Nếu Apple bị "trúng đạn trả đủa" của Trung Quốc, liệu các công ty kỹ nghệ khác có trụ nổi hay không?

[trungthuc]

Theo giới thạo tin, có rất ít công ty sẽ được an toàn nếu Apple bị "trúng đạn" trả đũa của TQ. Apple đang trở thành lá bài lớn nhất trong cuộc đối đầu giữa Mỹ-TQ.

Apple vốn là "vua kỹ nghệ" nếu tính theo giá trị vốn trên thị trường chứng khoán, nhưng trong cuộc chiến chưa có dấu hiệu giảm cường độ đối đầu giữa hai nền kinh tế lớn nhất thế giới, tập đoàn khổng lồ này đang trở thành lá bài mà cả hai bên đều triệt để khai thác. Dù đang là tập đoàn kinh doanh lớn nhất thế giới tính theo giá trị cổ phiếu thị trường, nhưng Apple đã chứng kiến trong vài ngày qua, giá trị cổ phiếu bị suy giảm đến gần 200 tỷ USD trong tuần này, khi có các dấu hiệu cho thấy hoạt động kinh doanh của tập đoàn này tại TQ đang bị đe dọa nghiêm trọng.

Tin xấu mới nhất là chính phủ TQ bắt đầu cấm các nhân viên sử dụng iPhone và các thiết bị có nhãn hiệu nước ngoài tại các cơ quan chính phủ trung ương. Ngày 8 tháng Chín, Bloomberg lại đưa tin thêm, lệnh cấm này cũng có thể được mở rộng sang các công ty kinh doanh thuộc nhà nước và các tổ chức nào được Bắc Kinh hỗ trợ về tài chính. Một số lượng rất lớn người lao động trong nền kinh tế chịu sự chỉ đạo của ĐCSTQ với tổng dân số hơn 1.4 tỷ người sẽ bị ảnh hưởng từ lệnh cấm nếu quy mô lệnh này được mở rộng thêm.

Theo Cục Thống kê Quốc gia TQ, vào năm 2021 có khoảng 56,3 triệu công nhân viên được các cơ quan vị nhà nước tuyển dụng. Với mức lương trung bình cao hơn mức lương trung bình thành thị toàn quốc khoảng 8%, thành phần lao động đông đảo này là đối tượng hấp dẫn của các thiết bị cao cấp do Apple sản xuất. Apple hiện xuất xưởng khoảng 230 triệu chiếc iPhone trên toàn cầu mỗi năm, vì thế 56 triệu là con số khá lớn nếu để bị mất đi, đặc biệt là trong một thị trường điện thoại thông minh đã quá tải với khả năng tăng trưởng thấp và sự cạnh tranh của các hãng điện thoại nội địa.


Công nhân lắp ráp sản phẩm Apple của Foxconn tại thành phố Trịnh Châu, Hà Nam, TQ (Ảnh: VCG/VCG via Getty Images)

Khi Apple mất đi khách hàng, kẻ được lợi trước hết là gã khổng lồ kỹ nghệ TQ Huawei Technologies. Hãng này vừa cho ra mắt chiếc điện thoại thông minh mới được cho là có tốc độ tương đương 5G, bất chấp lệnh cấm của Mỹ đối với loại chip tiên tiến cần thiết để chế tạo ra. Đợt đầu tiên đã bán hết trong chỉ trong vài giờ và Huawei tiếp tục nhận được nhiều đơn đặt hàng trước. Có tên Mate 60 Pro, smartphone mới của Huawei đã có mặt tại các cửa hàng trước ngày ra mắt dòng iPhone 2023 của Apple tại một sự kiện vào tuần tới được xem là "chiến thuật đón đầu có tính toán trước".

Tin xấu từ TQ đã kéo giá cổ phiếu của Apple xuống gần 7% trong hai ngày sau đó, khiến cho tập đoàn này bị thiệt hại khoảng 194 tỷ USD giá trị (dù chưa biết quy mô của lệnh cấm iPhone sẽ như thế nào). Giới quan sát viên tin rằng chính phủ TQ sẽ tránh gây ra sự tổn hại quá lớn cho Apple vì họ đang sử dụng lao động địa phương để sản xuất iPhone trong thời điểm mà tỷ lệ thất nghiệp ở TQ tiếp tục tăng cao. Chỉ riêng một thành phố của TQ đã có hơn một triệu công nhân lắp ráp các sản phẩm của Apple hoặc làm các công việc có liên quan.

Giá cổ phiếu của Apple đã tăng đến 46% trước khi có tin xấu này. Theo FactSet, cổ phiếu Apple đã vượt mục tiêu giá trung bình của Wall Street lần đầu tiên sau 18 tháng, ngay trước khi kết quả quý mới nhất được công ty công bố vào đầu tháng Tám. Lệnh cấm mới của TQ đang tạo ra thêm một số thách thức mà Apple đang phải đối mặt tại quốc gia hiện là thị trường lớn thứ ba của tập đoàn, chiếm đến 19% tổng số doanh thu của công ty trong năm tài chính từ tháng 6/2022 đến tháng 6/2023. Doanh thu bán hàng của Apple tại đại lục này tạo ra tỷ suất lợi nhuận trước thuế cao hơn 12% so với tổng số lợi nhuận của tập đoàn trong năm tài chính trước đây.

Hồi năm ngoái, do các hạn chế của dịch Covid-19 và tình trạng bất ổn xã hội đã ảnh hưởng đến hoạt động sản xuất các mẫu iPhone Pro ở TQ, dẫn đến việc giao hàng bị chậm ngay đúng thời điểm bán àng quan trọng nhất trong năm. Để kịp thời ứng phó, Apple cố gắng đa dạng hóa hoạt động sản xuất bằng cách chuyển bớt sang các quốc gia như Ấn Độ và Việt Nam.

Tuy nhiên, cho đến nay, TQ vẫn là trung tâm sản xuất iPhone lớn nhất của Apple và iPhone vẫn là mảng kinh doanh lớn nhất của họ, chiếm đến 52% tổng số doanh thu. Điều trớ trêu là với tất cả những đóng góp như trên cho cả hai quốc gia, Apple lại trở thành mục tiêu tấn công tương đối dễ trong cuộc chiến tranh kinh tế giữa Mỹ-TQ, thậm chí trở thành "lá bài mặc cả" của cả hai bên.

Trong khi Hoa Kỳ đã ban hành các hạn chế nghiêm ngặt đối với việc vận chuyển chip tiên tiến và kỹ thuật đến TQ, TQ đáp trả bằng cách áp đặt các hạn chế đối với các công ty kinh doanh Mỹ, như công ty sản xuất chip nhớ Micron Technologies. TQ cũng đã áp dụng các biện pháp trừng phạt khác đối với các công ty Mỹ, chẳng hạn từ chối cấp giấy phép cho các thương vụ mua bán và sáp nhập lớn, phá vỡ kế hoạch tăng trưởng của ba công ty bán dẫn lớn của Mỹ: Qualcomm, Intel và Applied Materials.

Ném một hòn đá vào Apple cũng tạo ra những gợn sóng lớn trên "cái ao kỹ nghệ" vì Apple là một trong những nơi mua số chip lớn nhất thế giới để lắp đặt cho các thiết bị của mình. Những hạn chế mới từ TQ đã kéo Chỉ số bán dẫn (Semiconductor Index) PHLX xuống 2% vào ngày 8/9 vì các công ty như Qorvo và Skyworks cung cấp chip tần số vô tuyến chính sử dụng trong iPhone và đang có nhà máy sản xuất chip ở TQ, đều có giá trị cổ phiếu bị sụt giảm hơn 7%. Các công ty sản xuất máy tính cá nhân của Mỹ như HP và Dell cũng có cơ sở sản xuất lớn ở TQ cũng chứng kiến cổ phiếu bị giảm hơn 2%. Nếu Apple không tránh được làn đạn giữa Mỹ và TQ thì không công ty kỹ nghệ nào có thể thoát được, theo nhận định của Wall Street Journal.