Thống đốc hệ thống Ngân Hàng Dự Trữ Liên Bang Federal Reserve hôm thứ tư đă đưa ra một lời cảnh báo thẳng thừng rằng Hoa Kỳ đang phải chịu đựng một thiệt hại kinh tế “chưa từng thấy” trong lịch sử hiện đại, một thiệt hại mà có thể ảnh hưởng lâu dài đến nền kinh tế nếu Quốc Hội và ṭa Bạch Ốc không cung cấp đủ yểm trợ tài chánh để ngăn chặn một trận băo phá sản và một t́nh trạng thất nghiệp lâu dài.
Cảnh báo thẳng thừng của ông Powell là dấu hiệu mới nhất cho thấy hàng ngàn tỷ đô la mà các nhà lănh đạo chính trị đổ vào nền kinh tế có thể không đủ để chặn được những thiệt hại lâu dài cho nền kinh tế từ con siêu vi coronavirus mà đă khiến cho hàng trăm ngàn doanh nghiệp đóng cửa và đẩy trên 20 triệu người thất nghiệp.
Thế nhưng những cảnh báo này được đưa ra đúng vào lúc mà những cố gắng mới để đưa thêm những biện pháp yểm trợ đang bị tắc nghẽn tại Quốc Hội với những người Dân chủ đưa ra những chương tŕnh bao quát mới trong lúc những người Cộng Ḥa th́ đưa ra những quan ngại về thiếu hụt ngân sách gia tăng (dự trù sẽ lên đến 3,700 tỷ vào năm nay). Tổng thống Trump và các cố vấn kinh tế của ông th́ đă bấm nút “tạm ngưng” trong việc đưa ra những chương tŕnh kích thích mới, muốn đợi xem nền kinh tế hoạt động trở lại ra sao khi các tiểu bang bắt đầu gỡ bỏ dần các giới hạn.
Ông Powell ca tụng Quốc Hội trong việc cung cấp trên 2,000 tỷ đô la kích thích vốn đă được tiêu, nhưng ông cũng nói thẳng ra là một sự phục hồi kinh tế có thể phải mất nhiều tháng mới xuất hiện và đ̣i hỏi phải được yểm trợ thêm. Ông nói trong một cuộc nói chuyện trên mạng tại Peterson Institute for International Economics:
“Phục hồi có thể cần phải mất một thời gian mới đạt đến được tốc độ mong muốn. Những yểm trợ tài chánh mới có thể tốn kém, nhưng đáng phải trả để tránh được những thiệt hại kinh tế lâu dài và cho chúng ta một cuộc phục hồi kinh tế mạnh hơn.”
Với số bệnh nhân v́ dịch bệnh tiếp tục gia tăng và con số người thất nghiệp cũng gia tăng, ông Powell và các đồng nghiệp tại ngân hàng trung ương đă cố gắng thúc đẩy các nhà lập pháp hành động – hay ít nhất sẵn sàng hành động – qua việc lưu ư họ rằng ngân hàng trung uơng một ḿnh không thể nào đủ sức kéo nền kinh tế khỏi cái hố sâu mà nó rơi vào.
Ngân hàng trung uơng đă cắt lăi suất xuống bằng không, mua trái phiếu của nhà nước và các công ty tới mức kỷ lục để làm lắng đọng thị trường trái phiếu và đưa ra chín chương tŕnh cho vay khẩn cấp để yểm trợ cho chương tŕnh của bộ Tài Chánh. Nhưng ông Powell cũng nhắc lại rằng các chương tŕnh của ngân hàng mua trái phiếu của các công ty và chính quyền địa phương cũng như cho vay các xí nghiệp hạng trung chỉ có thể cung cấp tín dụng tạm thời. Ngân hàng Fed không có quyền thu chi vốn là quyền dành cho Quốc Hội.
Ông Powell mô tả khả năng giúp đỡ của ngân hàng trung ương như là “một cái cầu tạm để vuợt qua trở ngại” trong lúc khuyến dụ rằng cần có những biện pháp yểm trợ khác để giúp nền kinh tế đối đầu với những bất trắc không lồ từ tốc độ mở cửa lại cho đến tầm mức thử nghiệm và việc khám phá và triển khai một vaccine.
Ông nói, sau khi nhấn mạnh rằng “mức độ và tốc độ của sự suy thoái lần này là chưa từng thấy và tồi tệ hơn là bất kỳ một cuộc suy thoái kinh tế nào kể từ thế chiến thứ hai”:
“Thành ra tôi càng ngày càng có cảm giác rằng sự phục hồi này sẽ đến chậm hơn là chúng ta muốn.”
Những lúc này, các quan chức ngân hàng Fed đă càng ngày càng báo đông rằng phục hồi kinh tế vẫn c̣n chưa có ǵ bảo đảm là chắc chắn và rằng nếu các biện pháp yểm trợ của chính phủ không đủ th́ hậu quả có thể là tổn hại lâu dài và đau đớn, nhất là đối với những thành phần dân chúng nghèo nhất.
Việc đóng cửa nền kinh tế chống dịch bệnh đă khiến cho trên 20 triệu người mất công ăn việc làm, đặc biệt là trong khu vực dịch vụ mà các công nhân rất nhiều người có thu nhập thấp và không có tiền tiết kiệm. Ông Powell cho biết một cuộc khảo sát của ngân hàng Fed dự trù sẽ được công bố vào thứ năm cho thấy 40% những công nhân có công việc trong tháng hai và có thu nhập thấp hơn 40,000 đô la một năm đă mất việc trong tháng ba.
Liệu ông Powell có thành công trong việc đẩy các nhà lập pháp hành động hay không là một chuyện không ai biết. Thế nhưng những người Cộng Ḥa, được khuyến khích bởi Tổng thống Trump đă chuyển hướng từ việc chính phủ Liên Bang giúp đỡ các xí nghiệp và cá nhân chịu đựng ảnh hưởng sang làm sao thúc đẩy nền kinh tế mở cửa lại càng sớm càng tốt.
Trả lời những quan ngại của những nhà lập pháp Cộng Ḥa rằng những chương tŕnh yểm trợ mới sẽ làm tăng đáng kể thiếu hụt ngân sách, ông Powell cho biết bây giờ không phải lúc để lo đến thiếu hụt ngân sách:
“Lúc này là lúc chúng ta đang phải đối dầu với cú shốc lớn nhất mà nền kinh tế phải chịu trong thời hiện đại, theo tôi không phải là lúc lo đến những chuyện như vậy. Một vài năm nữa khi mà nền kinh tế phục hồi tốt hoặc là trên đà phục hồi mới là lúc tính đến nó.”
Lê Mạnh Hùng