Hiện tượng ngửi mùi hôi thối hậu Covid-19. Nhiều người bị rối loạn khứu giác sau khi khỏi Covid-19, thường xuyên ngửi thấy mùi hôi thối ở xung quanh.
Đây là một di chứng không mong muốn, có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, gây trầm cảm và sụt cân. Hiện tượng có tên gọi parosmia, nghĩa là rối loạn khứu giác.
"Với người mắc parosmia, một bông hoa hồng vẫn có mùi khét như mẩu giấy bị cháy", giáo sư Brent A. Senior, khoa tai mũi họng và phẫu thuật thần kinh tại Đại học Bắc Carolina, cho biết. Người bị rối loạn khứu giác hậu Covid-19 thường xuyên ngửi thấy mùi cao su cháy, rác, nước thải, bùn và cảm giác thức ăn có vị như xăng.
Thực tế, Covid-19 không phải là căn bệnh duy nhất dẫn đến t́nh trạng này. Hội chứng parosmia xuất hiện sau cảm lạnh, cúm và nhiều bệnh nhiễm trùng đường hô hấp khác. Theo tổ chức từ thiện Fifth Sense chuyên hỗ trợ người rối loạn khứu giác và vị giác, khoảng 12% trong số các trường hợp parosmia từng nhiễm virus. Đây cũng là di chứng của viêm xoang, chấn thương đầu, sau khi tiếp xúc với chất độc hoặc bị rối loạn thần kinh.
Trong phân tích tổng hợp công bố trên tạp chí Rhinology vào tháng 10, 47% bệnh nhân Covid-19 có vấn đề về khứu giác. Tiến sĩ Senior ước tính khoảng một nửa người nhiễm virus bị sai lệch mùi hương nói chung.
Hiện chưa có dữ liệu đầy đủ về chứng parosmia, song nghiên cứu vào tháng 6 năm ngoái chỉ ra rằng dưới 8% người nhiễm nCoV gặp t́nh trạng này. Nói cách khác, nó khá hiếm. Parosmia phổ biến hơn ở người mất khứu giác trong thời gian dương tính. Đây là triệu chứng thường gặp, đôi khi là biểu hiện duy nhất ở người bệnh.
Parosmia thường kéo dài rất lâu, khoảng 14 ngày sau khi người bệnh đă âm tính nCoV. Theo nghiên cứu hồi tháng 2 trên tạp chí Nature, bệnh nhân bắt đầu rối loạn khứu giác sau hai tháng rưỡi kể từ khi có triệu chứng đầu tiên.
Một cô gái cởi bỏ khẩu trang để ngửi hoa tại Skopje, Bắc Macedonia, tháng 3/2020. Ảnh: Reuters
Chưa ai biết chính xác nguyên nhân dẫn đến t́nh trạng này. Song một số nhà khoa học phỏng đoán nó là hệ quả của tổn thương dây thần kinh khứu giác.
"Covid-19 thường liên kết với các thụ thể ở ruột non và phổi, nhưng cũng tồn tại ở cả dây thần kinh khứu giác. Virus làm tổn hại đến các tế bào ở cơ quan đó", tiến sĩ Dennis Cunningham, giám đốc Hệ thống Y tế Henry Ford ở Michigan, giải thích.
Dù vậy, parosmia có thể là dấu hiệu cho thấy khứu giác của người bệnh đang dần khoẻ lại. "Điều này khá b́nh thường. Người bệnh đang khoẻ hơn, dây thần kinh đang phục hồi và tái tạo", tiến sĩ Senior nói.
Các chuyên gia cho biết triệu chứng này sẽ biến mất theo thời gian. Tổ chức Fifth Sense khuyến nghị người bị rối loạn khứu giác rửa mũi, ngửi nhiều thứ khác nhau khi cảm thấy mùi khó chịu và không chính khác. Người bệnh nên ăn thức ăn nguội, không ăn cay, tránh đồ chiên rán, nhiều dầu mỡ.
Người bị parosmia cũng có thể thực hiện các bài tập khứu giác. Liệu pháp là ngửi 4 mùi hương khác nhau hai lần một ngày, gồm hoa hồng, bạch đàn, chanh và đinh hương. Điều này được chứng minh là hiệu quả với những người mất khứu giác tạm thời do Covid-19.
"Nó giống như vật lư trị liệu dành cho mũi. Nghĩa đen là bạn buộc bản thân phải ngửi một số mùi nhất định trong vài phút mỗi ngày và tự nhắc nhở: ‘Đây là hoa hồng, tôi biết đây là hoa hồng’. Có thể với bạn, mùi hương đó không giống hoa hồng, nhưng bạn cần nhắc nhở bộ năo ḿnh về điều này", tiến sĩ Senior nói.
VietBF@ sưu tập