Nghệ sĩ Little Saigon giỗ tổ hát bội và cải lương

[Romano]

Lâm Hoài Thạch/Người Việt

WESTMINSTER, California (NV) - Chiều Thứ Sáu, 5 Tháng Chín, Câu Lạc Bộ Hát Bội và một số văn nghệ sĩ cải lương tại Little Saigon tổ chức Lễ Giỗ Tổ Hát Bội và Cải Lương tại hội trường nhật báo Người Việt, Westminster.



Lễ Dâng Hương Hoa trong ngày Giỗ Tổ Hát Bội và Cải Lương. (Hình: Lâm Hoài Thạch/Người Việt)

Ðược biết, hàng năm các ngày mùng 10, 11 và 12 Tháng Tám Âm Lịch là những ngày dành cho giỗ tổ của bộ môn hát bội và cải lương.

Lễ giỗ tổ năm nay do Giáo Sư Ngọc Bầy làm trưởng ban tổ chức.

Ðồng hương đến tham dự phần nhiều là gia đình, bạn bè của câu lạc bộ, và nhiều văn nghệ sĩ của những bộ môn nghệ thuật khác và các khán giả yêu mến nghệ thuật này.

Lễ Dâng Hương Hoa cho tổ nghiệp rất trịnh trọng qua những điệu bộ, và y phục sặc sỡ của những diễn viên trong Câu Lạc Bộ Hát Bội. Họ vừa hát vừa đặt tâm trí hướng về công ơn của tổ nghiệp đã phát sinh ra bộ môn nghệ thuật này.

Sau đó, các văn nghệ sĩ lên thắp hương và khấn vái trước bàn thờ tổ.

Giáo Sư Ngọc Bầy, dù đã ngoài 80 tuổi, những vẫn còn rất nhiều nét nghệ sĩ, chiều sâu tuổi nghề, phong nhã và điềm đạm.

Theo bà, tục lệ của ngành hát bội, lễ giỗ tổ gồm có hai lễ. Thứ nhất là Lễ Dâng Hương Hoa do nhóm học trò lễ “đạo thầy” trong sắc phục hát bội ra diễn lớp dâng hương hoa và trà rượu trước bàn thờ tổ để tế thần thánh. Lễ thứ hai, câu lạc bộ diễn một lớp hát bội với nhan đề “Ngũ Hành Tứ Quý” để cúng tổ.

Chương trình văn nghệ rất nhiều tiết mục gồm những tuồng tích xưa của hát bội và cải lương, những bài ca cổ nhạc, tân nhạc, để cúng tổ nghiệp và chứng minh cho lòng thành kính của các văn nghệ sĩ trong ngành của ngày giỗ tổ.



Các diễn viên trang điểm trước khi ra trình diễn. (Hình: Lâm Hoài Thạch/Người Việt)

Nghệ sĩ Thanh Kim Mỹ, một người có tuổi nghề trên sân khấu khá thâm niên, chia sẻ, “Tôi rất yêu thích sân khấu vì ba mẹ của mình ngày xưa cũng là nghệ sĩ hát bội và đã truyền nghề lại cho tôi bộ môn này. Cho đến năm 1975, thì tôi được gia nhập thêm nghệ thuật của cải lương.”

“Hôm nay, tôi sẽ trình diễn một trích đoạn cải lương để cúng tổ. Nội dung của tuồng diễn này có tính cách xã hội nói về đời một nữ nghệ sĩ hát bội rồi từ đó, cô chuyển qua hát cải lương. Nhưng sau đó, cô lại mê một chàng trai và từ bỏ sân khấu để theo người đó. Khi bị sa ngã vào ma túy thì bị người đàn ông đó hất hủi, rồi cô mới nhớ lại sân khấu của mình,” cô chia sẻ.

Trên sân khấu, Thanh Kim Mỹ diễn chung với Phương Tùng trong trích đoạn có một tựa tuồng cũng rất lạ là “Cáo và Chồn” hay “Tiết Giao Ðoạt Ngọc.” Ðiểm lạ này là cô diễn xuất rất tốt vừa cải lương, vừa hát bội, và vừa có những nét xã hội tân thời nữa.

Có người cho rằng, bộ môn hát bội là của người Trung Hoa, nhưng theo Giáo Sư Ngọc Bầy, những lời hát trong hát bội là những lời văn thơ, và có rất nhiều những điệu ngâm rất thuần túy của Việt Nam xưa, không có lai một ít gì của Trung Hoa cả, kể cả những vũ đạo, những điệu múa cũng không giống của Trung Hoa.

Giáo Sư Ngọc Bầy là người tốt nghiệp môn hát bội tại trường Quốc Gia Âm Nhạc Sài Gòn năm 1964. Sau đó, bà được trường mời ở lại để làm giáo sư dạy bộ môn nghệ thuật này cho đến sau này.



Nghệ sĩ Thanh Kim Mỹ trong lớp “Tiết Giao Ðoạt Ngọc.” (Hình: Lâm Hoài Thạch/Người Việt)

Bà cho biết, “Nghệ thuật hát bội từ ngàn xưa đã rất quý, vì bộ môn này được tổng hợp của văn chương, vũ đạo, giáo dục cho con người về trung, nghĩa, đức, trí và tín. Trong nhà thì thương cha mến mẹ, ra đường thì lễ phép và kính trọng những người chung quanh. Vì thế, khi ra hải ngoại, tôi muốn duy trì và bảo tồn bộ môn này để cho những người đi sau có cơ hội để tiếp nối người đi trước.”

Bà nói thêm, “Cũng may mắn là được những em còn ham thích bộ môn này đã hết lòng hợp tác với tôi để thực hiện những buổi tổ chức ở tại nơi này. Thực sự mà nói, bộ môn nghệ thuật hát bội này rất khó để duy trì tại hải ngoại, vì trong thời điểm này, người ta hướng về những nghệ thuật mới nhiều hơn. Người ta thích làm những cuộc trình diễn có tính cách thời trang, còn hát bội thì có tính cách cổ điển và cứ mỗi lần trình diễn thì phải tốn nhiều về y phục, trang sức cổ truyền và còn phải trang điểm cho được đậm nét theo những loại tuồng tích cổ trang nữa.”

Khi hỏi về sự khác biệt giữa hát bội và cải lương, giáo sư cho biết, có người gọi bộ môn này là hát bộ, vì họ cho là hát ra bộ tịch. Nhưng thật ra đúng theo bộ môn này phải gọi là hát bội, tại vì những người diễn viên phải đeo, mang quần áo sặc sỡ và trang sức đầy đủ nên người ta gọi là “bội phần” lên để cho nó đẹp sân khấu.

Còn cải lương khác với hát bội là các diễn viên của cải lương không cần phải trang bị quần áo sặc sỡ thì cũng hát được. Trên sân khấu hát bội, người diễn bắt buộc phải mặc cổ trang, những bộ tịch của hát bội rất quan trọng, khi diễn, người hát bội phải ra bộ tịch nhiều hơn là hát cải lương.