Mỹ đấu giá đồng xu cổ 1 triệu USD

[june04]

Đồng xu vàng 10 USD do nhà điêu khắc Augustus Saint-Gaudens thiết kế vào năm 1907 được bán giá 1,14 triệu USD.

Mức giá gấp đôi dự kiến, cao nhất trong phiên "Bộ sưu tập Tiến sĩ Paul và Rosalie Zito" của Stack's Bowers - nhà đấu giá tiền xu lâu đời nhất của Mỹ - ở Costa Mesa vào tuần trước.

Mặt trước đồng xu là tượng Nữ thần Tự do không đội vòng nguyệt quế mà đội ca-pô chiến tranh - chiếc mũ lông vũ dành cho nam lãnh đạo của các bộ lạc da đỏ ở Mỹ. Mặt sau là đại bàng đứng trên cành ô liu, dựa trên hình ảnh "đại bàng ngoan cường" Saint-Gaudens thiết kế cho huy chương nhậm chức năm 1905 của Tổng thống Roosevelt.

Nhà đấu giá nhận xét: "Đồng xu hiếm có, đẳng cấp thế giới sẽ làm say lòng ngay cả những người theo chủ nghĩa cổ điển và sành sỏi nhất. Màu sắc lấp lánh và rực rỡ, tỏa sáng ở mọi góc cạnh". Theo Midasgoldgroup, đồng xu thể hiện ý chí, sự bền bỉ, táo bạo - biểu tượng tinh thần Mỹ vào thời điểm chuyển giao thế kỷ. Rosalie Zito đã mua đồng xu này vào tháng 3/2003 và được gia đình lưu giữ cho đến nay.

Mặt trước (trái) và mặt sau của đồng tiền xu. Ảnh: Stack's Bowers

Theo Artnet, đồng tiền có lịch sử đáng chú ý. Thời trẻ, Tổng thống Roosevelt đi khắp châu Âu và ấn tượng với hình ảnh trên đồng tiền Hy Lạp cổ đại ông thấy trong các viện bảo tàng. Khi đương nhiệm, Tổng thống chỉ trích gay gắt các thiết kế tiền xu hiện tại. Ông tin rằng Mỹ nên có các đồng xu vàng phản ánh sự vĩ đại của đất nước. Vì vậy, ông đề nghị nhà điêu khắc Augustus Saint-Gaudens thiết kế lại toàn bộ tiền đúc bằng vàng của quốc gia, bao gồm cả đồng 10 USD.

Saint-Gaudens đã thực hiện một số mẫu thiết kế cho đồng 10 USD. Khi Roosevelt nhìn thấy, ông đề nghị tượng bán thân quay mặt bên trái của Nữ thần Tự do nên đội một chiếc ca-pô chiến tranh thay vì vòng nguyệt quế. Saint-Gaudens thực hiện thay đổi vào tháng 2/1907.

Các mô hình thạch cao được chuẩn bị trong xưởng của Saint-Gaudens ở New Hampshire và được gửi đến Philadelphia vào ngày 1/6/1907 để chuyển thành khuôn mẫu. Họ vấp phải phản đối từ Charles Edward Barber - thợ khắc chính của Cục đúc tiền kim loại của Mỹ (United States Mint) - vì độ nổi của phù điêu quá cao khiến đồng xu không thể xếp chồng lên nhau. Barber đã sửa lại cấu hình cho phép xếp chồng lên nhau

Khi đó, Saint-Gaudens bị ung thư giai đoạn cuối, không thể đến tận nơi để bàn bạc. Thông qua trợ lý, ông làm lại một thiết kế sửa đổi dựa theo phản hồi và gửi đến Cục đúc tiền. Barber xem xét và tuyên bố "khuôn đúc được làm từ các mô hình này sẽ là một cải tiến lớn" so với mẫu ông chỉnh sửa.

Tuy nhiên, do hiểu lầm, phiên bản sửa đổi của Barber được đưa vào sản xuất thay vì thiết kế hoàn thiện của Saint-Gaudens, tổng là 31.500 đồng xu. Frank Leach - giám đốc United States Mint - yêu cầu ngừng sản xuất, nấu chảy tất cả, chỉ giữ lại 50 đồng. Trong cuốn hồi ký Recollections of a Newspaperaperman năm 1917, Frank Leach cho biết 50 đồng được trao cho các viện bảo tàng nghệ thuật, quan chức cũng như những người có liên quan đến tác phẩm. Khi Leach đưa đồng xu cho các thành viên trong Ủy ban khảo nghiệm năm 1908, chỉ có hạ nghị sĩ William Ashbrook của Ohio muốn nhận. Ông còn mua 12 đồng còn lại từ các thành viên khác.

Theo Stacksbowers, đồng xu vành tròn năm 1907 hiện là một trong những đồng xu hiếm và được đánh giá cao nhất của thế kỷ 20, được các nhà nghiên cứu cổ vật, sưu tầm nghệ thuật săn lùng.

Có tiền mới có quyền... NGU.