Cường quốc bị thách thức. Cuộc tấn công của lực lượng Hamas ở dải Gaza ngày 7/10 nhằm vào Israel đă khiến không những chỉ có Israel mà c̣n cả thế giới bị bất ngờ. Bất ngờ v́ Hamas đă chuẩn bị chiến dịch quân sự này từ rất lâu mà Israel và bên ngoài không hay biết.
Các nhà lănh đạo thế giới tham dự hội nghị thượng đỉnh ḥa b́nh ở Cairo vào ngày 21/10. Ảnh Reuters
Bất ngờ về quy mô rộng lớn và mức độ mạnh mẽ của chiến dịch quân sự. Cho nên không ai ngạc nhiên nữa khi Hamas và Israel sa vào lần chiến tranh thứ 5 kể từ khi Hamas được thành lập vào năm 1987 đến nay.
Cũng không có ǵ là khó hiểu khi Israel lần này hạ quyết tâm và hành động quyết liệt để triệt hạ Hamas sao cho lực lượng này từ nay về sau không c̣n có thể dám và đủ tiềm lực thực tế để lại tấn công quân sự Israel. Hậu quả và hệ luỵ không thể tránh khỏi, như hiện tại đă có thể thấy, là mức độ chiến sự leo thang, chết chóc và tàn phá ở cả hai phía c̣n nhiều nữa, sự thù địch giữa Israel và Hamas càng thêm sâu sắc, nguy cơ Israel bị tấn công từ phía khác nữa cũng như chiến tranh lây lan sang Libanon và Syria trở nên thêm thực tế. Chiến sự giữa Israel và Hamas càng dai dẳng th́ triển vọng nối lại đàm phán hoà b́nh giữa Israel và Palestine sẽ trở nên càng thêm mờ mịt. Khu vực Trung Đông trở thành điểm nóng mới về chính trị an ninh thế giới và bắt đầu làm lu mờ cả cuộc chiến ở Ukraine giữa Nga và Ukraine.
Khác so với cuộc chiến ở Ukraine, lần chiến tranh này giữa Hamas và Israel ở khu vực Trung Đông thách thức vai tṛ và ảnh hưởng chính trị thế giới của tất cả các cường quốc thế giới và khu vực như Mỹ, Nga, Trung Quốc, Ả rập Xê út, Iran, Thổ Nhĩ Kỳ cũng như các tổ chức đa quốc gia như LHQ, Liên đoàn Ả rập, EU..... Tất cả đều có lợi ích chiến lược ở khu vực này và với việc gây dựng vai tṛ ngoại giao trung gian hoà giải.
Mức độ chiến sự giữa Hamas và Israel càng gia tăng th́ tất cả các đối tác bên ngoài nói trên càng thêm khó xử bởi họ càng bị thôi thúc phải bộc lộ quan điểm thái độ cụ thể về Israel và Hamas cũng như về mọi hành động của Israel và Hamas. Bên ủng hộ Israel rất muốn Israel tiêu diệt Hamas nhưng lại không thể làm như hành động quân sự của Israel nhằm vào Hamas không hề gây thiệt hại hay tàn phá ǵ cho người dân ở dải Gaza. Phía hậu thuẫn Hamas muốn khích lệ Hamas kiên tŕ đối địch Israel nhưng lại chú ư tránh quan hệ của họ với các nước hậu thuẫn Israel bị tổn hại.
Tất cả đều ư thức được rằng muốn gây dựng được vai tṛ ngoại giao trung gian hoà giải giữa Hamas và Israel th́ phải ở vị trí cân bằng tương đối giữa Hamas và Israel. Tất cả đều hiểu biết rất rơ rằng thước đo cho vị thế, vai tṛ và ảnh hưởng của họ ở khu vực Trung Đông không phải là ủng hộ Hamas hay Israel mà là có khả năng giúp chấm dứt lần chiến tranh này hay không và có thể ngăn cản lần chiến tranh mới giữa Hamas và Israel bùng phát trong tương lai hay không.
Xưa nay, vai tṛ của LHQ, Liên đoàn Ả rập và EU trong ngoại giao trung gian hoà giải giữa Israel và Palestine rất mờ nhạt và gần như không hiệu quả. EU và Mỹ coi Hamas là khủng bố nên sẽ không được Hamas chấp nhận để cho đảm trách sứ mệnh ngoại giao trung gian hoà giải. Trung Quốc mới đây thành công với việc giúp Ả rập Xê út và Iran b́nh thường hoá trở lại quan hệ ngoại giao nhưng trong tay gần như không có con chủ bài nào đắc dụng thuyết phục Hamas và Israel hoà giải với nhau.
Nga có quan hệ tốt với Israel và có vai tṛ chính trị an ninh ở Syria, nhưng ảnh hưởng tới Hamas lại chỉ rất nhỏ nhoi. Iran th́ thù địch với Israel và bị mang tiếng là chống lưng cho Hamas chiến tranh với Israel nên Israel sẽ không chịu để cho Iran trung gian hoà giải. Thổ Nhĩ Kỳ th́ bị Hamas coi là thiên lệch hẳn về phía Israel. Ả rập Xê út có tiếng nói quan trọng trong thế giới Ả rập và đang rập rạp b́nh thường hoá quan hệ ngoại giao với Israel nên giờ phải hết sức tránh bị coi là thí bỏ Hamas để đổi lấy Israel.
Tất cả đều biết rằng trước hết phải thuyết phục được Hamas và Israel ngừng chiến và tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động cứu trợ nhân đạo và khẩn cấp, sau đấy là kích hoạt tiến tŕnh đàm phán hoà b́nh giữa Isreal và Hamas, trực tiếp hoặc gián tiếp, để văn hồi an ninh và ổn định ở dải Gaza và giữa Israel với dải Gaza. Sẽ thành công hơn đối với các đối tác này nếu nhân dịp này khởi động lại được tiến tŕnh đàm phán hoà b́nh nói chung giữa Israel và Palestine.
Từ đó c̣n có thể thấy lần chiến tranh này giữa Hamas và Israel không những chỉ cấu trúc lại trật tự an ninh và cục diện quan hệ quốc tế ở khu vực Trung Đông mà c̣n sàng lọc tất cả các đối tác bên ngoài, các cường quốc thế giới và khu vực lớn nhỏ để xác định ra cường quốc nào có được vai tṛ quyết định nhất, vị thế cao nhất và ảnh hưởng quan trọng nhất ở khu vực này trong tương lai.
VietBF@ sưu tập
|