Những tranh cãi xung quanh vấn đề nhà nước của người Palestine

[Hanna]

Câu hỏi về tư cách nhà nước của người Palestine đã gây tranh cãi trong nhiều thập kỷ - cuộc xung đột hiện tại giữa Israel và Hamas lại đang đưa vấn đề này lên hàng đầu một lần nữa. Dưới đây là một số vấn đề cơ bản.
Nhà nước là gì?
Có hai lý thuyết về chế độ nhà nước: Lý thuyết tuyên bố (Declarative theory) và Lý thuyết cấu thành (Constitutive theory).
Những người ủng hộ Lý thuyết tuyên bố nói rằng một quốc gia có thể được coi là như vậy nếu nó đáp ứng định nghĩa về tình trạng nhà nước được tuyên bố trong Công ước Montevideo năm 1933, trong đó nói rằng để được coi là một quốc gia, một lãnh thổ phải có dân số thường trú, một lãnh thổ được xác định, chính phủ của mình và khả năng thiết lập quan hệ với các quốc gia khác.

Trong khi đó Lý thuyết cấu thành cho rằng một quốc gia chỉ có thể được coi là tồn tại nếu phần còn lại của thế giới công nhận quốc gia đó. Lý thuyết này không được luật hóa: đúng hơn, nó coi việc trở thành một quốc gia hiện đại là một vấn đề của cả luật pháp quốc tế và ngoại giao.

Một ý kiến phản đối việc sử dụng Công ước Montevideo để xác định tư cách nhà nước, đồng thời nói rằng hy vọng tốt nhất của các lãnh thổ Palestine trong việc tuyên bố trở thành nhà nước là thông qua sự công nhận quốc tế.

Những quốc gia nào đã công nhận Palestine là một nhà nước?
Phần lớn trong số 193 quốc gia thành viên Liên hợp quốc - chính xác là 139 nước - công nhận các vùng lãnh thổ của Palestine là một nhà nước, cụ thể gồm Đông Jerusalem, Dải Gaza và Bờ Tây.

Tuy nhiên, lời đề nghị gia nhập Liên hợp quốc của một quốc gia phải được ít nhất 9 trong số 15 thành viên Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc chấp thuận. Nếu bất kỳ ai trong số 5 thành viên thường trực của hội đồng (Trung Quốc, Pháp, Nga, Vương quốc Anh và Mỹ) phủ quyết, quốc gia đó không thể tham gia.

Hiện, các vùng lãnh thổ của Palestine lại không được Mỹ, Pháp và Anh công nhận là một nhà nước. Ba quốc gia này cho biết họ sẽ không công nhận tư cách nhà nước của Palestine cho đến khi xung đột với Israel được giải quyết một cách hòa bình.

Ngoài ra cũng chỉ có 9 trong số 27 quốc gia thành viên EU công nhận tư cách nhà nước của Palestine. Hầu như tất cả các quốc gia thành viên EU công nhận tư cách nhà nước của Palestine đều là các quốc gia từng là thành viên của Liên Xô và công nhận tư cách nhà nước của Palestine trước khi gia nhập EU.

Thụy Điển, quốc gia đã công nhận tư cách nhà nước của Palestine vào năm 2014, là quốc gia duy nhất làm như vậy với tư cách đang là thành viên của EU.

Palestine hiện được coi là quốc gia quan sát viên không phải là thành viên của Liên hợp quốc, điều đó có nghĩa là nước này được hoan nghênh tham gia các phiên họp của Đại hội đồng và có thể duy trì văn phòng tại trụ sở Liên hợp quốc ở New York.

Tác dụng của việc công nhận là gì?
Một số quốc gia có thể có tư cách nhà nước nhưng không phải là quốc gia thành viên Liên hợp quốc. Ví dụ, Thụy Sĩ chỉ gia nhập Liên hợp quốc với tư cách thành viên vào năm 2002, trong khi Liechtenstein không tham gia cho đến năm 1990 và San Marino chỉ tham gia cho đến năm 1992. Tất cả đều được coi là các quốc gia được quốc tế công nhận trước khi gia nhập.

Quy chế quan sát viên phi thành viên của Palestine có nghĩa là nước này có thể quan sát các thủ tục tố tụng của Liên hợp quốc nhưng không thể bỏ phiếu tại Đại hội đồng. Vì vậy, Palestine đã không thể bỏ phiếu trong nghị quyết kêu gọi ngừng bắn trong cuộc xung đột Israel - Hamas tại Đại hội đồng. Họ cũng không thể bỏ phiếu về nghị quyết kêu gọi "đình chiến nhân đạo" trong cuộc xung đột, vốn đã được thông qua.