Vì sao Nga từ chối đề xuất hòa bình cho Ukraine của đội ngũ ông Trump?

[pizza]

Theo các phương tiện truyền thông Nga, Moscow đã từ chối kế hoạch do đội ngũ của Tổng thống đắc cử Donald Trump đưa ra nhằm chấm dứt xung đột Nga - Ukraine bằng cách hoãn tư cách thành viên NATO của Kiev để đổi lấy lệnh ngừng bắn.
Chiến thắng của ông Trump trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11, những lời chỉ trích liên tục của ông với Ukraine và nguồn tài trợ của Washington cho Kiev, cùng cam kết sẽ chấm dứt xung đột trong vòng 1 ngày sau khi nhậm chức, đã khiến các đồng minh NATO lo ngại về những thỏa hiệp mà ông có thể yêu cầu Ukraine phải thực hiện.

Tuy nhiên, việc Điện Kremlin bác bỏ những gì được cho là các nội dung chính trong đề xuất do đội ngũ của ông Trump đưa ra về lệnh ngừng bắn đã nhấn mạnh thêm những cảnh báo từ một số nhà phân tích rằng Nga muốn chấm dứt xung đột theo các điều khoản của mình.

Vậy, đề xuất của đội ngũ ông Trump về hòa bình ở Ukraine là gì và tại sao Nga lại bác bỏ?

Kế hoạch của ông Trump cho Ukraine
Tổng thống đắc cử Donald Trump đã cẩn thận không tiết lộ nhiều về kế hoạch của mình.

"Tôi không thể đưa ra những kế hoạch đó bởi vì nếu tôi làm vậy, tôi sẽ không thể sử dụng chúng. Chúng sẽ không thành công. Một phần thành công của kế hoạch là yếu tố bất ngờ", ông Trump nói trong một cuộc trả lời phỏng vấn hồi tháng 9.

Trong quá trình vận động tranh cử, ông Trump đã hứa sẽ chấm dứt xung đột Ukraine trong vòng 24 giờ. Tuy nhiên, ngày 12/12, ông Trump nói với tạp chí Time rằng: "Trung Đông là vấn đề dễ giải quyết hơn so với những gì đang xảy ra với Nga và Ukraine".

Ông Trump và các trợ lý chủ chốt của ông đã đưa ra một số ý tưởng về lệnh ngừng bắn ở Ukraine. Ngày 6/11, Wall Street Journal dẫn 3 nguồn tin thân cận cho biết, kế hoạch ngừng bắn ở Ukraine của ông Trump liên quan đến việc trì hoãn tư cách thành viên NATO của Ukraine trong 20 năm. Phó Tổng thống đắc cử JD Vance cũng tiết lộ các chi tiết tiềm năng về kế hoạch của ông Trump trong một cuộc trả lời phỏng vấn hồi tháng 9. Ông Vance cho rằng, ranh giới phân định hiện tại giữa Nga và Ukraine sẽ trở thành một "khu phi quân sự" và sẽ được tăng cường để Nga không tấn công lần nữa.

Bài báo của Wall Street Journal cho biết khu phi quân sự này sẽ trải dài gần 1.290km. Mặc dù vẫn chưa rõ ai sẽ giám sát khu vực này nhưng một thành viên giấu tên trong đội ngũ của ông Trump cho rằng: "Nòng súng sẽ là của châu Âu".

Ông Vance cũng gợi ý, theo kế hoạch, Ukraine sẽ phải nhương lại một số lãnh thổ bị chiếm đóng cho Nga, bao gồm một số khu vực Lugansk, Donetsk, Kherson và Zaporizhia. Nga hiện kiểm soát khoảng 20% lãnh thổ Ukraine kể từ năm 2014.

Ngày 27/11, ông Trump đã bổ nhiệm Tướng nghỉ hưu Keith Kellogg làm đặc phái viên về Ukraine. Vào tháng 4, ông Kellogg là một trong các tác giả của một bài bình luận cho rằng Mỹ có thể tiếp tục trang bị vũ khí cho Ukraine tùy thuộc vào việc Kiev đồng ý tham gia vào các cuộc đàm phán hòa bình với Moscow.

Bài báo của ông Kellogg cũng đề xuất, NATO có thể tạm dừng tư cách thành viên của Ukraine và Nga có thể được giảm nhẹ một số lệnh trừng phạt để đổi lấy sự tham gia của nước này vào các cuộc đàm phán hòa bình.

Trong cuộc trả lời phỏng vấn với tạp chí Time, ông Trump đã chỉ trích Ukraine vì phóng tên lửa vào lãnh thổ Nga hồi tháng trước.

"Tôi cực lực phản đối việc phóng tên lửa tầm xa vào lãnh thổ Nga. Tại sao chúng ta lại làm như vậy", ông Trump nói, đồng thời cho biết, điều này sẽ chỉ làm xung đột leo thang. Vào cuối tháng 11, Ukraine đã tấn công Nga bằng vũ khí tầm xa do Mỹ và Anh sản xuất sau khi được chính quyền Tổng thống Biden "bật đèn xanh".

Phản ứng của Nga
Trong cuộc họp báo thường niên vào ngày 26/12, Tổng thống Nga Vladimir Putin đã bác bỏ ý tưởng rằng việc hoãn tư cách thành viên NATO của Ukraine đáp ứng yêu cầu của Moscow.

Tổng thống Putin tiết lộ, mặc dù ông không biết chi tiết về kế hoạch của ông Trump nhưng Tổng thống đương nhiệm Joe Biden đã đưa ra một đề xuất tương tự vào năm 2021, đó là hoãn việc gia nhập NATO của Ukraine từ 10 - 15 năm.

Hôm 29/12, Tass dẫn lời Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov nhấn mạnh rằng ông Putin đã bác bỏ một số đề xuất của ông Trump với Ukraine.

"Chúng tôi chắc chắn không hài lòng với các đề xuất do đại diện của đội ngũ Tổng thống đắc cử Trump đưa ra về việc hoãn tư cách thành viên NATO của Ukraine trong 20 năm và triển khai lực lượng gìn giữ hòa bình của Anh và châu Âu tại Ukraine", ông Lavrov nói với Tass.

Ngoại trưởng Nga nói thêm rằng Moscow vẫn chưa nhận được bất kỳ tín hiệu chính thức nào từ Mỹ về giải pháp cho Ukraine. Ông Lavrov giải thích rằng cho đến lễ nhậm chức của ông Trump tại Washington ngày 20/1, chỉ có chính quyền của ông Biden mới được phép thảo luận với Moscow.

Trong khi đó, ngày 26/12, Tổng thống Nga Vladimir Putin cho biết Moscow sẵn sàng đàm phán hòa bình với Ukraine và có thể nó được tổ chức tại Slovakia. Ông Putin đã tiếp đón Thủ tướng Slovakia Robert Fico tại Điện Kremlin tuần này. Ông Fico tỏ ra hoài nghi về sự hỗ trợ quân sự của EU cho Ukraine.

Nhà quan sát Timothy Ash về chương trình Nga và Á - Âu tại Chatham House có trụ sở tại London nhận định, Tổng thống Putin "muốn có một thỏa thuận" và ông sẽ "cứng rắn trong quá trình chuẩn bị đàm phán, bác bỏ mọi thứ". Theo chuyên gia này nếu ông Trump đề nghị với ông Putin một thỏa thuận, theo đó Nga có thể giữ lại lãnh thổ Ukraine mà nước này hiện kiểm soát như ông Vance gợi ý, thì Moscow có thể sẽ chấp nhận.

Phản ứng của Ukraine
Ông Trump đã gặp ông Zelensky và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron ngày 7/12 tại Paris. Sau cuộc họp ba bên, ông Trump nói với New York Post rằng ông Zelensky muốn ngừng bắn.

"Ông ấy muốn hòa bình. Chúng tôi không nói về các chi tiết", ông Trump cho hay.

Ukraine trước đó nhấn mạnh rằng bất kỳ thỏa thuận hòa bình nào cũng phải bao gồm việc vô hiệu hóa Nga sáp nhập lãnh thổ Ukraine, bao gồm cả Crimea

Tuy nhiên, trong một cuộc trả lời phỏng vấn với Sky News ngày 29/11, ông Zelensky đã thay đổi lập trường của mình.

"Nếu chúng ta muốn ngăn chặn giai đoạn nóng bỏng này của cuộc xung đột, chúng ta cần đưa lãnh thổ của Ukraine mà chúng ta đang kiểm soát vào sự bảo vệ của NATO. Chúng ta cần làm điều đó nhanh chóng. Và sau đó về lãnh thổ bị chiếm đóng của Ukraine, chúng ta sẽ giành lại chúng bằng giải pháp ngoại giao".

Theo chuyên gia Ash, "đây là một sự thỏa hiệp lớn của ông Zelensky về lãnh thổ".

Trong khi các thành viên NATO đảm bảo rằng Ukraine đang trên con đường "không thể đảo ngược" để gia nhập liên minh thì họ vẫn cảnh giác với việc kết nạp Ukraine khi nước này vẫn trong tình trạng xung đột với Nga. Nguyên nhân là do Hiệp ước NATO có điều khoản phòng thủ tập thể, quy định rằng tất cả các thành viên đều được coi là đang bị tấn công nếu một thành viên bị tấn công. Việc Ukraine gia nhập NATO sẽ đồng nghĩa với việc tất cả các thành viên NATO đều đang trong tình trạng xung đột với Nga.

Với việc Nga từ chối điều khoản liên quan đến tư cách thành viên NATO của Ukraine, hiện chưa rõ Kiev và Moscow sẽ quay lại bàn đàm phán như thế nào. Tư cách thành viên NATO là trọng tâm kế hoạch hòa bình mà ông Zelensky thúc đẩy.

Tuy nhiên, theo chuyên gia Ash, ông Zelensky cũng có thể sẵn sàng thỏa hiệp về tư cách thành viên NATO. Điều mà nhà lãnh đạo Ukraine sẽ không thỏa hiệp là vấn đề an ninh của Kiev.

Chuyên gia Ash cho biết: “Ukraine phải được đảm bảo rằng dù theo bất kỳ thỏa thuận nào, Nga sẽ không tấn công lại”.

"Điều đó có nghĩa, hoặc là phương Tây đưa ra đảm bảo an ninh, hoặc họ sẽ cung cấp cho Ukraine mọi công cụ cần thiết để tự vệ - giống như Israel hoặc Hàn Quốc".

Trong khi đó, giữa lúc ông Putin và Thủ tướng Slovakia có cuộc gặp nồng ấm ở Moscow vào tuần trước, ông Zelensky đã chỉ trích chính phủ quốc gia Đông Âu này. Ngày 28/12, ông cáo buộc ông Fico mở "mặt trận năng lượng thứ hai" chống lại Kiev theo lệnh của Moscow. Khí đốt Nga quá cảnh qua Ukraine vào Slovakia, Moldova và Hungary theo một thỏa thuận hết hạn vào cuối năm 2024.

Ông Fico cho biết Slovakia sẽ cân nhắc trả đũa Kiev nếu nước này cắt đứt việc chuyển giao khí đốt vào ngày 1/1/2025.

VietBF@ sưu tập