Chuyện là nhà ḿnh mới chào đón hai bé sinh đôi. Em ḿnh dự định đặt tên cho hai cháu là Thảo Nhi, Thảo Vy. Hai cái tên thật đẹp cho con gái, ấy vậy mà lại bị cả nhà phản đối...
Về quê là phải nói giọng quê, tại v́ cứ thấy như thế mới gần gũi với quê hương, mới c̣n thấy đây là nơi ḿnh thuộc về
Ở đâu th́ được chứ ở cái đất Quảng này th́ tên con cái không nên có vần “a”, Thảo Nhi th́ qua giọng Quảng là thành “Thổ Nhi” hết. Như cái kiểu người ta gọi ḿ “Hổ Hổ” thay cho thương hiệu ḿ “Hảo Hảo” quen thuộc, đọc lên nghe lạ hoắc chả biết đâu mà lần.
C̣n nhớ hồi sinh viên chân ướt chân ráo ra Đà Nẵng học, ḿnh là lớp trưởng nên thỉnh thoảng phải nói chuyện trước lớp. Sinh viên trong lớp đến từ nhiều tỉnh thành khác nhau của miền Trung, đứa Nghệ An, Hà Tĩnh, đứa th́ Quảng Ngăi, B́nh Định. Lần đầu tiên nghe ḿnh nói giọng Quảng cả bọn cứ trố mắt. Sau mới nhận ra không những dùng từ địa phương mà ḿnh c̣n phát âm sai thành thử nghe không hiểu.
Thế nên, lúc cả bọn đi học quân sự mới sinh ra lớp học dạy phát âm cho các bạn Quảng Nam. “Mấy cô giáo” dù đă hết sức cố gắng mà “các tṛ” vẫn không sao phát âm cho phân biệt giữa “lượt” và “lược, giữa “lan” và “lang”, mở miệng ra là “lượt” nào cũng như “lược” nào, củ “lang” với hoa “lan” cũng chả khác ǵ nhau.
Giọng Quảng mà lên ti vi th́ ôi thôi càng thấy ngộ, nhất là khi chị phát thanh viên giọng vừa nhẹ nhàng, phát âm chuẩn mực chỉ mới dứt lời cách đó đôi giây.
Ba năm trước ḿnh vào Phú Quốc làm việc, có ngờ đâu điều làm ḿnh nhớ nhung khôn nguôi chính là mấy từ địa phương và phát âm ngộ ngộ đó, mỗi lần đi đâu cứ ép tai nghe xem có ai nói “chu choa cái chi mà ngon kinh?”, xem thử có ai vừa tặc lưỡi vừa than “bữa ni trời nắng ghê rứa hè” đâu đó?
Sếp ḿnh ngoài đảo là người Sài G̣n, c̣n đồng nghiệp trong pḥng đa số là người Hà Nội, Nam Định th́ lại rất hiếu kỳ với giọng Quảng. Để giao tiếp hiệu quả trong công việc, ḿnh luôn cố gắng phát âm sao cho chuẩn. Ấy thế mà mỗi lần cả pḥng đi chơi là được yêu cầu: “Em nói chị nghe vài câu giọng Quảng đi”. Ai cũng thử bắt chước ḿnh, đều rất kiên tŕ cho ra chất Quảng “Nôm”, sau hồi kết luận, coi bộ vậy mà cũng khó chứ chẳng đùa.
Cùng với chất giọng đặc trưng, người quê ḿnh c̣n có cách nói chuyện cởi mở, chất phác và sự nhiệt t́nh cũng đặc trưng không kém. Chị đồng nghiệp Nam Định kể, có lần vào Hội An chơi, bị té xe. Chưa kịp định thần đă thấy mọi người sốt sắng chạy ra, hỏi thăm các kiểu. Chị nghe nhiều từ chưa hiểu, chỉ biết có chú th́ giúp ḿnh dựng xe lên rồi xin phép đưa đi sửa, cô th́ d́u vào hiên ngồi cho mát rồi pha nước, xem người trầy xước bầm dập đâu không c̣n tính. Bữa đó xe sửa xong chú ấy cũng không chịu lấy tiền, bảo giúp nhau tí mà tiền bạc ǵ. Chị lúc nào cũng muốn quay lại v́ người ở đây sao dễ thương quá.
Thật ra ḿnh tin chắc một điều bất cứ nơi đâu trên quê hương ta cũng có những người tốt, những tấm ḷng trượng nghĩa. Chỉ là cách thức thể hiện sự quan tâm của mỗi vùng mỗi khác, mỗi người mỗi không giống nhau. Như cách nói chuyện th́ người Quảng rất chất phác, nghĩ sao nói đó không ṿng vèo. Nhiều khi cũng v́ thật quá mà có hơi mếch ḷng nhau. C̣n nếu giúp được ai là nhiệt t́nh, giúp hết sức bất kể lạ quen. Bạn nào từ vùng khác đến, không quen kiểu này mà tự nhiên thấy người ta sốt sắng quá lại sinh nghi, lại ngờ rằng một cú lừa hay thuyết âm mưu đang chờ ḿnh ấy chứ.
Bạn bè ḿnh tỏa đi khắp nơi v́ mưu sinh, Tết đến mới có dịp tụ họp hàn huyên. Bạn bảo, về quê mấy bữa là như ăn phải bánh ḿ chuyển ngữ của Đô-rê-mon, cứ thế mà nói giọng Quảng trôi tuột, ngày thường đi làm phải chỉnh giọng cho người ta hiểu. Trong tiếng Quảng của bạn giờ đây cũng chen vài từ rất Sài G̣n hoặc rất Hà Nội một cách vô thức. Bạn rằng, về quê là phải nói giọng quê, tại v́ cứ thấy như thế mới gần gũi với quê hương, mới c̣n thấy đây là nơi ḿnh thuộc về.
Ờ, ḿnh th́ nghĩ, tùy vào nơi ta từng qua mà phạm trù quê hương cũng ngày càng trở nên rộng lớn. Như ra nước ngoài mà nghe thấy người ta nói tiếng Việt thôi cũng đủ để ḷng hồ hởi. Nên nếu có thể, dẫu giọng nói đă khác đi ít nhiều, giữa những người từ bao chốn xa, nghe họ nói vài câu thôi c̣n nhận ra đồng hương đất Quảng, vậy nghĩa là quê hương vẫn c̣n trong tim ta nhỉ.
“Nếu anh yêu cái mặn mà th́ về Quảng Nam quê em
Nếu anh ưa cái nồng cay th́ về Quảng Nam ân t́nh
Người ở miền Trung không ngại mưa ngại gió
Người ở miền Trung anh về anh sẽ thương”.
(Nhạc sĩ Trần Quế Sơn)