Công ty 'thay máu' 80% nhân viên vì không chịu dùng AI

[sunshine1104]

Eric Vaughan, CEO công ty phần mềm IgniteTech, từng mạnh tay sa thải khi phần lớn đội ngũ không sẵn sàng thích ứng với AI.

Từ năm 2023, Vaughan tin AI tạo sinh sẽ đem tới sự thay đổi mang tính "sống còn". Trong khi nhiều người mới nhìn ra tiềm năng, ông cảm thấy cấp bách: nếu không thích nghi nhanh, kể cả những công ty mạnh nhất cũng có thể tàn lụi.

Ông tổ chức họp toàn công ty, tuyên bố rõ ràng: "Mọi thứ từ giờ sẽ xoay quanh AI". Công ty đầu tư lớn vào đào tạo, trả phí cho các công cụ AI và lớp học viết câu lệnh, mời chuyên gia bên ngoài về huấn luyện. Mỗi thứ Hai đều được gọi là "Thứ Hai AI", nhân viên chỉ được thực hiện những dự án trí tuệ nhân tạo, không gọi điện cho khách hàng, không làm việc liên quan đến ngân sách.

Dù đầu tư mạnh, kết quả không khả quan. 20% quỹ lương của IgniteTech rót vào chương trình đào tạo quy mô lớn, nhưng vấp phải sự chống đối hàng loạt, thậm chí phá hoại từ các nhân viên. Ông cho biết, điều bất ngờ là nhóm nhân viên kỹ thuật phản đối mạnh nhất, trong khi marketing và sale hào hứng thử nghiệm.

"Thời gian đầu, chúng tôi gặp sự kháng cự, kiểu từ chối thẳng thừng như: 'Tôi sẽ không làm cái này đâu'. Vì vậy, chúng tôi nói lời chia tay với những người đó", ông kể với Fortune. Trong một năm, IgniteTech thay thế hàng trăm nhân viên.


Eric Vaughan phát biểu tại Hội nghị Thượng đỉnh CEO tại Atlanta, Mỹ, tháng 5/2025. Ảnh: IgniteTech

Theo báo cáo về việc áp dụng AI trong doanh nghiệp năm 2025 của nền tảng WRITER, trung bình cứ ba nhân viên sẽ có một người "chủ động phá hoại" việc triển khai AI của công ty. Tỷ lệ này tăng lên 41% với nhân viên thế hệ Y và Z. Các hành động bao gồm từ chối sử dụng AI, cố ý tạo ra kết quả chất lượng thấp, hoặc tránh đào tạo hoàn toàn. Một số làm vậy vì lo sợ AI thay thế công việc của mình, số khác thất vọng với công cụ AI kém hoặc chiến lược không rõ ràng từ lãnh đạo.

Vaughan thừa nhận không thể ép ai thay đổi. Vì thế, công ty khởi động chiến dịch tuyển dụng diện rộng, tìm kiếm những "chuyên gia đổi mới AI". Ông mô tả thời gian này "thực sự khó khăn" khi mọi thứ trong công ty đảo lộn.

Một số nhân sự chủ chốt được tuyển vào đã tạo sự thay đổi tích cực, bắt đầu với Thibault Bridel-Bertomeu, sau trở thành Giám đốc AI của IgniteTech. Một cuộc tái cơ cấu toàn diện diễn ra: về cơ bản, mọi bộ phận trong công ty đều báo cáo lên bộ phận AI, giúp chia sẻ kiến thức và tránh làm trùng lặp.

Sau giai đoạn chuyển đổi khó khăn, IgniteTech đạt kết quả phi thường. Đến cuối năm 2024, công ty ra mắt hai giải pháp AI đang chờ cấp bằng sáng chế, bao gồm nền tảng tự động hóa email Eloquens AI, với một đội ngũ được tái cấu trúc hoàn toàn.

Về tài chính, IgniteTech vẫn vững vàng. Vaughan tiết lộ, công ty có doanh thu 9 chữ số, kết thúc năm 2024 với chỉ số lợi nhuận trước lãi vay, thuế, khấu hao và khấu trừ (EBITDA) gần 75%, đồng thời hoàn tất một thương vụ mua lại lớn. Ông ca ngợi khả năng của công ty trong việc xây dựng những sản phẩm mới cho khách hàng chỉ trong 4 ngày - tốc độ không tưởng với cơ cấu cũ.

Dù đạt kết quả ấn tượng, Vaughan không khuyến khích các công ty khác thay đến 80% nhân sự như mình. Ông nhấn mạnh: "Tôi không khuyến nghị chút nào. Đó không phải mục tiêu của chúng tôi và làm vậy cực kỳ khó khăn".


Joshua Wohle, CEO Mindstone. Ảnh: LinkedIn

Joshua Wohle, CEO Mindstone, công ty cung cấp dịch vụ đào tạo kỹ năng AI cho người lao động, cho rằng phương pháp lý tưởng là nâng cao kỹ năng cho đội ngũ hiện tại. Wohle nhắc đến hai công ty Ikea và Klarna trong lần xuất hiện trên BBC Business Today tuần trước.

CEO công ty mua trước trả sau Klarna tại Thụy Điển tuyên bố AI "làm được những gì con người làm được" sau khi hợp tác với OpenAI để thay thế đội ngũ chăm sóc khách hàng bằng hàng trăm tác nhân AI. Tuy nhiên, CEO này thay đổi quan điểm sau khi khách hàng mất kiên nhẫn với các bot "mới vào nghề". Trong giai đoạn ứng dụng AI, khoản lỗ quý đầu tiên của Klarna tăng gấp đôi so với năm trước.

Trong khi đó, Ikea áp dụng phương pháp AI "lấy con người làm trọng tâm". Họ dùng AI để tự động hóa các nhiệm vụ, không phải thay thế vị trí, giúp con người có thêm thời gian cho công việc mang giá trị cao hơn và tập trung vào yếu tố con người.

Tuy nhiên, Wohle cũng thừa nhận đa số nhân viên ghét học cái mới nên đôi khi việc sa thải những người không chịu thay đổi lại là cách tốt hơn.

Jensen Huang, CEO nhà sản xuất chip Nvidia, đánh giá cao người biết sử dụng AI. "Mọi công việc đều sẽ bị ảnh hưởng ngay lập tức. Điều này không cần bàn cãi. Bạn không mất việc vào tay AI nhưng sẽ mất việc vào tay người sử dụng AI", ông phát biểu tại Hội nghị Toàn cầu của Viện Milken hồi tháng 5.

Luis von Ahn, CEO Duolingo, cũng khuyến khích nhân viên đón nhận công nghệ mới. Ông chia sẻ trên LinkedIn hồi đầu năm: "Tôi không cho rằng AI sẽ thay thế những gì nhân viên làm. Tôi coi nó là công cụ giúp đẩy nhanh tiến độ công việc, với chất lượng tương đương hoặc tốt hơn. Càng sớm học cách dùng AI và sử dụng có trách nhiệm, chúng ta càng có lợi về lâu dài".