Số ca được chẩn đoán, nghi ngờ mắc ung thư trực tràng ngày càng nhiều, trong khi bệnh thường tiến triển âm thầm, dễ bị bỏ sót do nhầm lẫn với rối loạn tiêu hóa thông thường.
Ung thư đại tràng và đại trực tràng thường có những triệu chứng cảnh báo sớm nhưng dễ nhầm lẫn với bệnh lư tiêu hóa thông thường. Ảnh: NBC News.
Ông Đ.V.C. (55 tuổi) đến khám tại Pḥng Nội soi tiêu hóa, Trung tâm Y tế khu vực Tân Sơn (Phú Thọ), do một số triệu chứng tiêu hóa bất thường, khó chịu. Tại đây, người đàn ông không khỏi bất ngờ khi được chẩn đoán cùng lúc trĩ nội độ 2, polyp đại tràng và có khối sùi trực tràng nghi carcinoma (ung thư biểu mô).
Không riêng trường hợp ông C., một người bệnh khác là bà H.T.H. (49 tuổi) cũng được phát hiện khối sùi trực tràng cao, nghi ngờ carcinoma.
Theo hướng dẫn chẩn đoán và điều trị ung thư đại trực tràng của Bộ Y tế, ung thư biểu mô trực tràng là dạng thường gặp nhất của ung thư đại trực tràng, bắt nguồn từ sự tăng sinh bất thường của các tế bào niêm mạc. Bệnh tiến triển âm thầm, ở giai đoạn đầu hầu như không có triệu chứng rơ ràng.
Số liệu từ Cơ quan Nghiên cứu Ung thư Quốc tế - IARC, Tổ chức Y tế Thế giới Globocan 2022, Việt Nam ghi nhận 16.835 ca ung thư đại trực tràng, chiếm 9,3%, đứng thứ tư tại Việt Nam. Tỷ lệ mắc gần như cân bằng giữa hai giới.
Các dấu hiệu cảnh báo có thể xuất hiện gồm rối loạn đại tiện kéo dài (tiêu chảy, táo bón, phân có máu hoặc nhầy), đau bụng âm ỉ, chướng bụng, cảm giác đi ngoài không hết phân. Một số bệnh nhân c̣n sụt cân nhanh, mệt mỏi, thiếu máu. Ở giai đoạn muộn, khối u có thể gây tắc ruột hoặc di căn gan, phổi.
Có nhiều yếu tố được xem là nguyên nhân hoặc nguy cơ làm tăng khả năng mắc bệnh:
Yếu tố di truyền và tuổi tác: Tiền sử gia đ́nh có người mắc ung thư đại trực tràng, các hội chứng di truyền (như Lynch, đa polyp tuyến có tính gia đ́nh), cùng với việc tuổi càng cao th́ nguy cơ càng lớn.
Chế độ ăn uống và lối sống: Ăn nhiều thịt đỏ, đồ chế biến sẵn, ít rau xanh, ít chất xơ; lười vận động, thừa cân, hút thuốc, uống rượu bia.
Bệnh lư đường tiêu hóa mạn tính: Viêm loét đại tràng, bệnh Crohn kéo dài, sự hiện diện của polyp không được phát hiện và xử lư kịp thời.
Các yếu tố nguy cơ khác: Tiểu đường type 2, môi trường ô nhiễm, thói quen sinh hoạt thiếu lành mạnh.
Việc tầm soát định kỳ đóng vai tṛ quyết định trong pḥng ngừa. Nội soi đại tràng được coi là “tiêu chuẩn vàng” để phát hiện và cắt bỏ polyp tiền ung thư. Nếu được chẩn đoán ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm có thể đạt tới 90%. Ngoài ra, xét nghiệm t́m máu ẩn trong phân (FOBT) hoặc DNA phân cũng là phương án hỗ trợ tầm soát ban đầu.
Bộ Y tế khuyến cáo người dân từ 40 tuổi trở lên hoặc thuộc nhóm nguy cơ cao nên kiểm tra tiêu hóa định kỳ, đặc biệt là nội soi đại trực tràng. Đồng thời, thay đổi lối sống theo hướng lành mạnh như ăn nhiều rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên hạt; hạn chế rượu bia, thuốc lá; duy tŕ vận động thường xuyên để giảm nguy cơ mắc ung thư biểu mô trực tràng.