Cục diện thế giới cuối năm 2022 từ cuộc xung đột ở Ukraine: Nga suy tàn, Tàu suy thoái, Mỹ thắng lợi

[trungthuc]

Chiến tranh Ukraine làm cho nước Nga hứng hàng loạt đòn trừng phạt của Âu Mỹ, kinh tế Nga bị suy sụp, kỹ nghệ cao của Nga cũng bị liệt bại vì hàng loạt lệnh trừng phạt, cấm vận của Mỹ và khối NATO. Mỹ đã hóa giải được "trò bá đạo, gian ác" của Putin với mưu toan hảm hại khối EU qua cuộc khủng hoảng khí đốt. Nhưng chính Putin vô tình đã tạo một món quà lớn giúp cho Hoa Kỳ: Mỹ đã ra tay cứu nguy EU, làm cho hai bờ Đại Tây Dương xích lại gần qua chiến dịch Hoa Kỳ cung ứng khí đốt hóa lỏng cho 27 quốc gia của khối EU.

Mỹ được lòng châu Âu và hưởng lợi qua giá bán khí đốt tăng cao do Putin tạo ra sự khan hiếm giả tạo để bắt chẹt NATO. Châu Âu lại càng tin tưởng thêm vào sự hỗ trợ quý báu của Hoa Kỳ. NATO, Liên Phòng Bắc Đại Tây Dương được Mỹ tăng cường thêm 100,000 binh sĩ, cũng cố thêm thế lực của thế giới tự do. Đồng thời tăng cường chính nghĩa và sức mạnh của khối EU trong việc ủng hộ cho quân dân Ukraine tự bảo vệ trước cuộc xâm lược vô cớ, vô nhân đạo và đầy bạo tàn của Putin và đồng bọn tay sai hiếu chiến.

Trung Cộng, tên khổng lồ chân đất sét cũng bị văng miểng vì dám mua khí đốt xăng dầu của Putin mà Mỹ cấm và một số khó khăn trong nội bộ làm cho kinh tế bị suy thoái, liệt bại đến thảm hại, chưa kể đến sự hoành hành của biến thể virus Omicron tại TQ.

Thời sự và sự kiện tình hình chiến tranh Putin xâm lược Ukraine đã chỉ rõ, châu Âu bị điêu đứng vì mất 155 tỷ mét khối khí đốt lẽ ra được cung cấp vì cái đòn gian ác của Nga. Nga không bán khí đốt cho châu Âu khiến cho khối này bị mất tương đương 40% nhu cầu tiêu thụ trong năm của toàn khối. Và EU chạy lung tung tìm mua.

Hoa Kỳ ra tay cứu khổn phò nguy cho châu Âu. Mỹ cứu viện liền và thắng lợi lớn. Mỹ xuất cảng qua châu Âu khí hóa lỏng LNG mà Mỹ là nước sản xuất nhiều nhất thế giới nhờ tìm ra phương pháp khai thác qua đá phiến. Tính cho đến tháng 9/2022, Mỹ xuất cảng sang Châu Âu tăng 60% và gần 3/4 sản xuất của Mỹ là để bán cho Liên Hiệp Châu Âu.

Trả lời RFI của Pháp, ông Philippe Sébille Lopez, chuyên gia về năng lượng và địa lý chính trị, thuộc cơ quan tư vấn Géopolia, Pháp, nhìn nhận rằng, chiến tranh Ukraine là một cơ hội bằng vàng cho các công ty sản xuất ở Mỹ. Chuyên gia này nói rõ, "Hoa Kỳ luôn có tiềm năng khai thác khí đốt rất lớn, mà chủ yếu là khí đá phiến. Mỹ đang dòm ngó để thay thế vào chỗ trống của Nga, bởi từ khi cuộc xung đột ở Ukraine bùng nổ, Moscow không còn muốn bán khí đốt cho châu Âu, mà bản thân Bruxelles cũng không muốn để Moscow dùng dầu khí như một vũ khí để bắt chẹt khối EU".

Về kinh tế, Nga đã thua nặng trước những đợt trừng phạt hàng loạt liên tiếp của Tây phương do Hoa Kỳ vận động và chủ động. Tính cho đến ngày 15/12/2022 sau gần 10 tháng chiến tranh Ukraine, Liên Hiệp Châu Âu đã ban hành tổng cộng 9 đợt trừng phạt Nga.

Ngay từ khi Vladimir Putin đưa quân xâm lăng nước láng giềng sát cạnh, Hoa Kỳ và Liên Âu đã ban hành nhiều biện pháp mạnh với mục đích duy nhất: cắt nguồn thu nhập của Moscow qua đó ngăn cản Nga tài trợ cho cỗ máy chiến tranh. Phương Tây đã khai trừ Nga ra khỏi hệ thống SWIFT, phong tỏa dự trữ ngoại tệ của Ngân Hàng Trung Ương Nga; cấm vận than đá, dầu hỏa của Nga, cấm xuất cảng cho Nga kỹ thuật cao cao và trang thiết bị có thể phục vụ các mục đích quân sự.

Nhưng Nga vẫn có được một điểm tựa khá tốt là Trung Cộng và trong một chừng mực nào đó là Ấn Độ. Hai quốc gia Châu Á này đã phần nào thay thế vào chỗ trống của châu Âu để mua dầu khí của Nga với giá rẻ và thậm chí là một phần trong số ấy đã được dành để bán lại cho châu Âu.

Kinh tế Nga vẫn liệt bại. Theo phân tích của Serguei Alexachenko, cựu phó thống đốc Ngân Hàng Trung Ương Nga, sau đợt trừng phạt đầu tiên hồi tháng 3/2022, mức lạm phát đã tăng gần 20% nhưng rồi ba tháng sau đó đã rơi xuống còn 10%. Mãi lực của dân Nga giảm mạnh, xuống con số âm -10%.

Tiếp theo là Trung Cộng bị văng miểng, kinh tế bên bờ vực thẳm. Chủ tịch Tập cận Bình né Putin người mà trước cuộc xâm lăng Ukraine, ông Bình gọi Putin, vốn là cựu sĩ quan cấp tá của KGB Liên xô là người "bạn không giới hạn".

Câu hỏi của các chuyên gia quốc tế nói rằng, với tỷ lệ tăng trưởng chưa đến 3% được dự báo, liệu Trung Cộng có còn là đầu máy cung cấp sản phẫm của thế giới nữa hay không? Năm 2022 là một năm đầy biến động trên thị trường bất động sản ở TQ. Evergrande, Shimao hay Sunak là 3 trong số 6 đại công ty bất động sản to lớn bị khai trừ khỏi bảng niêm yết giá trên sàn chứng khoán Hồng Kông. Các tập đoàn tên tuổi trong ngành lần lượt tuyên bố bị vỡ nợ.

Hàng trăm ngàn người vì lở ghi tên mua nhà, đã ngừng đóng tiền cho các chủ nợ cho đến khi nào được trao nhà. Cuối tháng 11/2022, Bắc Kinh ra lệnh cho các ngân hàng bơm thêm hơn 160 tỷ USD nhằm hỗ trợ cho ngành địa ốc. Tại một quốc gia mà 70% tài sản của các gia đình vốn là căn nhà, hơn nữa ngành xây dựng và các chi nhánh liên quan (vật liệu xây dựng …) và giao dịch địa ốc, trang trí nội thất …. chiếm đến gần 30% GDP, hiện tượng thị trường bất động sản bị sụp đổ như ở Hoa Kỳ hồi khủng hoảng kinh tế 2007-2008 sẽ là một tai họa khủng khiếp.

Nhật báo tài chính Asia Nikkei hôm 7/12/2022 lent tiếng báo động về nợ công của Trung Cộng hiện cao hơn gấp ba lần so với GDP của nền kinh tế đứng thứ hai toàn cầu. Một phần lớn trong số đó là nợ của các chính quyền địa phương: ba năm qua họ đã bị mất đi nguồn thu nhập lớn do các dự án xây dựng bị đóng băng, cùng lúc thì các chính quyền địa phương đã phải đài thọ các phí tổn về thuốc men và nhất là các chiến dịch xét nghiệm hầu như hàng ngày cho hàng chục triệu dân. Tính ra từ cuối 2019, TQ đã chi ra một số tiền tương đương với ngân sách quốc phòng của cả nước chỉ để thực hiện các đợt xét nghiệm Covid trên diện rộng.

Không chỉ có thế. Trung Cộng đã buồn vì nạn mưa rào, lại đau vì nổi ào ào gió đông. Sau gần đúng ba năm xuất hiện tại Vũ Hán, siêu vi SARS-Cov-2 vẫn chưa buông tha Trung Cộng. Một số nghiên cứu gần đây nhất dự phóng sẽ có từ 1 đến 1 triệu rưỡi người bị tử vong và khủng hoảng y tế sẽ kéo dài ít nhất là đến tháng 3-4/2023.

Trung Cộng vẫn còn căng trên mặt trận thương mại với Mỹ. Về đối ngoại, trong hai năm qua, quan hệ giữa Bắc Kinh với Hoa Thịnh Đốn không mấy được cải thiện. Mãi đến thượng đỉnh APEC đầu tháng 11/2022, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình và Tổng Thống Hoa Kỳ Joe Biden mới trực tiếp bắt tay nhau lần đầu từ khi ông Biden bước vào Tòa Bạch Ốc.

Tương tự như người tiền nhiệm Donald Trump, ông Biden vẫn duy trì các biện pháp tăng thuế, cấm xuất cảng hàng hóa nhắm vào TQ. Cuộc đọ sức về kỹ thuật cao giữa hai nền kinh tế hàng đầu thế giới này có khuynh hướng gia tăng cường độ. Ngày 7/10/2022, Phòng Kỹ nghệ và An ninh (BIS), thuộc Bộ Thương Mại Mỹ, đã công bố danh sách được cập nhật các biện pháp nhằm "kiểm soát các hoạt động xuất cảng" có liên hệ trực tiếp đến an ninh quốc gia và quyền lợi của Hoa Kỳ. Gần đây hơn, hôm 15/12/2022, bộ Thương Mại Mỹ đang chuẩn bị đưa thêm hơn 30 công ty của Trung Quốc vào "sổ đen" để ngăn cản những con chim đầu đàn trong ngành kỹ nghệ bán dẫn hay trí thông minh nhân tạo của TQ được tiếp cận với các sản phẩm kỹ thuật cao của Hoa Kỳ.