Bóng đá: người Anh, người Mỹ cãi nhau vì 'football' hay 'soccer'

[Romano]

Nhiều người có thể đã thắc mắc: Tại sao người Anh gọi bóng đá là “Football” còn người Mỹ gọi là “Soccer”? Hai cách gọi này cũng là nguyên nhân khiến nhiều người Anh và người Mỹ "hục hặc" với nhau?

Gần đây, một bài báo của Stefan Szymanski, Giáo sư Đại học Michigan (Mỹ) cho rằng, người Anh chính là một phần của nguyên nhân dẫn đến cách gọi khác nhau này.

Từ “soccer” được xem là xuất phát từ Anh khoảng 200 năm trước đây, bắt nguồn từ một tổ chức của môn thể thao này: “hiệp hội bóng đá” (The asociation football). Đây là một câu chuyện biến đổi ngôn ngữ khá dài mà có thể lược ngắn lại như sau:

Bóng đá xuât hiện ở Anh và các nước Âu Châu vào thời Trung Cổ, nhưng ở thời điểm đó, người ta không có luật chơi gì rõ ràng mà nó chỉ như một cuộc chơi hỗn loạn giữa hai bên với nhau (thường là hai làng).



Hình minh họa môn mob football buổi sơ khai (ảnh: fifa.com)

Hai phe lao vào nhau, không giới hạn số người, dùng đủ thứ trên đời như tay, chân, gậy gộc, xô đẩy, tranh cướp để mang quả bóng đến một đích quy định. Môn thể thao này được gọi là mob-ball (đám đông chơi bóng). Trò này có thể dẫn đến bạo lực, đến mức có thời gian đã từng bị cấm.

Đến năm 1848 đại diện trường Trinity College của Cambridge University và vài trường khác họp tại Cambrige, Anh quốc, và soạn thảo luật chơi “Cambridge Rules”. Tuy vậy, nhiều nhóm bóng khác vẫn dùng luật riêng của họ.

Cho đến tận năm 1863, Hiệp hội Bóng đá đầu tiên ở Anh mới ra đời và luật chơi được soạn thảo khá đầy đủ. Bóng đá từ đó được gọi là Association Football. Sau đó, tên bóng đá được gọi tắt Assoc., từ đó sinh ra chữ Assoccer, và chữ Assoccer lại được gọi tắt là soccer.

Và giới quý phái ở Anh dùng từ soccer, nhưng người bình dân thì dùng từ football vì dễ hiểu hơn. Trong quá trình phát triển lâu dài, chữ football ngày càng phổ biến ở nhiều nước khác.

Nhưng môn bóng đá trước kia (football) được dùng tay rất nhiều, tận sau này mới có luật không được dùng tay.



Môn bóng bầu dục ở Mỹ

Ở thời điểm đó, Football và luật chơi được dùng tay theo người Puritans (Anh) sang Mỹ, phát triển ở Mỹ và ngày càng thay đổi luật chơi hướng tới dùng tay nhiều hơn chân, quả bóng cũng chuyển từ tròn sang bầu dục. Môn thể thao này ở Mỹ ngày nay vẫn gọi là Rugby Football, hay có thể gọi tắt là Rugby hoặc Football đều là chỉ môn Bóng Bầu Dục.

Đồng thời, bóng đá kiểu không dùng tay (football tại Anh) cũng phát triển ở Mỹ và được gọi bằng cả hai từ Football hoặc soccer. Trong giai đoạn 1945-1975, Hiệp hội Bóng Đá Mỹ có tên là “United States Soccer Football Association”.

Nhưng từ football gây quá nhiều nhầm lẫn giữa hai môn bóng bầu dục và bóng đá ở Mỹ nên sau đó người Mỹ quyết định chỉ dùng từ soccer để chỉ bóng đá.



Bức vẽ: Đừng có mà gọi nó (bóng đá) là soccer

Bài báo của của Szymanski đã chỉ ra rằng, từ “soccer” vốn là “sản phẩm” từ nước Anh, cho đến tận năm 1980 người Anh mới bắt đầu bớt dùng từ Soccer để chỉ bóng đá, và có vẻ như rằng người Anh tránh dùng từ nó chỉ để chống lại sự phổ biển của lối nói Anh Mỹ vào những năm 1980.

Hiện tượng biến đổi ngôn ngữ thú vị này đã khiến nhiều người Anh có vẻ khó chịu. Thật vậy, trang Huffington Post đã dẫn đăng một bài báo của Danial Gooch trên tờ Bleacher của Anh phàn nàn rằng:

“Tôi không thể đếm được đã bao nhiêu lần tôi nói chuyện với người Mỹ và tôi muốn đập đầu họ vào tường để họ hiểu rằng họ đã sai. Ok, nếu anh là một người Mỹ và anh ở trong nước, anh có quyền gọi bóng đá là cái quái gì mà anh muốn, nhưng làm ơn, khi đến Anh thì đừng gọi nó là Soccer.

Và đó chưa phải là tất cả, bài báo dẫn lời Beat Zimmermann, người thành lập Viện Hàng không Hàng Hải, căng thẳng lên giọng nhấn mạnh rằng:


ảnh chế chế nhạo các gọi soccer của người Mỹ

“Người Mỹ thân mến, có một bài học quan trọng mà các bạn cần phải học cho thuộc rằng: Không có môn thể thảo nào tên là Soccer cả.

Môn thể thao có lịch sử từ những năm 220 đến 680 được gọi là “football”, sao các bạn dám lấy một môn thể thao xuất hiện từ những năm 1869 (bóng bầu dục) và chơi bởi những tay đua xe máy (ám chỉ người chơi phải đội mũ bảo hiểm) để gọi nó là football? Nó không được chơi bằng chân (foot) mà cũng chả có quả cầu (ball) nào ở trong đó cả. Thật điên rồ”.

Trên thực tế, không chỉ có Mỹ gọi bóng đá là soccer mà cả Nhật cũng gọi tên môn thể thao này là “sakkaa”, được phiên âm từ tiếng Anh Mỹ - soccer.

Bài viết tham khảo thông tin trên trang Huffington Post, soccer-fan-info.com và airnavigationinstitu te.com.

Bích Chi (tổng hợp)
Infonet