RCEP Người Mỹ từng coi thường, và giờ phải coi chừng

11/19/20

Để hiểu RCEP có ý nghĩa thế nào với Mỹ, ta cần nhìn lại con cá lớn đã tuột mất: TPP, hay Hiệp ước Đối tác Xuyên Thái Bình Dương.

Các nước thành viên của Hiệp định Đối tác Toàn diện và Tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP), tức Hiệp định TPP cũ. Ảnh: panpacificagency.com .

TPP là nhân vật chính của nỗ lực xoay trục sang châu Á của Tổng thống Barack Obama. Đây là giải pháp được thiết kế để đối trọng với sức ảnh hưởng ngày càng tăng của Trung Quốc bằng cách tăng cường hợp tác kinh tế với các đồng minh trong khu vực. TPP bao hàm một loạt các quy định về môi trường, nhân quyền, sở hữu trí tuệ, lao động nhằm khuyến khích các nước thành viên nỗ lực đi vào quỹ đạo của Mỹ. Ngoài ra, giới chức Mỹ cũng hy vọng khi có đủ các đối tác lớn của Trung Quốc trong khu vực tham gia TPP, Trung Quốc cũng sẽ buộc phải tham gia thỏa thuận này và tuân thủ theo luật chơi mà Mỹ đặt ra.

Khi cả TPP và RCEP đang được đàm phán, các quan chức Mỹ nhanh chóng coi thường RCEP là một thỏa thuận kém cỏi, chỉ tập trung vào thuế và các biện pháp thúc đẩy thương mại lạc hậu, trái ngược với TPP – thỏa thuận bao gồm các tiêu chuẩn cao về môi trường, lao động và các quy tắc đối với doanh nghiệp nhà nước.

Nhưng với việc Tổng thống Trump rút Mỹ ra khỏi TPP ngay sau khi nhậm chức hồi tháng 1/2017, tầm nhìn của Obama về TPP coi như đổ bể.

“Hoa Kỳ nay còn ít đòn bẩy hơn để gây sức ép buộc Trung Quốc thay đổi hành vi kinh tế và thương mại theo hướng gần gũi với các tiêu chuẩn của Mỹ hơn, về mặt lao động, môi trường, bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ và các vấn đề khác liên quan đến tự do thương mại”, Eswar Prasad, giáo sư kinh tế và chính sách thương mại, Đại học Cornell, người từng lãnh đạo Ban Trung Quốc của Quỹ Tiền tệ Quốc tế, nói.

Sự ra đời của RCEP ngay sau cuộc bầu cử cho thấy rằng có lẽ chính quyền Biden sẽ gặp khó khăn hơn nhiều so với dự tính trước đó để khôi phục thiệt hại của bốn năm “nước Mỹ trên hết” và việc Trump rút khỏi chủ nghĩa đa phương.

“Hiệp ước thương mại này trói buộc vận mệnh kinh tế của các nước tham gia vào Trung Quốc và qua thời gian sẽ kéo các nước này gần vào quỹ đạo kinh tế và chính trị của Bắc Kinh”, Prasad nói.

Nhà đàm phán thương mại Mỹ Wendy Cutler gọi việc ký kết RCEP là “một hồi chuông cảnh tỉnh mới đối với Mỹ về thương mại”.

Thỏa thuận này “nhắc nhở rằng các đối tác thương mại châu Á của chúng ta đã đủ tự tin để hợp tác với nhau mà không cần Mỹ”, Cutler, hiện là chủ tịch Viện Chính sách Xã hội Châu Á, viết trong một bài xã luận. “Đây là một trải nghiệm rất khác từ những ngày đầu của chính quyền Trump, khi mà các nước thành viên còn lại của TPP còn hoài nghi về khả năng thiết chế này tự vận hành khi không còn Washington”.

Đối với một số chuyên gia thương mại, thỏa thuận mới này cho thấy phần còn lại của thế giới sẽ không ngồi yên chờ Mỹ. Liên minh Châu Âu (EU) cũng ráo riết theo đuổi các cuộc đàm phán thương mại của riêng mình. Trong khi các nước đặt bút ký thỏa thuận, các nhà xuất khẩu của Mỹ có thể dần đánh mất vị thế dẫn đầu.

“Trong khi Mỹ đang tập trung vào các mối lo lắng trong nước, trong đó có việc chống đại dịch, khôi phục kinh tế và xây dựng cơ sở hạ tầng, tôi không chắc phần còn lại của thế giới sẽ ngồi chờ cho đến khi Mỹ phục hồi trật tự nội bộ”, Jennifer Hillman, nhà nghiên cứu cấp cao về thương mại và kinh tế chính trị thế giới tại Hội đồng Quan hệ Đối ngoại (CFR) nói. “Tôi nghĩ rằng Mỹ sẽ có hành động đáp lại điều Trung Quốc đang làm”.

Trong một tuyên bố, Phòng Thương mại Mỹ (một tổ chức vận động phi lợi nhuận) thừa nhận họ lo ngại Mỹ đang bị bỏ lại phía sau khi các nền kinh tế châu Á – TBD tăng cường hợp tác. Theo dự báo của Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), khu vực này sẽ khôi phục mức tăng trưởng trung bình 5% trong năm 2021.

“Các nhà xuất khẩu, công nhân và nông dân Mỹ cần được tiếp cận đến thị trường béo bở này nếu họ muốn có phần trong con số tăng trưởng ấn tượng này”, tổ chức này nói.

Việc Mỹ thay đổi bất chợt với TPP cũng gieo bất an cho các nước trong khu vực khi định hình Mỹ là một đối tác đáng tin cậy. Nó cũng sẽ khiến cho tân chính quyền Joe Biden gặp nhiều khó khăn hơn khi muốn tái đàm phán gia nhập TPP (hay là CPTPP) hay một thỏa thuận mới với khu vực.

“Thậm chí nếu tôi đạt được một kết quả hai bên cùng thắng dưới thời một tổng thống Mỹ này, làm sao tôi biết thỏa thuận này sẽ còn tồn tại dưới thời tổng thống kế nhiệm? Nếu Mỹ đã có thể dễ dàng hủy bỏ cam kết của mình như thế, họ cũng có thể làm vậy trong tương lai”, Elms từ Trung tâm Thương mại Châu Á nói.

Khi được hỏi về phản ứng của ông đối với RCEP, Tổng thống tân cử Mỹ Joe Biden nói rằng Hoa Kỳ cần phải hợp tác với các nền dân chủ khác để “chúng ta, chứ không phải Trung Quốc”, mới là người đặt ra các quy tắc thương mại. Hôm thứ Hai, một ngày sau khi 15 nước ký duyệt RCEP, ông nói:

“Chúng ta đóng góp 25% thương mại thế giới, của nền kinh tế thế giới. Chúng ta phải hiệp đồng cùng các nền dân chủ khác, thêm 25% nữa hoặc nhiều hơn, để chúng ta có thể thiết lập luật lệ trên con đường này, thay vì để cho Trung Quốc và các nước khác ra lệnh chỉ bởi vì họ là tay chơi duy nhất trong vùng”.

Biden không trực tiếp trả lời ông có đưa Mỹ trở lại TPP không, nhưng gợi ý:

“Tôi hứa với các bạn, tôi có một kế hoạch tỉ mỉ, và tôi sẽ công bố nó vào ngày 21/1”, một ngày sau khi Biden tuyên thệ nhậm chức.

Chờ đến ngày QH thông qua TPP 2.0 thì chắc cũng ...xế chiều mất rồi...Và Trump & GOP đã đắc lực cõng rắn cắn gà nhà triền miên, giờ than vắn thở dài làm chi ??

Bạn sẽ làm gì khi tướng cướp tự động hoàn lương, hoán cải để đi chơi gái; giờ thì tò te trở lại đòi làm ông nội bọn cướp ? Từ Hải vì đã nhận ra sự thật phũ phàng này (phiếm, giả tưởng cho vui) mà chết "đứng", thế còn nước Mỹ thì ...đã chết "nằm" (thậm chí lăn cu đơ) từ lúc Trump lên mất rồi !