06/12/20
The city getting rich from fake news
By Emma Jane Kirby
BBC News
https://www.bbc.com/news/magazine-38168281
Từ chuyện Fake News năm 2016 và kéo dài tới ngày nay
Làm giàu nhờ tạo và tung tin giả mùa bầu cử 2016
Nhiều trang tin giả xuất hiện trong chiến dịch bầu cử Mỹ năm 2016 có nguồn gốc từ một thành phố nhỏ của Macedonia.
Tại đấy, một số thiếu niên tung ra các câu chuyện giật gân để kiếm tiền nhờ quảng cáo. Họ “Kiếm một tháng hàng chục ngàn euro” nhờ tin giả về ông Donald Trump. Bài viết sau đây của phóng viên BBC News Emma Jane Kirby .
Cậu thiếu niên ngồi trong quán cà phê trông thật trẻ, mặc dù đă không cạo râu vài ngày. Lông cằm và má cậu vẫn mềm. Áo khoác màu hải quân và áo sơ mi trắng sạch khiến cậu trông như một học sinh. Thực ra đó là sinh viên đại học 19 tuổi Goran, vốn không muốn thể hiện ḿnh là một cậu tuổi teen, nhưng v́ công việc, cậu phải đóng vai như thế.
"Người Mỹ yêu những câu chuyện của chúng tôi và chúng tôi có tiền nhờ chúng" - Goran khoe, cố ư cho tôi thấy chiếc đồng hồ đắt tiền đang đeo - "Thật hay giả th́ quan trọng ǵ".
Goran - không phải tên thật, là một trong nhiều, có lẽ hàng trăm thanh thiếu niên Macedonia, đứng đằng sau một “ngành công nghiệp” ở thị trấn Veles, tung ra hàng loạt tin giả ủng hộ ứng viên tổng thống Mỹ Trump trong suốt chiến dịch bầu cử 2016. Cậu cho biết khi tung tin giả có lợi cho Trump hay tin xấu về đảng Dân chủ th́ thường nhận được nhiều like, v́ thế mà cậu rất tích cực tung các fakenews tồi tệ có ảnh hưởng xấu tới uy tín của Hillary trong mùa bầu cử 2016
Some students admit to working most of the evening on fake news before going to school
Như chiêu thức thường sử dụng của các tay săn tin chuyên nghiệp trên mạng, từ mùa hè năm 2015, Goran bắt đầu đăng tải những chuyện giật gân, thường sao chép từ các websites cánh hữu Mỹ hoặc trên Facebook, và phần lớn đều là những tin giả có lợi cho phía cộng ḥa
Sau khi cắt và dán nhiều bài, cậu ta tổng hợp thành tin mới, trả tiền cho Facebook để chia sẻ với độc giả Mỹ khát tin về ứng viên Trump (v́ thế có tin cậu nhận được cả ngàn lượt like).
Khi những người Mỹ đó bấm vào bài báo, thích, share (chia sẻ), cậu ta có tiền nhờ quảng cáo trên trang. Goran thú nhận rằng cậu chỉ mới làm được một tháng, mà đă kiếm tới 1.800 euro. Cậu bảo các bạn ḿnh c̣n kiếm một ngày mấy ngàn euro. Goran cười cười:
"Thiếu niên ở thành phố của tôi không quan tâm người Mỹ bầu làm sao. Họ chỉ vui v́ là đă có tiền, mua quần áo, đồ uống đắt tiền".
Một số sinh viên Macedonia thừa nhận mỗi tối đều tung tin giả lên mạng internettrước khi đến trường
Cũng theo phóng viên Kirby, việc đưa tin giả trên các trang tin không phải là phi pháp, nhưng nó quá xấu xa, nhơ bẩn trong tṛ chơi lừa gạt độc giả. Trong ngày giao lưu tại ṭa thị chính, tôi gặp thị trưởng cánh hữu Slavco Chediev - ông chỉ vào tôi, giận dữ.
"Không có tiền bẩn ở Veles!".
Ông ta lại bảo rằng ḿnh khá tự hào nếu các doanh nhân ở thị trấn nhỏ, xa Mỹ hàng ngàn dặm, có ảnh hưởng đến kết quả bầu cử Mỹ. Ubavka Janevska - một phóng viên điều tra cao cấp có website riêng, bật cười khi tôi kể lại cho cô. Cô bảo cô t́m ra bảy nhóm tung tin thất thiệt lên mạng, và ước tính có hàng trăm học sinh đang làm riêng:
"Tôi lo ngại cho đạo đức thanh niên ở Veles. Từ sau bầu cử Mỹ, các em chỉ nghĩ đến dối trá và kiếm tiền từ dối trá".
Goran khẳng định cậu đă từ bỏ tin giả rồi, mặc dù cũng tiết lộ vừa mua một chiếc laptop. Khi tôi thả cậu xuống trước nhà bố mẹ, tôi hỏi mẹ cậu sẽ nghĩ ǵ về hoạt động online của cậu? Cậu ta nh́n tôi như thể tôi là người điên:
"Nếu con của chị kiếm được 30.000 euro một tháng, thế có xem là vấn đề không?".
Google loan báo sẽ nỗ lực hơn nữa để ngăn không cho các trang tin giả kiếm tiền nhờ quảng cáo. Cấm th́ cấm, ngăn chặn th́ vẫn cứ ngăn chặn, nhưng mục đích của những tay lừa đảo vẫn cứ t́m mọi cách để tung tin giả lên mạng ḥng câu view để kiếm quảng cáo.
Theo các chuyên gia, từ nay cho đến ngày bầu cử vào tháng 11, nguy cơ chúng tung tin giả có lợi cho Trump và phía Cộng ḥa lên Facebook để kiếm tiền vẫn sẽ c̣n xảy ra.
Khánh Phương (Theo BBC News)