5 kịch bản mà xung đột Nga-Ukraine có thể kết thúc

[Romano]

Dù hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin đã nhiều lần được đề cập rồi lại trì hoãn, nhưng lần này nó có thể thành hiện thực – và đặt ra câu hỏi: chiến tranh sẽ kết thúc thế nào?Cuộc gặp giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã được cả hai phía gợi ý từ lâu. Vậy tại sao thời điểm này họ lại muốn thực hiện nó?

Tổng thống Trump muốn tận dụng “sức hút cá nhân” của mình để thúc đẩy một thỏa thuận, tin rằng 6 tháng bế tắc với Moscow có thể được phá vỡ nếu có cuộc gặp gỡ trực tiếp. Ông dường như vẫn bám vào ý tưởng rằng Điện Kremlin có thể được thuyết phục chấm dứt chiến tranh.

Về phía Nga, ông Putin đã từ chối đề xuất ngừng bắn vô điều kiện từ châu Âu, Mỹ và Ukraine hồi tháng 5, thay vào đó chỉ đưa ra hai lần tạm dừng đơn phương, ngắn ngủi và không mang tính quyết định. Lực lượng Nga đang đẩy mạnh trên tiền tuyến trong chiến dịch mùa hè, có thể giúp ông Putin tiến gần tới mục tiêu đủ để khi đàm phán vào mùa thu, bàn cờ chiến tranh đã thay đổi hoàn toàn.

Nếu hai nhà lãnh đạo gặp nhau, một mục tiêu rõ ràng của phía Mỹ là tổ chức hội nghị thượng đỉnh ba bên với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky để bàn về chấm dứt chiến tranh – đúng định dạng mà Nga đã bác bỏ ở Istanbul hồi tháng 5. Nga thì có khả năng muốn tận dụng cơ hội để kéo ông Trump trở lại quỹ đạo có lợi cho họ.

Dù hội nghị thượng đỉnh Trump-Putin đã nhiều lần được đề cập rồi lại trì hoãn, nhưng lần này nó có thể thành hiện thực – và đặt ra câu hỏi: chiến tranh sẽ kết thúc thế nào? Sau đây là 5 kịch bản có thể xảy ra.

Ông Putin đồng ý ngừng bắn vô điều kiện
Điều này rất khó xảy ra. Khó có khả năng ông Putin chấp nhận một lệnh ngừng bắn giữ nguyên chiến tuyến hiện tại – điều mà Mỹ, châu Âu và Ukraine đã yêu cầu hồi tháng 5 nhưng Nga đã từ chối. Khi đó, ông Trump cũng đã lùi khỏi việc áp trừng phạt Nga, chọn các cuộc đàm phán cấp thấp ở Istanbul, nhưng không đạt kết quả.

Một lệnh ngừng bắn 30 ngày trước đây nhằm bảo vệ hạ tầng năng lượng cũng chỉ được tuân thủ hạn chế và không mang lại thành công. Hiện tại, Điện Kremlin đang biến những bước tiến nhỏ trên tiền tuyến thành lợi thế chiến lược và sẽ không có lý do gì để dừng lại khi đang ở thế thắng.

Ngay cả đe dọa trừng phạt thứ cấp với Trung Quốc và Ấn Độ – những nước tỏ ra không chịu sức ép của Mỹ – cũng khó thay đổi tính toán quân sự của Nga trong phần còn lại của mùa hè. Ít nhất cho đến tháng 10, Nga sẽ tiếp tục chiến đấu.

Thỏa hiệp thực dụng và tiếp tục đàm phán
Kết quả có thể là một thỏa thuận…trong đó các bên đồng ý tiếp tục đối thoại, đóng băng các lợi ích Nga đạt được trên chiến trường khi mùa đông tới, vào khoảng tháng 10.

Lúc đó, Nga có thể đã chiếm được các thị trấn phía đông như Pokrovsk, Kostiantynivka và Kupiansk, giúp họ có vị thế vững chắc để “nghỉ đông” và tái tổ chức. Nga có thể trở lại chiến đấu vào năm 2026, hoặc dùng ngoại giao để hợp thức hóa các vùng lãnh thổ chiếm được.

Ông Putin cũng có thể khơi lại vấn đề bầu cử ở Ukraine – vốn bị trì hoãn vì chiến tranh và từng là chủ đề ông Trump đề cập – nhằm đặt câu hỏi về tính hợp pháp của ông Zelensky, thậm chí tìm cách thay thế bằng một ứng viên thân Nga hơn.

Ukraine trụ vững trong 2 năm tới
Trong kịch bản này, viện trợ quân sự từ Mỹ và châu Âu giúp Ukraine hạn chế nhượng bộ trên tiền tuyến trong vài tháng tới, buộc phía Nga phải ngồi vào bàn đàm phán khi quân đội bị không thể tiến bước.

Pokrovsk có thể mất, các thành trì khác ở miền Đông có thể bị đe dọa, nhưng Ukraine sẽ chứng kiến đà tiến của Nga bị chậm lại. Lúc này, các lệnh trừng phạt và kinh tế quá “nóng” có thể bắt đầu gây áp lực lên Moscow.

Châu Âu đã lên kế hoạch triển khai một “lực lượng bảo đảm” gồm hàng chục nghìn quân NATO tại Ukraine, đóng quanh Kiev và các thành phố lớn, hỗ trợ hậu cần và tình báo để Ukraine tái thiết, đồng thời tạo rào cản khiến Moscow chấp nhận giữ nguyên chiến tuyến. Đây là viễn cảnh tốt nhất mà Ukraine có thể hy vọng.

Thảm họa cho Ukraine và NATO
Trong viễn cảnh khác, ông Putin có thể nhận thấy sự chia rẽ trong nội bộ các nước phương Tây sau một hội nghị thượng đỉnh với ông Trump – nơi quan hệ Mỹ-Nga được cải thiện nhưng Ukraine bị bỏ mặc. Châu Âu có thể dốc sức hỗ trợ Kiev, nhưng không đủ sức xoay chuyển tình thế nếu thiếu Mỹ.

Những bước tiến nhỏ của Nga ở miền Đông có thể khiến Ukraine rút lui chậm nhưng liên tục qua vùng đồng bằng trống trải giữa Donbass và các thành phố trung tâm như Dnipro, Zaporizhzhia và cả thủ đô. Khủng hoảng nhân lực quân sự biến thành khủng hoảng chính trị khi ông Zelensky yêu cầu huy động toàn diện.

An ninh Kiev lại bị đe dọa. Quân Nga tiến sâu hơn. Lãnh đạo châu Âu hiểu rằng tốt hơn là ngăn chặn Nga ở Ukraine hơn là để chiến tranh lan vào lãnh thổ EU, nhưng họ không có đủ sự ủng hộ chính trị để đưa quân vào. NATO mất đoàn kết. Đây là ác mộng của châu Âu, và cũng là hồi kết của một Ukraine có chủ quyền.

Thảm họa cho phía Nga
Nga có thể tiếp tục chiến đấu, tiêu hao hàng nghìn binh sĩ mỗi tuần để đổi lấy những bước tiến nhỏ, trong khi các lệnh trừng phạt làm xói mòn quan hệ với Trung Quốc và doanh thu từ Ấn Độ.

Quỹ tài sản quốc gia cạn dần, kinh tế suy giảm. Bất mãn trong giới tinh hoa Moscow gia tăng khi Điện Kremlin liên tục bỏ qua các giải pháp ngoại giao, chọn con đường chiến tranh không bền vững với NATO. Ông Trump trở thành “tổng thống vịt què” sau bầu cử giữa nhiệm kỳ, và chính sách đối ngoại Mỹ quay lại hướng đối đầu truyền thống với Moscow và Bắc Kinh.

Kịch bản này có thể dẫn tới một thời điểm mà sự kháng cự của Moscow trước thực tế, cùng khó khăn kinh tế trong nước, trở nên độc hại.