Doanh nghiệp gốc Việt ở Mỹ đau đầu v́ biểu t́nh. Không ít chủ doanh nghiệp gốc Việt nói họ cũng là dân thiểu số nên ủng hộ những cuộc biểu t́nh đ̣i công lư cho người da đen. Bản thân họ cũng là người đang hứng chịu rất nhều thiệt hại.
Hầu hết cuộc biểu t́nh vừa qua ở những thành phố lớn như New York, Los Angeles và Philadelphia đều bị cảnh sát Mỹ đáp trả bằng đạn cao su, hơi cay và pháo sáng.
Ở thành phố Philadelphia, một tốp hơn 10.000 người biểu t́nh ôn hoà giơ cao các biểu ngữ ghi “George đáng sống", “Mạng người da đen quan trọng" và kêu gào khẩu hiệu “Đừng bắn" và “Không có công lư, không có b́nh yên" trước khi bị dồn vào tường ngăn cách quốc lộ, xịt hơi ngạt và bắt giữ hàng loạt vào chiều 1/6.
Cảnh sát và lực lượng vũ trang tiến sát vào với súng xịt hơi cay và khói. Ảnh: Ronald Joseph.
Chấn động v́ cảnh tượng bạo lực trong biểu t́nh
Cách đó không xa là một cảnh tượng khác cũng dấy lên nỗi tức giận. Hàng chục cửa hàng thời trang, mỹ phẩm, giày dép, siêu thị, và ngân hàng thay v́ đóng cửa tắt đèn do dịch Covid-19 đă bị đập nát, phá hoại.
Hàng hoá, điện máy và thậm chí các ma-nơ-canh cũng bị trộm lấy. Một vài chiếc xe cảnh sát bên vệ đường đă bị châm lửa đốt, chỉ c̣n trơ lại khung. Quần áo, hộp giày và mảnh kính vỡ rơi rải rác khắp nền đường, gợi nhớ đến một vùng chiến sự chứ không phải là trung tâm mua sắm ở một trong 10 thành phố lớn nhất nước Mỹ.
H́nh ảnh hôi của, cướp phá các cơ sở thương mại từ người biểu t́nh đă làm xấu đi phong trào “đ̣i quyền sống của người da đen” trong mắt một bộ phận doanh nghiệp, đặc biệt là các chủ cơ sở kinh tế thương mại gốc Việt nơi đây.
Hiện vẫn chưa có ước tính về tổn thất từ các vụ hôi của và bao nhiêu doanh nghiệp gốc Việt bị ảnh hưởng, nhưng những h́nh ảnh tan hoang và bạo lực những ngày vừa qua đă làm rúng động không ít người chủ gốc Việt nhỏ lẻ.
Ở Philadelphia, t́nh h́nh bạo loạn nổ ra vào chiều 30/5 sau khi cảnh sát xịt hơi cay và dùng ba-tông tấn công người biểu t́nh muốn kéo đổ tượng của một vị cảnh sát trưởng có lịch sử hà hiếp cộng đồng da đen ở đây.
Sau khi phong toả khu vực này, người biểu t́nh tràn xuống khu mua sắm sầm uất gần đấy, Phố Walnut, và bắt đầu đập phá cửa kính của các nhăn hiệu thời trang lớn và cửa hàng Apple, để hôi của.
Chị Carolyn Nguyễn là chủ nhà hàng bán đồ ăn Mexico nằm trên phố này và cũng là người thông cảm cho sự tranh đấu đ̣i quyền sống của người da đen sau nhiều sự kiện người da đen bị giết chết bởi cảnh sát. Tuy vậy, chị Carolyn ngày đêm lo lắng về nhà hàng của chị vẫn đang mở cửa phục vụ thực khách.
“Tôi đồng ư là chúng ta cần thay đổi. Rất tiếc là có những kẻ cơ hội không quan tâm ǵ đến mục đích ấy và đang lợi dụng t́nh huống này”.
Dịch bệnh Covid-19 đă khiến nhà hàng của chị kinh doanh khó khăn do số lượng khách văn pḥng giảm và giờ mở cửa hạn chế. Đến ngày 3/6, chị chỉ mở cửa từ 12h đến 18h v́ lo lắng rằng nhân viên sẽ không về nhà được do lệnh giới nghiêm bắt đầu lúc 20h30.
“Trong khu vực này, một vài nhà hàng đă bị đập vỡ kính và các cây ATM bị thiệt hại nặng. Nhưng chúng tôi cũng may mắn rằng nhà hàng đến nay vẫn chưa bị phá v́ người biểu t́nh cũng có ư thức rằng doanh nghiệp của tôi rất nhỏ”.
Nhà hàng của anh Quang Lạc.
Cảnh sát Philly thông báo đă bắt giữ 703 người biểu t́nh từ ngày 30/5 đến nay, trong đó 192 bị bắt v́ phá hoại và hôi của.
Anh Quang Lạc, chủ nhà hàng South View Pizza ở miền Nam Philly, cũng lên án việc cướp bóc phá hoại không chọn lọc của người biểu t́nh và những kẻ cơ hội.
“Ḿnh cũng là dân thiểu số nên ḿnh ủng hộ biểu t́nh ôn hoà, đ̣i quyền tự chủ. Nhưng hiện giờ những thứ mất đi là của người dân sống ở đây, rất khó khăn để gầy dựng lại”.
Cộng đồng Việt ở Philadelphia có trên 20.000 cư dân và đứng thứ 4 sau người gốc Hoa, gốc Hàn và gốc Ấn. Họ có ảnh hưởng quan trọng đến kinh tế, văn hoá, chính trị.
Các cơ sở thương mại dịch vụ có chủ Việt mọc lên không những ở nơi tập trung đông người Việt mà c̣n rải rác khắp thành phố, tiêu biểu là tiệm nail.
Tạm gác ngày mở cửa v́ biểu t́nh
Các cửa tiệm nail ở Philadelphia gặp nhiều khó khăn hơn nhà hàng do đặc thù công việc của họ dẫn đến việc mở cửa lại trong thời điểm này là bất khả thi.
Chị Trang Nguyễn, chủ tiệm nail ở khu vực đông bắc của thành phố, nói đây là cuộc bạo loạn đầu tiên chị chứng kiến trong suốt 12 năm ở Mỹ. Chị vừa lo lắng, sợ hăi, vừa giận dữ v́ người biểu t́nh phá lệnh ở nhà để ra đường.
Với hơn 23.000 ca và gần 1.300 người tử vong, Philadelphia là điểm nóng của dịch Covid-19 ở Mỹ. Những chủ tiệm nail như chị Trang đă trang bị rất nhiều biện pháp pḥng hộ như bao tay, kính chắn, nước sát trùng để đợi ngày mở cửa lại theo lệnh của thị trưởng.
Nhưng chuyện mở cửa lại trong lúc này phải tạm gác lại v́ số lượng người biểu t́nh đông cũng như không giữ khoảng cách an toàn sẽ dẫn đến số ca bệnh tăng cao trong thời gian tới.
Chị Trang có xem qua các phản ứng của nhiều chủ doanh nghiệp bị hôi của, như CEO của Target là cửa hàng nơi xảy ra vụ án mạng 4 cảnh sát giết chết ông George Floyd, nói là vật chất có thể thay mới, làm lại được, chứ mạng người th́ không.
Cảnh tượng hàng hóa la liệt dưới sàn trong một siêu thị ở Mỹ.
Mối quan hệ đa sắc tộc ở Mỹ luôn đi kèm với lịch sử nô lệ của người da đen và các chính sách bài xích quyền b́nh đẳng giữa nhóm người da trắng và thiểu số.
Philadelphia là nơi có số dân thiểu số ngày một đông, nhưng hệ thống hành pháp và lănh đạo đa phần vẫn là người da trắng, khiến người dân càng thêm bất măn về cách hành xử bạo lực của cảnh sát.
Chị Đẹp Thị Quỳnh, chủ tiệm nail ở khu vực tây nam thành phố, cho rằng người châu Á không bị ḱ thị chủng tộc nhiều dựa trên trải nghiệm sống hơn 9 năm ở Mỹ.
“Ḿnh không lớn lên ở đây và cũng không biết lịch sử ở đây như thế nào. Chỉ mong là những người biểu t́nh suy nghĩ để có cách giải quyết nhẹ nhàng không ảnh hưởng đến người khác”.
Để đối phó với trường hợp hôi của tái diễn, những chủ tiệm gốc Việt tận dụng nhiều phương cách để bảo vệ tài sản như mua bảo hiểm, gắn báo động và khoá cửa bằng ván gỗ.
Phần đông lên tiếng rằng cảnh sát cần cải thiện trật tự xă hội và kêu gọi mọi người đoàn kết trong lúc khó khăn thông qua việc biểu t́nh ôn hoà.
Chị Carolyn Nguyễn nhấn mạnh vai tṛ người lănh đạo đất nước trong việc hàn gắn các sắc tộc.
“Tôi không đồng t́nh với việc cảnh sát nă đạn cao su, hơi cay vào người biểu t́nh ôn hoà. Bạo lực và cướp bóc cũng sẽ không dẫn đến đâu. Chúng ta đều đă chịu khổ, không quan trọng bạn nghĩ ǵ hay làm ǵ. Hăy cùng nhau thảo luận vấn đề này và ngồi vào cùng một bàn".
VietBF@ sưu tầm.