Khám thai định kỳ để cải thiện chất lượng dân số

[Romano]

Những năm gần đây, ngành Y tế tỉnh Bắc Giang chú trọng công tác sàng lọc trước sinh nhằm phát hiện, can thiệp sớm bệnh tật ở thai nhi, giúp trẻ em sinh ra phát triển khỏe mạnh, từ đó góp phần nâng cao chất lượng dân số.

Dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản phát triển

Nhằm giúp bà mẹ mang thai phát hiện sớm một số căn bệnh do rối loạn di truyền nhiễm sắc thể ở bào thai, hiện Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Giang triển khai các gói chăm sóc thai kỳ. Trong đó, nhiều sản phụ đăng ký dịch vụ sàng lọc trước sinh. Ở đây, ngoài cung cấp kỹ thuật siêu âm chẩn đoán về hình thái thai nhi, bác sĩ còn thực hiện các xét nghiệm máu, nước tiểu, nước ối để đánh giá sức khỏe sản phụ và thai nhi. Bác sĩ Đàm Văn Hưng, Trưởng phòng Kế hoạch tổng hợp cho biết: "Hằng ngày, Bệnh viện tiếp nhận từ 150-200 lượt phụ nữ khám thai, trong đó có đến 80% bà mẹ yêu cầu khám sàng lọc dị tật thai nhi. Nhiều người ở tuyến huyện cũng đăng ký khám dịch vụ tại đây".

Qua các xét nghiệm chẩn đoán sàng lọc trước sinh, mỗi năm, Bệnh viện đã phát hiện từ 350-450 thai nhi mắc dị tật, chủ yếu là hội chứng down (bất thường về nhiễm sắc thể số 2, gây chậm phát triển trí tuệ), dị tật ống thần kinh, tan máu bẩm sinh…

Khi mang thai, người mẹ cần siêu âm tầm soát và làm các xét nghiệm sàng lọc dị tật ở các mốc quan trọng là 12 tuần, 22 tuần và 32 tuần thai theo chỉ dẫn của bác sĩ sản khoa.

Thực hiện chẩn đoán chuyên sâu, đơn vị đã phối hợp với các bệnh viện: Phụ Sản Trung ương, Phụ sản Hà Nội, Nhi Trung ương để sàng lọc chính xác, hiệu quả các căn bệnh bẩm sinh chưa phổ biến, khó phát hiện. Trước đây, kỹ thuật chọc ối làm xét nghiệm chỉ được thực hiện ở các bệnh viện tuyến trung ương thì nay đã làm được ở tuyến tỉnh để kịp thời phát hiện một số bệnh liên quan đến bất thường về nhiễm sắc thể của thai nhi.

Tại Trung tâm Y tế huyện Hiệp Hòa hiện cũng phát triển mạnh dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản. Cùng với siêu âm chẩn đoán hình ảnh lồng ngực, đo độ mờ da gáy phát hiện sớm hội chứng down, sứt môi - hở hàm ếch, khuyết hậu môn, Trung tâm còn triển khai xét nghiệm sàng lọc không xâm lấn, chỉ cần lấy máu tĩnh mạch ở bà mẹ mang thai.

Chị Nguyễn Thị Quỳnh, 25 tuổi, ở thị trấn Thắng chia sẻ: “Trong suốt quá trình mang thai, tôi luôn lo lắng cho sức khỏe của mình và con nên đã đăng ký khám thai định kỳ tại Trung tâm Y tế huyện để được tư vấn, hướng dẫn các thời điểm phù hợp làm xét nghiệm, siêu âm”.

Bác sĩ chuyên khoa II Dương Văn Hải, Phó Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Hiệp Hòa cho biết thêm, khi phát hiện những bất thường của thai nhi, các bác sĩ sẽ chỉ định can thiệp kịp thời, thậm chí đình chỉ thai kỳ để bảo toàn tính mạng cho thai phụ.

Những năm gần đây, dịch vụ chăm sóc sức khỏe sinh sản phát triển, người dân cũng chú trọng hơn đến quá trình mang thai để sinh ra những em bé khỏe mạnh. Mỗi năm, toàn tỉnh có từ 27-28 nghìn bà mẹ mang thai, trong đó có khoảng 75% phụ nữ mang thai thực hiện khám, siêu âm định kỳ.

Bước đi lâu dài của ngành dân số

Trong khi các bà mẹ mang thai sống ở TP, khu vực thị trấn, thị tứ đã quan tâm đến khám sàng lọc thì ở khu vực nông thôn, miền núi, nhiều người còn chưa chú trọng. Hằng năm, toàn tỉnh vẫn còn từ 1,2-1,5% số trẻ sinh ra mắc dị tật bẩm sinh, giảm 0,3% so với giai đoạn trước năm 2015.

Hiện nay, Bệnh viện Sản-Nhi Bắc Giang, Khoa Sản (Bệnh viện Đa khoa tỉnh) thực hiện được nhiều kỹ thuật sàng lọc trước sinh chuyên sâu, còn các trung tâm y tế tuyến huyện mới thực hiện các dịch vụ cơ bản. Tuy nhiên, do mới thành lập nên dù được đầu tư cơ sở vật chất và nhiều trang thiết bị hiện đại nhưng Khoa Sản của Bệnh viện Đa khoa tỉnh chưa thu hút được người dân.

Bên cạnh đó, không ít cặp vợ chồng chủ quan, nhận thức chưa đầy đủ về sàng lọc thai nhi. Nhiều người lại lo lắng sau khi chọc ối sẽ có nguy cơ rỉ ối, sảy thai, sinh non, nhiễm trùng nên khi có chỉ định của bác sĩ sẽ từ chối thực hiện. Bên cạnh đó một số dịch vụ xét nghiệm máu chuyên sâu (kỹ thuật NIPT phân tích AND của thai nhi có trong máu người mẹ mang thai) chi phí cao, quỹ bảo hiểm y tế chưa thanh toán nên chỉ những gia đình có điều kiện thực hiện, chưa phù hợp với đông đảo người dân.

Bác sĩ chuyên khoa II Hoàng Vân Yến, Trưởng khoa Đẻ (Bệnh viện Sản - Nhi Bắc Giang) cho biết: "Tuy số lượng bà mẹ mang thai đến bệnh viện kiểm tra thai kỳ đông nhưng nhiều trường hợp đi siêu âm, xét nghiệm không đúng thời điểm nên khó phát hiện các dị tật".

Được biết, siêu âm chẩn đoán hình ảnh giúp sàng lọc các bất thường về hình thái bên ngoài liên quan đến đầu, mặt, tay, chân và một số bất thường của tim, phổi, hệ tiêu hóa nhưng cũng chỉ phát hiện được khoảng 80% dị tật. Muốn phát hiện thai nhi có các bệnh lý về di truyền cần phải làm thêm các xét nghiệm máu, nước tiểu, nước ối theo chỉ định của bác sĩ.

Thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW ngày 25/10/2017 của Ban Chấp hành T.Ư Đảng khóa XII về công tác dân số trong tình hình mới, tỉnh Bắc Giang đã chú trọng phát triển dịch vụ tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh tật trước sinh, hỗ trợ sinh sản, tư vấn kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân. Toàn tỉnh phấn đấu đến năm 2030, 80% phụ nữ mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại bệnh tật bẩm sinh phổ biến (down, tim bẩm sinh, sứt môi - hở hàm ếch, khoèo chân).

Xác định việc sàng lọc trước sinh là bước đi lâu dài của ngành dân số vì mục tiêu cải thiện, nâng cao chất lượng giống nòi, thời gian tới, Chi cục Dân số - Kế hoạch hóa gia đình tỉnh tiếp tục tuyên truyền nâng cao nhận thức cho người dân, nhất là cặp vợ chồng trong độ tuổi sinh đẻ, phụ nữ mang thai về kiến thức sinh sản. Trong đó hướng dẫn bà mẹ chủ động đi khám thai định kỳ, tự theo dõi sát sao sức khỏe.

Đồng thời, các cơ sở y tế tiếp tục phát triển mạng lưới cung cấp các dịch vụ tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh tật trước sinh, hỗ trợ sinh sản, tư vấn kiểm tra sức khỏe tiền hôn nhân để nâng cao chất lượng dân số toàn diện. Mặt khác, Sở Y tế đề xuất quỹ bảo hiểm y tế thanh toán chi phí khám, chữa bệnh ở một số dịch vụ chẩn đoán hình ảnh, xét nghiệm liên quan đến sàng lọc trước sinh để người dân dễ dàng tiếp cận.