Putin - Prigozhin, kịch hay vẫn còn phía trước

[vuitoichat]

Theo như Tổng thống Nga Putin lại một lần nữa chỉ trích kẻ đầu têu cuộc binh biến chết yểu, trong khi lại… vinh danh các chiến binh Wagner, sau khi trong khi chính phủ Nga đang cố gắng khôi phục quyền kiểm soát, đưa cuộc sống trở lại bình thường (ít ra là trên bề mặt), nhưng kịch hay của Putin - Prigozhin vẫn còn phía trước.

Một thỏa thuận “hư hư thực thực”

Phát biểu trước toàn dân sau khi bị một thách thức nghiêm trọng nhất trong 23 năm cầm quyền, Putin tố cáo những người tổ chức cuộc nổi dậy đã phản bội đất nước. Trong cùng ngày, Yevgeny Prigozhin cũng lên tiếng bảo vệ cuộc nổi dậy, phủ nhận việc có ý định lật đổ tổng thống. Trong một đoạn ghi âm dài 11 phút do dịch vụ truyền thông của ông ta đăng tải, Yevgeny Prigozhin, lãnh đạo tập đoàn lính đánh thuê Wagner, khẳng định: “Mục đích của Wagner không phải lật đổ chính phủ mà là để phản đối cách đối xử với Wagner”.

Xe tăng và lính đánh thuê Wagner của Yevgeny Prigozhin trên đường phố Rostov-on-Don ngày 24 Tháng Sáu 2023 (ảnh: Arkady Budnitsky/Anadolu Agency via Getty Images)

Chỉ trích lãnh đạo Wagner nhưng Putin cảm ơn những người lính Wagner đã “quay đầu” và nhắc lại việc họ có thể ký hợp đồng với Bộ Quốc phòng Nga hoặc tới Belarus. “Đại đa số các chiến binh và chỉ huy của Wagner là những người yêu nước Nga, cống hiến cho người dân và quốc gia họ – Putin nói – Theo chỉ dẫn của tôi, các bước đi đã được thực hiện đúng để tránh đổ máu lớn”.

Chính phủ Nga đang cố đưa cuộc sống trở về bình thường và chứng tỏ chính phủ đang kiểm soát tình hình. Bộ trưởng Quốc phòng Sergei Shoigu, người yêu cầu loại bỏ Prigozhin sau khi bị ông ta tấn công dữ dội, cũng xuất hiện lần đầu tiên kể từ cuộc nổi dậy trong một video (dài 47 giây không có âm thanh và không rõ thời điểm quay) được công bố ngày Thứ Hai 26 Tháng Sáu cho thấy Shoigu thị sát một sở chỉ huy tác chiến ở Ukraine. Đây là dấu hiệu cho thấy Putin có thể không cách chức bộ trưởng Quốc phòng (ít nhất là trong tương lai gần). Cuối ngày 26 Tháng Sáu, Shoigu được thấy ngồi trong phòng họp với Putin và các quan chức an ninh thảo luận về tình hình hiện tại.

Prigozhin đã bất ngờ ngừng cuộc “hành quân” đến Moscow vào Thứ Bảy 24 Tháng Sáu sau khi đạt được thỏa thuận với Kremlin qua môi giới của Tổng thống Belarus Alexander Lukashenko. Theo thoả thuận, các chiến binh của Prigozhin được đại xá và Prigozhin sẽ đến Belarus. Tuy nhiên, các điều khoản chính xác của thỏa thuận vẫn còn mơ hồ. Việc thực thi nó cũng thế.

Cụ thể, ngày 26 Tháng Sáu, truyền thông Nga đưa tin Prigozhin vẫn phải đối mặt với một cuộc điều tra hình sự về tội phiến loạn. Điều này mâu thuẫn hoàn toàn với thông báo của phát ngôn viên Điện Kremlin Dmitry Peskov với các phóng viên sau khi cuộc nổi dậy bị “xì”: “Cuộc điều tra hình sự chống lại ông Prigozhin sẽ bị hủy bỏ”.

Đến nay, số phận của Prigozhin vẫn không rõ ràng cũng như nơi ở của ông ta và tương lai của 25,000 quân Wagner được trang bị vũ khí mạnh. Giới lãnh đạo quân sự của Nga, vốn thất bại trong việc ngăn chặn Wagner chiếm giữ thành phố Rostov-on-Don ở phía Nam và cuộc tiến quân nhanh chóng về phía Moscow, còn phải mất một thời gian nữa mới giải thích được sự yếu kém và lúng túng không thể chối cãi.

Trong đoạn ghi âm mới, Prigozhin nêu rõ: “Việc Wagner có thể hành quân tới Moscow mà không bị nhiều chống cự cho thấy lực lượng vũ trang Nga có các vấn đề nghiêm trọng về phòng thủ”. Prigozhin, 62 tuổi, khẳng định rằng ông ta hành động là “để bảo vệ Wagner khỏi sự thù địch ngày càng tăng từ chính phủ”. Theo Prigozhin, hầu hết chiến binh Wagner không muốn tham gia quân chính phủ vì họ không muốn làm bia đỡ đạn. Prigozhin nêu rõ rằng Wagner hủy bỏ cuộc hành quân tới Moscow vì không muốn giết binh lính Nga và nhấn mạnh: “Mục tiêu là ngăn chặn sự hủy diệt Wagner và chỉ rõ trách nhiệm của những người đã phạm quá nhiều sai lầm trong cuộc chiến Ukraine. Chúng tôi xác định cuộc biểu dương đến mức đó là đủ”.

Các nhân tố đối đầu vẫn còn nguyên

Trong khi đó, chính quyền Nga dường như không thực hiện bất kỳ nỗ lực nào để tước vũ khí hoặc giải tán Wagner, gồm cả các nhóm tham gia cuộc binh biến. Hãng thông tấn nhà nước TASS đưa tin các trung tâm tuyển dụng Wagner ở hai thành phố Tyumen và Novosibirsk bị đóng cửa vào cuối tuần nay hoạt động trở lại.

Prigozhin được công chúng chào đón lần cuối vào tối thứ Bảy khi ông ta rời trụ sở của Quân khu phía Nam ở thành phố Rostov để đến một địa điểm không rõ. Văn phòng báo chí của Prigozhin nói với một mạng truyền hình Nga là ông ta “sẽ trả lời các câu hỏi khi nào có quyền truy cập vào các kênh liên lạc phù hợp”.

Hiện các chuyên viên phương Tây đang phân tích các tín hiệu mâu thuẫn từ Moscow. “Chúng tôi không rõ chuyện gì sẽ xảy ra với các chủ thể liên quan” – Ngoại trưởng Đức Annalena Baerbock nhận định và nói rõ: “Phương Tây sẽ không tham gia vào cuộc đấu quyền lực chính trị trong nước Nga. Đây chỉ là một màn trong vở kịch”. Tại một hội nghị của Viện Royal United Services Institute ở London, Bộ trưởng Quốc phòng Vương quốc Anh Ben Wallace đánh giá cuộc nổi dậy cuối tuần ở Nga không phải là “cú trật bánh lớn đối với Điện Kremlin”.

Trong suốt hơn hai thập niên cầm quyền, Putin luôn phản ứng với các mối đe dọa chính trị bằng cách tăng gấp đôi sự đàn áp và cáo buộc phương Tây kích động nổi loạn. Trong một dấu hiệu báo trước sẽ một cuộc đàn áp mới, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov cho biết Moscow đang điều tra xem liệu các cơ quan tình báo phương Tây có dính líu đến cuộc nổi dậy của Wagner không, dù ông ta không đưa ra bất kỳ bằng chứng nào.

Chính quyền Rostov đang sửa chữa 10,000 mét vuông đường bị hư hỏng do xe tăng của Wagner. Theo các nhà phân tích quân sự Nga, trong cuộc tiến quân, lực lượng Wagner đã bắn hạ sáu trực thăng và một máy bay IL-22 của trung tâm thám sát trên không, khiến 13 phi công thiệt mạng. Một số cây cầu và đường bị máy bay Nga phá hủy để ngăn bước tiến của Wagner. Một kho chứa nhiên liệu máy bay bị đạn thiêu rụi ở thành phố Voronezh – Wall Street Journal cho biết.