Muốn "Vành đai, con đường" thành hiện thực, Trung Quốc không thể bàng quan với Kazakhstan

[therealrtz]

Trung Quốc sẽ phải can thiệp sâu hơn vào khu vực Trung Á và Kazakhstan, để hiện thực hóa chiến lược "Vành đai, con đường" của mình.

Kazakhstan là quốc gia có nguồn tài nguyên dầu mỏ và khoáng sản phong phú, giáp với biên giới phía tây bắc Trung Quốc.

Các đường ống dẫn khí đốt tự nhiên từ Trung Á đến Trung Quốc (CACP) vốn đóng vai trò quan trọng đối với lợi ích kinh tế và năng lượng của Bắc Kinh đều đi qua Kazakhstan.

Ngoài ra, với vị trí nằm giữa Trung Quốc và châu Âu, Kazakhstan được coi là mắt xích liên kết quan trọng trong sáng kiến Vành đai - Con đường (BRI) trị giá hàng tỷ USD được Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình công bố năm 2013 nhằm mở rộng mạng lưới cơ sở hạ tầng ra thế giới.

Vì vậy, theo giới phân tích những diễn biến bạo loạn bất ngờ vừa qua ở Kazakhstan thực sự khiến Bắc Kinh "đứng ngồi không yên" và có vẻ như đang đánh mất dần chính mình.

Theo tác giả Salman Rafi Sheikh viết trên tờ Asia Times, với việc đề nghị hỗ trợ về mặt an ninh chính trị và kinh tế cho Kazakhstan chống lại "các thế lực bên ngoài" trong những ngày qua, Bắc Kinh dường như đã không thể "ngồi yên" được nữa.

Nước này không thể tiếp tục duy trì chính sách "không can thiệp" vào các quốc gia dọc theo BRI.

Hàng trăm người đã thiệt mạng do bạo loạn biểu tình trước khi Tổng thống Kazakhstan Kassym-Jomart Tokayev kêu gọi Tổ chức Hiệp ước An ninh Tập thể (CSTO) do Nga đứng đầu để giúp ổn định tình hình.

Mặc dù Bắc Kinh không trực tiếp tham gia gửi quân cùng với CSTO, nhưng có thể thấy rõ rằng nước này không còn có thể tiếp tục ngồi nhìn chính quyền Kazakhstan tan vỡ. Trung Nam Hải không thể bỏ mặc để cho một cuộc "cách mạng màu" tiềm năng xảy ra ở đất nước láng giềng.

Tuy nhiên, động cơ thúc đẩy Bắc Kinh hành động không phải chủ yếu do vị thế địa lý gần gũi và vai trò quan trọng của Kazakhstan, mà vì quốc gia Trung Á này có ý nghĩa kinh tế quan trọng đối với Trung Quốc.

Trong những năm gần đây, Trung Quốc đã đầu tư hàng trăm triệu USD vào Kazakhstan trong các lĩnh vực từ kỹ thuật hóa học, nông nghiệp đến cơ sở hạ tầng.Trung Quốc cũng là đối tác xuất khẩu lớn nhất của Kazakhstan. Năm 2020, thương mại song phương trị giá hơn 20 tỷ USD, trong đó Bắc Kinh vận chuyển hàng hóa trị giá 12,59 tỷ USD đến Kazakhstan trong khi nhập khẩu 10,35 tỷ USD.

Với đường biên giới dài 1.770 km với vùng Tân Cương, và có vị trí chiến lược giữa Trung Quốc và phương Tây, Kazakhstan là một yếu tố quan trọng cho tham vọng vươn tới châu Âu của BRI. Điều đó khiến Kazakhstan vừa là chủ thể vừa là đối tượng của các lợi ích địa chính trị của Trung Quốc, và do đó tình trạng bất ổn ở đó khiến Bắc Kinh phải nhanh chóng hành động.


Kazakhstan được coi là mắt xích liên kết quan trọng trong sáng kiến Vành đai – Con đường (BRI) của Trung Quốc. Ảnh: ABC News

Đánh dấu sự chấm dứt "chính sách không can thiệp"

Và trong động thái bất ngờ, Trung Quốc đã đảm bảo với Kazakhstan về sự hỗ trợ cho nước này chống lại "sự phá hoại từ bên ngoài" thông qua việc tăng cường hợp tác "thực thi pháp luật và an ninh" ngay lập tức.

Động thái này được cho là chính thức đánh dấu sự chấm dứt "chính sách không can thiệp" vào công việc nội bộ của các nước khác của Bắc Kinh.

Trao đổi và hợp tác quân sự, quốc phòng giữa Trung Quốc và Kazakhstan bắt đầu từ năm 1993 và trong những năm qua chủ yếu tập trung vào chống khủng bố hơn là chiến tranh thông thường, bao gồm cả việc thông qua Tổ chức Hợp tác Thượng Hải (CSO) của Bắc Kinh.

Trong một cuộc hội đàm gần đây với người đồng cấp Kazakhstan, Bộ trưởng Ngoại giao Trung Quốc Vương Nghị đã nhấn mạnh cách "các thế lực bên ngoài" đang cố gắng làm xáo trộn "hòa bình và yên ổn trong khu vực của chúng ta" mà không xác định "lực lượng". Ông cũng nói rằng, Trung Quốc sẵn sàng "cùng Kazakhstan chống lại sự can thiệp và xâm nhập của bất kỳ thế lực bên ngoài nào".

Và trong cuộc điện đàm trước đó giữa Chủ tịch Tập Cận Bình và người đồng cấp Kazakhstan Tokayev, nhà lãnh đạo Trung Quốc kiên quyết phản đối bất kỳ và tất cả các nỗ lực nhằm tạo ra một "cuộc cách mạng màu".

Rõ ràng, Bắc Kinh đang đưa ra một thông điệp (cả chính thức và gián tiếp thông qua các kênh truyền thông nhà nước), báo hiệu sự chuyển hướng từ chính sách không can thiệp sang can thiệp công khai hơn.

Đây thực sự là bước chuyển biến bất ngờ bởi chính sách không can thiệp cho đến nay vẫn là "mỏ neo" để Trung Quốc mạnh miệng tuyên bố trong quan hệ quốc tế thời hậu Mao Trạch Đông.

Mặc dù vậy, từ bỏ chính sách không can thiệp không có nghĩa là Trung Quốc nhất thiết sẽ can thiệp mạnh mẽ hơn. cuộc khủng hoảng Kazakhstan cho thấy Bắc Kinh sẵn sàng tích cực hỗ trợ các đồng minh chống lại "những can thiệp từ bên ngoài".

Sự thay đổi rõ ràng này không chỉ được thúc đẩy bởi sự cạnh tranh gia tăng với Mỹ mà còn bởi BRI - một chiến lược đã phát triển từ một liên kết kinh tế và thương mại thuần túy sang cả khía cạnh quân sự để bảo vệ các lợi ích địa chính trị quan trọng dọc theo "Con đường Tơ lụa" của chính Trung Quốc.

Theo một báo cáo năm 2020 của Viện Chính sách Xã hội Châu Á: "Luật pháp Trung Quốc quy định rằng ngay cả cơ sở hạ tầng ở nước ngoài cũng phải được xây dựng sao cho đáp ứng các tiêu chuẩn quân sự. Luật cho phép quân đội chỉ huy các tàu, cơ sở vật chất và các tài sản khác của các công ty do Trung Quốc sở hữu".

Với việc BRI mở rộng sang châu Á, châu Phi, châu Mỹ Latinh và vùng Caribbean, việc triển khai các cơ sở hạ tầng (cả quân sự và dân sự) của nước này đang dần diễn ra trên toàn thế giới.

Trong khi Bắc Kinh đã có một căn cứ quân sự ở Djibouti, các quan chức Mỹ gần đây tuyên bố rằng Trung Quốc cũng đang tìm cách xây dựng một căn cứ quân sự khác trên bờ biển Đại Tây Dương của châu Phi ở Guinea Xích đạo giàu dầu mỏ.

Vẫn chưa rõ Trung Quốc có tìm cách thiết lập sự hiện diện quân sự tương tự ở Trung Á - nơi đồng minh Nga đã hiện diện quân sự đáng kể,- hay không.

Vấn đề đáng chú ý là Moscow vẫn coi khu vực các nước cộng hòa thuộc Liên Xô cũ là khu vực ảnh hưởng của họ, điều khiến Trung Quốc cũng vô cùng lo ngại dù Bắc Kinh là đối tác thân thiết của Moscow.

Nhưng khi Bắc Kinh cảm nhận được “các thế lực bên ngoài” đang kích động gây mất ổn định các khu vực dọc theo biên giới của họ gần Tân Cương, nơi các chiến binh người Duy Ngô Nhĩ đang hoạt động chống phá mạnh, và gây nguy hại cho BRI, thì có thể thấy bước đi tiếp theo của Trung Quốc: Sự từ bỏ chính sách không can thiệp rất có thể đã được khởi động ngay ở Trung Á.

VietBF @ Sưu tầm