là ông Hoàng Văn Minh, cán bộ quân đội thuộc Trung đoàn Không quân 937, Quân chủng Pḥng không - Không quân, Bộ Quốc Pḥng.
Sau vụ tai nạn, gia đ́nh ông Hùng được nhận thông báo của Cơ quan Cảnh sát Điều tra thuộc Công an Thành phố Phan Rang - Tháp Chàm cho biết nồng độ cồn của em Hồ Hoàng Anh là 0,79 mg/100 ml máu, do Bệnh viện Đa khoa tỉnh Ninh Thuận làm xét nghiệm.
Tại buổi gặp gia đ́nh ông Hùng, giám đốc Thái Phương Phiên được dẫn lời nói ‘sẽ hủy kết quả xét nghiệm’ và ‘sẽ thành lập hội đồng để rà soát, đánh giá lại quy tŕnh xét nghiệm để xem sai sót ở đâu’, cũng theo báo Người Lao Động.
Trước đó, vào chiều ngày 2/8, Công an Phan Rang-Tháp Chàm đă tổ chức cuộc họp báo để làm sáng tỏ những nghi vấn xung quanh vụ án này. Theo tờ giải tŕnh của Bệnh viện Đa khoa Ninh Thuận gửi cho cơ quan công an th́ ‘kỹ thuật viên xét nghiệm đă làm không đúng quy tŕnh, không xem xét lại khi thấy kết quả bất thường’ cho nên ‘kết quả xét nghiệm chưa được kiểm chứng, không đủ độ tin cậy và không phù hợp với t́nh trạng của bệnh nhân’.
Nạn nhân Hồ Hoàng Anh được xác định tử vong do ‘vỡ xương sọ năo’, theo kết quả khám nghiệm tử thi được công bố tại buổi họp báo.
Cũng tại buổi họp báo, Thượng tá Hà Công Sơn, Phó Trưởng công an Phan Rang Tháp Chàm, thừa nhận ông Hoàng Văn Minh đă ‘nghe điện thoại trong lúc lái xe xe, chuyển làn thiếu quan sát’ nên ‘đă vi phạm luật giao thông’, c̣n nạn nhân ‘đi đúng làn đường và tốc độ’.
Chính Sách “Một Trung Quốc” (One China Policy) bắt nguồn từ chiến lược ḥa hoăn với Trung Quốc của Tổng thống Richard Nixon và Cố Vấn An Ninh Quốc Gia Henry Kissinger.
Trong tiểu luận quan trọng “Á Châu sau Việt Nam” (Asia After Vietnam) đăng trên tạp chí uy tín Foreign Affairs tháng 10 năm 1967, Richard Nixon cho rằng, song song với việc giải quyết chiến tranh, phát triển kinh tế trong khu vực cũng quan trọng không kém. Theo tác giả, nói đến Á Châu không thể bỏ qua vai tṛ của bốn quốc gia ảnh hưởng gồm Trung Quốc, Nhật Bản, Ấn Độ và Hoa Kỳ (cường quốc Thái B́nh Dương). Tất cả nên được bắt đầu bằng việc thiết lập quan hệ với Trung Cộng (Foreign Affairs, Vol. 46, No. 1, Oct., 1967).
Khi được bầu vào ṭa Bạch Ốc, TT Nixon tiến hành hai mục đích này. Chuyến viếng thăm Trung Quốc của TT Nixon, kết thúc bằng Thông Cáo Chung Thượng Hải, 27 tháng 2 năm 1972, đă mở ra một thời kỳ mới trong quan hệ quốc tế chưa từng có tại Á Châu.
Theo nội dung của Thông Cáo Chung Thượng Hải, Trung Cộng khẳng định:
(1) Chính phủ Cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa là chính phủ hợp pháp duy nhất của Trung Quốc;
(2) Đài Loan là một tỉnh của Trung Quốc;
(3) việc giải phóng Đài Loan là việc nội bộ của Trung Quốc mà không nước nào có quyền can thiệp; và
(4) tất cả các lực lượng và cơ sở quân sự của Hoa Kỳ phải được rút khỏi Đài Loan."
Phía Hoa Kỳ:
(1) Thừa nhận Đài Loan là một phần của Trung Quốc;
(2) Khẳng định mối quan tâm của Hoa Kỳ đối với việc giải quyết vấn đề Đài Loan một cách ḥa b́nh bởi chính người Trung Quốc;
(3) Đồng ư mục tiêu cuối cùng là việc rút tất cả các lực lượng và cơ sở quân sự của Hoa Kỳ khỏi Đài Loan (Wilson Center, Joint Communique between The United States and China, 1972).
Đ̣i hỏi của Trung Cộng rất rơ ràng nhưng đáp ứng của Hoa Kỳ lại khá mơ hồ. Thời gian đó, Trung Hoa Dân Quốc (Đài Loan) vẫn c̣n ṭa đại sứ tại Washington D.C.
Năm 1979, chính phủ Jimmy Carter bước thêm một bước nữa trong quan hệ ngoại giao với Trung Cộng khi thừa nhận “Chính phủ Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa là chính phủ hợp pháp duy nhất”. Điều này có nghĩa Trung Hoa Dân Quốc không phải là một quốc gia có chủ quyền độc lập. TT Jimmy Carter tuyên bố ư định thiết lập quan hệ ngoại giao hoàn toàn với Trung Cộng vào ngày 1 tháng 1 năm 1979 và hai nước sẽ trao đổi đại sứ vào ngày 1 tháng 3 cùng năm.
Đặng Tiểu B́nh viếng thăm thiện chí Hoa Kỳ vào tháng Giêng năm 1979. Đặc biệt, ngoài việc thảo luận các quan hệ giữa hai nước, họ Đặng tiết lộ cho TT Carter biết Trung Cộng sẽ đánh Việt Nam. TT Carter thuyết phục Đặng Tiểu B́nh không nên dùng biện pháp vơ lực, nhưng không thành công.
Trong văn kiện tái lập quan hệ ngoại giao năm 1979, Hoa Kỳ thừa nhận quan điểm của Trung Cộng khi Trung Cộng cho rằng chỉ có một Trung Quốc và Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Tuy nhiên, điều đó không có nghĩa là chính phủ Hoa Kỳ công nhận Trung Cộng có chủ quyền trên Đài Loan. Nguyên văn tiếng Anh của mệnh đề quan trọng này: “The government of the United States of America acknowledges the Chinese position that there is but one China and Taiwan is part of China.”
“Thừa nhận” (acknowledge) khác với “công nhận” (recognize). Chính phủ Hoa Kỳ “thừa nhận” quan điểm của Trung Quốc cho rằng Đài Loan là một phần của Trung Quốc nhưng không hàm ư “công nhận” Đài Loan là một phần của Trung Quốc. Chính phủ Hoa Kỳ mong muốn tranh chấp giữa Trung Cộng và Đài Loan được giải quyết bằng phương pháp ḥa b́nh.
Phái đoàn Trung Cộng muốn sửa lại nội dung văn kiện để thay từ “thừa nhận” thành “công nhận” nhưng phái đoàn Hoa Kỳ không đồng ư. V́ muốn thỏa hiệp được kư kết nhanh, phái đoàn Trung Cộng không tiếp tục giằng co với tṛ chơi chữ của Mỹ. (Michael J. Green,What Is the U.S. “One China” Policy, and Why Does it Matter?, Center for Strategic and International Studies, 2017).
Trong thời điểm đó, Dân biểu Clement John Zablocki, Chủ Tịch Ủy Ban Ngoại Giao Hạ Viện Hoa Kỳ là người có quan điểm chống CS cứng rắn thuộc đảng Dân Chủ, quận 4 tiểu bang Wisconsin. Ông rất nhạy bén khi h́nh dung viễn ảnh không sáng sủa của Đài Loan nên đă bảo trợ một dự luật nhằm bảo vệ an ninh của Hoa Kỳ và quyền lợi kinh tế Đài Loan sau này. Dự luật là một hợp tác lưỡng đảng và được hoàn thành trong một thời gian rất ngắn. Dân biểu Zablocki giới thiệu dự luật ngày 28 tháng 2 năm 1979.
Đạo luật có tên là Đạo Luật Quan Hệ Đài Loan (Taiwan Relations Act) ra đời. Mặc dù Mỹ đă đóng ṭa đại sứ tại Đài Loan nhưng đạo luật này cho phép thiết lập Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan, một h́nh thức khác của ṭa đại sứ. Đạo luật này yêu cầu tổng thống phải tức khắc thông báo với quốc hội mọi biến cố có ảnh hưởng đến an ninh của Đài Loan. Quan trọng nhất, đạo luật nhấn mạnh Hoa Kỳ sẽ cung cấp Đài Loan với vơ khí có đặc tính pḥng thủ và sẽ duy tŕ khả năng của Hoa Kỳ chống lại bất cứ biện pháp nào dùng vũ lực hay h́nh thức cưỡng bách nào khác có thể gây nguy hiểm cho an ninh hay hệ thống xă hội hoặc kinh tế của nhân dân Đài Loan” (H.R.2479 — 96th Congress (1979-1980).
Dĩ nhiên Trung Cộng phản đối Đạo Luật Quan Hệ Đài Loan và xem đó là hành động đơn phương của Mỹ, vi phạm các nguyên tắc ngoại giao quốc tế và nhất là “vi phạm những cam kết của Hoa Kỳ với Trung Cộng”.
Hoa Kỳ không vi phạm các cam kết với Trung Cộng. Các lănh đạo Trung Cộng quên rằng, bộ máy độc tài chuyên chính tập trung CS không chạy giống như bộ máy của các nền dân chủ phân quyền. Trong chính trị Mỹ, ba ngành hành pháp, lập pháp và tư pháp hoạt động độc lập, sinh động, chẳng những không mâu thuẫn nhau mà có tác dụng bổ khuyết nhau tạo nên sức mạnh tổng hợp của nền dân chủ để đáp ứng mọi t́nh huống trước mắt cũng như lâu dài.
Cơ chế dân chủ Mỹ là cánh đồng ph́ nhiêu có nhiều thảo mộc, cây trái, hoa màu. Trên cánh đồng đó từng đó một George F. Kennan, một viên chức cấp thấp làm việc tại ṭa đại sứ Hoa Kỳ ở Liên Xô đă trở thành cha đẻ của “lư thuyết ngăn chặn” kéo dài 45 năm qua nhiều thời tổng thống. Nếu làm việc dưới chế độ quan liêu CS, các đề nghị của anh cán bộ George F. Kennan đă đi vào ngăn kéo hay thùng rác.
Nếu không có Đạo Luật Quan Hệ Đài Loan, số phận Đài Loan ngày nay cũng chẳng khác ǵ Hong Kong. Đạo luật này mở ra nhiều cánh cửa cho quan hệ giữa Đài Loan và Hoa Kỳ đồng thời dự pḥng nhiều trường hợp để các chính phủ Hoa Kỳ sau đó có thể giải thích và áp dụng tùy theo t́nh huống.
Nhắc lại, trong Thông Cáo Chung thứ ba giữa Hoa Kỳ và Trung Cộng ngày 17 tháng 8 năm 1982, Hoa Kỳ nhấn mạnh rằng “Hoa Kỳ không t́m kiếm một chính sách dài hạn bán vũ khí cho Đài Loan”. Tuy nhiên, TT Ronald Reagan lại gởi riêng cho TT Tưởng Kinh Quốc “sáu bảo đảm” trong đó khẳng định Hoa Kỳ chỉ giảm việc bán vũ khí cho Đài Loan với điều kiện Trung Cộng cam kết theo đuổi một giải pháp ḥa b́nh cho xung đột Eo Biển Đài Loan. Lần nữa, TT Reagan áp dụng Đạo Luật Quan Hệ Đài Loan. Văn bản của TT Reagan gởi Tưởng Kinh Quốc đă được giải mật năm 2020.
Hôm 23 tháng 5 năm 2022 tại Tokyo, khi được hỏi liệu Hoa Kỳ có dùng vũ lực để bảo vệ Đài Loan trong trường hợp Đài Loan bị tấn công, TT Joe Biden trả lời ngay “Yes” và sau đó giải thích thêm cũng trong tinh thần của Đạo Luật Quan Hệ Đài Loan: “Chúng tôi đồng ư với chính sách ‘Một Trung Quốc’. Chúng tôi kư vào đó, và các bên đồng ư từ đó, nhưng ư tưởng thực hiện bằng vũ lực là không thích hợp.”
Điều đó cho thấy quan điểm “Một Trung Quốc” của Hoa Kỳ khác với quan điểm “Một Trung Quốc” của các lănh đạo Trung Cộng từ Đặng Tiểu B́nh tới Tập Cận B́nh.
Các tổng thống Mỹ dù Jimmy Carter, Dân Chủ, hay sau đó là Ronald Reagan, Cộng Ḥa, đều xem việc bảo vệ Đài Loan là quan trọng không chỉ về quyền lợi kinh tế mà quan trọng hơn là an ninh tại Á Châu.
Quan điểm lưỡng đảng về Đài Loan đó từ năm 1979 đến nay không thay đổi.
Mở ngoặc một chút về sinh hoạt lưỡng đảng của Mỹ. Khái niệm đảng trong sinh hoạt chính trị Hoa Kỳ hoàn toàn khác với khái niệm đảng dưới chế độ CS. Tổng thống thuộc đảng Cộng Ḥa đă đánh gục Liên Xô trong Chiến Tranh Lạnh là Ronald Reagan nguyên là một đảng viên đảng Dân Chủ. Nhà chính trị nổi tiếng và từng là ứng cử viên tổng thống đại diện cho đảng Dân Chủ là Hillary Clinton nguyên là đảng viên đảng Cộng Ḥa. TT Donald Trump nguyên là đảng viên đảng Cộng Ḥa, sau đổi sang đảng Cải Cách (Reform Party), rồi đổi tới đảng Dân Chủ và đổi về lại Đảng Cộng Ḥa. Trong lịch sử chính trị Hoa Kỳ hai đảng Cộng Ḥa và Dân Chủ từng thay đổi toàn bộ nguyên tắc chỉ đạo (platforms). Đảng Cộng Ḥa bảo thủ ngày nay trước đây là đảng có tinh thần tự do, cấp tiến. Tổng thống thuộc đảng Cộng Ḥa Abraham Lincoln là người chủ trương giải phóng nô lệ và bảo vệ người da đen trong khi đảng Dân Chủ lại chống đối việc mở rộng quyền của chính phủ liên bang.
Chủ thuyết Monroe (Monroe Doctrine) mang tên tổng thống James Monroe do lúc đó là Ngoại trưởng John Quincy Adams soạn, chủ trương “Mỹ châu của người Châu Mỹ” ra đời năm 1823. Gần 200 năm sau qua nhiều đời tổng tống dân chủ lẫn cộng ḥa nhưng mỗi khi có một biến động chính trị ở châu Mỹ, chẳng hạn khủng hoảng chính trị của Venezuela hiện nay, chủ thuyết này vẫn c̣n được đem ra bàn. Do đó, một người Việt trong nước hay gốc Việt ngoài nước nếu thật sự quan tâm đến tương lai dân chủ của Việt Nam th́ nên tính táo, khôn ngoan để vận dụng mọi chính sách đối ngoại của các cường quốc dân chủ vào cuộc đấu tranh chung và không nên quá đặt nặng việc tổng thống Mỹ thuộc đảng nào.
Trở lại với chuyện “Một Trung Quốc”. Đài Loan, về mặt lănh thổ, có thể là một phần của Trung Quốc nhưng 23.6 triệu người Đài Loan không phải là dân của nước Cộng Ḥa Nhân Dân Trung Hoa dưới sự cai trị của đảng CS Trung Quốc đứng đầu là Tập Cận B́nh.
Đất nước không chỉ là núi, đồi, sông, biển, ruộng, vườn, cây, trái v.v… mà trên tất cả là con người với những khát vọng, ước mơ và lư tưởng của thời đại họ. Và do đó, không ai có quyền định đoạt sinh mệnh của 23.6 triệu người dân Đài Loan ngoài chính họ.
Con người hôm nay là con người đang bước đi trong thời đại với các giá trị đạo đức và văn minh được chính họ sáng tạo, phát minh hay chọn lựa. Nếu tách rời đặc tính thời đại ra khỏi định nghĩa một dân tộc th́ dân tộc đó chẳng khác ǵ một bộ lạc sống đời sống nguyên thủy trong các rừng nhiệt đới ở Ba Tây.
Chính v́ phát triển phù hợp với xu hướng thời đại mà Tây Đức trở nên một cường quốc ngay trong thời kỳ bị chia cắt. Thủ tướng Konrad Adenauer, giống như nhiều người dân Đức khác, rất mong được thấy một nước Đức thống nhất sau Thế Chiến Thứ Hai. Tuy nhiên, ông khẳng định nếu thống nhất để rồi nước Đức trở thành một nước CS hay “trung lập dẫn đến CS” đi ngược với xu hướng thời đại ông sẽ chống.
Khát vọng của con người xác định cho tương lai họ chứ không phải do ư thức hệ áp đặt từ bên ngoài hay do sức mạnh của một nhóm người từ bên trong giữ ch́a khóa nhà tù.
Adenauer nhận ra rằng nước Cộng Ḥa Liên Bang Đức chỉ có thể giành lại tự do và thịnh vượng nếu là một phần của châu Âu rộng lớn hơn với sự hậu thuẫn của Hoa Kỳ. Tây Đức nhận của Mỹ gần 1.4 tỷ dollar trong Kế Hoạch Marshall (Marshall Plan)để giúp nước Đức đứng lên từ đống tro tàn nhưng không ai tố cáo Hoa Kỳ là “thực dân mới đế quốc Mỹ” như mấy cái loa tuyên truyền rỉ rả suốt ngày ở Việt Nam.
Chỉ sau một thời gian ngắn phát triển Tây Đức được xem như là một phép lạ kinh tế, trở thành hội viên của NATO và Cộng đồng kinh tế Âu Châu. Konrad Adenauer viếng thăm Liên Xô năm 1955 với tư cách một nguyên thủ quốc gia chứ không phải đại diện cho một nước Đức bại trận hay một chư hầu của Mỹ.
Hai nước Bắc Hàn và Việt Nam cũng bị chia cắt trong thời gian đó. Kim Nhật Thành thăm Liên Xô tháng 3, 1949 để cố thuyết phục Stalin cho phép ông ta xua quân chiếm Nam Hàn và thiết lập chế độc tài CS trên toàn cơi Triều Tiên. Cái gật đầu của Stalin ngày 30 tháng 5, 1950 dẫn đến ít nhất 3 triệu người bị giết. Tương tự, Hồ Chí Minh và Lê Duẩn thăm Trung Cộng và Liên Xô nhiều lần cũng chỉ với mục đích duy nhất là mong Trung Cộng và Liên Xô cung cấp súng đạn để họ đưa quân vào cưỡng chiếm miền Nam và thiết lập chế độ CS trên phạm vi cả nước.Tham vọng CS hóa đó đi ngược lại ước vọng của người dân miền Nam. Hậu quả là nhiều triệu người chết trong chiến tranh và đất nước đi ṿng quanh trong ngơ cụt lạc hậu và chậm tiến từ đó đến nay.
Sau khi lệnh “Thiết Quân Luật” (Martial Law) được hủy bỏ vào tháng 5, 1991, chính phủ và người dân Đài Loan đă đưa đất nước vươn lên cao trong nhiều lănh vực nhất là tự do, dân chủ và nhân quyền.
Theo kết quả xếp hạng của Economist Intelligence Democracy Index 2021, Đài Loan là một trong 21 quốc gia dân chủ toàn diện (full democracy) trên thế giới. Một quốc gia được xếp vào hạng dân chủ toàn diện phải đạt số điểm cao nhất trong 5 lănh vực: (1) đa đảng và bầu cử tự do, (2) tự do dân sự, (3) chức năng chính phủ, (4) tham gia chính trị và (5) văn hóa chính trị. Với kết quả vượt trội đó, Đài Loan c̣n dân chủ hơn cả Mỹ, Pháp, Tây Ban Nha, Bồ Đào Nha, Bỉ và nhiều nước tiên tiến khác.
Cũng theo Economist Intelligence Democracy Index 2021, Trung Cộng cùng với CSVN, Bắc Hàn, Lào, Cuba, Afghanistan và một số nước Phi Châu độc tài bị liệt vào nhóm “Chuyên chế” (Authoritarian).
Economist Intelligence dành một phần khá dài để phân tích trường hợp Trung Cộng. Trung Cộng là quốc gia có nền kinh tế lớn thứ hai trên thế giới, nhưng nền kinh tế lớn không đem lại hạnh phúc cho con người. Giá trị của một quốc gia khi đem ra so sánh với các quốc gia khác không đặt trên cơ sở nền kinh tế mà là đạo đức và đời sống của người dân. Một con người phải có quyền sống một cuộc đời đáng sống.
Trong tiêu chuẩn “đa đảng và bầu cử tự do”, Trung Cộng và CSVN đều lănh ba trứng gà (0.00). Với sỉ nhục quốc tế đó, Trung Cộng không có quyền ǵ, không có tư cách ǵ để áp đặt một chế độ phi nhân, lạc hậu lên 23.6 triệu người tự do tại Đài Loan. (Democracy Index 2021, The China challenge, Economist Intelligence)
Hôm 1 tháng 8, 2022, Chủ tịch Hạ Viện Hoa Kỳ Nancy Pelosi thăm Đài Loan. Chuyến viếng thăm ngắn nhưng đă gây nhiều tiếng vang khắp thế giới và phản ứng quyết liệt kèm theo nhiều đe dọa từ phía Trung Cộng. Nhưng ngoài việc gởi một số chiến đấu cơ xâm phạm không phận Đài Loan, Trung Cộng không thể có một hành động trả đũa nào cụ thể.
Trung Cộng làm ǵ với những chiến đấu cơ đó? Dám bắn không? H́nh ảnh quân đội Nga đang khốn đốn ở Ukraine là một nhắc nhở hăi hùng cho quân đội Trung Cộng, một quân đội đang mắc “bệnh ḥa b́nh” v́ 43 năm chưa ra trận.
Như người viết đă phân tích trước đây, quan hệ và mậu dịch kinh tế chằng chịt, không chỉ giữa Trung Cộng và Đài Loan mà c̣n Trung Cộng, Đài Loan, Mỹ, Châu Âu và khối các nước đang phát triển. V́ thế, dù có đánh nhau với Đài Loan và ngay cả trong trường hợp Mỹ đứng ngoài, nền kinh tế Trung Cộng cũng sẽ thiệt hại nặng nề nếu không muốn nói là phá sản. Bài học Liên Xô cho họ Tập thấy, phá sản kinh tế sẽ tức khắc dẫn tới phá sản cơ chế chính trị.
Nhưng tại sao Tập hung hăng? Hai lư do. Thứ nhất, Tập muốn tạo một không khí chiến tranh để áp đảo tinh thần các thành phần chống Tập c̣n mạnh trong nội bộ đảng CSTQ trước khi ông ta bước vào nhiệm kỳ 3 tại đại hội đảng lần thứ 20 vào tháng 11 này. Thứ hai, Tập tiếp tục đun sôi chảo dầu đại Hán để giữ “niềm tin vào đảng” và để đánh lạc hướng ḷng công phẫn của người dân sang phía Mỹ thay v́ tập trung vào ông ta.
Việc làm ồn lên của Tập chỉ làm tṛ cười cho thiên hạ và góp phần quảng cáo cho chuyến viếng thăm Đài Loan của bà Nancy Pelosi.
Công ty Aviation-tracking vừa cho biết chuyến bay của bà Pelosi thu hút lượng người theo dơi trực tuyến chưa từng có. Nếu Tập khôn ngoan hơn có lẽ nên im lặng hay lấy một bài b́nh luận từ một tờ báo cũ ra đăng rồi cho qua.
Tập Cận B́nh chỉ giỏi ăn hiếp những nước cô thế, không đồng minh, lệ thuộc tư tưởng như CSVN hay các con nợ nghèo như Sri Lanka, Kyrgyzstan, Pakistan nhưng với Mỹ th́ Trung Cộng chưa phải là đối thủ.
Thời đại ngày nay là thời đại tự do dân chủ và tự quyết. Người dân Ukraine đang chiến đấu v́ quyền tự quyết của họ và người dân Đài Loan chắc chắn sẽ đứng lên chiến đấu cho quyền tự quyết của ḿnh nếu bị tấn công.
Các cuộc cách mạng tại Đông Âu và Bắc Phi cho thấy dân chủ là khúc khải hoàn ca đang được phần đông nhân loại cất lên và là xu hướng của thời đại.
Chính sách “Một Trung Quốc” là sản phẩm của Chiến Tranh lạnh và với đà tiến bộ văn minh ngày nay, chính sách đó đă lỗi thời.
Phát ngôn viên về an ninh quốc gia John Kirby cho biết hôm thứ Sáu 5/8 rằng Mỹ đă triệu tập đại sứ Trung Quốc đến Nhà Trắng để phản đối các hành động mà Washington gọi là vô trách nhiệm và mâu thuẫn với việc duy tŕ ḥa b́nh và ổn định ở vùng eo biển Đài Loan.
Trung Quốc đă phát động cuộc tập trận lớn nhất từ trước đến nay trên các vùng biển và vùng trời xung quanh Đài Loan vào ngày 4/8, một ngày sau khi Chủ tịch Hạ viện Hoa Kỳ Pelosi khiến Bắc Kinh phẫn nộ khi trở thành vị khách cấp cao nhất của Hoa Kỳ đến ḥn đảo này trong ṿng 25 năm qua. Các cuộc diễn tập bắn đạn thật dự kiến sẽ tiếp tục cho đến trưa ngày 7/8.
Nhà Trắng đă triệu tập Đại sứ Qin Gang (Tần Cương) hôm 4/8, Nhà Trắng cho biết.
Hoa Kỳ lên án hành động của Trung Quốc, gọi đó là vô trách nhiệm và mâu thuẫn với việc duy tŕ ḥa b́nh ở eo biển Đài Loan.
"Chúng tôi cũng nói rơ rằng Hoa Kỳ sẵn sàng cho những ǵ mà Bắc Kinh chọn thực hiện. Chúng tôi sẽ không nhắm đến và không muốn xảy ra một cuộc khủng hoảng", ông Kirby nói.
"Đồng thời, chúng tôi sẽ không chùn bước trong việc hoạt động trên các vùng biển và vùng trời ở Tây Thái B́nh Dương, phù hợp với luật pháp quốc tế, như chúng tôi đă làm trong nhiều thập kỷ - hỗ trợ Đài Loan và bảo vệ một Ấn Độ Dương-Thái B́nh Dương tự do và rộng mở", vẫn lời ông.
Về phần ḿnh, Trung Quốc cảnh báo Hoa Kỳ chớ hành động hấp tấp để gây ra một cuộc khủng hoảng lớn hơn, Bộ trưởng Ngoại giao Vương Nghị nói trong một cuộc họp báo khi các hội nghị của ASEAN bế mạc ở thủ đô Campuchia vào ngày 5/8.
(Reuters)
T́nh trạng thiếu nhiên liệu đă buộc các trạm xăng dầu ở Thủ đô Vientiane phải treo thông báo hết hàng. Nhiều tài xế vất vả di chuyển qua nhiều trạm xăng khác nhau với hy vọng có thể đổ đầy b́nh phương tiện. Các doanh nghiệp và đơn vị nhập khẩu nhiên liệu ở Lào đang phải vật lộn với việc chuẩn bị đủ ngoại tệ để mua xăng dầu từ nước ngoài. Theo t́nh h́nh hiện tại, Lào phụ thuộc hoàn toàn vào nguồn nhiên liệu nhập khẩu. Một số doanh nghiệp và đơn vị nhập khẩu nhiên liệu ở Lào đă phải tạm ngừng hoạt động do không có lăi trong bối cảnh giá nhiên liệu nhập khẩu bị ảnh hưởng lớn do tỷ giá đồng kip Lào/USD bất lợi.
Lạm phát hiện tại cũng là vấn đề đáng lo ngại ở Lào khi tỷ lệ lạm phát của nước này tăng vọt đến 23,6%, theo số liệu ghi nhận mới nhất vào tháng 6/2002, tương đương với gần ½ tỷ lệ lạm phát của Sri Lanka tại cùng thời điểm. Tỷ lệ lạm phát của Sri Lanka tăng gấp đôi trong thời gian 3 tháng, từ 29,8% (gần tương đương với số liệu Lào hiện tại) hồi tháng 4/2022 đến 69.8% vào tháng 7/2022.
Tất cả số liệu và thực trạng khan hiếm năng lượng đang báo hiệu một cuộc khủng hoảng lớn hơn với Lào, khủng hoảng vỡ nợ quốc gia, một con đường tương tự như Sri Lanka, một kết quả không tránh khỏi khi rước “sói” Trung Quốc vào nhà.
Viễn cảnh rực rỡ Bắc Kinh vẽ ra cho Lào
Khi Lào và Trung Quốc đánh dấu kỷ niệm 60 năm thiết lập quan hệ ngoại giao, các quan chức và doanh nghiệp nặng kư của cả hai nước cam kết xây dựng cộng đồng Lào-Trung với một tương lai chung.
Theo tờ ASEAN-China Centre cho biết, ông Sonexay Siphandone, Phó Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Kế hoạch và Đầu tư Lào, cho biết hai nước đă h́nh thành quan hệ đối tác hợp tác chiến lược toàn diện và Lào đang nỗ lực thu hút đầu tư để biến đất nước không giáp biển thành một quốc gia gắn liền với đất liền.
Ông Sonexay đưa ra nhận xét này tại cuộc đối thoại bàn tṛn với các CEO Trung Quốc được tổ chức cả trực tuyến và ngoại tuyến trong Hội chợ Triển lăm Trung Quốc-ASEAN lần thứ 18 và Hội nghị Thượng đỉnh Kinh doanh và Đầu tư Trung Quốc-ASEAN, khai mạc tại Nam Ninh, thủ phủ của khu tự trị của người Trang ở Quảng Tây của Trung Quốc.
Ông Khampheng Saysompheng, Bộ trưởng Bộ Công thương Lào, cho biết dự án đường sắt Trung Quốc-Lào là một ví dụ điển h́nh về hợp tác song phương sẽ tăng cường kết nối giữa Lào và các nước trong khu vực.
Được thiết kế như một tuyến đường sắt tốc độ cao, đoạn 414 km nối thủ đô Viêng Chăn và Boten (ở biên giới phía bắc với Trung Quốc) có thể cung cấp cho CHDCND Lào một liên kết đất liền với các chuỗi cung ứng toàn cầu và khu vực, có thể làm cho đất nước phát triển hơn hấp dẫn các nhà đầu tư, tạo việc làm mới và đẩy nhanh tốc độ tăng trưởng kinh tế.
Các dự án khác bao gồm đoạn Vientiane-Vang Vieng đă hoàn thành của đường cao tốc Lào-Trung, dự án đường sắt Lào-Trung hàng đầu trong khuôn khổ Sáng kiến Vành đai và Con đường, Đặc khu Kinh tế Boten và Khu Phát triển Viêng Chăn Saysettha.
Ông Ren Hongbin, Thứ trưởng Bộ Thương mại Trung Quốc, cho biết Trung Quốc sẵn sàng tăng cường hợp tác kinh tế và thương mại song phương với Lào. Ông nói: “Trung Quốc sẽ cung cấp hỗ trợ cho nền kinh tế Lào trong khả năng của ḿnh, hỗ trợ Lào chống lại đại dịch và khuyến khích đầu tư nhiều hơn vào Lào”.
Theo ông Sonexay, Trung Quốc là nhà đầu tư lớn nhất của Lào, thực hiện 815 dự án trị giá hơn 16 tỷ USD từ năm 1989 đến tháng 7/2021, theo ASEAN-China centre đưa tin.
Bất chấp sự gián đoạn của đại dịch, Trung Quốc vẫn tiếp tục đầu tư vào 21 dự án tại Lào, với tổng vốn đầu tư lên tới 2,5 tỷ USD. Các dự án thuộc lĩnh vực khai khoáng, dịch vụ, điện, nông nghiệp và cơ sở hạ tầng, ASEAN-China centre cho biết thêm.
Chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành CAIH Lu Dongliang cho biết công ty đang thực hiện gần 20 dự án liên quan đến nền kinh tế kỹ thuật số tại Lào và các nước ASEAN khác. Ông Lu cho biết: “CAIH đă thành lập trung tâm điện toán đám mây đầu tiên tại Lào cùng với Công ty vệ tinh Châu Á Thái B́nh Dương của Lào. Thông qua các đối tác của chúng tôi tại Lào, chúng tôi đă cung cấp hỗ trợ về tư vấn và công nghệ cho hệ thống tin nhắn tức thời của chính phủ Lào, cải thiện hoạt động của nó thông qua số hóa."
Theo ông Gao Yan, Chủ tịch Hội đồng Xúc tiến Thương mại Quốc tế Trung Quốc, cho biết đầu tư trực tiếp của các doanh nghiệp Trung Quốc vào Lào đă tăng 8,9% so với cùng kỳ năm ngoái lên 1,24 tỷ USD vào năm ngoái. Thương mại song phương giữa hai nước tăng 48,1% so với năm trước trong nửa đầu năm 2021, đạt 2,3 tỷ USD, theo số liệu được tŕnh bày trong tờ ASEAN-China centre.
“Thương mại song phương giữa Quảng Tây và Lào đă tăng 2,7 lần vào năm 2020 và 2,3 lần trong nửa đầu năm nay, cho thấy tiềm năng tăng trưởng rất lớn”, theo như ông Lan Tianli, thống đốc khu tự trị của người Trang ở Quảng Tây cho biết.
Người dân Lào chẳng được lợi ích ǵ từ khoản đầu tư từ Trung Quốc
Tuy nhiên, các nguồn tin của Lào cho biết đầu tư của Trung Quốc vào Lào đă tăng từ năm 1989 lên 16 tỷ USD, nhưng số tiền này ít mang lại lợi ích cho các công dân b́nh thường, trong khi tác động tiêu cực từ các dự án phát triển của Trung Quốc không được thống kê chính xác.
Theo như ông Sonexay Siphandone - Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư - đă phát biểu trong một cuộc họp với các nhà đầu tư Trung Quốc rằng “Đầu tư của Trung Quốc chiếm vị trí hàng đầu tại Lào, với hơn 800 dự án quy mô nhỏ, vừa và lớn với tổng giá trị 16 tỷ USD. ”
Tổng đầu tư nước ngoài được thêm vào tính toán GDP của đất nước, là 19 tỷ đô la vào năm 2020, "nhưng các dự án lớn như đập thủy điện và các dự án cơ sở hạ tầng khác không phân phối lợi ích của chúng một cách đồng đều cho người dân địa phương", một nhà nghiên cứu Lào nói với RFA với điều kiện ẩn danh v́ lư do bảo mật.
“Thật khó tưởng tượng nổi số liệu mà chúng ta nói chỉ về giá trị của các khoản đầu tư chứ không đề cập đến lợi ích thực sự mà người dân nhận được ”.
Ví dụ, một tuyến đường sắt cao tốc Lào-Trung đang được xây dựng ở Lào với chi phí dự kiến 6 tỷ USD đă mang lại lợi ích cho nhiều người Trung Quốc hơn là công nhân Lào, nhà nghiên cứu cho biết.
Ông nói: “Phần lớn lao động được nhập khẩu từ Trung Quốc, trong khi lao động phổ thông của Lào được tuyển dụng với mức lương thấp hơn nhiều”.
Trong lĩnh vực nông nghiệp, việc các đồn điền chuối do Trung Quốc đầu tư ở Bắc Lào lạm dụng thuốc diệt cỏ và thuốc trừ sâu đă gây hại đến môi trường và sức khỏe của người dân sống ở các khu vực xung quanh, ông nói thêm.
“Đây không phải là sự phát triển bền vững, bởi v́ các cộng đồng bị ảnh hưởng không được phép tham gia vào [việc quản lư] các trang trại. Về lư thuyết, đây là những thỏa thuận đôi bên cùng có lợi, nhưng trên thực tế mọi thứ hoàn toàn khác ”, ông nói.
Các dự án thủy điện và khai thác mỏ của Trung Quốc, đường sắt Lào-Trung và một dự án đường cao tốc ở thủ đô Vientiane của Lào cũng đă khiến hàng ngh́n gia đ́nh phải di dời, trong đó nhiều người đă mất trang trại, thu nhập và cách sống trong quá tŕnh này.
Nhà nghiên cứu cho biết: “Đây là những tác động rất lớn và sẽ mất một thời gian dài để mọi thứ trở lại t́nh trạng b́nh thường. Khi tôi đi du lịch miền Bắc, tôi nh́n thấy những vườn chuối bị bỏ hoang. Ông chủ Trung Quốc đă quay trở lại Trung Quốc và công nhân Lào vẫn chưa được trả lương”.
Một cố vấn pháp lư của Lào đề nghị giấu tên cho biết, "Công nhân Lào làm việc trong các dự án của Trung Quốc được trả lương thấp hơn, trong khi các doanh nhân Trung Quốc mua khách sạn, nhà nghỉ và nhà hàng ở những nơi mà tuyến đường sắt Lào-Trung chạy qua", theo như RFA đưa tin.
Cố vấn pháp lư cho biết có một khoảng cách rất lớn giữa giá trị các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Lào và những tác động tiêu cực mà họ tạo ra.
“Sẽ không có ư nghĩa ǵ nếu chỉ nói với mọi người giá trị cao của các khoản đầu tư của Trung Quốc,” một doanh nhân Lào đồng ư, cũng giấu tên. “Tác động của các dự án đầu tư của Trung Quốc là môi trường bị hủy hoại và người dân địa phương mất cách kiếm sống, và không ai báo cáo chi phí ước tính của việc này”.
Các quan chức cấp cao của Bộ Kế hoạch và Đầu tư Lào không phản hồi ǵ trước những thắc mắc của người dân.
Tuy nhiên, một quan chức cấp bộ thấp hơn cho biết Lào và Trung Quốc, những quốc gia có hệ thống chính trị độc đảng tương tự, đang nỗ lực tăng cường nền kinh tế của Lào bằng cách xây dựng một “cộng đồng chung vận mệnh” - một cụm từ trong bài phát biểu năm 2017 của Chủ tịch nước cộng ḥa Nhân dân Trung Hoa Tập Cận B́nh.
Mất tự chủ về nợ và điện năng, Lào đă giao vận mệnh của ḿnh cho Bắc Kinh
Những năm gần đây đă chứng kiến nhiều lo ngại về quy mô ảnh hưởng của Trung Quốc đang mở rộng ở Lào. Gần một nửa tổng số nợ công của Lào hiện do Trung Quốc nắm giữ. Công ty nhà nước Trung Quốc, China Southern Power Grid, hiện nắm giữ cổ phần kiểm soát trong lưới điện quốc gia của Lào và vào tháng 12/2021, tuyến đường sắt cao tốc Lào-Trung có nhiều tranh căi dự kiến sẽ bắt đầu hoạt động.
Như vậy, nếu nói Trung Quốc kiểm soát cả nước Lào không quá lời. Ai là chủ nợ chính là kẻ có quyền kiểm soát và can thiệp. Chưa kể, Trung Quốc c̣n sở hữu toàn bộ điện lưới quốc gia của Lào, nguồn năng lượng không thể thiếu của bất kỳ nền kinh tế nào. Là chủ nợ lớn nhất, nắm quyền kiểm soát nguồn năng lượng cơ bản nhất, chính phủ và người dân Lào đă giao vận mệnh của họ cho Trung Quốc.
Trung Quốc là một đối tác cực kỳ quan trọng đối với Lào, nhưng không phải là đối tác duy nhất của Lào. Tuy nhiên, dần dần trong suốt khoảng thời gian hợp tác, Trung Quốc dần vượt mặt các đối tác khác về các khoản viện trợ, đầu tư, và thu mua hàng xuất khẩu từ Lào.
Bắt đầu bằng tài trợ viện trợ song phương, Nhật Bản từ lâu đă là nhà tài trợ viện trợ song phương lớn nhất của Lào. Nhật Bản là một nhà tài trợ có uy tín lớn đă cung cấp các dự án đạt tiêu chuẩn cao trên nhiều lĩnh vực, theo thông tin The Diplomat cung cấp.
Nhà tài trợ viện trợ song phương lớn thứ hai của Lào là Hàn Quốc, với viện trợ của Hàn Quốc đă tăng lên đáng kể trong thập kỷ qua. Với tư cách là thành viên của Ủy ban Hỗ trợ Phát triển OECD (DAC), Seoul tuân thủ các tiêu chuẩn cho vay giống như các nhà tài trợ OECD khác, ví dụ như minh bạch tài trợ, tránh viện trợ ràng buộc và tách Viện trợ phát triển chính thức (ODA) khỏi Trực tiếp nước ngoài Đầu tư (FDI) và Các ḍng chính thức khác (OOF). Một điểm khác biệt giữa viện trợ của Hàn Quốc và của nhiều nhà tài trợ OECD khác là hỗ trợ tài chính cho các sáng kiến phát triển đô thị như làm đẹp Công viên Chao Anouvong ven sông Mekong của Viêng Chăn.
Với rất ít rơ ràng và minh bạch trong số liệu liên quan đến hệ thống cho vay và báo cáo của Trung Quốc, rất khó để đưa ra những so sánh chính xác về tài trợ phát triển của Trung Quốc với các nhà tài trợ khác. Tuy nhiên, có một sự đồng thuận rộng răi là Trung Quốc hiện đă sánh ngang hoặc vượt Nhật Bản về nguồn hỗ trợ tài chính phát triển cho quốc gia này (Lào).
Là một quốc gia không có đất liền, các quốc gia láng giềng là đối tác quan trọng của FDI vào Lào, đầu tư vào nhiều lĩnh vực, bao gồm thủy điện, kinh doanh nông nghiệp, khai thác mỏ, xây dựng cơ sở hạ tầng và môi trường xây dựng mới. Cho đến nay, Trung Quốc là nhà cung cấp FDI lớn nhất cho Lào. Trong 20 năm qua, nó đă rót hơn 10 tỷ đô la đầu tư vào đất nước.
Trong cùng khoảng thời gian 20 năm, các nhà cung cấp FDI lớn thứ hai và thứ ba của Lào là Thái Lan và Việt Nam đă đầu tư lần lượt 4,7 tỷ đô la và 3,9 tỷ đô la, trong khi Hàn Quốc và Nhật Bản chỉ cung cấp những khoản tương ứng lần lượt là 751 triệu USD và 180 triệu USD.
Đáng chú ư, FDI của Nhật Bản vào Lào không có cùng quy mô hoặc tầm quan trọng như nguồn tài trợ viện trợ của nước này, mặc dù năm 2019 tổng cộng là 22 triệu đô la, trở thành nhà đầu tư lớn thứ năm của Lào. Trong cùng năm, tổng vốn FDI của Trung Quốc đạt khoảng 1 tỷ USD.
Trong nhiều năm, các chuyên gia đă cảnh báo về các vấn đề cấu trúc. Lào chưa bao giờ thực sự “mở cửa” với thế giới từ cuối những năm 1980. Việc mở rộng thương mại với phương Tây, hoặc thậm chí với những người khổng lồ châu Á như Nhật Bản và Hàn Quốc, là rất ít. Lào chủ yếu bán khoáng sản, lương thực, thủy điện và hầu như chỉ buôn bán với các nước láng giềng Thái Lan, Trung Quốc và Việt Nam.
Trong khi tăng trưởng tổng sản phẩm quốc nội (GDP) giảm từ 8% năm 2013 xuống c̣n 6,3% năm 2018, th́ nó đă giảm mạnh xuống 4,7% vào năm 2019, một dấu hiệu cho thấy mọi thứ đă đi sai hướng trước khi Covid-19 xuất hiện, theo Asia Times đưa tin.
Thay v́ xây dựng một cơ sở sản xuất bền vững, chính phủ đă tập trung vào các dự án chi phí cao, vay nợ. Hàng trăm đập thủy điện đang hoạt động hoặc đang được xây dựng. Đáng chú ư nhất, chính phủ đă đánh cược 6 tỷ đô la Mỹ vào tuyến đường sắt nối Viêng Chăn đến Côn Minh, ở miền nam Trung Quốc, khai trương vào cuối năm ngoái. Nhưng đây là một dự án mạo hiểm rủi ro cao với các khoản cho vay của Trung Quốc chưa trả được và nhà nước Lào sẽ phải gánh chịu hầu hết chi phí nếu dây chuyền không thành công về mặt thương mại. Phần lớn phụ thuộc vào việc các chính phủ Đông Nam Á khác, cụ thể là Thái Lan, có quyết định mở rộng tuyến đường sắt chở hàng xuyên suốt khu vực hay không.
Chính phủ cộng sản Lào đă khiến quốc gia này phải gánh thêm nợ - và một số người cho rằng quá nhiều đối với Trung Quốc, nước mà một số người cáo buộc đă thúc đẩy “ngoại giao bẫy nợ” đối với nước láng giềng phía nam của ḿnh.
Theo Asia Times cho biết, tháng 8 năm ngoái, Ngân hàng Thế giới đă tuyên bố trong một báo cáo rằng nợ công của Lào ở mức 13,3 tỷ USD, tương đương 72% GDP. Tuy nhiên, nó có thể cao hơn nhiều. Ông Bounchom Oubonpaseuth, Bộ trưởng Tài chính Lào, cho biết quốc gia này phải trả hơn 400 triệu đô la một năm tiền và gần như đă không thể trả nỗi những khoản thanh toán đó vào năm ngoái.
Các tổ chức xếp hạng quốc tế đă hạ điểm tín dụng của Lào, khiến việc huy động tiền trên thị trường trái phiếu quốc tế trở nên khó khăn hơn - điều mà Vientiane đă cố gắng thực hiện gần đây khi các khoản nợ khác đến hạn.
Lào đă có cơ hội đăng kư Sáng kiến Đ́nh chỉ Dịch vụ Nợ của Ngân hàng Thế giới nhưng thay vào đó, Lào quyết định đi theo con đường thỏa thuận tái cơ cấu nợ trực tiếp với Trung Quốc, chủ nợ lớn nhất của nước này. Điều đó chứng kiến Electricité du Lào, công ty điện lực nhà nước, đă bán bớt một phần cho một công ty Trung Quốc.
Lào đang trên đường trở thành Sri Lanka kế tiếp
Lào đă trải qua một đại dịch đặc biệt tồi tệ, trong khi nền kinh tế hầu như không tăng trưởng vào năm 2020 và 2021. Tại Đông Nam Á, tỷ lệ người chết trên dân số do Covid-19 của Lào chỉ thấp hơn Brunei, Thái Lan và Philippines, theo số liệu Our World In Data cho biết.
Đối với Lào, năm 2022 được cho là năm phục hồi kinh tế. Thay vào đó, lạm phát đă lên tới 23,6% trong tháng 6/2022, mức cao nhất trong 18 năm và là một trong những mức cao nhất ở châu Á.
Bên cạnh đó, cuộc chiến ở Ukraine, khiến giá nhiên liệu quốc tế tăng vọt, đă tác động đặc biệt đến Lào. Trong tháng 4, giá xăng và dầu diesel lần lượt tăng 72% và 96,6% so với cùng kỳ năm ngoái, theo Cục Thống kê Lào.
Nhiều tháng nay, người dân phải xếp hàng nhiều giờ tại các trạm xăng dầu trên cả nước do hết xăng. Kể từ ngày 9/5, những thiếu hụt đó cũng đă ảnh hưởng đến Vientiane, thủ đô và là quê hương của hầu hết giới tinh hoa chính trị và kinh doanh của quốc gia. Phần lớn đất nước đă phải đối mặt với t́nh trạng thiếu xăng dầu trong nhiều tháng.
Giờ đây, các bài viết giận dữ xuất hiện thường xuyên trên mạng xă hội. Chính phủ nói rất ít về cách họ dự định giải quyết t́nh h́nh khan hiếm này nên việc này càng làm tăng thêm sự thất vọng của công chúng. Các chủ trạm xăng dầu cũng bị kéo vào cuộc và bị chỉ trích v́ bị cho là lợi dụng t́nh h́nh.
Trong một b́nh luận hiếm hoi vào ngày 22/5, Bộ Công Thương và Hiệp hội Nhiên liệu và Khí đốt Lào đă kêu gọi công chúng chỉ mua loại xăng họ cần trong một nỗ lực để tiết kiệm dự trữ nhiên liệu đang cạn kiệt cho nông dân và công nhân vận tải.
Mặt khác, tiền lương lại đang tŕ trệ. Ngân hàng Thế giới (The World Bank) tính toán rằng chưa có đợt tăng lương tối thiểu nào tại quốc gia này kể từ năm 2018. Mức tăng trưởng có thể sẽ vào khoảng 3,8% trong năm nay , mặc dù điều đó phụ thuộc rất nhiều vào cách chính phủ giải quyết vấn đề nghiêm trọng nhất: nợ. Moody's Investors Service đă cảnh báo rằng Lào đang ở trên bờ vực vỡ nợ, khi cơ quan này đă hạ xếp hạng tín nhiệm của Lào một lần nữa vào ngày 14/6 xuống Caa3.
Chi phí sinh hoạt tăng, xăng dầu khan hiếm nhưng tiền lương lại không tăng khiến người dân Lào rất tức giận. Một phần trong đó là do chính phủ cung cấp tương đối ít hỗ trợ tài chính cho người dân trong thời kỳ đại dịch. Ngoài ra, nội các của Phankham được cho là đă hành động quá chậm, không tạo ra được chuyển biến ǵ cho t́nh h́nh của người dân trong suốt 2 năm lại đây.
Nhu cầu ngoại tệ cần thiết cho hàng hóa nhập khẩu ngày càng lớn. Đồng thời, nhà nước đang rất cần ngoại tệ để trả nợ dịch vụ. Ngân hàng trung ương đổ lỗi cho các nhà giao dịch tiền tệ không chính thức về việc tích trữ tiền. Trong khi đó, các chuyên gia nói rằng nó phức tạp hơn. Ông Sonexay Sithphaxay, Thống đốc Ngân hàng Trung ương Lào, thừa nhận trong một cuộc họp báo trong tháng 6 rằng chỉ có 33% giá trị xuất khẩu của nước này thực sự trở lại nền kinh tế thông qua hệ thống ngân hàng trong bốn tháng đầu năm nay. Phần c̣n lại đang được cất giữ ngoài khơi, ông nói.
Mặc dù đă có những lời bàn tán trên mạng xă hội về việc bắt đầu các cuộc biểu t́nh trên đường phố, cho đến nay vẫn chưa có cuộc biểu t́nh nào thành hiện thực. Những buổi biểu diễn bất đồng chính kiến công khai rất hiếm xảy ra ở Lào. Các phong trào dân chủ ngầm đă lên kế hoạch cho các cuộc biểu t́nh đường phố trong quá khứ nhưng hầu hết chỉ kéo dài vài phút trước khi cảnh sát ập vào. Hầu hết các nhà hoạt động đều đang ở trong tù hoặc đă sống lưu vong nhiều năm.
Thủ tướng Lào, ông Phankham Viphavanh đang vật lộn để giữ vững nền kinh tế và quản lư. Ông cho rằng nền kinh tế Lào sẽ chỉ tăng trưởng 4% mỗi năm cho đến năm 2025. Trong khi đó, Ngân hàng Thế giới dự đoán con số này là 3,8% cho năm nay.
Như vậy, thắt lưng buộc bụng hiện là từ thông dụng ở Viêng Chăn. Chính phủ muốn hạn chế chi tiêu nhà nước và tăng thuế, các chính sách hợp lư mà Ngân hàng Thế giới cũng khuyên. Tuy nhiên, chính phủ đă cố gắng làm cả hai điều này trong nhiều năm nhưng không thành công. Và ngay cả khi thành công, nó sẽ tạo thêm gánh nặng cho công chúng, gây thêm nhiều vấn đề cho Đảng Nhân dân Cách mạng Lào.
Diễn Đàn Người Việt Hải Ngoại. Tự do ngôn luận, an toàn và uy tín. V́ một tương lai tươi đẹp cho các thế hệ Việt Nam hăy ghé thăm chúng tôi, hăy tâm sự với chúng tôi mỗi ngày, mỗi giờ và mỗi giây phút có thể. VietBF.Com Xin cám ơn các bạn, chúc tất cả các bạn vui vẻ và gặp nhiều may mắn.
Welcome to Vietnamese American Community, Vietnamese European, Canadian, Australian Forum, Vietnamese Overseas Forum. Freedom of speech, safety and prestige. For a beautiful future for Vietnamese generations, please visit us, talk to us every day, every hour and every moment possible. VietBF.Com Thank you all and good luck.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
