Triều Tiên đang phải hứng chịu nhiều đ̣n trừng phạt từ Liên Hợp quốc. Tuy nhiên không chỉ Triều Tiên phải chịu mà Trung Quốc cũng phải chịu trận. Đó là do kinh tế hai nước có nhiều phụ thuộc lẫn nhau nên cuộc sống và công việc của dân thường hai nước bị ảnh hưởng mạnh.
Phố hải sản ở thành phố Hồn Xuân (Cát Lâm, Trung Quốc). Ảnh:Bloomberg
Tại Hồn Xuân, thành phố thuộc Cát Lâm (Trung Quốc) với khoảng 230.000 dân gần biên giới Triều Tiên và Nga, nhiều cuộc biểu t́nh đă nổ ra tháng trước, sau khi Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc thông qua các lệnh trừng phạt cấm Triều Tiên xuất khẩu hải sản và nhiều hàng hóa khác. Hàng chục cửa hàng đă phải đóng cửa, khiến các hăng đóng gói, phân phối, lái xe và nhà hàng cũng ảnh hưởng theo.
“Rất nhiều người đang thất nghiệp”, Liu Guanghua (41 tuổi) - chủ một trong những doanh nghiệp vẫn c̣n mở cửa tại đây cho biết, “Các lệnh trừng phạt này nhằm vào Chính phủ Triều Tiên, nhưng lại ảnh hưởng lên dân thường Triều Tiên và Trung Quốc”.
Các thị trấn phía đông nam Trung Quốc vốn đang chật vật v́ sự xuống dốc của ngành công nghiệp nặng, như luyện thép hay khai mỏ. Giờ họ lại trở thành nơi hứng chịu hậu quả từ các lệnh cô lập Triều Tiên. Rủi ro từ bất ổn xă hội do thiếu việc làm là một vấn đề nhạy cảm với Chủ tịch Trung Quốc - Tập Cận B́nh.
Đó cũng là lư do dù Tổng thống Mỹ Donald Trump dọa gây chiến tranh thương mại nếu ông Tập không dùng quyền lực kinh tế để kiềm chế tham vọng hạt nhân của Triều Tiên, giới chức Bắc Kinh vẫn phải cân nhắc cái giá mà các lệnh trừng phạt này tác động lên kinh tế trong nước.
Công cuộc t́m kiếm cỗ máy tăng trưởng mới của tỉnh Cát Lâm và Liêu Ninh chưa có nhiều kết quả, sau khi Bắc Kinh bắt đầu giảm hỗ trợ cho doanh nghiệp nhà nước từ thập niên 90, để được gia nhập Tổ chức Kinh tế Thế giới (WTO) năm 2011. Bất chấp các hỗ trợ từ Chính phủ suốt thập kỷ qua, rất ít nhà máy mở ra để thay thế các xưởng đóng tàu và nhà máy hóa chất từng là cỗ máy tăng trưởng tại đây.
Giới chức Liêu Ninh từng thừa nhận làm giả số liệu kinh tế trong nhiều năm. Năm ngoái, GDP tỉnh này giảm 2,5%. Việc này góp phần kéo tăng trưởng của Trung Quốc xuống 6,7% - chậm nhất trong 25 năm qua.
Tại một khu công nghiệp ở Thẩm Dương, rất nhiều nhà máy đă đóng cửa, các công nhân th́ tràn ra ngồi vệ đường, cầm biển t́m việc làm.
“Thất thoát trong giao dịch biên giới có thể gây xáo trộn kế hoạch chiến lược của Trung Quốc nhằm hồi sinh các ngành công nghiệp tại vùng đông nam. Đây là kế hoạch mà họ không cho phép bị phá rối bởi các vấn đề bên ngoài. Duy tŕ sự ổn định tại vùng đông nam rất quan trọng với chính phủ Trung Quốc”, Lyu Chao - nhà nghiên cứu các vấn đề biên giới tại Học viện Khoa học Xă hội Liêu Ninh cho biết.
Dù Bắc Kinh đă gia nhập nỗ lực của cộng đồng quốc tế, phản đối các vụ thử hạt nhân và phóng tên lửa của Triều Tiên, họ thực sự không muốn có chiến tranh trên bán đảo Triều Tiên, hoặc chính quyền Kim Jong Un sụp đổ. Một trọng hai sự kiện này xảy ra đều sẽ khiến làn sóng dân tỵ nạn tràn sang Trung Quốc và quân đội Mỹ có thể tiến sát biên giới, gây bất ổn xă hội và càng làm suy giảm thương mại.
Theo số liệu của Observatory of Economic Complexity - dự án thuộc Học viện Công nghệ Massachusetts, Trung Quốc cung cấp khoảng 85% trong 3,47 tỷ USD hàng nhập khẩu của Triều Tiên năm 2015 và đóng góp tỷ lệ tương tự với 2,83 tỷ USD hàng xuất khẩu.
Tháng này, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Trung Quốc - Hua Chunying cũng cho nước này đă “hy sinh rất nhiều và phải trả quá quá đắt” để tuân thủ các lệnh trừng phạt của Liên hợp quốc.
Một tiểu thương ở Đan Đông - thành phố 2,4 triệu dân nằm ở biên giới Trung Triều cho biết hồi thập niên 90, ông buôn bán mọi thứ, từ vải dệt đến lốp xe giữa hai quốc gia, sau khi bị một nhà máy quốc doanh sa thải. “Giờ tôi lại phải ngồi không. Những thương lái như tôi đều mất tiền v́ các lệnh trừng phạt”, Wang cho biết.
Rất nhiều bằng chứng cho thấy trước đây, giới chức các vùng biên giới vẫn duy tŕ sự cân bằng giữa tuân thủ yêu cầu từ trung ương với bảo vệ kinh tế địa phương, Zhao Tong - nhà nghiên cứu tại Trung tâm Chính sách toàn cầu Carnegie-Tsinghua cho biết.
Tuy nhiên, việc đó đang thay đổi: “V́ chính phủ giờ đă cương quyết hơn rất nhiều và chấp nhận hy sinh kinh tế trong nước, giới chức địa phương cũng phải làm theo”.
Người dân dọc biên giới th́ không mấy lo ngại về việc ông Trump đe dọa dùng sức mạnh quân sự với Triều Tiên. “Chỗ này yên b́nh lắm”, Fang Hexiang (37 tuổi) - một người bán rượu tại Đan Đông cho biết, “Chúng tôi ở đây từ khi c̣n nhỏ. Đă có chiến tranh đâu”.
Piao Zhongzhe - chủ một nhà hàng Hàn Quốc tại Hunchun cũng tự tin ông Kim Jong Un sẽ không nhắm tên lửa vào Trung Quốc. “Họ chỉ làm thế với Mỹ thôi, không phải Trung Quốc đâu”, ông nhận xét.
Li cho biết dù nhiều hàng quán xung quanh đă đóng cửa, ông vẫn tiếp tục kinh doanh. Lần này, ông sẽ nhập hải sản từ Nga.
“Giới chức địa phương không làm ǵ được đâu”, Liu nói, “Lúc đầu, tôi cũng rất giận dữ, nhưng tức giận cũng chẳng để làm ǵ”.