Tác Giả: Thảo Trường:
Tôi không thể ngờ rằng ở nước Mỹ lại có một con đường hẻm như con đường hẻm gia đ́nh tôi đang cư ngụ.
Chúng tôi là một gia đ́nh tị nạn cộng sản v́ mất nước và bị tù đày nên phải lưu vong sang đây.
Trên danh nghĩa là di cư đoàn tụ nhưng lại chính thức khởi đầu của một thời ly tán.
Tôi và anh con trai út c̣n độc thân dọn đến cái xóm Mỹ lạ lùng này, ở trong một pḥng thuê lại của một gia đ́nh đồng hương nghèo tốt bụng.
Nếu không t́nh cờ gặp người đồng hương cắt cỏ th́ chúng tôi đă không biết tới cái xóm nhỏ này và đă không trở thành cư dân ở đây.
Gia đ́nh tôi xuất cảnh sang Mỹ v́ tôi là sĩ quan QLVNCH bị cầm tù trong các nhà giam của cộng sản sau khi chế độ cộng ḥa bị bàn giao cho chế độ cộng sản.
Đáng lẽ tôi thuộc diện tị nạn chính trị có trợ cấp và bảo hiểm y tế, nhưng sau khi phỏng vấn, chính phủ Mỹ đă “hạch toán kinh tế” rất thực dụng, “bàn giao” tôi cho con gái và con rể tôi là những người đă bảo lănh.
Và tôi trở thành diện đoàn tụ trong tinh thần nhân đạo. Bao nhiêu phí tổn di chuyển từ Việt Nam qua và tái định cư tại Mỹ trong tinh thần nhân đạo ấy cho gia đ́nh tôi, đều do con gái và con rể tôi đài thọ.
Trong chiến tranh Việt Nam, để chống lại làn sóng bành trướng của cộng sản chỉ có các quân nhân QLVNCH chiến đấu và h́nh như đồng minh Mỹ tham dự, con gái và con rể tôi hồi đó c̣n bé tí, bây giờ, họ chịu trách nhiệm cho các lệnh hành quân ấy v́ chúng tôi là những tù binh vô thừa nhận.
Có người nói rằng hậu quả di hại của cuộc chiến là lâu dài, có lẽ, ít ra, cũng đúng trong những trường hợp như thế này.
Hồi tôi nằm trong trại tù cộng sản, ở nhà vợ tôi đă t́m cách cho đàn con vượt biên, nhưng thất bại th́ nhiều, chỉ may mắn có được một người con gái lớn đi thoát trong một chuyến cùng với một gia đ́nh bà con trong họ.
Con gái tôi nay đă có gia đ́nh ba đứa con, vợ chồng nó đều có việc làm. Chúng đang ḥa hợp với nhau để xây dựng một mái ấm gia đ́nh với những đứa con đầy triển vọng.
Khi đón bố mẹ và thằng em út sang để ở tạm trong nhà, tôi thấy đó đă là một sự hy sinh lớn của vợ chồng nó.
Rồi th́ phải giúp cho bố mẹ làm thủ tục giấy tờ, giúp cho đứa em trai đi học và đi làm giờ, giúp cho cả nhà làm quen với xă hội Mỹ... rồi thỉnh thoảng c̣n phải gửi về Việt Nam chút ít tiền giúp bốn đứa em c̣n ở lại v́ chúng đă có gia đ́nh và trên hai mươi tuổi.
Bà vợ già của tôi coi sóc mấy đứa cháu ngoại cũng được vợ chồng nó trả cho mỗi tháng mấy trăm. Có lần đứa cháu ngoại ba tuổi ngô ngọng nói:
– Ngoại ơi, tháng này Mom đă trả lương cho ngoại chưa?
Nghe con trẻ ngây thơ hỏi, ngoại suưt bật khóc.
Hồi c̣n ở Việt Nam có lần bà đi thăm ông trong tù cũng dắt theo một đứa cháu nội, lần đầu tiên ông cháu gặp nhau, ông bồng cháu cho ngồi trên đùi mà rung, nói chuyện với bà, thằng cu vểnh tai nghe ông bà nó rù ŕ bèn thắc mắc:
– Nội ơi, sao ông nội lại gọi bà nội là... em?
Bây giờ vợ chồng già ở đây, con trai con gái đứa th́ ở trong nước đứa th́ ở ngoài nước, đàn cháu nội cháu ngoại mớ th́ ở ngoài nước mớ th́ ở trong nước.
“Trời có điều chi buồn mà trời mưa măi thế? Cây cỏ có chi buồn mà cỏ cây đẫm lệ!” Đó là thơ của thi sĩ Hà Thượng Nhân.
Vợ có việc giữ trẻ, anh con út có việc nhặt banh ở sân golf, c̣n tôi đi lượm ve chai.
Và cũng v́ thế mà gặp được ông đồng hương làm nghề cắt cỏ. Hai kẻ đồng cảnh chuyện tṛ với nhau mới vỡ lẽ ra hồi trước ông ta là hạ sĩ quan có thời gian đă là thuộc quyền của tôi.
Năm 1975 đơn vị tan vỡ, ông không biết chạy đi đâu v́ không có ai chỉ huy bỏ chạy, ông nói kinh nghiệm chiến trường của ông cho ông biết là chỉ có chỉ huy khi xung phong tấn công, không có chỉ huy khi tháo chạy.
Rồi ông cứ theo đoàn người di tản đến Mỹ lúc nào không hay. Ông đă làm nhiều nghề và nay th́ ông đă thành một người Mỹ chính cống.
Không muốn thay đổi ǵ nữa, ông làm chủ một cái xe truck, mướn một hai người Mễ, nhận mối đi cắt cỏ.
Ông hạ sĩ quan ngày nào nghe tâm sự và biết hoàn cảnh của ông sĩ quan xếp cũ của ḿnh bèn dẫn về nhà ở và cho đi theo phụ cắt cỏ.
Trên, dưới, thời chiến xưa, bây giờ đă có phần thay đổi. Dù muốn dù không th́ người thuê mướn và người làm công cũng vẫn có những khoảng cách và những dị biệt.
Cho dù tinh thần b́nh đẳng, tính cách xuề xoà và quyền tự do dân chủ có cao đến mấy đi chăng nữa th́ vẫn có lúc giao công việc và lúc phát lương.
Lương cũng tạm được, trừ hai trăm tiền pḥng hai bố con ở, chi phí ăn uống rồi mỗi tháng c̣n mấy trăm cũng có đồng ra đồng vô.
Hai bố con tôi dọn về ở trong khu xóm này để trả lại cái pḥng khách cho anh con rể. Bà ngoại th́ vẫn tá túc trong căn pḥng đứa cháu mà bà phải trông coi. Cuối tuần th́ hoặc là tôi lên thăm cháu ngoại, hoặc là mẹ đi thăm anh con trai út.
Xóm nhỏ là một con ngơ cụt, gồm hơn mười căn nhà gỗ đă quá cũ chia thành hai dăy hai bên.
Chính giữa là đường xe vô ra. Bên trong cùng ngơ là một băi cỏ hoang đă bị ngăn cách bởi một hàng rào gỗ.
Cư dân trong xóm chỉ có một lối ra ngoài con đường lớn mà ở đầu ngơ hai bên là hai cửa tiệm.
Một bán bàn ghế tủ giường và bên kia là tiệm sửa chữa video.
Vỏn vẹn chín căn nhà ở hai dăy hai bên nh́n sang nhau. Khu nhà chín căn nhưng chỉ có hai chỗ để xe bỏ trống hoang tàn dột nát.
Cư dân trong xóm thoải mái đậu xe ngay trước cửa nhà, thậm chí có thể đậu xe ngay lên lề cỏ đă không c̣n cọng nào nguyên thuỷ sống sót.
Trên lề trồng cỏ bây giờ là cỏ dại và rác rưởi. Những chiếc xe hơi của các gia chủ trong xóm th́ không c̣n chiếc xe nào lành lặn.
Mỗi xe móp méo một kiểu khác nhau và nghe tiếng máy cũng có thể biết xe của căn nhà số mấy.
Như đă nói, đường vào trong xóm là ngơ cụt, cho nên vào lối nào th́ phải ra lối ấy.
Thỉnh thoảng có chiếc xe lạ của ai đó chạy vào tính đi xuyên qua, gặp hàng rào cuối ngơ đành phải lắc đầu ngao ngán lùi ra.
Chín gia đ́nh ở trong xóm h́nh như đều lănh trợ cấp xă hội. Ngày ngày ăn rồi ở không, hút thuốc, uống rượu, hôn nhau và chửi tục.
Trong những gia đ́nh của xóm ngơ cụt có hai gia đ́nh người Á Châu, một làm nghề hàn x́ sản xuất những khung giường ghế bàn tủ bằng kim loại ngay tại nhà không cần phép tắc ǵ cả và xóm giềng cũng không ai phàn nàn kêu ca phản đối.
Một nữa là ông chủ của bố con tôi chuyên nghề cắt cỏ mướn, đậu ch́nh ́nh chiếc xe truck đầy nhóc máy móc bao bị cuốc xẻng cào chổi... trước cửa nhà.
Các gia đ́nh c̣n lại có một gia đ́nh Mỹ da đen. Không thấy sắc dân khác, và h́nh như sống rất hoà thuận với nhau.
Theo ông chủ của tôi th́ qua nhiều năm sống ở xóm này ông chưa thấy có chuyện căi vă hay xích mích xóm giềng.
Nhà nào sống theo nhà ấy, không ai can dự vào chuyện của người khác.
Nghe ông chủ nói th́ tôi thấy h́nh như nơi xóm nhỏ này là một thế giới tự do. Các nhà đều không đóng cửa v́ cũng không có ǵ đáng để mất.
Nhà này có thể mượn của nhà kia những đồ dùng lặt vặt mà không cần hỏi trước. Mọi người sống thoải mái, ít thấy ai đi làm ngọai trừ hai gia đ́nh gốc Á Châu th́ làm hùng hục suốt tuần.
Cũng ít thấy nấu ăn v́ thường ăn đồ ăn làm sẵn ở tiệm ngoài đường cái, ngoại trừ hai gia đ́nh gốc... Á Châu ngày nào cũng nấu xào kho nướng mùi gia vị xông toả khắp đó đây.
Trong nhà ngoài ngơ cũng ít quét dọn, thậm chí c̣n thấy những bao cao su ngừa thai vứt rải rác khắp nơi trong khi các cô gái tuổi vị thành niên nhưng cao lớn to khoẻ của xóm th́ đă đều lần lượt mang bầu.
Rác rưởi tùm lum thoải mái, nếu có ai siêng th́ đem bỏ vào cái thùng rác chung bằng sắt to tướng có bánh xe để trước căn đầu dăy, cứ chiều thứ năm người thuê căn đầu đó và cũng là người quản lư cả xóm sẽ lái chiếc xe móp méo của ông ta đẩy từ từ cái thùng rác có bánh xe lăn ấy ra ngoài đường chính để sáng hôm sau xe rác thành phố sẽ đi ngang lấy đi.
Hôm đầu tiên nh́n thấy ông Mỹ trắng dùng xe hơi của ḿnh đẩy thùng rác tôi cho là lạ nhưng sau th́ tôi thấy cũng tự nhiên thôi v́ ở đây người ta sống theo một lối tiện đâu làm đó.
Ông quản lư này chỉ phải trả nửa tiền nhà mỗi tháng, c̣n một nửa được chủ bớt là để trả công cho ông làm manager cư xá.
Ông quản lư ở với ba đứa con đều chưa tới mười bảy tuổi có được trợ cấp của chính phủ. Hai đứa lớn đă bỏ học ở trường trung học nhưng đứa con trai mới vừa xong một khóa của cảnh sát dành cho thiếu nhi phạm pháp và cô con gái mới mười lăm đang mang bầu, bà mẹ vị thành niên này sẽ lại được hưởng trợ cấp con nhỏ như là bà mẹ của cô đă thành niên từ lâu rồi vậy.
Đứa con trai thứ ba của ông th́ c̣n theo học ở trường tiểu học gần nhà, nó chạy qua chạy lại hoặc ở nhà bố hoặc sang với mẹ gần đó.
Bố mẹ nó đă bỏ nhau, bố nó vẫn ở căn nhà đầu dăy, làm manager và hút thuốc uống rượu. Mẹ nó ở với một thằng bạn lớn tuổi của thằng con lớn, hai người đă lại có một đứa con với nhau.
Đứa con trai thứ ba sáng đi học, trưa nhà trường cho ăn, chiều về nếu lục ở nhà bố không có ǵ nó sẽ chạy sang nhà mẹ, nói “hi” với người bạn trai của mẹ, xong lục t́m thức ăn, nếu mẹ nó và anh bạn trai của bà bận ǵ đó trong pḥng th́ nó cứ tuỳ tiện kiếm chác.
Nếu hôm nào không kiếm được ǵ ở cả hai nhà th́ nó chạy sang tiệm furniture đầu ngơ, nói “hi” với người chủ cũng gốc Á Châu, rồi cầm cái chổi lông gà đi quét bụi trên các bộ bàn ghế, xong nó vỗ bụng kêu đói, bao giờ nó cũng được ăn hoặc cho mấy đồng.
Đứa bé này rất thương mẹ nó, nếu có mấy đồng th́ nó chạy một mạch về nhà mẹ, đập cửa rầm rầm, mẹ nó tḥ đầu ra, nó dúi vào tay mẹ mấy đồng tiền mới kiếm được rồi lại ù té chạy đi.
Lát sau cư dân trong xóm sẽ lại thấy mẹ nó ở trần chỉ mang nịt vú và quần xoọc, miệng ph́ phèo điếu thuốc, đẩy chiếc xe trẻ con đi dạo ṿng trong ṿng ngoài trong ngơ ngoài đường ngoài đường trong ngơ.
Thỉnh thoảng có gặp ông chồng cũ đang hành xử công việc quản lư cư xá th́ hai người cũng “hi” nhau lịch sự. Hai vợ chồng người này rất tâm đầu ư hợp với nhau, họ cùng ghiền một thứ thuốc lá, cùng thích uống một loại bia.
Hai người bỏ nhau có lẽ v́ ông chồng đă quá yếu sức, thỉnh thoảng lại ốm đau, và có lẽ cũng c̣n v́ họ quen thuộc nhàm chán nhau quá sức đến độ bực bội căi vă gây gỗ cuối cùng phải bỏ nhau.
Người t́nh mới của bà vợ ông quản lư th́ gầy g̣ nhưng rất dẻo dai, có lần anh ta một ḿnh cởi trần dọn hết một đống rác khổng lồ của tiệm furniture dưới trời nắng chang chang mà không nghỉ phút nào.
Nhưng anh ta lại rất hiền lành, thường bị bà t́nh nhân đánh đập chửi bới chớ hề kêu ca. Có lần anh ta bị bà ấy đánh chảy máu trán phải chạy ra đầu ngơ đứng nh́n vào cả buổi chiều không dám về, gần tối người đàn bà sau một giấc ngủ ngày thức dậy, đẩy chiếc xe trẻ con ra đầu ngơ, lau đầu máu cho người yêu, châm thuốc lá gắn vào môi cho người t́nh, vuốt ve dỗ dành, đu cổ anh ta xuống mà hôn.
C̣n anh thanh niên th́ nước mắt ṛng ṛng sung sướng! Hầu hết cư dân trong xóm đều sống bằng trợ cấp xă hội của bầy trẻ và rất thiếu thốn v́ ai cũng hút thuốc và uống bia.
Anh thanh niên có xin việc làm ở mấy cửa tiệm ngoài phố, anh ta rất chăm chỉ, cần tiền để hai người uống bia hút thuốc nhưng anh hay ngủ gục trong giờ làm việc nên tiệm nào mướn một thời gian rồi cũng phải cho anh nghỉ.
Có những ngày thèm thuốc quá, bà mẹ phải đi t́m thằng cu thứ ba ở trường học về bảo nó xin lau bàn ghế giường tủ kiếm mấy đồng cho bà mua thuốc hút. Trong lúc thằng cu vừa cầm cái chổi lông gà phẩy phẩy trên các tủ giường vừa tán tỉnh uncle chủ tiệm cho xin tiền mặt th́ mẹ nó đă đứng chờ ở ngoài cửa.
Đứa con mới đẻ của bà nằm ngủ trên chiếc xe đẩy có lúc bú mớ, có lúc cười mớ! Nhưng thằng con trai lớn th́ có lần lại đấm mẹ nó sưng mặt rồi chạy vào núp trong kho hàng furniture.
Hỏi ra v́ nó đă bị mẹ mắng về tội ngu không biết cách ngừa thai cho đứa bạn gái của nó cũng trong xóm ấy.
Thế là người đàn bà mang nịt vú mặc quần xoọc, hút thuốc lá, uống bia, đẩy xe con nít và có chồng trẻ ấy sắp có cả cháu nội lẫn cháu ngoại.
Ông chồng quản lư cư xá của bà th́ không có ư kiến ǵ về tất cả các vấn đề đó. V́ ông đang lên cơn đau bao tử và vừa mới bị người chủ hàn x́ sản xuất đồ kim loại trong cư xá của ông đuổi việc.
Việc làm th́ ông không lo v́ chỉ vài ngày sau sang xin làm là người Mỹ gốc Á Châu này lại cho làm thôi.
Đă làm, đă bị đuổi, rồi làm lại, cả mấy chục lần rồi có sao đâu.
Chỉ có cái bệnh đau bao tử là khó trị và nó đă làm khổ ông nhiều rồi, sức khoẻ suy yếu, ông mất vợ cũng v́ nó.
Bố con tôi đến ở trong căn nhà của ông đồng hương tốt bụng mà chẳng cần đăng kư ở phường khóm và cũng chẳng cần phải tŕnh diện ông quản lư cư xá như luật lệ ở quê nhà Việt Nam.
Ở đây ai đến ai đi, mặc. Không người nào thắc mắc người nào. Sự có mặt của người khác ở chỗ này chỗ nọ không phải là điều đáng quan tâm.