Truyền tay chai vodka, dân biểu t́nh Kazakhstan hỏi nhau "cướp chỗ nào cho tiện". Chỉ sau vài ngày bạo động mà t́nh trạng vô chính phủ đang xảy ra ngay tại Kazakhstan.
Ngày 6/1, Thủ tướng Armenia cho biết, một liên minh an ninh do Nga dẫn đầu gồm các quốc gia thuộc Liên Xô cũ sẽ cử lực lượng ǵn giữ ḥa b́nh tới Kazakhstan sau khi Tổng thống Kazakhstan kêu gọi sự giúp đỡ trong việc dập tắt các cuộc biểu t́nh bạo lực và gây chết người.
Thủ tướng Armenia Nikol Pashinyan cho biết trên Facebook rằng một số lượng không xác định lính ǵn giữ ḥa b́nh sẽ đến Kazakhstan trong một thời gian hạn chế để ổn định t́nh h́nh sau khi các ṭa nhà chính phủ bị đốt cháy và sân bay quốc tế Almaty bị chiếm giữ.
8 cảnh sát và binh lính vệ binh quốc gia đă thiệt mạng trong t́nh h́nh bất ổn vào ngày 4-5/1 vừa qua - Sputnik dẫn lời Bộ Nội vụ Kazakhstan cho biết. Các hăng thông tấn Nga, trích lời truyền thông Kazakhstan, sau đó cho biết hai binh sĩ cũng đă thiệt mạng trong chiến dịch chống khủng bố ở sân bay Almaty.
Với nguyên nhân bức xức trước việc tăng giá nhiên liệu, các cuộc biểu t́nh đă nhanh chóng lan rộng, trở thành cuộc phản đối nhằm vào người tiền nhiệm Nursultan Nazarbayev của Tổng thống Kassym-Jomart Tokayev. Ông Nursultan vẫn giữ quyền lực đáng kể mặc dù đă từ chức vào năm 2019 sau gần 3 thập kỷ cầm quyền.
Ông Nazarbayev, 81 tuổi, được nhiều người coi là người nắm giữ quyền lực chính trị chính ở Nur-Sultan. Gia đ́nh ông được cho là kiểm soát phần lớn nền kinh tế lớn nhất ở Trung Á.
Nhờ sự ổn định dưới thời Nazarbayev, Kazakhstan đă thu hút hàng trăm tỷ USD đầu tư nước ngoài vào các ngành công nghiệp dầu mỏ và kim loại của quốc gia này.
Để xoa dịu cơn giận dữ của công chúng, ông Tokayev đă cách chức ông Nazarbayev khỏi vị trí người đứng đầu Ủy ban An ninh và tự ḿnh tiếp quản quyền này. Ông cũng bổ nhiệm một người đứng đầu mới của Ủy ban An ninh Nhà nước và loại bỏ cháu trai của ông Nazarbayev khỏi vị trí quyền lực thứ 2 trong ủy ban.
"Hoàn toàn vô chính phủ"
Một cư dân của Almaty ḥa ḿnh với những người biểu t́nh cho biết hầu hết những người anh gặp dường như đến từ vùng ngoại ô nghèo khó của thành phố hoặc các ngôi làng lân cận.
Tại quảng trường chính, rượu vodka đang được phân phát và một số người đang thảo luận về việc nên đi về phía chợ thành phố hay khu vực giàu có để cướp bóc.
"T́nh trạng vô chính phủ đang xảy ra ngay giữa phố", người này nói.
Đoạn phim được đăng tải trên internet cho thấy những người biểu t́nh đang hô vang bên dưới một bức tượng đồng khổng lồ của Nazarbayev, được buộc bằng dây thừng và tất cả dường như đang cố gắng kéo đổ tượng.
Phóng viên Reuters cho biết có hàng ngh́n người biểu t́nh tiến về trung tâm thành phố Almaty, trong khi ở thành phố Aqtobe, những người biểu t́nh tụ tập la hét: "Ông già, biến đi!" Một đoạn video trên mạng cho thấy cảnh sát sử dụng ṿi rồng và lựu đạn gây choáng gần văn pḥng thị trưởng.
T́nh trạng khẩn cấp đă được ban bố ở Nur-Sultan, Almaty, và tỉnh Mangistau miền tây. Internet đă bị ngắt.
Ông Tokayev đă ra lệnh cho các bộ trưởng đảo ngược lệnh tăng giá nhiên liệu - vốn làm tăng gấp đôi chi phí khí hóa lỏng được sử dụng rộng răi cho các phương tiện giao thông ở Kazakhstan.
Điện Kremlin cho biết họ mong đợi Kazakhstan, một đồng minh thân cận, nhanh chóng giải quyết các vấn đề nội bộ của ḿnh, đồng thời cảnh báo sự can thiệp từ các nước khác. Thư kư báo chí Nhà Trắng Jen Psaki cho biết những cáo buộc của Nga rằng Hoa Kỳ đă xúi giục t́nh trạng bất ổn là sai sự thật.
VietBF@ sưu tập