Tương lai của Nhật Bản về kỹ thuật số phụ thuộc vào phụ nữ

[Romano]

Việc tăng số lượng nữ chuyên gia công nghệ thông tin ở Nhật Bản chính là chìa khóa để tăng cường cạnh tranh của nước này, góp phần giúp họ xóa mác “tụt hậu về kỹ thuật số”.
Tỷ lệ phụ nữ làm chuyên gia công nghệ thông tin (CNTT) tại Nhật Bản đang có xu hướng gia tăng. Vào năm 2021, phụ nữ chiếm 22% tổng số kỹ sư công nghệ thông tin, tăng 7 điểm phần trăm so với một thập kỷ trước đó và đưa Nhật Bản ngang hàng với Mỹ và châu Âu.

Đây là một bước tiến quan trọng đối với một quốc gia tụt hậu về số hóa - vốn phải đối mặt với tình trạng thiếu hụt công nhân có trình độ công nghệ cao từ lâu, Nikkei Asia nhận định.

Phụ nữ đang là một động lực quan trọng để củng cố lợi thế cạnh tranh của Nhật Bản. “Tiến bộ vẫn còn chậm, nhưng giờ tôi có thể viết code để tạo các chương trình mình thích”, Karin Umehara, một lập trình viên 27 tuổi, cho biết. Cô đã gia nhập công ty phát triển phần mềm kế toán Freee vào tháng 4/2022.

Bước tiến mạnh mẽ
Trước khi gia nhập Freee, Umehara làm việc trong bộ phận marketing của một công ty phần mềm khác. Cô quyết định thay đổi công việc vì muốn phát triển các chương trình của riêng mình. Khi xin nghỉ 3 tháng ở công ty cũ, cô đã học lập trình trực tuyến mỗi ngày.

Năm 2022, Nhật Bản có 1,25 triệu kỹ sư CNTT, bao gồm lập trình viên và kỹ sư hệ thống, tăng 25% so với năm 2015.

Tỷ lệ phụ nữ trong ngành này vào năm 2021 đạt 22%, tăng từ 15% năm 2011, theo Hiệp hội Dịch vụ Công nghệ Thông tin Nhật Bản. Điều này đã đưa tỷ lệ phụ nữ làm việc trong ngành CNTT của Nhật Bản ngang hàng với Mỹ và châu Âu.

Tại Nhật Bản, tỷ lệ phụ nữ làm việc trong lĩnh vực CNTT đã tăng mạnh kể từ năm 2016, thời điểm các dịch vụ đám mây, phân tích dữ liệu lớn và nhiều công nghệ khác trở nên phổ biến.

Theo quan điểm của sinh viên người Nhật Bản Anna Matsumoto, việc khiến phụ nữ đứng ngoài lĩnh vực công nghệ là lãng phí và phi logic.

“Một nửa dân số thế giới là phụ nữ. Nếu chỉ có đàn ông đang thay đổi thế giới, điều đó thật kém hiệu quả”, cô Matsumoto chia sẻ với New York Times năm 2021. Vào thời điểm đó, cô chuẩn bị theo học Đại học Stanford và dự định học về tương tác giữa con người và máy tính.Bộ Kinh tế, Thương mại và Công nghiệp Nhật Bản năm 2018 đóng vai trò kích cầu về kỹ sư CNTT. Báo cáo chuyển đổi số của họ được công bố vào năm đó đã kêu gọi các doanh nghiệp đẩy mạnh nỗ lực bồi dưỡng nhiều kỹ sư CNTT hơn.

Báo cáo cũng vẽ ra một tương lai ảm đạm cho ngành CNTT, nhận định các hệ thống máy tính cũ kỹ và nhiều yếu tố khác sẽ gây ra thiệt hại kinh tế hàng năm lên tới 12 nghìn tỷ yên (84,6 tỷ USD) trong và sau năm 2025.

Theo nhà cung cấp dịch vụ nhân sự Recruit, số lượng phụ nữ chuyển từ các ngành khác sang làm việc trong lĩnh vực CNTT đã tăng 11 lần trong thập kỷ qua cho đến năm 2022.

Chìa khóa tăng khả năng cạnh tranh
Ngày càng có nhiều phụ nữ chọn làm việc trong lĩnh vực CNTT vì lương giữa nam và nữ trong lĩnh vực này chênh lệch ít hơn so với các lĩnh vực khác.

Trung bình, một nữ nhân viên CNTT vào năm 2022 kiếm được 83 yên cho mỗi 100 yen mà đồng nghiệp nam kiếm được. Theo một cuộc khảo sát của Bộ Lao động, con số này trong lĩnh vực tài chính và bảo hiểm là 71 yen, trong khi lĩnh vực sản xuất là 79 yen.

“Trong ngành công nghệ thông tin, tiền lương của người lao động phản ánh khả năng của họ tốt hơn so với nhiều ngành khác”, Sadayo Hirata, phó giáo sư tại Viện Công nghệ Shibaura ở Tokyo, chia sẻ.

Không những vậy, việc phụ nữ làm việc trong lĩnh vực CNTT cũng trở nên dễ dàng hơn. Theo Bộ Đất đai, Cơ sở Hạ tầng, Giao thông và Du lịch Nhật Bản, 74% công ty CNTT cho phép làm việc từ xa trong năm tài chính 2022, cao nhất trong số các ngành công nghiệp chính.

Nhiều doanh nghiệp trong lĩnh vực này áp dụng chính sách linh hoạt về địa điểm làm việc, giúp nhân viên nuôi dạy con cái trong khi làm việc.

Tuy nhiên, Nhật Bản vẫn mang cái mác quốc gia “tụt hậu về kỹ thuật số”. Vào năm 2022, Nhật Bản xếp thứ 29 trong số 63 nền kinh tế về khả năng cạnh tranh kỹ thuật số toàn cầu, bậc thấp nhất kể từ khi trường kinh doanh Thụy Sĩ IMD bắt đầu tổng hợp xếp hạng hàng năm này vào năm 2017.

Đây là lý do Nhật Bản cần nhiều chuyên gia nữ lành nghề trong lĩnh vực CNTT hơn. Đó chính là chìa khóa để cải thiện khả năng cạnh tranh của nước này.Tuy nhiên, hệ thống giáo dục của Nhật Bản vẫn là một trở ngại lớn. Nhiều trường đại học dành cho phụ nữ ở Nhật Bản không cung cấp các khóa học CNTT.

Nhìn chung, vào năm 2022, nữ giới chiếm 9% số sinh viên tốt nghiệp chuyên ngành CNTT của Nhật Bản, so với 28% ở Hàn Quốc và khoảng 20% ở Mỹ và châu Âu, theo một cuộc khảo sát của công ty nhân sự Human Resocia ở Tokyo.

Không những vậy, văn hóa kinh doanh của Nhật Bản cũng là một vấn đề. Ở Mỹ và châu Âu, hầu hết mọi người đều trở thành kỹ sư CNTT sau khi học ngành này ở trường đại học.

Trong khi đó, tại Nhật Bản, nhiều công ty đưa ra chương trình đào tạo tại chỗ để biến những người không chuyên thành kỹ sư CNTT. Do đó, nhiều kỹ sư ở Nhật Bản thiếu kỹ năng về khoa học dữ liệu và các lĩnh vực tiên tiến khác.

Để đảm bảo nguồn cung ổn định các chuyên gia kỹ thuật số lành nghề, chính phủ Nhật Bản phải can thiệp để giúp cải tổ hệ thống giáo dục của đất nước, từ đó có thể tạo ra ngày càng nhiều chuyên gia CNTT giỏi hơn, Nikkei Asia nhận định.