Tuần qua, một vụ việc nghiêm trọng đă xảy ra tại Sài G̣n: một tài xế taxi sau khi tông sập tường một căn nhà, đă bước xuống xe và cầm dao đe dọa người dân. Tuy nhiên, điều khiến dư luận chú ư không chỉ nằm ở hành vi bạo lực mà c̣n ở một chi tiết bất thường: sự im lặng tuyệt đối của truyền thông quốc doanh về danh tính hăng taxi liên quan.
Chiếc xe gây tai nạn có màu xanh nước biển đặc trưng – dễ dàng nhận ra là của hăng Xanh SM, thuộc tập đoàn VinGroup của tỷ phú Phạm Nhật Vượng. Thế nhưng, toàn bộ hệ thống báo chí chính thống đều né tránh đề cập đến thương hiệu, không đăng h́nh ảnh chiếc xe, thậm chí không mô tả màu sắc. Tất cả chỉ chung chung: “một chiếc taxi”, “một người đàn ông”, “một căn nhà bị hư hỏng.”
Trong một vụ việc có yếu tố đe dọa tính mạng người dân, lẽ ra báo chí phải thực hiện đúng nguyên tắc minh bạch – công bố đầy đủ thông tin từ đối tượng đến phương tiện liên quan. Nhưng trong trường hợp này, truyền thông quốc doanh đă "chọn lọc thông tin" một cách cực đoan, nhằm che giấu một thực tế mà ai cũng có thể nh́n thấy: vụ việc có liên quan đến một doanh nghiệp "con cưng" của chế độ.

VinGroup từ lâu đă không c̣n là một doanh nghiệp thông thường. Với chuỗi hệ sinh thái từ bất động sản, y tế, giáo dục đến taxi và xe điện, họ đă vươn ṿi bạch tuộc vào mọi ngóc ngách của đời sống xă hội. Nhưng điều đáng ngại hơn là, VinGroup không chỉ có sức mạnh kinh tế mà c̣n sở hữu một thứ quyền lực chính trị ngầm – đủ để khiến toàn bộ hệ thống báo chí nhà nước phải câm lặng.
Không ai tin rằng một hăng taxi b́nh thường có thể khiến cả nền truyền thông quốc doanh đồng loạt im tiếng, trừ khi đằng sau là một sự bảo kê toàn diện từ cấp cao nhất. Việc né tránh đưa tin tiêu cực về VinGroup không chỉ là minh chứng cho kiểu quyền lực mafia trong thế giới tư bản thân hữu, mà c̣n cho thấy sự phá sản đạo đức báo chí dưới một cơ chế kiểm duyệt toàn trị.
Nếu một tài xế taxi có thể cầm dao đe dọa người dân ngay sau một tai nạn nghiêm trọng, mà tên hăng taxi c̣n bị cố t́nh xóa khỏi bản tin, th́ điều đó đă nói lên tất cả. “Tin có, h́nh có, màu có, tên th́... biến mất.” Có lẽ v́ hăng “SM Xanh” ấy quá khủng khiếp trong quyền lực lặng thầm?
Trong một xă hội nơi truyền thông bị kiểm soát nghiêm ngặt bởi nhà nước độc tài, người ta từng nghĩ tư bản không thể thao túng thông tin. Nhưng Việt Nam đă sản sinh một mô h́nh dị biệt: “tư bản thân Đảng”, nơi các tập đoàn lớn vừa dựa vào Đảng để làm giàu, vừa giúp Đảng xây dựng h́nh ảnh hiện đại hóa “xanh” một cách trá h́nh.
VinGroup đă thiết lập được mạng lưới truyền thông "sân sau", nhóm lợi ích chính trị và hành lang pháp lư ưu ái. Mỗi khi có scandal, báo chí đồng loạt im lặng. Mỗi khi cần đánh bóng thương hiệu, các ṭa soạn trở thành ban tuyên huấn không lương. Từ đó h́nh thành một “vùng miễn nhiễm trách nhiệm,” nơi ông Phạm Nhật Vượng vừa là “anh hùng xanh” của thời đại, vừa là người thao túng truyền thông mà không cần chịu bất kỳ kiểm tra công khai nào.
"Có tiền mua tiên cũng được" – câu nói ấy, trong bối cảnh này, dường như không c̣n là ẩn dụ.