Hồi c̣n nhỏ ờ Saigon tôi nhớ chuyện ǵ xảy ra đă lâu hay nghe người ta nói “Từ thời bà Cố Hỷ”, hoặc “Từ thời Bảo Đại c̣n… ở truồng”. Bảo Đại là ông vua cuối cùng của nhà Nguyễn, cũng là vị vua cuối cùng của Việt Nam th́ ai cũng biết, c̣n “bà Cố Hỷ” là ai th́ hỏi chẳng ai rơ. T́nh cờ vừa rồi rảnh rỗi đọc quyển “Tự vị tiếng nói miền Nam” của học giả Vương Hồng Sển mới rơ “bà Cố Hỷ” là ai.
Mỗi khi tṛ chuyện nếu ai đó cố nhắc măi những chuyện cũ không c̣n hợp thời, người dân lớp trước vùng sông nước Nam Bộ đă gọi trại “bà Thiên Y” thành “bà Cố Hỉ”
Cụ Vương cho biết bà Cố Hỷ là tên một nữ thần ở vùng Bà Rịa, trước đây dân rất kiêng sợ, không dám gọi đến tên, nhưng từ ngày khoa học tiến bộ, đă lui vào dĩ văng. “Từ thời bà Cố Hỷ”, thành ngữ để tỏ rằng việc xảy ra từ quá lâu đến lu mờ không rơ ắt xảy ra từ bao giờ, cũng như “Từ thời ông Nhạc ỉa cứt su”. Cụ Vương cũng cho biết đây là một thành ngữ của miền Nam có ư nghĩa như “Từ rhời bà Cố Hỷ”. Cụ Vương viết:
“Xét ra Nhạc đây là ông Nguyễn Nhạc, chúa Tây Sơn, cả ba ông không có chữ lót “Văn” như trong Nam thường lầm, và tích “ỉa cứt su” là tiếng nói trong Nam thuở ông Hoành, ông Trắm, đời Ngụy Khôi đây thôi, không nên kéo ông tướng của Tàu vào”, tướng của Tàu đây là nhân vật Nhạc Phi đời Tống
Cũng có một vài từ khác bây giờ tôi ít nghe ai nói đến là “thả cửa, thả giàn”. Trong sách cụ Vương có nói đến. “Cửa” là “cửa rạp hát”, “giàn” là “giàn hát”. Thả cửa là mở cửa rạp hát cho ra vô thong thả, thả giàn là hát gần văn cho vào xem không thâu tiền vô cửa nữa, có ư làm quảng cáo mời mọc đến xem diễn tuồng hôm sau: trẻ nít thường chờ thả giàn thả cửa th́ ào vô xem hát cọp không tiền.
Nghĩa bóng: thả cửa, thả giàn là làm hoặc nói luông tuồng tự do, không nương tay cũng không kềm hăm nữa” ăn xài thả cửa, ăn nói thả giàn. Đồng nghĩa với làm líb, nói líb: làm líp, nói líp.
Như cụ Vương nói bên trên th́ từ líp (líb) là từ tiếng Pháp libre có nghĩa là tha hồ, thỏa thích. Người miền Bắc cũng có câu nói tương tự như câu thả cửa, thả giàn của miền Nam là líp ba ga, mà có người khôi hài vẽ tranh hài hước mâm trái cây cúng ngày tết của quan tham gồm: trái măng cầu, trái chôm chôm, trái xoái, cái líp và cái ba ga của xe đạp (cầu chôm xài líp ba ga).
Theo học giả Vương Hồng Sển – Líp ba ga – có nguồn gốc từ “giới xe đ̣”….. Khi họ chở dư hành khách và chất trên mui dư quá nhiều hàng hóa, lính Tây nhắm mắt cho qua, không tra xét, không xử phạt nên người lơ xe mừng quá bèn la lớn : “Líp ba ga” !, Cũng theo cụ Vương, người Pháp không nói “libre bagage” ( tự do hành lư ), đây chỉ là kiểu nói tiếng Tây bồi……xuất hiện từ khi Saigon có xe đ̣ chạy miền tây, Lục tỉnh.!
News
Library
Technology
Giải Trí
Portals
Tin Sốt
Home
