Đă từng có khoảng thời gian, cả Sài G̣n xôn xao trước thông tin "nữ hoàng chân đất" nghiện ma túy.
Nghệ danh Khánh Ly
Khánh Ly tên thật là Phạm Thị Lệ Mai. Ngày bé bà thường được mọi người gọi là Mai "đen" do sở hữu làn da bánh mật. Bà là con thứ 3 trong gia đ́nh có 8 người con. Mẹ bà là một người đẹp có tiếng tại đất Hà Thành, c̣n bố bà là một công tử hào hoa.
Khánh Ly là nghệ danh được ghép từ 2 nhân vật trong truyện Đông Chu Liệt Quốc: Khánh Kỵ và Yêu Ly.
Vua Ngô Chư Phàn luôn lo sợ một ngày sẽ bị Khánh Kỵ cướp ngôi vương nên mới nghĩ cách dùng Yêu Ly để mưu sát Khánh Kỵ. Để chiếm được ḷng tin của Khánh Kỵ, vua Ngô sử dụng khổ nhục kế khép Yêu Ly vào tội rồi chặt tay phải, giết chết cả vợ con của Yêu Ly.
Sau đó, Yêu Ly tới gặp Khánh Kỵ xin chiêu nạp để cùng báo thù vua Ngô. Khi Khánh Kỵ dấy quân vào đánh Ngô, Yêu Ly t́m cách mưu sát Khánh Kỵ nhưng không thành. Khánh Kỵ không những khép tội Yêu Ly mà tha cho người này tội chết.
Sau đó, Yêu Ly tự cho ḿnh là kẻ bất nhân, bất nghĩa và bất trí nên đă tự sát.
Mối lương duyên với Trịnh Công Sơn
9 tuổi, Khánh Ly đă tham gia một cuộc thi hát tại Hà Nội nhưng không đạt được thứ hạng nào. Vào năm 1956, bà theo gia đ́nh vào định cư tại Đà Lạt và đi hát tại các pḥng trà.
Vào năm 1965 trong một lần lên Đà Lạt chơi, Trịnh Công Sơn vô t́nh được nghe được giọng hát của Khánh Ly. Ông đă bị mê hoặc và ngỏ ư mời bà hát những ca khúc của ḿnh.
Đến cuối năm đó, Khánh Ly và Trịnh Công Sơn có buổi ra mắt đầu tiên tại trường Đại học Văn Khoa. Sau này, những sáng tác của Trịnh Công Sơn cùng tiếng guitar thùng của ông đă chắp cánh cho giọng hát của Khánh Ly, đưa bà trở thành một trong 3 giọng ca nổi tiếng nhất lúc bấy giờ, bên cạnh Thái Thanh và Lệ Thu.
Không xuất hiện trong bất cứ ca khúc nào của Trịnh
Trịnh Công Sơn và Khánh Ly gắn bó với nhau như một định mệnh.
Trong suốt 17 năm, họ luôn cùng nhau biểu diễn trên sân khấu. Khi đó, Trịnh Công Sơn dường như chỉ viết nhạc để cho Khánh Ly ca.
Phần lớn trong những sáng tác của Trịnh Công Sơn đều phảng phất một bóng hồng nào đó, có khi sâu sắc, có khi chỉ thoáng qua như là hư ảo, thế nhưng lại không hề có ca khúc nào viết về Khánh Ly. Điều này khiến rất nhiều người khó lư giải.
Khánh Ly từng từng nói rằng:
"Trịnh Công Sơn và tôi có một mối liên hệ cao hơn, đẹp đẽ, thánh thiện hơn là những t́nh cảm đời thường. Và v́ tôi được gần anh Sơn nhiều nên tôi được anh cắt nghĩa rơ ràng những nhạc phẩm của anh. Tôi thấy rơ, hiểu rơ được con người anh cũng giống như tác phẩm của anh vậy".
Khánh Ly c̣n cho biết thêm:
"Tôi luôn luôn nh́n thấy tôi trong tất cả các bản t́nh ca của anh".
Khi hay tin Trịnh Công Sơn mất, ở bên Mỹ, Khánh Ly đă bị sốc và phải đi cấp cứu. Sau này bà chia sẻ về khoảnh khắc đau thương đó:
"Trịnh Công Sơn có thể có những giây phút không nhớ đến tôi, nhưng riêng tôi lúc nào cũng nhớ đến anh. Bởi như tôi đă nói, anh là một nửa đời sống của tôi. Và ngay khi nói những lời này, thực sự tôi không biết ḿnh c̣n hát nổi nữa hay không. Điều mà tôi mơ ước nhất bây giờ là có thể tan biến khỏi cuộc đời này, hoặc tôi sẽ không thức dậy nữa sau một giấc ngủ. Như thế có lẽ tốt cho tôi hơn".
Khánh Ly c̣n nói rằng:
"Dù đường đời vẫn đầy gian nan nhưng tôi không đơn lẻ v́ đă có ông Trịnh Công Sơn luôn đồng hành với tôi. Và như thế là quá đủ. Tôi yên tâm mà đi nốt quăng đường đắng cay này".
Biệt danh "Nữ hoàng chân đất"
Vào năm 1991, Khánh Ly đă chia sẻ về việc tại sao bà được gọi là Nữ hoàng chân đất. Khi mới theo Trịnh Công Sơn đi hát và lần đầu tiên xuất hiện trước một đám đông lên tới hàng ngh́n người, bà đă không giữ được b́nh tĩnh. Sợ không đứng vững, Khánh Ly mới vịn vào vai Trịnh Công Sơn như t́m một điểm tựa. Ai dè, vị nhạc sỹ này đă không đồng ư và nói: "Bỏ tay ra và đứng hát cho nghiêm chỉnh".
V́ quá cuống, Khánh Ly cởi bỏ luôn đôi giày cao gót và đi chân trần hát. Kể từ đó, bà được mọi người yêu mến và gọi là Nữ hoàng chân đất.
Biệt danh "Giọng hát ma túy"
Bên cạnh biệt danh
Nữ hoàng chân đất, Khánh Ly c̣n bị gọi là
Giọng hát ma túy. Sở dĩ bà bị gọi như thế v́ có một dạo, bà vướng phải tin đồn nghiện ma túy.
Tuy nhiên, thực tế là bà không hề dính dáng tới nàng tiên nâu. Khi đă nổi tiếng, có lần Khánh Ly lên thăm chị ruột ở Thủ Đức. Cùng đi với bà trên một chiếc xe du lịch là một ông c̣ cảnh sát. Lúc đi qua lănh địa của một ông c̣ khác, xe bị chặn lại khám xét, trong cốp xe khi ấy có một bàn đèn để hút thuốc phiện. Khánh Ly bèn nhận là của ḿnh và nói đó chỉ là vật trang trí. Tuy nhiên, ngày hôm sau, cả Sài G̣n đă xuất hiện tin đồn Khánh Ly nghiện thuốc phiện.
Từng bị chê không biết hát
Trước năm 1975, Sài G̣n có ba danh ca nổi tiếng là Thái Thanh, Lệ Thu và Khánh Ly, trong đó, Khánh Ly có phong cách hát và tŕnh diễn hoàn toàn khác so với 2 người c̣n lại.
Khánh Ly từng bị phê b́nh là không hát mà chỉ dùng chất giọng sương khói của ḿnh để xướng âm một cách giản dị, chân phương. Bà hát đều đề, không lên bổng xuống trầm và không nắn nót trong cách nhà câu. Trong khi đó, Thái Thanh và Lệ Thu hát biểu cảm hơn, lúc to, lúc nhỏ, lúc dịu dàng, khi mănh liệt.
Ngoài chất giọng, phong cách tŕnh diễn của Khánh Ly cũng bị cho là đơn điệu khi bà thường đứng im như pho tượng khi hát Ca sĩ Khánh Ly cũng từng bị phê b́nh là “không hát”, mà chỉ dùng chất giọng sương khói của ḿnh để xướng âm theo cách giản dị chân phương. Bà không nắn nót trong cách nhả chữ, giọng hát đều đều, không điều chỉnh cường độ âm thanh của giọng ca, khác với lối hát của hai danh ca khác là Thái Thanh và Lệ Thu. Hai ca sĩ này hát với giọng biểu cảm, lúc to, lúc nhỏ, khi lên khi xuống, lúc dịu dàng khi mănh liệt, dẽ dội.
Ngoài ra phong cách tŕnh diễn của Khánh Ly cũng bị cho là không hấp dẫn. Bà thừng đứng im như pho tượng, ít khi biểu cảm trên gương mặt và chỉ hững hờ, buông lơi câu hát.
Là ca sỹ Việt Nam đầu tiên biểu diễn ở nước ngoài
Năm 1969, Khánh Ly và Trịnh Công Sơn được mời biểu diễn ở Châu Âu. Bà là nữ ca sỹ Việt Nam đầu tiên được biểu diễn tại đây cũng như các nước trên thế giới.
Năm 1970, bà biểu diễn thêm ở Mỹ, Nhật. Bà cũng được hăng đĩa ở đây mời thu âm 2 ca khúc là Diễm xưa và Ca dao Mẹ được chuyển dịch sang tiếng Nhật.
Tới năm 1979, Khánh Ly lại được mời qua Nhật thu âm lần thứ 2, lần này cũng với nhạc phẩm của nhạc sỹ Trịnh Công Sơn. Ấn bản đă bán được hơn 2 triệu đĩa tại Nhật.
Tin đồn xích mích với Lệ Thu
Khi ở trong giai đoạn đỉnh cao, Khánh Ly được cho là có mối thâm thù với Lệ Thu. Thậm chí có tin đồn cho rằng, Khánh Ly đă từng tuyên bố: Nếu có Lệ Thu th́ đừng mời tôi.
Tuy nhiên, mới đây, Lệ Thu đă lên tiếng phủ nhận thông tin trên. Theo danh ca này th́ "chúng tôi chưa từng có sự so đo hay xích mích ǵ cả" mà ngược lại "đi hát với nhau nhiều, chúng tôi thấu hiểu, gắn bó với nhau như ruột thịt và có nhiều kỷ niệm vui".
Lệ Thu cũng cho biết, khi sang Mỹ, bà và Khánh Ly cũng vẫn giữ liên lạc và thi thoảng tới thăm nhau.
DanViet