Tướng Libya có thể đẩy Sudan vào "cơn ác mộng" kéo dài

[trungthuc]

Khi mức ảnh hưởng của tướng Libya Khalifa Haftar dối với RSF tăng lên, giới phân tích lo ngại Sudan có thể chứng kiến xung đột kéo dài với nhiều quân đội nước ngoài nhảy vào tham gia.


Tướng Khalifa Haftar, người đứng đầu lực lượng Quân đội Quốc gia Libya (LNA) ở miền Đông nước này. (Ảnh: Reuters).

Nỗ lực mới nhằm áp đặt lệnh ngừng bắn ở Sudan đã đổ vở vào hôm 22/4, khi các cuộc giao tranh, không kích, bắn phá vẫn tiếp diễn ở thủ đô Khartoum. Vùng Darfur phía Tây Nam cũng chứng kiến những cuộc đụng độ quân sự mới.

Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) cho biết có hơn 400 người đã thiệt mạng trong giao tranh, nhưng con số thực tế có thể còn cao hơn nhiều.

Bạo lực bùng phát khi quân đội Sudan do tướng Abdel Fattah al-Burhan đứng đầu và Lực lượng Phản ứng Nhanh (RSF) của tướng Mohamed Hamdan Dagalo (còn gọi là Hemedti) không tìm được tiếng nói chung trong quá trình đàm phán kết hợp RSF vào quân đội Sudan. Theo giới phân tích, cả hai dường như không có xu hướng muốn thỏa hiệp.

Theo nguồn tin từ Guardian, tướng Libya Khalifa Haftar đã hỗ trợ RSF chuẩn bị chiến trận trong nhiều tháng trước khi bạo lực bùng phát hôm 15/4.

Sự tham gia của tướng Haftar, người nắm giữ phần lớn phía Đông Libya, sẽ làm dấy lên sự lo ngại về cuộc xung đột sẽ kéo dài ở Sudan do được bên ngoài thúc đẩy.

Các chuyên gia phân tích đã mô tả "kịch bản ác mộng" khi nhiều lực lượng và cường quốc trong khu vực sẽ tham gia vào cuộc chiến ủy nhiệm ở quốc gia hơn 45 triệu dân này.

Âm thầm hỗ trợ phía sau?
Các nguồn tin cho biết, ông Haftar đã chuyển giao các thông tin về tình báo quan trọng cho tướng Hemedti, hỗ trợ giam giữ kẻ thù, tăng cường vận chuyển nhiên liệu và huấn luyện tác chiến đô thị cho hàng trăm binh sĩ của RSF từ tháng 2 đến giữa tháng 4/23.

Chỉ vài ngày trước khi xung đột nổ ra hôm 15/4, ông Haftar ra lệnh bắt giữ cấp phó của Musa Hilal, chỉ huy dân quân Sudan và là kẻ thù không đội trời chung của người đứng đầu RSF.

Nhằm thể hiện sự ủng hộ lớn hơn nữa, con trai của ông Haftar đã bay đến Khartoum quyên góp 2 triệu USD cho câu lạc bộ Al-Merrikh, một trong hai đội bóng lớn ở Sudan đang gặp khó khăn về tài chính. Câu lạc bộ này có mối liên hệ với ông Hemedti khi vị tướng này đã hỗ trợ cho đội bóng sửa chửa sân vận động.


Tướng Mohamed Hamdan Dagalo, người đứng đầu Lực lượng Phản ứng nhanh (RSF). (Ảnh: Reuters)

Trong chuyến viếng thăm, phía Haftar cảnh cáo ông Hemedti rằng các đối thủ ở Sudan chuẩn bị chống lại ông.

Các nguồn tin cho biết một ngày sau khi con trai tướng Haftar rời Sudan, ông Dagalo điều động lực lượng giành quyền kiểm soát sân bay quốc tế tại Merowe, thị trấn có vị trí chiến lược cách Khartoum 300 km về phía Bắc, đồng thời triển khai máy bay chiến đấu chiếm giữ các địa điểm quan trọng ở thủ đô.

Tuần trước, tờ Wall Street Journal có đưa tin Haftar đã gửi ít nhất một chuyến hàng vũ khí cho ông Hemedti. Lực lượng Quân đội Quốc gia Libya (LNA) đã bác bỏ thông tin này.

Các giới chức Libya trước đây và hiện tại nói trong những tháng gần đây, phía Haftar đã huấn luyện chiến thuật cho hàng trăm binh sĩ của RSF, những người thiếu kinh nghiệm trong tác chiến đô thị nhằm chuẩn bị cho khả năng xung đột ở Khartoum và các thành phố khác.

Jalel Harchaoui, chuyên gia về Libya và là nghiên cứu sinh tại Royal United Services Institute (Anh quốc), cho biết sự hỗ trợ từ Haftar và nhóm ủng hộ ông sẽ được đánh giá cẩn thận.
"Nhiên liệu có vẻ hợp lý hơn vũ khí hoặc đạn dược, và đây là thứ chắc chắn phe Hemedti có thể nhận được từ phía Libya", ông Harchaoui nói.

Các nguồn tin cho biết những lô hàng nhiên liệu đang được vận chuyển bằng xe tải từ cảng Benghazi ở Địa Trung Hải. Một số nguồn tin khác cho rằng có khả năng chuyến hàng đến từ nhà máy lọc dầu Sarir ở phía Nam, nơi mà gần đây được LNA trưng dụng.


Khói bốc lên từ các tòa nhà ở Khartoum North hôm 22/4. (Ảnh: Reuters)

Lực lượng phe Hemedti thiếu nhiên liệu vì nguồn cung cho các căn cứ chính của họ ở Darfur bị gián đoạn bởi nhóm ủng hộ tướng Burhan ở Khartoum. Đây là những người kiểm soát phần lớn cơ sở hạ tầng dầu mỏ và xăng dầu ở Sudan.

Thận trọng
Các tổ chức phi chính phủ địa phương cảnh cáo nhân viên chuẩn bị tinh thần cho tình huống bạo lực gia tăng khi tháng lễ Ramadan của người Hồi giáo kết thúc.

Mối liên hệ giữa 2 vị tướng này tốt đẹp trước khi chính quyền Tổng thống Sudan Omar al-Bashir sụp đổ vào năm 2019. Tuy nhiên, khi ông Hemedti cử lính đến Libya hỗ trợ quân của ông Haftar thì có nhiều sự thay đổi xảy ra.

Hai nước cũng hợp tác trong hàng loạt các hoạt động buôn lậu, với các chỉ huy cấp dưới trong lực lượng hai bên liên kết chặt chẽ với nhau, quản lý vận chuyển hàng hóa bất hợp pháp có giá trị giữa 2 nước.

Sudan và Libya nằm trên các tuyến đường chính của nạn buôn người, ma túy và nhiều thứ khác.

Tuy nhiên, những bước đi hỗ trợ được cân nhắc vì ông Haftar và nhóm ủng hộ vị tướng này không muốn cam kết hoàn toàn đứng về một phe trong cuộc xung đột chưa rõ kết cục.

Ngoài ra, ông Haftar cũng phải thận trọng để không làm phật ý nhóm ủng hộ ông Burhan ở Ai Cập. Một chỉ huy dân quân trong lực lượng Quân đội Quốc gia Libya (LNA) cho biết LNA "sẵn sàng hỗ trợ (Hemedti) nhưng chúng tôi vẫn đang sát sao theo dõi tình hình ở Sudan"