01/22/20
Chính trị tại Mỹ đă được so sánh nhiều với thể thao trong sự trung thành của các “fan.” Thế nhưng so sánh như vậy th́ oan cho thể thao.
Một “fan” thật sự có một cái nh́n rất “thẳng thắn” về đội banh ḿnh ủng hộ. Hăng say ủng hộ một cách mù quáng là đặc trưng của một “tay mơ.” Chỉ có một đảng chính trị mới có thể tạo ra trong những ủng hộ viên của ḿnh một sự trung thành mù quáng vuợt xa khả năng một đội banh như Manchester United hay New England Patriot có thể tạo ra trong các “fan” của ḿnh.
Chúng ta có thể thấy rơ chuyện này trong việc đàn hạch Tổng Thống Donald Trump. Khi Hạ Viện bỏ phiếu đàn hạch th́ số phiếu bỏ hầu như theo đúng như đường phân chia giữa hai đảng.
C̣n về phần quần chúng, mà các nhà lập pháp tùy thuộc vào, th́ các cuộc thăm ḍ ư kiến cho thấy hầu hết những người Dân Chủ ủng hộ việc đàn hạch và hầu hết người Cộng Ḥa chống. Thành ra có thể nói khuynh hướng chính trị của một cử tri cho thấy rơ nhất thái độ của họ với vấn đề này.
Các bằng chứng cũng như là ngay cả lời hầu như thú nhận của ông tổng thống trước ống kính truyền h́nh khi vụ bê bối Ukraine nổ ra không đóng vai tṛ ǵ trong việc quyết định ủng hộ hay chống của họ.
Tầm mức sâu đậm của tinh thần đảng phái của dân Mỹ th́ đă được nói đến nhiều. Nhưng lư do tạo ra nó th́ ít được nói đến. Chúng ta biết rằng nó mới xảy ra lúc gần đây. Chúng ta biết là kể từ 1988 không có một vị tổng thống nào được trên 400 phiếu cử tri đoàn; không có một vị thẩm phán Tối Cao Pháp Viện nào được Thượng Viện thông qua mà không qua một cuộc đấu tranh gay gắt. Chúng ta biết những người Cộng Ḥa đă có lúc từ bỏ tổng thống của chính ḿnh, ông Richard Nixon một cách mà ta khó có thể tưởng tượng 45 năm sau.
Chúng ta chỉ không biết tại sao.
Những giải thích đuợc đưa ra bao gồm từ việc thiếu một đối thủ địa chính trị để đoàn kết dân Mỹ kể từ sau khi Liên Xô sụp đổ, cho đến việc nới lỏng và mở rộng số kênh phát thanh, phát h́nh trong những năm của thập niên 1980 dẫn đến một t́nh trạng nổ bùng các tiếng nói từ siêu bảo thủ cho đến siêu cấp tiến.
Thế nhưng câu trả lời có thể nằm trong một lănh vực hoàn toàn khác. Vào lúc chính trị Mỹ càng ngày càng trở nên đảng phái trong những năm 1990, một giáo sư của Đại Học Harvard, ông Robert Putnam đă ghi nhận một sự sụp đổ trong sinh hoạt cộng đồng tại Mỹ. Người Mỹ mà trong những năm trước đó thấy ư nghĩa cuộc sống và một cảm giác hội nhập qua những cơ cấu như nghiệp đoàn, câu lạc bộ bowling và những tổ chức thiện nguyện khác càng ngày càng ít gia nhập vào những tổ chức này.
Hoa Kỳ có một thị trường khổng lồ và một guồng máy nhà nước khổng lồ và hữu hiệu, nhưng thiếu môt cơ cấu xă hội dân sự để lấp đầy khoảng giữa đó. Và tiến tŕnh đó xảy ra trước sự suy thoái của tôn giáo mà có lẽ là chiều hướng xă hội đóng góp lớn nhất trong việc phân hóa của xă hội Mỹ.
Nh́n từ trên quan điểm này th́ t́nh trạng chính trị đảng phái có thể được hiểu rơ hơn. Trên một phương diện nào đó, nó là thay thế cho những h́nh thức tiếp xúc xă hội đă mất đi. Nó cho phép một cá nhân cô đơn hội nhập vào một cái ǵ có thể nói là sự đồng hành.
Nó lập ra một “Kẻ Khác” (Other) mà qua sự đối kháng ta có thể định được bản tính ta. Điều mà t́nh trạng này thiếu là cái sự tiếp xúc thân cận th́ được thay thế bởi một thế giới đóng của những phương tiện truyền thông một chiều qua đó, một cá nhân có thể không bao giờ cần tách ra khỏi những người có cùng một quan điểm.
Cần để ư rằng ư thức hệ không có đóng vai tṛ quan trọng nào tại đây. Ông Trump gạt bỏ một loạt các giáo điều về kinh tế “laissez faire” và ngoại giao can thiệp vốn là những tín điều căn bản của đảng Cộng Ḥa nhưng những đảng viên Cộng Ḥa vẫn ủng hộ ông chống lại những người khác. Và nếu ông có đổi nữa th́ họ cũng vẫn sẽ tiếp tục theo ông. Điều quan trọng là sự hung hăng của ông trong việc chống lại “bộ lạc” kia. Người ta thèm sự hội nhập vào một tập thể hơn là nội dung của các chính sách.
T́nh trạng phân hóa xă hội mà ông Putnam ghi nhận được xảy ra bắt đầu từ giữa thập niên 1970 và kéo dài cho đến cuối thế kỷ. Chính trị tương đối không phân biệt đảng phái của Mỹ tan ră cũng trong khoảng thời gian này, bắt đầu từ việc lật đổ tổng thống Nixon cho đến việc phân chia thành hai phe cứng rắn của thập niên 1990. Việc đàn hạch ông Trump là điểm chót của một quá tŕnh kéo dài ít nhất là ba thập niên của cái tinh thần “my-party-right-or-wrong.”
Muốn đẩy ngược chiều hướng này đ̣i hỏi phải thấu hiểu ít nhất là v́ sao nó xuất hiện. Nếu ông Putnam đúng th́ vấn đề không phải chỉ nằm trong tầng lớp lănh đạo chính trị. Đối với hàng triệu người Mỹ, chính trị nay không c̣n chỉ là một phương tiện đạt đến mục tiêu mà là một nguồn của cái bản thể của ḿnh (identity) và một sự hội nhập vào một tập thể mà trước đó có thể đến từ nhiều cái khác.
Thành ra điều cần thiết là làm sao làm sống lại những cơ cấu xă hội vốn đă từng cung cấp cho người dân Mỹ một con đường khác với con đường chính trị. Năm 1974, những người Cộng Ḥa có thể quay sang chống lại lănh tụ của họ v́ đảng Cộng Ḥa không phải là toàn bộ cơ sở xác định bản thể của họ. T́nh trạng này không c̣n đúng với năm 2020 nữa.
(Lê Mạnh Hùng)
NV
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
