Nhóm phóng viên tường tŕnh từ VN 2014-10-27
Mùa Đông cận kề, điều đó cũng đồng nghĩa mùa trồng rau hoa quả khó khăn nhất đang đến. Đặc biệt, với những người trồng rau sạch ở các tỉnh Tây Bắc, đây là công việc hết sức khó khăn bởi thời tiết giá lạnh và khắc nghiệt. Hơn nữa, vấn đề cạnh tranh giá cả với rau xanh, củ, quả có xuất xứ Trung Quốc cũng là vấn đề nan giải cho người nông dân. Buộc họ phải lựa chọn trồng rau sạch để thua lỗ hay là trồng rau bằng chất hóa học để kiếm lăi để tồn tại.
Rau Trung Quốc nh́n tươi ngon hơn rau Việt Nam.RFA photo
Vất vả rau sạch
Ông Bốn Hủ, chủ vườn rau sạch ở Bắc Hà, Lào Cai, chia sẻ: “Rau Trung Quốc ở trên này th́ nó rẻ hơn, nhưng nó cũng có vài loại, có vài loại th́ của ḿnh, nhưng của ḿnh th́ đắt hơn. Các nhà hàng, khách sạn bán cơm rẻ th́ nó mua hàng Trung Quốc thôi, như các loại rau cải mèo, bắp cải... nói chung là các loại rau.”
Theo ông Bốn Hủ, t́nh h́nh trồng rau sạch ở Bắc Hà nói riêng và miền Bắc nói chung hai năm trở lại đây gặp rất nhiều khó khăn và có nguy cơ các vườn rau sạch treo đầu dê bán thịt chó để tồn tại. Nghĩa là do cạnh tranh quá khốc liệt, nguy cơ thua lỗ quá cao, các vườn rau sạch trên danh nghĩa và h́nh thức th́ vẫn là trồng rau sạch với lưới che mưa nắng, cách ly côn trùng nhưng bên trong th́ hoàn toàn trồng và xử lư rau bằng chất hóa học. V́ chỉ trồng bằng chất hóa học th́ tốc độ luân chuyển giữa các vụ rau mới có thể nhanh lên được.
Ví dụ như trồng rau sạch, ít nhất cũng tốn gần hai tháng cho mỗi vụ, công lao động tăng gấp nhiều lần và vốn đầu tư cũng rất cao, gấp ba, bốn lần so với trồng bằng chất hóa học nhưng khi bán ra thị trường lại có giá tiền gấp rưỡi giá rau trồng bằng chất hóa học. Với người nông dân vốn dĩ đă khó khăn mọi bề, bây giờ lại đeo thêm một gánh nặng rau sạch, chờ hai tháng trời mới thu hoạch được vụ mùa nhưng lợi nhuận thấp và nguồn tiêu thụ không ổn định. Thử nghĩ có được bao nhiêu người nông dân đủ liều lĩnh để chọn trồng rau sạch?!
Ngoài Bắc này th́ không có rau sạch đâu, nếu có th́ họ trồng ở nhà để chơi, để ăn thôi. Do không cạnh tranh nổi với rau Trung Quốc, nó nhập qua hằng ngày.
- Một nông dân ở Lào Cai
Bên cạnh đó, thị trường rau xanh Việt Nam, đặc biệt những tỉnh giáp giới Trung Quốc như Lào Cai, Móng Cái… Vốn đă bị rau xanh Trung Quốc lấn sân bấy lâu nay, thế mạnh của rau xanh Trung Quốc nằm ở chỗ rau Trung Quốc tươi, mướt và sạch sẽ, nh́n vào không thấy một tí đất nào bám trên cọng rau và giá thành của nó lúc nào cũng sẵn sàng thấp bằng 70% giá rau xanh Việt Nam.
Chính v́ giá thành và vẻ bề ngoài hết sức hấp dẫn của nó, nhà buôn Việt Nam nghĩ ngay đến tṛ mua rau hạng hai của Trung Quốc có giá thành tương đương 50% giá rau ở các chợ Việt Nam nhưng lại có h́nh thức giống hệt với rau sạch của Việt Nam. Cách buôn bán lừa dối như thế này sẽ mang lại nguồn lợi nhuận rất cao cho nhà buôn nhưng lại có hại vô cùng cho người dùng.
Mà một khi nhà buôn Việt Nam chấp nhận tiếp tay cho rau xanh Trung Quốc th́ người trồng rau chỉ c̣n một lựa chọn duy nhất để tồn tại là bằng mọi giá phải chạy đua giá thành với rau Trung Quốc nhưng vẫn đảm bảo lợi nhuận. Họ không c̣n cách nào khác ngoài việc trồng rau bằng thuốc hóa học để tồn tại.
Mặc dù vẫn biết làm như thế vừa ảnh hưởng xấu đến sức khỏe cộng đồng lại vừa ảnh hưởng nặng nề cho sức khỏe bản thân v́ thường xuyên tiếp xúc và sống trong môi trường độc hại nhưng người nông dân trồng rau chẳng c̣n cách lựa chọn nào khác để tồn tại nghề.
Rau sạch, đến bao giờ?
Một nông dân khác tên Mừng ở Sapa, Lào Cai, chia sẻ thêm: “Nhiều, toàn là rau Trung Quốc, từ cái công nghệ của họ, mối nguy hiểm trên 50%, rau bán ra toàn nguy hiểm, độ an toàn không có đâu. Họ không cạnh tranh nổi, Trung Quốc nó nhập qua. Ngoài Bắc này th́ không có rau sạch đâu, nếu có th́ họ trồng ở nhà để chơi, để ăn thôi. Do không cạnh tranh nổi với rau Trung Quốc, nó nhập qua hằng ngày, khó, khó!”
Trái cây Trung Quốc bày bán ở chợ Lào Cai. RFA photo
Theo ông Mừng nói thêm, hiện nay, vấn đề trồng rau xanh không c̣n b́nh yên theo nếp nhà nông Việt Nam bao đời nay, nghĩa là cần mẫn trồng trọt và đợi ngày thu hoạch thành quả mà nhà nông luôn phải đối mặt với quá nhiều kẻ thù nguy hiểm. Từ những người đồng tộc, đồng ngôn ngữ như các nhà buôn Việt Nam chuyên nhập khẩu rau Trung Quốc cho đến những cửa khẩu Việt – Trung luôn sẵn sàng bỏ ngỏ cho rau củ quả Trung Quốc tuồn sang Việt Nam.
Và với t́nh h́nh thị trường rau hiện tại, e rằng người nông dân sẽ chết dần chết ṃn theo cách này hoặc cách khác. Cái chết của người nông dân thời “Trung Quốc trị” sẽ kéo theo hàng triệu cái chết khác, đây là điều không thể tránh khỏi.
Các nhà hàng, khách sạn bán cơm rẻ th́ nó mua hàng Trung Quốc thôi, như các loại rau cải mèo, bắp cải... nói chung là các loại rau.
- Ông Bốn Hủ, Lào Cai
Ông Mừng giải thích thêm về cái chết của người nông dân cũng như hàng triệu cái chết khác theo hai hướng: Nông dân trồng rau bằng chất hóa học để chạy đua giá thành với rau Trung Quốc và; Chấp nhận chết, chuyển nghề, để mặc rau Trung Quốc hoành hành trên đất Việt.
Ở hướng thứ nhất, nếu người trồng rau chấp nhận cạnh tranh theo kiểu thây kệ sự an toàn đồng loại, trồng rau bằng chất hóa học th́ sẽ có hàng triệu con người vô tội bị ảnh hưởng sức khỏe theo chiều hướng xấu v́ ăn thức độc hằng ngày vào cơ thể. Bàn thân người trồng rau bằng chất hóa học cũng nguy hiểm không kém, sức khỏe sớm tuột dốc và các bệnh hiểm nghèo ŕnh rập v́ sống trong môi trường độc hại hằng ngày.
Ngược lại, nếu chấp nhận hoặc là trồng rau sạch để chết dần chết ṃn v́ thua lỗ, hoặc là bỏ nghề trồng rau th́ cũng chẳng làm thay đổi được t́nh h́nh hiện tại. Hơn nữa, một khi rau xanh Việt Nam co cụm trong khu vực chợ quê nhỏ lẻ, cơ hội cho rau xanh độc của Trung Quốc hoành hành trên thị trường Việt Nam càng cao hơn, lúc đó, đồng tiền của người Việt sẽ dễ dàng rơi vào túi người Trung Quốc để mua chất độc về đầu độc bản thân và cộng đồng.
Nói đến đây, ông Mừng đưa ra kết luận rằng người nông dân Việt Nam vốn dĩ nghèo khổ và luôn nơm nớp lo sợ về miếng đất ḿnh đang canh tác có thể bị thu hồi, cưỡng chết bất ḱ giờ nào sẽ rất khó khăn để sống và làm việc tử tế một khi người Trung quốc đang tha hồ tác oai, tác quái trên đất Việt Nam mà không bị bất ḱ sự kiểm soát nào. Trong khi đó, chuyện chén cơm manh áo của người nông dân Việt Nam nói riêng và người lao động Việt Nam nói chung lúc nào cũng thấm đẫm mồ hôi, máu và nước mắt!
RFA