Ả Rập Xê Út và Nga «so găng» vì dầu lửa và Ukraina?

[vuitoichat]

Theo như chuyện gì đang xảy ra mới đây giữa Nga và Ả Rập Xê Út khi đã bất ngờ mời tổng thống Ukraina, đối thủ của tổng thống Nga, đến phát biểu tại thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập ở Djedda vào ngày 19/5 vừa qua như «so găng» vì dầu lửa và Ukraina.

Ảnh do hãng tin SPA cung cấp: Hoàng thái tử Ả Rập Xê Út Mohammed Ben Salman (P) tiếp tổng thống Ukraina Volodymyr Zelenskyy nhân thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập tại Jeddah, Ả Rập Xê Út, ngày 16/05/2023. AP

Tại thượng đỉnh Liên đoàn Ả Rập ở Djedda ngày 19/5 vừa qua, Ả Rập Xê Út đã bất ngờ mời tổng thống Ukraina, đối thủ của tổng thống Nga, đến phát biểu. Hai tuần sau sự kiện trên, Ả Rập Xê Út áp đặt những hạn chế khai thác dầu ngặt nghèo đối với Nga, vốn cũng là đối tác ưu tiên của Riyad. Chuyện gì đang xảy ra giữa Nga và Ả Rập Xê Út ?

Mục tiêu 80 đô la/thùng dầu

Ả Rập Xê Út không chỉ là một nền kinh tế giầu nhất trong thế giới Ả Rập, mà nước này còn có dân số năng động với hơn 32 triệu dân, trong đó có đến 18 triệu là người Ả Rập Xê Út và 2/3 trong số này chưa đầy 30 tuổi. Một đòn bẩy dân số hữu ích cho chiến lược « Tầm nhìn 2030 » mà hoàng thái tử Mohammed Ben Salman – được giới truyền thông đặt biệt danh là MBS – vạch ra nhằm hiện đại hóa đất nước với những dự án tương lai đầy phiêu lưu nhưng đôi khi cũng bị phản đối.

Để có thể thực hiện tham vọng đó, MBS tuyệt đối phải duy trì giá dầu thô trên thị trường ở mức 80 đô la/thùng. Trọng trách chiến lược này đã được ông giao cho người em trai cùng cha khác mẹ, Abdelaziz Ben Salman, bộ trưởng Dầu hỏa, tiến hành. Điều này đã giải thích vì sao MBS đã giáng một đòn đau cho tổng thống Mỹ Joe Biden hồi tháng 7/2022, khi từ chối đề nghị của Mỹ tăng sản lượng dầu hỏa nhằm hạ bớt giá nhiên liệu trên thị trường thế giới.

Tuy nhiên, mục tiêu 80 đô la/ thùng dầu của Ả Rập Xê Út, lẽ ra có thể đạt được vào tháng Tư này, có nguy cơ bị cuộc chiến « sa lầy » của Nga phá hỏng. Để tài trợ cho chiến dịch xâm lược của mình, Nga phải bán ra một lượng rất lớn dầu thô thông qua các nước thứ ba. Tuy nhiên, tại những nước này, giá giao dịch dầu thô của Nga chỉ dao động xung quanh mức 60 đô la/thùng, mức giá trần do khối G7 ấn định hồi tháng 12/2022, để không phải hứng các đòn trường phạt của phương Tây.

Sự nghi kỵ

Theo nhận định của Jean-Pierre Filiu, giảng viên trường đại học Khoa học Chính trị Sciences Po, trên báo Le Monde, chính trong bối cảnh này, tổng thống Zelensky đã có được một vinh dự mà nguyên thủ Nga, đối tác ưu tiên của Ả Rập Xê Út, cho đến giờ vẫn chưa có được.

Cuộc đọ sức công khai giữa Ả Rập Xê Út và Nga còn diễn ra tại hội nghị OPEC+ ở Vienna, thủ đô Áo, ngày 04/6 vừa qua. Tại cuộc họp này, Ả Rập Xê Út đã thông báo giảm sản lượng thêm một triệu thùng mỗi ngày, tức từ 10 triệu xuống còn 9 triệu thùng dầu/ngày. Hệ quả là giá dầu thô trên thị trường tăng lên gần chạm ngưỡng biểu tượng 80 đô la mà Riyad mong muốn.

Chiến lược này của Ả Rập Xê Út chỉ có thể thành công nếu như Nga tôn trọng các cam kết của mình, được tái khẳng định tại Vienna, giảm nửa triệu thùng dầu khai thác, tức từ 9,8 triệu xuống còn 9,3 triệu thùng dầu/ngày. Lời hứa này của Matxcơva sẽ được Riyad giám sát chặt chẽ dựa trên cơ sở một cuộc điều tra nội bộ ở OPEC+, do việc từ tháng 2/2023 đến nay, Nga chưa bao giờ giữ lời.

Sự việc cho thấy có một sự nghi kỵ ngày càng lớn giữa Vladimir Putin và Mohammed ben Salman, do những ưu tiên chiến lược khác nhau, một bên vì chiến tranh Ukraina, còn bên kia là cho tầm nhìn 2030, ngày càng trở nên khó hòa hợp. Khi tiếp đón nguyên thủ Ukraina, hoàng thái tử Ben Salman là gương mặt đầu tiên của khối phương Nam từ bỏ chính sách không chọn phe trong cuộc khủng hoảng Ukraina.

Về phần chủ nhân điện Kremlin, ông không còn chọn lựa nào khác giữa một bên là bị tước đoạt nguồn thu thiết yếu và bên kia là đi theo đối tác bất đắc dĩ. Ông Jean-Pierre Filiu kết luận: Trong mọi trường hợp, tổng thống Nga đều có nguy cơ bị thiệt hại nhiều !