Tuồng Trần Huyền Trang với ‘nhà sư’ Minh Cảnh

[Hanna]

Khoảng 1961-1962, kép ca Minh Cảnh, ca thu thanh dĩa hát 6 câu vọng cổ “Tu Là Cội Phúc” đã gây chấn động làng cổ nhạc và bắt đầu nổi tiếng. Thu thanh dĩa hát đầu tiên này Minh Cảnh trong vai vị sư cụ đã khuyên người tín nữ còn trẻ mà lại muốn đi tu.

Kép ca Minh Cảnh. Hình chụp thời thập niên 1960. (Hình: Bộ sưu tập của Ngành Mai)

Vị sư, Minh Cảnh ca câu 5:
- ... Còn mặc chiếc áo nâu sồng là còn mang ơn người dệt ra từng tấc vải, còn đỡ lòng bằng bữa cơm dưa muối là còn nặng nợ bác nông phu tay lấm chơn bùn.
Nhà sư ca tiếp câu 6:
- Tín nữ hãy đợi năm sáu mươi năm nữa, khi mắt đã mờ không còn nhìn rõ vạn vật muôn màu; tai đã lãng không còn nghe chuyện thị phi thiên hạ; lưỡi đã tê vì tân khổ, không còn biết nếm mùi mỹ vị cao lương, thì chừng ấy tín nữ hãy đến đây qui y thí phát để gởi thân dưới bóng phật đài... Tín nữ hãy về đi! Tu đâu cho bằng tu nhà, thờ cho kính mẹ hơn là đi tu.
Dĩa hát nói trên tung ra thị trường chẳng bao lâu thì Minh Cảnh lại được mời thu bộ dĩa kế tiếp cũng với vai trò một nhà sư: Trần Huyền Trang, câu chuyện rút một đoạn trong bộ truyện Tây Du Ký. Dĩa này ca chung với đào Diệu Hiền.
Diễn tiến câu chuyện:
Trần Huyền Trang nguyên là con của Trạng Nguyên Trần Quang Nhị và tiểu thơ Mãn Ðường Kiều (Ân Kiều), con gái quan thừa tướng. Trên đường đi nhậm chức tri phủ Giang Châu, khi đến bến đò Hồng Giang, Trần Quang Nhị bị hai tên lái đò gian manh đánh chết để đoạt lấy Ân Kiều. Tên lái đò Lưu Hồng giả dạng Quang Nhị đi nhậm chức tri phủ. Ân Kiều vì muốn bảo tồn thai nhi đành ép bụng theo tên Lưu tặc. Thời gian thấm thoát, đang lúc khai hoa nở nhụy, Ân Kiều bỗng nghe văng vẳng bên tai:
“Mãn Kiều nghe ta dặn. Ta là Nam Cực Tinh Quân, vâng phép chỉ Ðức Quan Thế Âm Bồ Tát ban quý tử này cho con. Lớn lên con trẻ sẽ tạo nên thanh danh lừng lẫy. Chồng con đã được Long Vương cứu thoát, sau này phu thê sẽ sum họp, mẹ con đoàn viên. Còn tên Lưu tặc đang đi công việc xa, trở về thế nào cũng sát tử con trẻ, nên hết lòng bảo hộ. Con nhớ ghi lấy lời ta! Mau tỉnh dậy, tỉnh dậy bớ tiểu thư Ân Kiều!”
Ân Kiều lấy làm lo sợ Lưu Hồng về sẽ đòi dìm chết đứa bé, nên lúc Lưu Hồng còn đi xa chưa về, nàng đem con trẻ đặt lên tấm ván thả trôi sông với lá huyết thư gài trên áo, nêu rõ tông tích, mong sẽ được người cứu vớt. Tấm ván trôi đến chùa Kim Sơn, nghe tiếng khóc, Pháp Minh hòa thượng vớt lên giữ kín lá thư, đặt tên trẻ là Giang Lưu. Ðến năm 18 tuổi Giang Lưu được hòa thượng đặt pháp danh là Huyền Trang, và làm lễ thụ giáo cho Huyền Trang.
Ðược trưởng lão hòa thượng trao huyết thư, Huyền Trang biết rõ mẹ cha và mọi việc oán thù, bèn tìm đến Giang Châu gặp mẹ. Danh ca Minh Cảnh vai Huyền Trang và Diệu Hiền vai bà mẹ Ân Kiều, lúc Huyền Trang trao huyết thư, Ân Kiều nói:
- Xin nhà sư cho tôi xem ngón tay (khi xưa trước khi thả trôi sông Ân Kiều cắn ngón tay út của Huyền Trang làm dấu).
Gặp lại con, Ân Kiều nghẹo ngào:
- Sao con biết mẹ ở đây mà con đi tìm?
Huyền Trang (Minh Cảnh vô vọng cổ):
- Mẹ ơi! Dịp khác con sẽ tỏ bày khúc chiết, giờ đây mẹ giúp con tìm mưu lược để con cứu mẹ khỏi tay tên khát máu Lưu... Hồng.
Theo lời chỉ dẫn của mẹ, Huyền Trang đi Hồng Châu gặp bà nội là Trương Thị, sau đó lên kinh đô đưa thư cho ông ngoại là thừa tướng Ðường trào. Thế rồi Ân Thừa Tướng được vua Ðường Thái Tông cho phát binh đi tiễu trừ Lưu tặc. Hai tên lái đò đều bị bắt. Tiểu thư Ân Kiều vì thẹn mặt, không dám gặp phụ thân, bèn treo mình tự tử, vừa lúc đó Huyền Trang kịp đến cứu sống được mẹ.
Thừa tướng sai lính đánh mỗi tên lái đò 100 côn lớn, bắt khai rõ tội trạng. Sau đó hành hình Lý Bưu, còn Lưu Hồng thì đưa đến bến đò Hồng Giang, nơi hắn đã đánh chết Quang Nhị, giết để tế chồng tiểu thư Ân Kiều. Tế chồng xong, Ân Kiều nhảy xuống sông toan tự tử, nhưng Huyền Trang kịp lôi mẹ lại. Vừa lúc đó, xác Trần Quang Nhị nổi lên mặt nước. Mọi người ùa đến nhận diện. Quang Nhị hồi sinh, cả nhà đoàn viên sum họp. Vở tuồng “Tiên Phật” này từng được gánh Tân Thinh hát vào thời thập niên 1930.
Từ đó về sau Minh Cảnh ca thu thanh hàng loạt dĩa hát. Cũng như đóng rất nhiều tuồng với vai trò nhà sư mặc áo nâu sồng, đầu đội chiếc mũ giống như các thầy ở chùa thường đội khi phải đi ra ngoài.
vnn