Doanh nghiệp Nhật Bản giúp nhân viên chống chọi với ‘bão giá’

[Romano]

Doanh nghiệp Nhật Bản đang tăng cường nỗ lực giúp nhân viên chống chọi “bão giá” bằng các biện pháp như tăng lương, trợ cấp lạm phát và cả đào tạo lại kỹ năng trong bối cảnh lao động khan hiếm.Khi các cuộc đàm phán tăng lương vào mùa xuân hàng năm (hay còn gọi là shunto) ở Nhật Bản diễn ra sôi nổi, các doanh nghiệp Nhật Bản sốt sắng đề xuất tăng thù lao cho người lao động giữa lúc chỉ số giá tiêu dùng ở nước này trong tháng 12 tăng 4%, mức cao nhất trong 41 năm qua.

Tại các cuộc đàm phán lao động mùa xuân, dự kiến kết thúc vào giữa tháng 3, nhiều công ty lớn, trong đó có nhà sản xuất ô tô lớn nhất thế giới Toyota thương lượng với các công đoàn nội bộ để ấn định mức lương cho năm tài chính sắp tới, bắt đầu từ tháng 4.

Tình trạng thiếu lao động và lạm phát tiêu dùng tăng cao, gấp đôi mục tiêu 2% của Ngân hàng trung ương Nhật Bản (BoJ) đã thúc đẩy các doanh nghiệp Nhật Bản, nơi đang nắm khoản dự trữ tiền mặt lên đến 500.000 tỉ yen (3,85 nghìn tỉ đô la Mỹ) tăng lương.

Theo Công ty nghiên cứu tín dụng doanh nghiệp Teikoku Databank, khoảng 1/4 các công ty Nhật Bản đã triển khai khoản trợ cấp lạm phát hoặc có kế hoạch làm như vậy. Các khoản trợ cấp dao động trung bình từ 6.500 yen (50 đô la) mỗi tháng hoặc 54.000 yen nếu nhận một lần.

Shinichiro Mori, nhân viên của Cybozu, công ty phát triển phần mềm hỗ trợ làm việc nhóm đã nhận được khoản trợ cấp lạm phát một lần trị giá 150.000 yen vào mùa hè năm ngoái. Cybozu chi trả khoản trợ cấp này cho tất cả 800 nhân viên.

“Tôi nhận được tiền ngay khi vợ tôi sinh đứa con thứ hai. Tôi đánh giá cao khoản tiền trợ cấp này. Chúng tôi đã dùng số tiền đó để mua đồ trẻ em, chi trả hóa đơn điện nước và các chi phí sinh hoạt khác”, Mori nói.

Trong khi đó, hồi đầu tháng 1, Fast Retailing, công ty sở hữu chuỗi bán lẻ thời trang Uniqlo, thông báo sẽ tăng lương đến 40% cho lực lượng nhân viên ở Nhật Bản.

Khu vực tư nhân kỳ vọng động thái tăng lương sẽ giúp tăng năng suất lao động, phù hợp với sáng kiến “chủ nghĩa tư bản mới” của Thủ tướng Fumio Kishida về phân phối của cải, trong đó đặt ưu tiên hàng đầu cho việc tăng lương.

Các nhà hoạch định chính sách hối thúc khu vực tư nhân tăng lương sau khi Nhật Bản trải qua 15 năm giảm phát dai dẳng, khiến các doanh nghiệp phải trì hoãn kế hoạch tăng lương cơ bản.

Dữ liệu của Tổ chức Hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) cho thấy, tiền lương của người lao động Nhật Bản chỉ tăng khoảng 5% trong khoảng thời gian 30 năm kể từ năm 1990. Trong giai đoạn đó, lương của người lao động Mỹ tăng 1,5 lần và lương của người lao động Hàn Quốc tăng gấp đôi.

Takahide Kiuchi, cựu thành viên hội đồng quản trị của BoJ, kêu gọi doanh nghiệp phải duy trì tăng lương theo thời gian để mức tăng lương tích lũy có thể bù đắp cho đà tăng giá cả tiêu dùng trong thời gian dài.

Ông Kiuchi hiện nhà kinh tế cấp cao tại Viện nghiên cứu Nomura, nhận định tiền thưởng hoặc trợ cấp lạm phát chỉ có tác động hạn chế đối với việc làm giảm gánh nặng chi phí do lạm phát, vì người tiêu dùng có xu hướng tiết kiệm các khoản trợ cấp một lần thay vì chi tiêu.

Chính phủ Nhật Bản và BoJ cho rằng, tiền lương cần phải tăng song hành với lạm phát để thúc đẩy tiêu dùng tư nhân, vốn đóng góp đến 50% GDP của Nhật Bản. Điều này cũng sẽ giúp BoJ được mục tiêu lạm phát một cách bền vững và ổn định. Tăng lương cơ bản có nhiều khả năng thúc đẩy niềm tin của người tiêu dùng, giúp chi tiêu nhiều hơn.

Dữ liệu mới nhất cho thấy tiền lương thực tế ở Nhật Bản đã 2,5% trong tháng 11, đánh dấu tháng giảm thứ 9 liên tiếp, sau mức giảm 3,8% vào tháng 10.

Công ty Cybozu dự định tăng lương cao nhất cho nhân viên trong biên độ tăng dự tính 1-10% cho năm nay. Mức tăng lương đó sẽ vượt mức mục tiêu 3% mà chính phủ của Thủ tướng Kishida đề xuất, thậm chí cao hơn mức tăng 5% mà Tổng Công đoàn Nhật Bản (Rengo) khuyến nghị.

“Chúng tôi luôn cảm thấy cần phải ứng phó tình trạng thiếu lao động kỹ sư. Chúng tôi đặt ra các thang tăng lương vì nhận thức tiền lương là một trong những yếu tố then chốt để giữ chân và thu hút người lao động”, Yumika Nakane, Giám đốc nhân sự của Cybozu nói.

Một cuộc khảo sát 33 nhà kinh tế,do Trung tâm Nghiên cứu kinh tế Nhật Bản (JERC) thực hiện, cho thấy tại các cuộc đàm phán lao động trong năm nay, nhiều doanh nghiệp lớn của Nhật Bản có khả năng đưa ra mức tăng lương lớn nhất trong 26 năm, tương đương mức tăng trung bình 2,85% cho năm tài chính bắt đầu vào tháng 4.

Tuy nhiên, các công ty nhỏ, nơi có tổng nhân viên từ 7 -10 người sẽ đối mặt với các cuộc đàm phán khó khăn. Theo một cuộc khảo sát của Ngân hàng Jonan Shinkin và nhật báo Tokyo Shimbun, hơn 70% trong số những doanh nghiệp này không có kế hoạch tăng lương.

Chính phủ Nhật Bản có kế hoạch chi tiêu 1 nghìn tỉ yên trong vòng 5 năm tới để phát triển nguồn nhân lực băng cách cung cấp hỗ trợ mới cho các công ty tuyển dụng lao động trung niên cũng như triển khai các chương trình đào tạo lại kỹ năng cho người lao động. Một số doanh nghiệp đã chủ động trang bị lại kỹ năng cho nhân viên.

Chẳng hạn, trung tâm đào tạo lại kỹ năng của Công ty truyền thông internet Cyberagent đã đào tạo 200 kỹ sư công nghệ thông tin, nâng cao kỹ năng để phù hợp với nhu cầu của công ty, bên cạnh nỗ lực thu hút các kỹ sư bên ngoài.

Kể từ mùa xuân này, công ty cũng sẽ tăng 12% mức lương khởi điểm cho sinh viên mới tốt nghiệp, lên mức 420.000 yen (3.231 đô la) /tháng.

“Khi ngành công nghệ thông tin đối mặt với tình trạng thiếu kỹ sư, chúng tôi có thể góp phần giải quyết tình trạng thiếu hụt này bằng cách đào tạo nguồn nhân lực, vốn là thế mạnh của chúng tôi. Kết quả là chúng tôi có thể giúp tăng lương và nâng cao năng suất trong toàn ngành”, Hiroto Minegishi, tổng giám đốc phụ trách nguồn nhân lực kỹ thuật của Cyberagent nói.