VBF-Cố nhạc sĩ Phạm Duy cuối đời đă về VN để có thể sống và chết. Cố nhạc sĩ thực sự đă đi vào ḷng người với quá nhiều ca khúc để lại. Cố nhạc sĩ đă sáng tác trong ṿng 60 năm để lại cho đời bao bài hát c̣n măi trong tim.
Giới thiệu Phạm Duy trong tờ chương tŕnh. (Ảnh: Bùi Văn Phú)
Chiều Chủ Nhật 19/11/2017 ở San Jose đă có chương tŕnh nhạc Phạm Duy, chủ đề “Thuyền viễn xứ: 70 năm lịch sử Việt Nam qua âm nhạc Phạm Duy”, do trung tâm IRCC/Việt Museum và Dân Sinh Media phối hợp tổ chức tại hí viện quen thuộc của Santa Clara Convention Center với sự tham dự của chừng 600 khán giả.
Phần đầu của chương tŕnh có đồng ca “Việt Nam Việt Nam”, là tuyên ngôn thời đại của dân tộc Việt:
Việt Nam không đ̣i xương máu
Việt Nam kêu gọi thương nhau
Việt Nam đi xây đắp yên vui dài lâu
Việt Nam trên đường tương lai
Lửa thiêng soi toàn thế giới
Việt Nam ta nguyền tranh đấu cho đời
T́nh yêu đây là khí giới
T́nh thương đem về muôn nơi
Việt Nam đây tiếng nói đi xây t́nh người…
Bài hát mà MC Phạm Phú Nam một lần nữa nhắc lại, như được giới thiệu trong chương tŕnh “Phạm Duy-Hoàng Cầm” hôm tháng Ba đầu năm, là đă được chiến sĩ hải quân Việt Nam Cộng ḥa hát vang trong trận hải chiến chống Trung Quốc xâm lăng Hoàng Sa năm 1974.
Năm 1965, để ngăn chặn làn sóng đỏ tràn xuống miền Nam, Không quân Việt Nam Cộng ḥa có chiến dịch Bắc Tiến, mà trong một phi vụ, máy bay của Trung tá Phạm Phú Quốc bị trúng đạn pḥng không và rớt trên bầu trời miền Bắc.
Phạm Duy bùi ngùi nhớ đến người chiến sĩ anh hùng qua “Huyền sử ca một người mang tên Quốc”
Ngày xưa khi anh vừa khóc vào đời
Mẹ yêu theo gương người trước chọn lời
Đặt tên cho anh, anh là Quốc
Đặt tên cho anh, anh là nước
Đặt tên cho người, đặt t́nh yêu nước vào nôi
Rồi anh nâng cao Tổ Quốc vào đời
Tuổi xanh vươn trong lửa máu ngụt trời
Việt Nam đang sôi, sôi ḷng nước
Việt Nam đang sôi, sôi ḷng Quốc
Việt Nam đang đ̣i Tự Do, Hạnh Phúc giống ṇi …
Chiều nao anh đi làm kiếp người hùng
Chiều nao thương ôi rụng cánh đại bàng …
Bài hát theo điệu ballad, qua giọng ca Duy Khánh hay Hoàng Oanh đă một thời vang vọng trên những nẻo đường quê hương từ Quảng Trị đến mũi Cà Mau. Thời đó, lănh đạo Việt Nam Cộng ḥa là Tướng Nguyễn Cao Kỳ cũng đă có lần cất giọng để tưởng nhớ đồng đội.
Hôm nay Thái Hà thể hiện ca khúc cùng với sự phụ hoạ của đoàn Hoa hậu Quí Bà.
Qua mạng truyền thông, bài hát đưa lên YouTube đă có 600 ngh́n lượt nghe và nhiều b́nh luận, tuy không phải là con số cao, nhưng công ơn của người chiến sĩ không quân vẫn c̣n được nhớ đến.
Cũng như ca từ trong “Kỷ vật cho em” (thơ Linh Phương), do Đồng Thảo thể hiện, là để tưởng nhớ – trong nỗi xót xa – những người lính đă hy sinh một phần thân thể hay cả mạng sống cho tổ quốc mà MC Phạm Phú Nam nhận định rằng nhạc phẩm là phản ánh tính nhân bản của xă hội miền Nam.
Anh trở về có thể bằng chiến thắng Pleimei
Hay Đức Cơ, Đồng Xoài, B́nh Giả
Anh trở về trên đôi nạng gỗ
Anh trở về bại tướng cụt chân
Anh trở về trên chiếc băng ca
Trên trực thăng sơn mầu tang trắng
Anh trở về trên đôi nạng gỗ
Anh trở về có khi là ḥm gỗ cài hoa …
Phần đầu của chương tŕnh c̣n có hợp xướng “Viễn Du”, “C̣n chút ǵ để nhớ” do Văn Quân biểu diễn, “Áo anh sứt chỉ đường tà” với Trọng Huy, “Thuyền Viễn Xứ” với Diệu Linh.
Diệu Linh hát giọng cao, không hợp với điệu nhạc mang mang buồn của “Thuyền viễn xứ”. Ở phần hai, qua “Ḍng sông xanh” cô hát rất hay v́ bài hát đ̣i hỏi một giọng cao vút bay.
Trọng Nghĩa, một giọng ca trẻ, được khán giả tán thưởng với ca khúc do Phạm Duy phổ thơ Hữu Loan.
Phần hai của chương tŕnh tươi vui với các em Như Quỳnh, Như Trâm và Jeany Đan Anh trong áo bà ba, nón lá, áo dài biểu diễn “Em bé quê”, “Tuổi thần tiên”, “Tuổi mộng mơ”.
Những t́nh ca sinh viên, phổ thơ Nguyễn Tất Nhiên, qua “Con đường t́nh ta đi”, “Trả lại em yêu”, “Thà như giọt mưa” và “Em hiền như ma sơ” với Lê Việt, Văn Quân, Đồng Thảo, Duy Hùng, Hoàng Lan đưa khán giả về lại khung trời đại học, về lại Sài G̣n với hàng cây xanh phủ dài bóng mát.
Người từ trăm năm
Về ngang trường Luật
Ta hỏng tú tài
Ta hụt t́nh yêu
Thi hỏng mất rồi
Ta đợi ngày đi
Đau ḷng ta muốn khóc …
Nghe để nhớ về Duy Quang một thuở. Hôm nay với ca sĩ cây nhà lá vườn th́ đúng là “có c̣n hơn không”, câu nói MC Phạm Phú Nam thường hay nhắc nhở khán giả để mong được thông cảm nếu có điều ǵ không hài ḷng.
Chương tŕnh kết thúc với “T́nh ca”, nhưng không phải nhạc t́nh như nhà văn Giao Chỉ đă viết, mà đó là những lời ca đưa hồn người về với nguồn cội, về t́nh yêu quê hương.
Ở giữa chương tŕnh, trước khi kết thúc phần một, dàn đồng ca đă hát “1954-1975” cũng trong tinh thần “cây vườn sau nhà”. Ca khúc đánh dấu cuộc di cư lần thứ hai của Phạm Duy, của hàng trăm ngh́n người Việt khác, mở đầu cho làn sóng Thuyền nhân Vượt biển đưa cả triệu người ra khỏi Việt Nam từ sau biến cố 30/4/1975.
Bản nhạc này, theo lời nhà văn Giao Chỉ th́ Phạm Duy viết xong trong những năm đầu lưu vong, nhưng không được phổ biến ngay v́ con trai của ông c̣n kẹt lại và ông sợ nhà nước cộng sản trả thù. Cho đến khi những người con thoát ra khỏi Việt Nam, bản nhạc mới được tung ra.
Đây là bài hát duy nhất về cuộc đời lưu vong 30 năm ở Mỹ của Phạm Duy mà ban tổ chức đă đưa vào chương tŕnh.
Chỉ một bài ông viết trong đời lưu vong, lâu hơn cuộc sống 20 năm ở miền Nam của ông, như thế có phải là quá thiếu xót cho một mảng đời của người nghệ sĩ đă phải “hai lần ta biệt xứ”.
Trong cuộc sống xa xứ Phạm Duy đă có những ca khúc để đời như “Người con gái Việt rời xa tổ quốc”, “Ở bên nhà em không c̣n đứng chờ đợi anh” hay tập “Ngục ca” phổ thơ Nguyễn Chí Thiện, là tài năng của Phạm Duy, như ông đă từng viết “Đạo ca” phổ thơ Phạm Thiên Thư, “Hoan ca”, “B́nh ca” và cả “Tục ca”.
Khán giả hôm đó đă được thưởng thức 22 ca khúc của Phạm Duy, gồm 20 bài được viết trong gần ba thập niên trước năm 1975, từ năm 1946 với “Chiến sĩ vô danh” cho đến những năm đầu thập niên 1970 với “Tuổi thần tiên”, “Con đường t́nh ta đi”, “Trả lại em yêu”.
V́ thế nếu gọi đó là “70 năm lịch sử Việt Nam” (1946 – 2017) qua ḍng nhạc của người nghệ sĩ gắn liền với “mệnh nước nổi trôi” th́ nội dung chương tŕnh gần như đă bỏ ra ngoài những sáng tác mà Phạm Duy viết trong 30 năm ông sống lưu vong từ 1975 cho đến khi ông về nước năm 2005.
Nhắc đến 70 năm lịch sử cận đại của nước Việt mà thiếu vắng giai đoạn sau năm 1975 là một thiếu xót.
Khi biết có chương tŕnh văn nghệ Phạm Duy, đă có ư kiến phản đối, cho rằng không nên ca tụng, coi Phạm Duy là thiên tài âm nhạc, không hát nhạc của ông nữa v́ cuối đời ông đă qui hàng cộng sản.
Người viết bài có nhận xét sau đây. Phạm Duy quả thực là thiên tài âm nhạc, với cả ngh́n tác phẩm để lại cho đời. Ḍng nhạc của ông dù có bị cấm phổ biến trong nước trong hơn 40 năm qua, nhưng hàng triệu người vẫn biết đến vẫn ngân nga hát.
Nhưng ông chỉ phát triển được tài năng trong không gian có tự do, như thời nước Việt Nam mới được khai sinh và khi đất nước chia đôi, ông được sống ở miền Nam tự do và sau năm 1975 lưu vong qua Mỹ.
Trong 60 năm của cuộc đời Phạm Duy, từ 1945 cho đến 2005, là khi ông trở về sống với quê hương, ông đă để lại một gia tài âm nhạc phong phú, phản ánh cuộc sống của con người Việt Nam, trên quê hương cũng như nơi đất khách quê người. Đúng là ông đă “khóc cười theo mệnh nước nổi trôi”.
Nhưng từ ngày ông trở về sống trên quê hương, dưới chế độ cộng sản, từ 2005 đến ngày 27/1/2013 là khi ông ĺa đời, ông chỉ có ít bài hát như “Hoàng Cầm ca”, “Kiều ca” mà thiếu những ca từ mang t́nh tự quê hương.
Trước khi ông về nước, Phạm Duy đă tâm sự với nhà văn Giao Chỉ trong một cuộc điện đàm và chỉ được phổ biến sau khi nhạc sĩ qua đời. Trong đêm nhạc vừa qua, lời ông vang vang đến với khán giả: “Tôi về chỉ để mà chết thôi”.
Một người có tài âm nhạc mà trong quăng đời 8 năm c̣n lại trên quê hương, ông tiếp tục đi qua mọi miền đất nước mà ông không c̣n chút rung động, không c̣n có thể “khóc cười theo vận nước” th́ coi như ông đă chết ngay từ lúc đặt chân trở về đất mẹ.
Phạm Duy là “phù thủy âm nhạc” như những quan văn hoá cộng sản đă sợ ông. Trong những ngày cuối đời, Phạm Duy lại là biểu tượng nổi bật nhất của tự do sáng tạo dưới chế độ cộng sản.
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
