Xung quanh vụ bắt giữ cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Pakistan

[Romano]

Cựu lãnh đạo cơ quan tình báo hàng đầu của Pakistan sắp phải ra tòa vì hành vi sai phạm trong một vụ án liên quan đến chương trình nhà ở tư nhân. Đây được coi là “vụ nổ hạt nhân về chính trị” ở nước này.Trong một thông báo ngắn gọn hôm 12-8, Quân đội Pakistan cho biết đã bắt giữ Trung tướng Faiz Hameed - cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo Pakistan (ISI), để xác định tính đúng đắn của các khiếu nại trong một vụ án có liên quan. Thông báo cho biết, ông Faiz Hameed đã có nhiều vi phạm sau khi nghỉ hưu vào tháng 12-2022. “Quá trình tố tụng của Tòa án Quân đang đội được thực hiện và Trung tướng Faiz Hameed đã bị tạm giam” - thông báo viết.

Vụ bắt giữ tiến hành sau cuộc điều tra do quân đội thực hiện vào tháng 4-2024 theo phán quyết của Tòa án Tối cao từ tháng 11 năm ngoái liên quan đến dự án nhà ở của doanh nghiệp kinh doanh bất động sản Top City. Công ty này cáo buộc cựu Giám đốc ISI đã lợi dụng chức vụ để gây sức ép, buộc doanh nghiệp phải chuyển nhượng một mảnh đất tư nhân có giá trị cho ông Najaf Hameed (em trai của tướng Faiz Hameed). Công ty cũng cáo buộc ông Faiz Hameed lạm dụng quyền hạn khi chỉ đạo các cuộc đột kích vào nhà và văn phòng của chủ sở hữu, thậm chí chủ sở hữu bị tra tấn và quấy rối để chuyển nhượng một phần dự án nhà này.

Quân đội Pakistan là lực lượng có ảnh hưởng nhất ở Pakistan khi đã trực tiếp cầm quyền gần 30 năm trong lịch sử gần 80 năm của mình. Nhưng suốt quá trình đó và bất chấp các cáo buộc can thiệp về chính trị, chưa có cựu Giám đốc Cơ quan Tình báo nào phải ra Tòa án Quân đội như ông Hameed. Bà Ayesha Siddiqa - thành viên cấp cao tại Đại học Hoàng gia London (cũng là tác giả của một cuốn sách về “đế chế kinh doanh” của quân đội Pakistan) cho rằng, vụ bắt giữ tướng Hameed giống như “một vụ nổ hạt nhân chính trị”. “Bước đi này dường như nhằm mục đích khôi phục kỷ luật trong quân đội và ISI. Các vụ án tại Tòa án Quân đội trước đây của các sĩ quan cấp cao đều bị buộc tội làm gián điệp. Lần này thì khác, chúng ta đang chứng kiến lần đầu tiên một cựu Giám đốc ISI bị buộc tội gây hại cho đất nước” - bà Ayesha Siddiqa nói.

Lãnh đạo ISI thường được coi là sĩ quan quân đội có quyền lực thứ hai ở Pakistan sau Tổng Tư lệnh. Tướng Hameed cũng từng được cho là người sẽ trở thành Tổng Tư lệnh Quân đội Pakistan, nhưng ông đã nghỉ hưu sớm vào tháng 12-2022 (chỉ vài ngày sau khi Tướng Asim Munir - Tổng Tư lệnh hiện tại lên nắm quyền). Động cơ thúc đẩy vụ bắt giữ Tướng Hameed có thể là do ông đang kích động sự bất tuân trong quân đội để chống lại Tổng Tư lệnh. Vì thế đã có thêm một số vụ bắt giữ các sĩ quan có liên quan.

Ông Kamran Bokhari - Giám đốc cấp cao tại Viện Chiến lược và chính sách New Lines (trụ sở tại Washington) nhận định, quyết định bắt giữ tướng Hameed rất quan trọng vì gần đây ông vẫn là “ông trùm tình báo rất quyền lực”. “Hành động của cựu Giám đốc ISI hẳn đã đe dọa đến Tổng Tư lệnh Asim Munir, cũng như tổ chức này khiến những lãnh đạo cấp cao phải thực hiện một bước đi quyết liệt như vậy. Mặc dù đây là giải pháp cho cuộc khủng hoảng chưa từng có trong quan hệ dân sự - quân sự, nhưng diễn biến này có nguy cơ làm trầm trọng thêm các điều kiện chính trị, kinh tế và an ninh trong nước” - ông Bokhari nói.

Một số nguồn tin khác cho rằng, tướng Hameed có khả năng thao túng cao và đã luồn sâu vào hệ thống chính trị. Ông được coi là nhân vật thân cận với cựu Thủ tướng Imran Khan (hiện đang bị giam giữ và đối mặt với nhiều cáo buộc khác nhau). Được ông Imran Khan bổ nhiệm làm người đứng đầu ISI vào năm 2019, ông chỉ giữ chức đến tháng 10-2021, chỉ vài tháng trước khi Thủ tướng mất quyền lực vào tháng 4-2022.