Rắn có thể nuốt được cả cá sấu

[june04]

Rắn có thể nuốt chửng con mồi to tới mức nào? Hươu, bò, cá sấu hay thậm chí cả con người cũng có thể bị rắn nuốt. Những loài này thuộc họ phân bộ rắn có thể kể đến trăn Miến Điện hay trăn gấm.

Một số loài trăn ăn thịt cả cá sấu. Ảnh: Smithsonian.

Phân bộ rắn gồm những động vật sinh tồn vô cùng thành công. Trừ một số hòn đảo và nơi lạnh nhất thế giới, môi trường sống của rắn trải rộng khắp hành tinh. Chúng cũng vô cùng đa dạng.

"Rắn được tìm thấy ở cả vùng nước ngọt và nước mặn. Có những loài rắn sống dưới đất. Nhiều loài lại sống trên cây. Một loài rắn ở Đông Nam Á thậm chí có thể bay từ cây này sang cây khác", Kevin Calhoon, quản lý ở thủy cung Tennessee tại Chattanooga, cho biết.

Sự đa dạng cũng thể hiện ở chế độ ăn của rắn. "Bạn có thể tìm thấy rắn ăn giun đất, loài thân mềm và con mồi lớn, bao gồm động vật có vú", Julia Klaczko, nhà động vật học ở Đại học Brasília tại Brazil, chia sẻ.

Nếu không có nhu cầu duy trì thân nhiệt, rắn có thể sống sót với lượng calo thấp hơn nhiều phần lớn động vật máu nóng cùng kích thước. Các nhà nghiên cứu ước tính rắn cái có thể sống sót và sinh sản ngay cả khi tiêu thụ chưa đến 3% mồi săn trong khi động vật máu nóng cùng kích thước cần ăn toàn bộ, theo nghiên cứu công bố năm 1988 trên tạp chí Oecologia.

Rắn có thể sử dụng năng lượng hiệu quả nhưng chúng vẫn cần ăn. Chúng thiếu một số bộ phận mà các loài khác sử dụng trong khi ăn. Không có tứ chi, rắn không thể giữ cố định thức ăn hoặc đẩy thức ăn xuống thực quản, Klaczko giải thích. Rắn cũng không thể dùng răng để xé thịt và nhai. Chúng buộc phải nuốt chửng toàn bộ con mồi.

"Khả năng ăn con mồi lớn không phải chỉ xảy ra một lần trong quá trình tiến hóa của rắn", theo Klaczko. Dù các nhà nghiên cứu vẫn có một số băn khoăn về cây phả hệ của rắn, có bằng chứng chỉ ra những các họ rắn khác nhau tiến hóa độc lập những đặc tính tương tự nhau, cho phép chúng bắt, nuốt chửng và tiêu hóa con mồi.

Rắn sử dụng một nhóm xương sọ, dây chằng và cơ chuyên biệt để mở hàm rộng hết mức có thể, giúp chúng săn con mồi lớn hơn nhiều so với kích thước bản thân. Chính độ mở hàm đặt ra giới hạn về kích thước con mồi rắn có thể ăn. "Hàm rắn không gắn với hộp sọ mà gắn vào dây chằng", Calhoon nói. "Chúng có kết cấu hàm - dây chằng rất linh hoạt nên có thể há rộng hết cỡ".

Sau khi ngoạm mồi nuốt trọn con mồi, bước tiếp theo rắn làm là đẩy con mồi dọc theo đường tiêu hóa. Chất dịch ở dạ dày giúp rắn phân hủy các mô. Khi ăn con mồi nhỏ, rắn có thể dùng hàm đẩy giun hoặc chuột xuống đường tiêu hóa. Nhưng với bữa ăn lớn, rắn sử dụng xương ở đầu và hàm để dồn con mồi xuống bụng.

Hươu và trâu bò nằm trong số những động vật lớn nhất mà rắn có thể ăn. Năm 2018, một con trăn Miến Điện ở Florida nặng khoảng 14 kg bị bắt gặp nuốt chửng con hươu đuôi trắng nhỏ nặng 16 kg, đạt tỷ lệ khối lượng mồi săn do với động vật săn mồi lớn nhất ở loài trăn này, theo Khu bảo tồn tây nam Florida. Tuy nhiên, con trăn đã chết sau khi nôn ra xác hươu. Sự đa dạng về kích thước và hình dáng con mồi cùng độ mở hàm của rắn khiến giới nghiên cứu không thể biết chắc đâu là động vật lớn nhất mà rắn có thể nuốt được.

Năm 2017, một người đàn ông 25 tuổi ở Indonesia bị trăn gấm ăn thịt, theo National Geographic. Năm ngoái, một con trăn khổng lồ cũng tấn công và nuốt chửng người phụ nữ Indonesia 54 tuổi. Tuy nhiên, những ca tử vong như vậy vô cùng hiếm gặp. Dù ăn cả cá sấu, bò và con người, phần lớn rắn chủ yếu ăn sâu bọ hoặc chuột.