Đại úy
Maksim Kuzminov thuộc Lực lượng Không quân Nga đă t́m cách bay đến Ukraine bằng trực thăng vào tháng trước cho biết anh lái chiếc trực thăng
Mi-8 bay thấp trên cánh đồng và tắt
"bộ phát đáp" (transponder) để tránh bị phát hiện, thực hiện việc đào tẩu đă được lên kế hoạch trong nhiều tháng với cơ quan t́nh báo quân sự Ukraine (
HUR).
Ngày 5 tháng Chín, trong lần xuất hiện công khai đầu tiên tại một cuộc họp báo ở Ukraine, Kuzminov, 28 tuổi cho biết anh đă liên lạcvới HUR vào cuối năm ngoái sau nhiều tháng trăn trở về việc nước Nga xau quân xâm lược Ukraine, theo
Wall Street Journal cho biết.
Maksim Kuzminov (mặc áo đen) trong cuộc họp báo ngày 5 tháng Chín 2023 về vụ đào thoát sang Ukraine (Ảnh: Maxym Marusenko/NurPhoto/Getty Images)
Là viên phi công thuộc Trung đoàn trực thăng 319 của quân Nga đóng tại vùng Primorsk thuộc vùng Viễn Đông của Nga, trọng trách của anh là vận chuyển quân đội và thiết bị đi khắp nước Nga. Khi chiến tranh bắt đầu, trong những điểm đến của Kuzminov có cả vùng lănh thổ bị Nga chiếm đóng ở miền Nam Ukraine. Sau khi đă thiết lập được mối liên lạc,
HUR và Kuzminov thống nhất kế hoạch đào tẩu, theo đó anh sẽ bay trực thăng
Mi-8 qua một hành lang an toàn vào Ukraine. Có hai quân nhân Nga có mặt trên trực thăng đă khởi hành từ Kursk ở miền Nam nước Nga nhưng họ không biết về kế hoạch táo bạo này.
Khi trực thăng đáp gần Vovchansk ở phía Đông Bắc Ukraine, hai người lính Nga bắt đầu hoảng sợ, nhảy ra khỏi chiếc trực thăng và chạy nhanh về phía biên giới hi vọng trở lại Nga. Giám đốc
HUR, Thiếu tướng Kyrylo Budanov cho giới truyền thông Ukraine biết, cả hai người này đă bị bắn chết. Chiến dịch đào tẩu thành công vào ngày 9 tháng Tám là một thành công lớn của
HUR. Đây là lần đầu tiên mà một phi công Nga đào tẩu kể từ khi Moscow phát động cuộc chiến xâm lăng này cách nay 18 tháng. HUR so sánh cuộc đào tẩu này với "Chiến dịch Diamond", một điệp vụ kéo dài ba năm do cơ quan t́nh báo quốc gia Mossad khét tiếng của Israel tiến hành và kết thúc vào hồi tháng Tám, 1966 khi một kẻ đào ngũ thuộc Không quân Iraq lái chiếc MiG-21 do Liên Xô chế tạo đă đáp xuống Israel an toàn.
HUR quyết định cho tiến hành chiến dịch đào tẩu táo bạo vào ban ngày. Trước những lời bác bỏ của Nga về cuộc đào tẩu, ngày 3 tháng Chín, cơ quan đă công bố một đoạn video về chuyến bay đào tẩu và các t́nh tiết liên lạc giữa
HUR và Kuzminov, người đang muốn t́m cách trốn ra khỏi nước Nga.
"Khi nước mắt, nổi đau khổ, sự sợ hăi phủ trùm mọi nơi và câu hỏi 'Tại sao đất nước chúng ta lại cần đến cuộc chiến này?' th́ tôi hiểu đây là một tội ác và tôi sẽ không muốn tham gia trong đó", Kuzminov bộc bạch trong video bên cạnh hai giới chức của
HUR. Moscow chưa đưa ra b́nh luận về đoạn băng nhưng kênh
Telegram Fighterbomber của ngành hàng không quân sự Nga có kết nối với Lực lượng Không quân Nga khẳng định,
"đây là một câu chuyện không đáng tin cậy".(?)
Tin tức về vụ Kuzminov đào tẩu đă tăng thêm động lực cho phía Ukraine khi một cuộc phản công ở miền Nam bắt đầu đạt được nhiều tiến bộ khá hơn sau ba tháng chỉ đạt được những thành tựu hạn chế trước hệ thống pḥng thủ kiên cố nhiều lớp của quân Nga.
Kuzminov sống khá thoải mái với mức lương cao và có hai căn nhà khi chiến tranh bắt đầu. Anh kể lại:
"Vào cuối năm 2022, tôi viết thư cho đại diện của HUR trong một cuộc tṛ chuyện được mă hóa trên Telegram và bắt đầu thảo luận với họ về kế hoạch đánh cắp một chiếc trực thăng quân sự của Nga và hạ cánh an toàn xuống Ukraine". Đến mùa hè, hai bên thống nhất được lộ tŕnh bay, và chiều 9 tháng Tám, anh đưa trực thăng rời căn cứ không quân ở Kursk và bay về phía khu vực Kharkov của Ukraine cùng với hai quân nhân Nga khác trên máy bay.
Chiếc trực thăng bay cách mặt đất chưa đầy 32 feet để tránh bị phát hiện ra, để chế độ im lặng vô tuyến nhưng vẫn bị nhắm bắn từ một hướng không xác định khi bay qua biên giới.
HUR cho biết quân đội Ukraine đă vây quanh chiếc trực thăng vừa đáp, t́m thấy các tài liệu liên quan đến hoạt động quân sự của Nga cũng như bản hướng dẫn về các bộ phận trên máy bay.
Hiện Kuzminov đang xem xét các lựa chọn và sẽ lưu lại Ukraine trong tương lai gần, nơi anh được đảm bảo an toàn và nhận được 500,000 USD tiền thưởng theo quy định. Bất cứ quân nhân Nga nào đào tẩu sẽ được
HUR đối xử tương tự, gồm cả khoản bồi thường tài chính cho các thiết bị của Nga mà họ chuyển cho Ukraine. Cha mẹ Kuzminov cũng ở cùng anh, nhưng không có thêm chi tiết về họ. Trong video của
HUR, Kuzminov lên tiếng kêu gọi những người khác hăy noi gương ḿnh.