Nga chuyển giao quyền lực chuẩn bị cho thời kỳ hậu Putin ?

01/16/20

Hôm qua, 15/01/2020, hai sự kiện gây xôn xao công luận Nga và quốc tế : tổng thống Vladimir Putin thông báo một loạt biện pháp cải tổ Hiến Pháp, nhằm tái cân bằng quyền lực giữa hành pháp, lập pháp và tư pháp, và sau thông báo này, chính phủ của thủ tướng Dmitry Medvedev đệ từ chức ngay lập tức.

Vladimir Putin trên màn ảnh truyền hình lúc ông đọc diễn văn về tình trạng Liên Bang Nga tại Mátxcơva (Nga) ngày 15/01/2020. REUTERS/Maxim Shemetov

Câu hỏi mà giới quan sát dặt ra, phải chăng ông Putin đang chuẩn bị cho giai đoạn hậu 2024, khi ông mãn nhiệm tổng thống, sau hơn hai thập niên tập trung mọi quyền lực lãnh đạo nước Nga ?

Diễn văn của tổng thống Putin đọc trước Quốc Hội thông báo một số sửa đổi trong bản Hiến Pháp đã khiến giới quan sát tình hình chính trị Nga ngạc nhiên. Phải chăng điện Kremlin thực sự có ý định chia sẻ quyền lực của tổng thống với Thượng và Hạ Viện, với Tối Cao Pháp Viện, nhường cho Hạ Viện đặc quyền bầu thủ tướng, mà cho đến nay đây là thẩm quyền của riêng tổng thống ? Có đúng là ông Putin muốn tăng cường quyền lực của Hội Đồng An Ninh và Hội Đồng Nhà Nước ? Phải chăng các biện pháp cải tổ Hiến Pháp thể hiện thiện chí của ông Putin, vị tổng thống đầy quyền lực của Liên Bang Nga hay chỉ nhằm giới hạn quyền lực của tổng thống một khi ông rời điện Kremlin ?

Trả lời nhật báo Pháp Libération, Taniana Stanovaya, thuộc trung tâm nghiên cứu về tình hình chính trị Nga R.Politik nhắc lại, ngay từ ngày đầu tái đắc cử nhiệm kỳ tổng thống thứ tư, vào tháng 5/2018, ông Putin đã nhấn mạnh rằng, đây sẽ là nhiệm kỳ "cuối cùng" của ông và nhiệm kỳ đó sẽ kết thúc vào năm 2024. Điều đó có nghĩa là Matxcơva ngay từ bây giờ đang chuẩn bị cho giai đoạn chuyển giao quyền lực theo hai hướng, một là "cân bằng hóa" quyền lực chính trị của các định chế Nhà nước và thứ hai là người thừa kế Vladimir Putin sẽ không thể có quá nhiều quyền lực như cựu lãnh đạo KGB từng có trong suốt 20 năm cầm quyền.

Vậy, một phần quyền hạn đang trong tay tổng thống Nga sẽ được chuyển đến tay ai ? Giới phân tích cho rằng, Vladimir Putin đã phần nào trả lời cho câu hỏi đó khi ông đề cập đến việc "tăng cường vai trò của Hội Đồng An Ninh Quốc Gia, của Hội Đồng Nhà Nước, của lãnh đạo các bang". Cũng chuyên gia Taniana Stanovaya ghi nhận, việc tổng thống Nga ngỏ ý "tăng quyền hạn của Hội Đồng Nhà Nước", đưa định chế mà tới nay rất nhạt mờ và không có thực quyền này vào bản Hiến Pháp để ngỏ khả năng chính ông sẽ trực tiếp điều hành định chế này. Hội Đồng Nhà Nước sẽ là công cụ để Vladimir Putin "đóng vai trò trọng tài ở những tầng lớp quyền lực khác nhau, để ông tiếp tục can thiệp vào các quyết định mang tính chiến lược" của đất nước.

Dấu hiệu thứ nhì cho thấy tổng thống Putin đang dọn đường cho tương lai được thể hiện qua việc thay đổi nhân sự : thủ tướng Medvedev ngay sau khi thông báo từ chức đã được bổ nhiệm vào chức vụ phó chủ tịch Hội Đồng An Ninh Quốc Gia Nga, một chức vụ mà giới phân tích cho rằng được lập ra để dành riêng cho cộng sự thân tín nhất của Vladimir Putin. Chủ tịch hội đồng này không ai khác ngoài Vladimir Putin.

Qua việc tăng quyền cho Hội Đồng An Ninh Quốc Gia hay Hội Đồng Nhà Nước, cũng có thể hiểu rằng, tổng thống Vladimir Putin muốn tiếp tục duy trì hào quang của Liên Bang Nga trên trường quốc tế sau những thắng lợi liên tiếp, từ Syria đến Crimée hay với việc sưởi ấm quan hệ với châu Phi. Cuối cùng cũng trong diễn văn tại Quốc Hội hôm qua, tổng thống Putin đã bắn đi một tín hiệu khác nhắm tới công luận Nga khi thông báo 2020 là năm chính phủ sẽ tăng mạnh ngân sách xã hội.

Giám đốc đài quan sát về quan hệ Pháp-Nga, Arnaud Dubien, nhận định : "Từ 10 đến 15 tỷ đô la là một số tiền khổng lồ để cải thiện đời sống cho người dân. Đây không hơn không kém là chiến lược mua lá phiếu trước mùa bầu cử". Nước Nga chỉ bầu lại Quốc Hội vào năm tới và bầu lại tổng thống vào năm 2024, vậy phải chăng Matxcơva chuẩn bị tổ chức bầu cử trước thời hạn ? Cũng ông Putin đã khơi dậy niềm tự hào của dân tộc Nga khi đề cao ngành công nghiệp vũ khí của Nga, một lĩnh vực mà nước Nga không "chạy theo để bắt kịp những nước khác, mà đấy là một cuộc chạy đua Nga đang dẫn đầu".

Với các thông tin sơ khởi về cải cách Hiến Pháp, cần có thời gian để giải mã các ý đồ của tổng thống Vladimir Putin.

Thanh Hà RFI