VN Nguyên nhân nào mà hồ sơ Pandora không có tên các tham quan Việt Nam?

[Gibbs]

Hồ sơ Pandora được công bố hôm 3.10.2021 làm chấn động toàn thế giới khi hé lộ bí mật tài chính của 35 nhà lãnh đạo hiện tại và đã nghỉ hưu trên thế giới, cùng với hơn 330 chính trị gia và quan chức ở 91 quốc gia và vùng lãnh thổ. Theo bản hồ sơ, không có tên chính trị gia Việt Nam nào. Điều này được lý giải như thế nào? Hay tham nhũng ở Việt Nam không nghiêm trọng bằng các nước khác?

Hồ sơ Pandora

Theo Chỉ số Cảm nhận Tham nhũng (PCI) năm 2020 của Tổ chức Minh bạch Quốc tế, Việt Nam xếp hạng 104 trong số 180 quốc gia được khảo sát. Kể từ năm 2016, chiến dịch chống tham nhũng do Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng dẫn đầu đã dẫn đến việc truy tố hàng chục quan chức cấp cao, bao gồm một cựu ủy viên Bộ Chính trị, một số cựu bộ trưởng và hơn 30 tướng lĩnh quân đội và công an. Tuần trước, 9 tướng lĩnh trong lực lượng Cảnh sát Biển Việt Nam đã bị kỷ luật vì tham nhũng và sai phạm trong quản lý, trong đó 2 người bị khai trừ Đảng và 7 người bị cách hết các chức chức vụ trong Đảng. Sau các biện pháp kỷ luật nội bộ, một vài người trong số họ cũng sẽ phải đối mặt với việc truy cứu trách nhiệm hình sự.

Hồ sơ Pandora


Như vậy, sự vắng mặt của các chính trị gia Việt Nam trong Hồ sơ Pandora không có nghĩa là các quan chức Việt Nam ít tham nhũng hơn các quan chức nước ngoài. Một cách giải thích hợp lý hơn là họ có những cách khác để che giấu sự giàu có bất minh của mình. Một biện pháp phổ biến là sử dụng những người đứng tên hộ để thay mặt họ nắm giữ tài sản tại Việt Nam.

Cách làm này phổ biến ở những cán bộ, công chức nằm trong diện phải kê khai tài sản theo quy định pháp luật. Những người đứng tên hộ có thể là người thân, cộng sự hoặc thậm chí là người được thuê. Trong nhiều trường hợp, cho dù họ có không kê khai hết tài sản của mình thì khả năng cao họ vẫn không hề bị phát hiện.

Hồ sơ Pandora


Một ví dụ gần đây về việc lạm dụng chức quyền để nắm giữ tài sản và thành lập các công ty sân sau là ông Nguyễn Đức Chung, cựu Chủ tịch Hà Nội. Ông Chung bị phát hiện đã can thiệp vào quá trình đấu thầu để trao ba hợp đồng dịch vụ do Chính phủ tài trợ cho Nhật Cường, một công ty do một thân hữu của ông Chung sở hữu.. Trong một trường hợp khác, ông Chung đề nghị chính quyền Hà Nội chọn Công ty Thương mại Dịch vụ Arktic là đơn vị nhập khẩu và cung cấp hóa chất làm sạch nước cho các hồ trên địa bàn thành phố, mặc dù thành phố có thể mua hóa chất trực tiếp từ nhà cung cấp nước ngoài với giá thấp hơn nhiều. Cơ quan điều tra sau đó phát hiện ra rằng bà Nguyễn Thị Trúc Chi Hoa, vợ của Chung, là chủ sở hữu của công ty Arktic.

Hồ sơ Pandora

Trong hầu hết các trường hợp, chính quyền chỉ bắt đầu xác minh các nguồn thu nhập và tài sản của quan chức khi họ bị điều tra chính thức do các cáo buộc tham nhũng hoặc sai phạm quản lý, thường bị phanh phui trong một vụ việc không liên quan. Trong khi đó, các cuộc thanh tra định kỳ đã được chứng minh là không thể phát hiện được hết tài sản bất minh của các quan chức tham nhũng. Ví dụ, năm 2017, cả nước chỉ có 3 trường hợp bị phát hiện kê khai tài sản không trung thực.

Trong bài phát biểu khai mạc Hội nghị lần thứ tư Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XIII ngày 4/10/2021, Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng nhấn mạnh rằng Đảng không chỉ phải ‘ngăn chặn và đẩy lùi’ mà còn phải chủ động ‘tấn công’ tham nhũng. Để hướng tới mục tiêu này, Đảng cần đưa ra các cơ chế chặt chẽ hơn nhằm phát hiện các cán bộ kê khai tài sản không chính xác. Nếu xét nguồn lực hạn chế cũng như sự thiếu độc lập của hầu hết các thể chế chống tham nhũng chính thức ở Việt Nam, việc cho phép báo chí và xã hội dân sự đóng một vai trò tích cực hơn trong quá trình này là điều cần thiết. Cần thúc đẩy thanh toán không dùng tiền mặt và thắt chặt các biện pháp chống rửa tiền để tăng cường khả năng của các nhà điều tra pháp y tài chính trong việc theo dõi dấu vết dòng tiền. Các cơ chế về mặt pháp lý và thể chế mạnh mẽ hơn để ngăn chặn các quan chức sử dụng người đứng tên hộ và các công ty sân sau cũng cần được xem xét.

Hồ sơ Pandora


Với việc không có chính trị gia hay quan chức Việt Nam nào bị nêu tên trong Hồ sơ Pandora, chúng ta không nên lạc quan. Thay vào đó, đây nên được coi là một điều đáng lo ngại vì cơ chế chống tham nhũng của Việt Nam vẫn còn kẻ hở, và các cán bộ tham nhũng vẫn có thể tìm được nơi trú ẩn an toàn cho các tài sản bất minh của mình ngay ở trong nước mà không bị phát hiện. Chúng ta phải thẳng thắn chấp nhận điều này.
Việt Thắng