Lần cuối cùng mà người ta nhìn thấy các hình ảnh con người du hành Mặt Trăng tín ra đã nửa thế kỷ qua. Chuyến bay của Apollo 17 thực hiện nhiệm vụ cuối vào tháng 12/1972.(
*Thật ra đã có thêm 3 chuyến Apollo nữa mới chấm dứt chương trình Apollo này) Nay thì các khoa học gia đã nhận được tín hiệu việc bay trở lại Mặt Trăng, sớm nhất là vào năm 2025, đồng thời giải thích lý do vì sao lại có chuyện chấm dứt kế hoạch này lặng lẽ như vậy?
Trong lịch sử của ngành khoa học không gian vũ trụ, việc đưa được 12 người lên Mặt Trăng, vẫn là một trong những thành tựu lớn nhất của nhân loại, đặc biệt là cơ quan
NASA, sau hàng chục năm lên kế hoạch, nghiên cứu, thử nghiệm và thực thi qua sứ mạng đầy kỳ tích mang tên
APOLLO.
Năm mươi năm sau lần đặt chân lên Mặt Trăng của phi hành đoàn Apollo 17 vào tháng 12/1972, Hoa Kỳ vẫn chưa đưa phi hành gia của mình trở lại "chị Hằng" (Ảnh: NASA)
Trong các chuyến bay đó, các phi hành gia đã thu thập đá, chụp ảnh, thực hiện các thí nghiệm, cắm cờ và sau đó đã trở về nhà an toàn. Nhưng những lần thực hiện chuyến bay trong chương trình
Apollo,
NASA đã có dự định về việc thiết lập sự hiện diện lâu dài của con người trên Mặt Trăng. Trong những đề xuất mới nhất của
NASA có dự trù các chuyến quay lại sắp tới đây, có rất nhiều lý do chính đáng để đưa con người trở lại vệ tinh khổng lồ của Trái Đất và thiết lập các căn cứ ở lại đó.
Chương trình mới này có tên là
Artemis, trong đó có cả những nữ phi hành gia trong danh sách 18 nam nữ phi hành gia được lựa chọn ra, hình thành ra nhóm nòng cốt của cuộc du hành mới. Nếu chương trình đạt thành công tốt đẹp, một trong 9 phi hành gia nữ đầu tiên sẽ trở thành người phụ nữ đầu tiên đặt chân lên bề mặt của Mặt Trăng. Trong khi đó, một trong 9 phi hành gia nam mà NASA nêu tên sẽ trở thành người đầu tiên đặt chân lên Mặt Trăng sau hơn 50 năm qua. Nhóm du hành này đã được lựa chọn từ 47 phi hành gia đang hoạt động của
NASA.
Cựu Giám đốc NASA ông Jim Bridenstine, người điều hành cơ quan dưới thời ông Trump, có giải thích với
Business Insider rằng, không phải vì rào cản khoa học hay kỹ thuật đã ngăn cản Hoa Kỳ nối dài các nghiên cứu về không gian, mà mọi việc là do những biến động chính trị ở địa cầu.
"Nếu không phải vì các rủi ro về chính trị, chúng ta đã có mặt và sinh sống trên Mặt Trăng vào lúc này rồi", ông Bridenstine nói trong một cuộc điện thoại với các phóng viên vào năm 2018,
"Và lẽ ra, chúng ta có thể đã ở trên sao Hỏa. Chính những rủi ro, xáo trộn về chính trị đã làm mọi thứ bị chựng lại", ông này nói tiếp,
"Chương trình đã mất quá nhiều thời gian và bị coi là quá tốn kém".
Các chuyên gia nghiên cứu và các dự án tài trợ từ lâu đã thúc hối việc thiết lập ra một căn cứ có con người trên Mặt Trăng, dưới hình thức một trạm vũ trụ trên đây.
"Một trạm nghiên cứu vĩnh viễn của con người trên Mặt Trăng là bước ngoặc hợp lý tiếp theo", Chris Hadfield, một cựu phi hành gia, trước đây đã nói với
Business Insider.
Một căn cứ trên Mặt trăng có thể trở thành kho nhiên liệu cho các sứ mạng không gian vũ trụ lâu dài, dẫn đến việc thiết lập ra các kính viễn vọng không gian chưa từng có, giúp tìm hiểu việc có thể sinh sống được hay không trên sao Hỏa dễ dàng hơn và giải quyết những bí ẩn khoa học lâu đời về Trái Đất, sự cấu ttạo của Mặt Trăng. Thậm chí có thể thúc đẩy một nền kinh tế bên ngoài không gian đang hình thành ra khá mạnh mẽ, có lẽ là một nền kinh tế được thiết kế cho việc du lịch khám phá Mặt Trăng.
Nhưng vấn đề du hành Mặt Trăng, khám phá các hành tinh xa hơn hoàn toàn không phải như các thuyết âm mưu (?) mô tả về sự ám ảnh người ngoài hành tinh hoặc sự cam kết giữa các quốc gia. Việc mà Hoa Kỳ cho tạm dừng chương trình khám khá khoa học không gian vũ trụ, chính thức được lý giải từ các nguyên nhân chính trị ở mặt đất cũng như ngân sách yêu cầu quá lớn.
Một sự tiết lộ khác cho biết, chuyện bay lên Mặt Trăng thực sự rất tốn kém, nhưng vấn đề tiền bạc của không phải là yếu tố quan trọng nhất. Ngân sách năm 2022 của NASA là 24 tỷ USD và chính phủ Hoa Kỳ đang yêu cầu Quốc Hội tăng con số đó lên gần 26 tỷ USD trong ngân sách của năm 2023. Số tiền đó mới nghe qua có vẻ như thật đáng mừng, cho đến khi bảng chi tiết cho thấy tổng số tiền đó được chia đều cho tất cả các bộ phận của NASA và các dự án đầy tham vọng, gồm có
Kính viễn vọng Không gian James Webb; dự án hỏa tiễn khổng lồ có tên Hệ thống Phóng Không gian (SLS) và các sứ mạng xa xôi thám hiễm sao Mộc, sao Hỏa, vành đai tiểu hành tinh, vành đai Kuiper và rìa của Thái Dương hệ. Nhưng nếu so sánh với ngân sách của Bộ Quốc Phòng Hoa Kỳ là 858 tỷ USD vào năm 2023 thì số tiền dành cho NASA thật sự quá khiêm tốn.
Ngân sách của NASA thấp, một phần là từ việc quyết định và tranh cãi từ các giới lập pháp và chính trị gia Hoa Kỳ. Sự khác biệt về quan điểm đảng phái cũng dẫn đến các chương trình khoa học bị đình trệ, thậm chí bị hủy bỏ. Quá trình thiết kế, chế tạo và thử nghiệm một phi thuyền có thể đưa con người đến một thế giới khác luôn tồn tại lâu hơn hai nhiệm kỳ của một Tổng thống Mỹ. Nhưng các vị Tổng thống và giới lập pháp thường có khuynh hướng loại bỏ các ưu tiên về việc khám phá không gian của vị Tổng thống tiền nhiệm.
"Tôi muốn rằng, vị Tổng thống tiếp theo sẽ hỗ trợ ngân sách cho phép chúng tôi hoàn thành các kế hoạch và sứ mạng đã dày công nghiên cứu và vạch ra thực hiện, bất kể đó là sứ mạng gì?", ông Scott Kelly, một phi hành gia đã dành một năm trong việc bay thám hiễm không gian, có viết trên
Reddit trong chủ đề
"Ask Me Anything" vào tháng 1/2016, trước khi Tổng thống Trump lên nhậm chức. Nhưng các vị Tổng thống và Quốc hội dường như không bận tâm nhiều đến các chủ đề về khoa học.
Vào năm 2004, chính phủ của ông Bush đã giao nhiệm vụ cho
NASA tìm ra cách thay thế phi thuyền con thoi sắp nghỉ hưu, đồng thời quay trở lại Mặt Trăng. Cơ quan này đã đưa ra chương trình có tên
Constellation để giúp các phi hành gia đáp xuống Mặt Trăng bằng cách sử dụng một loại hỏa tiển có tên là
Ares và một phi thuyền có tên là
Orion.
NASA đã chi ra 9 tỷ USD trong vòng 5 năm để thiết kế, chế tạo và thử nghiệm phần cứng cho chương trình đưa người vào vũ trụ.
Tuy nhiên, sau khi Tổng thống Barack Obama nhậm chức và Văn phòng Trách nhiệm Chính phủ công bố một bản báo cáo về việc NASA không thể đưa ra ước tính chi phí chính xác của chương trình
Constellation này, ông Obama đã hủy bỏ chương trình và thay vào đó là thực hiện chế tao hệ thống hỏa tiển đẩy
SLS. Đến đời ông Tổng thống Trump, ông đã không loại bỏ hệ thống
SLS, nhưng ông đã thay đổi mục tiêu của ông Obama. Những sự thay đổi thường xuyên như vậy đối với
NASA đã dẫn đến việc hủy bỏ các kế hoạch đã vạch ra hết lần này đến lần khác, gây ra thiệt hại khoảng 20 tỷ USD và lãng phí thời gian và động lực trong nhiều năm vừa qua.
Đến đời ông Tổng thống Biden thì ông này muốn duy trì
Lực lượng Không gian (Space Force). Lực lượng Không gian Hoa Kỳ có nhiệm vụ hướng về tương lai, bao gồm theo dõi các mảnh vỡ trong không gian, điều hành nhóm vệ tinh GPS của quốc gia và kiễm soát các vệ tinh thông tin liên lạc, cũng như giúp xác định sớm các đường đi của các loại hỏa tiển tầm xa.
Dù như thế nào, chương trình quay trở lại Mặt Trăng đang lại được bật đèn xanh. Vấn đề chỉ là thời gian. "Tôi đoán, cuối cùng mọi thứ sẽ diễn ra, họ sẽ quay trở lại Mặt Trăng và cuối cùng là lên sao Hỏa, có lẽ không phải xảy ra trong cuộc đời của tôi", ông Lovell, một thành viên tham gia dự án
Artemis nói,
"Hi vọng rằng họ sẽ thành công".