Gianluca Vialli vĩ đại ở những chỗ nào?

[sunshine1104]

Cựu danh thủ bóng đá Ý Gianluca Vialli vừa qua đời ngày 6.1.2023, ở tuổi 58, khiến cả thế giới bóng đá thương tiếc. Ngoài các số liệu thuần túy nói lên một sự nghiệp hào hùng, Vialli còn đáng trân trọng ở những chỗ nào?

Hẳn nhiên, ông không phải là Pele, Lionel Messi, Diego Maradona - những cái tên mà, tùy quan điểm riêng, người ta sẽ chọn vào vị trí cầu thủ vĩ đại nhất trong lịch sử bóng đá. Vialli cũng không phải là Johan Cruyff, Michel Platini, Marco Van Basten, Zinedine Zidane - các siêu sao hàng đầu thế giới trong thế hệ của họ. Vào xem một danh sách bất kỳ, đại khái là 10 hoặc thậm chí 20 cầu thủ Ý xuất sắc nhất xưa nay, nhan nhản trên các trang mạng, thì khả năng cao là bạn sẽ không tìm thấy cái tên Gianluca Vialli. Đấy phải là chỗ của những Franco Baresi, Paolo Maldini, Gianni Rivera, Luigi Riva, Dino Zoff, Paolo Rossi, Sandro Mazzola, Roberto Baggio, Fabio Cannavaro, Alessandro Del Piero, Francesco Totti…

Cho nên, đừng quá chú trọng khái niệm “huyền thoại”, cũng đừng tốn quá nhiều thời gian tìm hiểu xem Vialli đã có bao nhiêu danh hiệu, ghi được bao nhiêu bàn thắng trong sự nghiệp bóng đá đỉnh cao. Cơ man những nhà vô địch, hoặc á quân EURO, World Cup đã thật sự chìm vào quên lãng ngay khi họ còn thi đấu. Vialli thì chưa bao giờ có được thành tích như vậy. Nhưng ai cũng biết, nhớ đến, và quý trọng ông - bóng đá thường là như vậy.

Có một cuốn sách bóng đá vào loại bestseller (bán chạy nhất), viết bằng tiếng Anh, tựa đề “The Italian Job”, nội dung thật tuyệt vời. Sách nói kỹ, và nói rất hay, về mọi ngóc ngách của bóng đá - từ cầu thủ, HLV; đến kỹ, chiến thuật; thậm chí cả các khía cạnh xã hội, kinh tế, văn hóa, khoa học. Có những kiến thức cơ bản làm cho không ít “giáo sư bóng đá” phải giật mình nhớ ra, chỉ vì cái chỗ logic của nó. Chẳng hạn như chúng ta đâu thể nào phán xét đến mức độ tuyệt đối công việc của một HLV. Kết quả trên sân, hoặc kết cục giải đấu, bất quá chỉ là hình ảnh phản chiếu của công việc huấn luyện, chứ đấy đâu phải là sản phẩm trực tiếp từ việc làm cụ thể của HLV, đâu có giống như bức tranh là sản phẩm trực tiếp từ công việc của họa sĩ!

Đọc “The Italian Job”, chúng ta biết thêm rằng nhiệt độ bình quân trong mùa bóng ở nước Anh không hề thấp hơn nước Ý, lượng mưa trung bình ở Anh cũng không nhiều hơn ở Ý. Nhưng, ai cũng bảo “nước Anh lạnh hơn”, là vì gió, và đấy là nguyên nhân lớn nhất khiến bọn trẻ ở Anh phải chơi bóng theo một cách khác hơn so với bọn trẻ ở Ý, từ đó hình thành cách chơi “chạy và sút” vốn là đặc trưng của bóng đá Anh suốt một thời gian dài. Chúng ta có thể hiểu thêm về đặc điểm của các cầu thủ có nguồn gốc Tây Phi, hiểu vì sao cách chơi phòng ngự Catenaccio vốn không phải là của Ý, nhưng lại phát triển rực rỡ như một nghệ thuật ở Ý…

Đồng tác giả của “The Italian Job” chính là Gianluca Vialli và cây bút nổi tiếng Gabriel Marcotti (tên Vialli được đặt phía trên). Chỉ bấy nhiêu thôi, đã thấy Vialli có một kiến thức bóng đá siêu phàm mà mọi tượng đài bóng đá vĩ đại nhất xưa nay đều không sánh được. Vialli lịch lãm, thông minh, trong tư cách một con người, hơn là một ngôi sao bóng đá. Mới 33 tuổi, vẫn còn thi đấu, Vialli đã trở thành HLV người Ý đầu tiên huấn luyện ở Premier League, dẫn dắt Chelsea thắng Real Madrid ở Siêu cúp châu Âu. Ông đưa Chelsea tới vị trí cao nhất trong 28 năm ở giải vô địch Anh. Ông thuộc danh sách hiếm hoi những người đoạt cúp FA trong cả hai vai cầu thủ, HLV. Sau này, Premier League tràn ngập những Claudio Ranieri, Roberto Mancini, Carlo Ancelotti, Roberto Di Matteo, Antonio Conte, Maurizio Sarri, Roberto De Zerbi. Lịch sử bóng đá đỉnh cao có thể đã phát triển theo một hướng khác nếu Vialli không trở thành HLV người Ý đầu tiên đoạt cúp FA và mở ra trào lưu vừa nêu?

Người tiền nhiệm của Vialli ở Chelsea là Ruud Gullit. Vì khác biệt về quan điểm chuyên môn, Vialli hầu như không được thi đấu dưới thời Gullit. Rút cuộc, Chelsea sa thải Gullit, đưa Vialli lên làm cầu thủ kiêm HLV. Tỷ lệ thắng của đội này lập tức được cải thiện: 53% - cao nhất trong vòng 65 năm! Chơi bóng, huấn luyện, bình luận, Vialli làm gì cũng giỏi và tạo được chỗ đứng riêng. Ông là cầu thủ duy nhất trên đời từng có cả huy chương vô địch lẫn á quân ở cả 3 cúp châu Âu tầm CLB. Bóng đá của Vialli là thứ bóng đá vừa cao cấp, vừa nhẹ nhàng và tràn đầy niềm vui. Vialli từng nói: “Tôi không nghĩ bóng đá là cuộc chiến. Nó chỉ là trò chơi. Và tất nhiên, người ta chỉ chơi với bạn bè”.