Năm 1980 tức là sau 5 năm đất nước thống nhất, và một năm “đồng chí tốt” cho “một bài học” ở 6 tỉnh biên giới, nước ta nghèo và cận kề với cái đói.
Nguyên nhân do chiến tranh liên miên ai cũng biết, nhưng chủ yếu trong nước chính sách đánh tư sản mại bản, cải tạo công thương, ngăn sông cấm chợ của chính quyền làm hàng hoá đă thiếu thốn, lại không lưu thông được.
Bên ngoài chỉ c̣n bạn với Liên Xô, cả thế giới cấm vận v́ lên án nước ta xâm lược Campuchia.
Liên Xô có viện trợ cho Việt Nam nhưng chủ yếu là vũ khí để đánh nhau với Trung Quốc, c̣n hàng hoá tiêu dùng rất hạn chế v́ Liên Xô cũng khó khăn lại phải nuôi một lũ đàn em chỉ biết “há miệng chờ sung” trong cộng đồng các nước XHCN từ Cu Ba, Bắc Triều Tiên, Đông Âu như Ba Lan, Tiệp Khắc, Cộng hoà dân chủ Đức….
Cũng thời gia này Liên Xô đưa quân vào Afghanistan được một năm, và xa lầy ở đó 10 năm (1979- 1989) với tốn kém tiền của và mấy chục ngh́n binh sĩ bị chết, bị thế giới lên án là kẻ xâm lược.
Trung Quốc gọi Liên Xô là đại bá, gọi Việt Nam là tiểu bá… Liên xô bị thế giới cô lập về chính trị và kinh tế.
Phải nói năm 1980 là một năm đen tối về chính trị, khủng hoảng kinh tế của Liên Xô, đúng năm ấy Liên Xô lại tổ chức thế vận hội mùa hè (Olympic Moscow 1980), nhưng có đến hơn 65 quốc gia tẩy chay v́ phản đối Liên Xô đưa quân vào Afghanistan bao gồm Mỹ, phương Tây và Trung Quốc những cường quốc thế thao… biến thế vận hội 1980 trở thành đại hội thể thao của các nước xă hội chủ nghĩa, và các nước trong thế giới thứ ba.
Mặc dù vậy với tinh thần cộng sản, người “anh cả” của phe XHCN, Liên Xô vẫn nghiến răng chứng minh cho bọn tư bản “giăy chết” thấy sự ưu việt của chế độ XHCN và sức mạnh siêu cường của ḿnh, thế vận hội vẫn diễn ra hoành tráng.
Quay lại câu chuyện Việt Nam, kể từ khi đất nước thống nhất cho đến nay, có ai biết đoàn thể thao Việt Nam tham ra bao nhiêu kỳ thế vận hội, và lần đông vận động viên nhất là kỳ thế vận hội nào?
Việt Nam tham gia 10 kỳ thế vận hội trong số 12 kỳ, bỏ hai kỳ (1976, 1984). Và số lượng vận động viên tham gia đông nhất là 31 người tại “thế vận hội 1980” ở Moscow, Liên Xô.
Nhiều người thắc mắc, năm đó đang trong t́nh trạng chiến tranh, đói nghèo, có đầu tư ǵ cho thể thao, có thành tích ǵ mà đi đông thế.
V́ lúc đó hơn 65 quốc gia tẩy chay, Liên Xô lấp chỗ trống bằng cách cho các “đàn em” XHCN thế vào và bao hết, chẳng cần phải thi ṿng loại, thành tích này nọ.
Việt Nam được thể cử luôn 31 vận động viên cùng một bầu đoàn thê tử sang Moscow tranh thủ t́m kiếm nối áp suất, bàn là, xà pḥng… thăm viếng Lê Nin lănh tụ của giai cấp vô sản, chụp ảnh ở Quảng trường Đỏ làm kỷ niệm, khoe với xóm làng.
Năm đấy Việt Nam cũng được ông anh Liên Xô đánh bóng nâng cấp - người Châu Á đầu tiên bay vào vũ trụ bằng “đôi dép lốp” chính là đồng chí Phạm Tuân quê ở Thái B́nh, với đề tài nghiên cứu bèo hoa dâu ngoài khí quyển trái đất, nghe nói để làm giàu cho quê lúa chẳng biết đến bây giờ có thật không.
Đă 43 năm trôi qua chúng ta vẫn ghi nhớ công ơn của các đồng chí Liên Xô trong những năm đói nghèo, và cũng rút ra được một bài học “nghèo đừng có húng” từ các đồng chí Liên Xô, cuối cùng chỉ dân khổ và đi đến sụp đổ.
**Húng là tên gọi chung của một số loài thực vật thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae), thường dùng làm rau thơm hay chữa bệnh